Lijst Agendapunten nummer: Kenmerk: 30525 Afdeling: Samenleving Portefeuillehouder: C.L. Liefting COLLEGEVOORSTEL 6a DATUM: 2 november 2010 ONDERWERP: Projectplan Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen 2011-2015 SAMENVATTING Het Projectplan Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen 2011-2015 is een uitwerking van een van de speerpunten van de Nota Regionaal Gezondheidsbeleid Zeeuws-Vlaanderen 2009-2012. Doel van het project is om alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar aanzienlijk terug te dringen en overmatig alcoholgebruik door jongeren van 16 jaar tot 24 jaar te verminderen. In twee raadsinformatiebijeenkomsten van de raden van Hulst, Sluis en Terneuzen is dit plan voorbereid. Belangrijke uitgangspunten van het plan zijn dat effectief beleid integraal beleid is, dat interventies vooral gericht moeten zijn op de omgeving van jongeren en dat ze in nauw overleg met die omgeving en jongeren zelf moeten worden ontwikkeld. Bestaande interventies op het gebied van verslavingspreventie zijn onderdeel van het plan. Zij zullen worden voortgezet, maar waar nodig aangepast of geïntensiveerd. Vooral op de beleidspijlers handhaving en regelgeving en vroegsignalering zullen nieuwe afspraken worden gemaakt en nieuwe werkwijzen ontwikkeld. Dit gebeurt waar mogelijk in samenwerking met de andere Zeeuwse gemeenten, in het kader van het Zeeuwse projectplan Jeugd en alcohol Zeeland. Het plan voorziet in een projectstructuur die zoveel mogelijk aansluit bij bestaande overlegstructuren. Voor financiering van nieuwe interventies en onderzoeken is binnen begrote budgetten ruimte gevonden. Om een extra impuls te kunnen geven aan het terugdringen van alcoholgebruik door jongeren is een projectmatige aanpak nodig. Wij adviseren u dan ook om: - in te stemmen met het voorliggende Projectplan Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen 2011 2015. INHOUD Inleiding In de Nota Regionaal Gezondheidsbeleid Zeeuws-Vlaanderen 2009-2012, vastgesteld door de gemeenteraad in december 2008, is het terugdringen van alcoholgebruik door jongeren opgenomen als een van de speerpunten van het beleid. Tijdens de raadsinformatiebijeenkomsten van 18 juni 2009 en 15 juni 2010, over jeugd en alcohol, is door de drie Zeeuws-Vlaamse gemeenteraden aangegeven, dat zij deze doelstelling onderschrijven. Zij hebben opdracht gegeven tot het uitwerken van een projectplan. Het projectplan Jeugd en alcohol Zeeuws-Vlaanderen 2011-2015 is een uitwerking van het discussiestuk dat op 15 juni 2010 met de raden is besproken. Het plan is tot stand gekomen in overleg met verschillende samenwerkingspartners. In het plan worden al vele concrete activiteiten benoemd. In overleg met de partners is besloten om na vaststelling van het
projectplan een startbijeenkomst te houden. Tijdens deze startbijeenkomst zal de agenda voor de eerste helft van het project worden opgesteld. Wettelijk of beleidskader Uitgangspunt van het project is de Nota Regionaal Gezondheidsbeleid Zeeuws-Vlaanderen 2009-2012. De gemeente is verplicht een dergelijke nota eens in de vier jaar op te stellen. Deze verplichting hangt samen met de wettelijke verantwoordelijkheid van de gemeente voor versterking van de openbare gezondheidszorg en de volksgezondheid. Bij de uitwerking van dit integrale projectplan zullen ook andere wettelijke bevoegdheden van de gemeenten aan de orde zijn, zoals bijvoorbeeld die voortvloeiend uit de Drank- en horecawet. Overwegingen Aard en omvang van de problematiek Het percentage jongeren in Terneuzen dat alcohol drinkt was onder de 14- en 15-jarigen in 2007 (laatste meting) 65%. In deze leeftijdsgroep dronk 43% wel eens 5 of meer glazen alcohol op een gelegenheid. De cijfers zijn vergelijkbaar met die voor Zeeland en Nederland. Het te veel drinken als er gedronken wordt neemt de afgelopen jaren toe. Uit ruwe cijfers van het ziekenhuis in Terneuzen blijkt dat het aantal jonge mensen dat is opgenomen met een hoog alcoholpromillage in het bloed de afgelopen jaren is toegenomen. Het hoge alcoholgebruik door jongeren zorgt voor veel gezondheidsrisico s en ook voor maatschappelijke problemen. Overmatig alcoholgebruik is schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen van jongeren. Jongeren die een aantal jaren overmatig alcohol gebruiken, hebben vaak als gevolg daarvan leer- en geheugenproblemen. Dit heeft bijvoorbeeld invloed op de schoolprestaties en het uiteindelijk bereikte schoolniveau. Bovendien blijkt uit onderzoek dat wie jong begint met overmatig alcohol drinken, in zijn latere leven een sterk verhoogd risico loopt op problemen met alcoholgebruik. Door hun lagere lichaamsgewicht lopen jongeren sneller het risico van alcoholvergiftiging bij het innemen van grote hoeveelheden alcohol. Alcohol speelt ