Uw kind heeft dyslexie, wat nu? w w w. w o o r t b l i n d. n l Wo ortblind Stationsstraat 79G 3811 MH Amersfoort Telefoon 0900 666 2 666
Inhoudsopgave 3 Uw kind heeft dyslexie, wat nu? 4 Wat is dyslexie? 7 De diagnose, behandeling en erkenning 8 Hulpmiddelen en het herkennen van dyslexie 10 Woortblind helpt u op weg, Dylsexielijn 11 Woortblind lid, sponsor of donateur worden?
Uw kind heeft dyslexie, wat nu? 3 Uw kind heeft dyslexie, wat nu? Uw zoon zit in groep drie en het schooljaar is halverwege. De juf heeft een paar keer aangegeven dat het met lezen niet zo goed gaat. Hij raadt of spelt te veel woorden en hij begint achter te lopen bij zijn klasgenootjes. Dat maakt hem onzeker. Hij heeft niet veel zin meer om nog te oefenen met lezen. Daardoor raakt hij nog verder achter. Voor alle vakken op school moet straks veel gelezen worden, zelfs voor rekenen. Uw kind moet snel geholpen worden, want hij kan hierdoor ook emotionele of gedragsproblemen krijgen. Uw dochter zit op de basisschool en doet enorm haar best. Toch lijkt het soms allemaal niet goed te lukken. Uw kind blijft achter met lezen, maar ook met de andere vakken. Als zij thuis komt is zij vaak erg moe of misschien juist heel druk. U vermoedt dat er iets aan de hand is met uw kind. In de familie komt dyslexie voor. Maar op school nemen ze uw twijfels en klachten niet serieus. De school wil pas iets voor uw dochter doen als er een dyslexieverklaring is. Informatie Over dyslexie bij kinderen is veel informatie beschikbaar. Helaas zijn er ook nog heel veel misvattingen. Als bij uw kind dyslexie wordt vastgesteld, kunt u terecht bij verschillende instanties, bij uw school en bij de psycholoog of orthopedagoog die uw kind heeft onderzocht.
4 Dyslexie Dyslexie Is er ook een instantie die u bijstaat wanneer u bij de school geen gehoor krijgt? Die ervaring heeft met de klachtenprocedures? Of als uw kind al ouder is, op de middelbare school zit, studeert of zelfs al werkt, en er wordt dyslexie geconstateerd, wat dan? Of misschien herkent u bepaalde patronen bij uw kind, bij uzelf of bij uw partner, waardoor u zich afvraagt of daar ook dyslexie in het spel is? Woortblind Woortblind is een vereniging waar u terecht kunt met uw vragen over dyslexie, die u de weg wijst naar een goede diagnose of behandeling. Woortblind is zeer actief naar de politiek om goede regelingen voor mensen met dyslexie voor elkaar te krijgen. Wat de vereniging Woortblind voor u als ouders kan betekenen leest u in deze folder. Wat is dyslexie Dyslexie is een hardnekkig, meestal erfelijk probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau. *1 De mate van dyslexie en het samengaan met andere hardnekkige problemen is voor iedereen weer anders. Dyslexie heeft niets te maken met intelligentie of een gebrek daaraan. *1 naar Stichting Dyslexie Nederland 2004
Maar een kind met dyslexie voelt zich al gauw minder slim dan zijn klasgenootjes. Dat heeft iedereen wel eens Dyslexie is geen zichtbaar probleem en ook niet zomaar vast te stellen. Daar is een specialistische diagnose voor nodig. Mensen met dyslexie kunnen niet altijd goed uitleggen wat nu precies het probleem is zonder dat anderen denken o, dat heb ik ook wel eens. Dat maakt het lastig. Het grote verschil is dat bij dyslexie de oorzaak voor het probleem in de structuur van de hersenen ligt en dat dit niet zal veranderen. Dyslexie is een blijvend probleem. Dyslexie komt niet alleen Kinderen met dyslexie gaan anders om met informatie. Ze zijn anders en voelen zich vaak ook anders. Wanneer dat niet onderkend wordt, en het kind wordt voortdurend gecorrigeerd en bestraft, kunnen er sociaalemotionele problemen ontstaan. Dyslexie komt vaak samen met andere stoornissen zoals spraaken taalstoornissen, ADHD (aandachtstoornis met hyperactiviteit), ADD (aandachtstoornis zonder hyperactiviteit), NLD (Non-verbal Learning Disabilities of niet-verbale leerstoornis) of andere leerstoornissen zoals dyscalculie (moeite met cijfers, 5
6 met rekenen). Er zijn ook mensen met dyslexie die weliswaar langzaam lezen maar verder vrijwel geen hinder ondervinden. Lezen in groep drie In groep drie blijft ongeveer 10 procent van de kinderen achter bij het normale tempo van leren lezen. Dat hoeft niet te duiden op dyslexie. De achterstand kan tijdelijk zijn en vanzelf weer bijtrekken of er kunnen andere oorzaken zijn. Iedere school heeft een speciaal dyslexieprotocol waarin staat hoe kinderen met lees- en spellingproblemen gesignaleerd en begeleid moeten worden.
De diagnose Als dit protocol juist wordt toegepast en er is na 6 maanden onvoldoende vooruitgang, dan moet het kind worden doorverwezen voor diagnostisch onderzoek. Blijkt er sprake van dyslexie, dan krijgt het kind een dyslexieverklaring en een behandelplan waarmee de school de begeleiding weer kan oppakken. Voor kinderen met ernstige dyslexie, zo n 3,5 % van alle leerlingen, is specialistische hulp nodig. De kosten hiervan kunnen vanaf 2009 vergoed worden door de zorgverzekering mits de school de protocollen goed heeft gevolgd. Vroegtijdige herkenning is heel belangrijk, om een achterstand te kunnen inhalen of niet verder te laten oplopen, en om talentfrustraties bij uw kind te voorkomen. Behandeling en erkenning Er is geen enkele behandeling of therapie die dyslexie kan genezen. Behandeling is gericht op een andere leesstrategie en op de zelfredzaamheid van het kind. Een gespecialiseerde behandelwijze bestaat uit het trainen van letter-klankcombinaties, van woordherkenning en van het gebruiken van bepaalde strategieën voor lezen en spellen. Soms is het goed om extra te letten op de fysieke en emotionele balans van het kind. Bij minder ernstige gevallen kunnen alleen al erkenning, en het samen zoeken naar een oplossing veel helpen (met een van onze ervaringsdeskundigen). Vooral bij oudere kinderen of studenten kan erkenning en extra proefwerk- of examentijd wonderen doen. 7
8 Hulpmiddelen Ondersteunende hulpmiddelen ICT-hulpmiddelen zijn niet meer weg te denken bij de hulp aan kinderen met dyslexie. Vanaf de bovenbouw van het basisonderwijs is voorleesapparatuur van grote waarde om teksten en boeken te kunnen luisterlezen. In het voortgezet onderwijs of tijdens de studie hebben kinderen met een dyslexieverklaring recht op meer tijd bij proefwerken, examens of tentamens of op teksten met een vergroot lettertype. Ook mondelinge overhoringen, spellingshulpmiddelen en dergelijke kunnen per kind apart worden geregeld. Kenmerken Het is niet mogelijk zelf dyslexie vast te stellen. Daar is een specialistische diagnose voor nodig. Het achterblijven met lezen, hardnekkige problemen met spellen én het vóórkomen van dyslexie in de familie, zijn sterke aanwijzingen. Daarnaast is er vaak sprake van andere problemen die zich uiten in concentratieproblemen, taken niet goed organiseren, ongeïnteresseerd overkomen, namen vergeten, de tijd niet in de gaten hebben of dat de dingen niet vanzelf gaan. Als normale begeleiding niet leidt tot verbetering maar slechts tot oplopende frustratie, kan dit een sterke indicatie zijn voor dyslexie. Bij kinderen met dyslexie is vaker dan normaal sprake van andere stoornissen die net zo hardnekkig kunnen zijn. Die worden niet altijd opgemerkt omdat de aandacht is gefocust op de dyslexie. Faalangst, terugtrekken, gepest worden en andere gedragsproblemen kunnen gemakkelijk
het gevolg zijn wanneer erkenning uitblijft. Het zijn geen kenmerken van dyslexie maar van een kind dat niet erkend wordt in zijn actuele problemen. Herkennen van lichte vormen van dyslexie Helaas komt het voor dat dyslexie niet wordt opgemerkt op de basisschool. Uw kind kan door intelligentie en creativiteit in staat zijn de leesproblemen lange tijd te omzeilen of te camoufleren. Dan kan het in het vervolgonderwijs in de problemen komen. Bijvoorbeeld bij het leren van vreemde talen met andere regels, het leren van veel vreemde woorden en het presteren onder tijdsdruk. Niet zelden vertellen deze kinderen over de pijn en moeite en eenzaamheid waarin het leren altijd plaats vindt. Als u de volgende zaken herkent bij uw kind, kunt u denken aan dyslexie: problemen met schrijven, moeilijk leesbaar handschrift niet uit hun verhaal komen, niet op het goede woord komen een minder goed werkgeheugen, chaotisch organiseren van taken algemeen beeld: Er komt niet uit wat er in zit een negatief zelfbeeld, faalangst bij lees- en spreekbeurten, bij repetities kinderen met dyslexie komen soms niet meer toe aan vriendjes of computerspelletjes. Leven met dyslexie is 9 Woortblind Nederlandse Vereniging voor Dyslexie Antwoordnummer 110 3800 VB AMERSFOORT
10 al vermoeiend genoeg. Ook kan uw kind teruggetrokken gedrag vertonen. Woortblind helpt u op weg Als u dyslexie vermoedt bij uw kind of bij uzelf, of er is sprake van dyslexie bij uw kind, bij uzelf of uw partner, dan komen er veel vragen op u af. Woortblind is een vereniging die al sinds 1987 actief is voor mensen met dyslexie en hun kinderen. Sluit u aan en versterk de vereniging en de positie van mensen met dyslexie. Meer informatie vindt u op onze website: www.woortblind.nl. Dyslexielijn Voor alle vragen en ondersteuning kunt u de Dyslexielijn bellen: 0900 6662666 (25 cpm), maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur. Woortblind beschikt over kennis, ervaring en een uitgebreid netwerk. De vereniging bereidt de weg voor mensen met dyslexie, hun kinderen, in relaties en in werksituaties. Ja, Woortblind spreekt me aan, daarom wil ik: 0 lid worden van Woortblind voor 25,- per jaar. Ik ontvang het tijdschrift, een toegangscode voor de ledenpagina s van www.woortblind.nl en kan deelnemen aan alle verenigingsactiviteiten. 0 donateur worden voor... (min. 25,- per jaar) om het werk van Woortblind mogelijk te maken. Als ik het blad wil ontvangen geef ik dat hieronder aan. 0 sponsor worden. Neem contact met mij op voor de advertentiemogelijkheden. 0 het Woortblind blad 4 keer per jaar ontvangen, voor 20,- per jaar. Naam:... Voorletters:... Geboortedatum:... Adres:... M / V Postcode:... Plaats:... * E-mail:... Datum:... Handtekening: * E-mail adres is nodig voor nieuws van Woortblind dat niet kan wachten op het verschijnen van het blad. Aparte toezending per post is niet haalbaar. Brieven en dergelijke worden met het blad meegezonden.
Woortblind: Vecht in Den Haag en Brussel voor de belangen van alle dyslectici. Geeft voorlichting via de website www.woortblind.nl, via het blad Woortblind en via voorlichtingsbijeenkomsten. Organiseert bijeenkomsten van het Netwerk Arbeid en Dyslexie: het uitwisselen en delen van ervaringen en kennis met andere volwassenen over werk en dyslexie onder leiding van deskundigen. Ondersteunt en adviseert ouders die problemen ondervinden bij de school van hun kind (vraagbaak, adviseren en begeleiden klachtenprocedure). Organiseert het Netwerk Jongeren met dyslexie tussen 18 en 25 jaar. Heeft een klachtenbureau voor iedereen: over opleiding, integratiebureau s, hulpverlener of verzekeraar en een juridisch steunpunt voor de leden. Geeft persoonlijke hulp: via e-mail info@woortblind.nl Heeft een dyslexielijn: 0900 6662666 (25 cpm) Maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur. 11 Lid, sponsor of donateur worden? U kunt zich aanmelden als nieuw lid of donateur op onze website of door de antwoordkaart (links) in te vullen en op te sturen (het adres staat op de kaart). Leden nemen deel aan verenigingsactiviteiten en kunnen kandidaat zijn voor het bestuur. Donateurs maken het werk van de vereniging mogelijk door een financiële bijdrage. Sponsoren adverteren in ons blad. Stuur een brief of e-mail en wij nemen contact met u op. U kunt ook alleen een abonnement op het blad nemen. Vermeld uw keuze bij uw aanmelding. Zodra wij uw aanmelding hebben ontvangen, sturen wij een bevestiging van uw lidmaatschap en een informatiepakket.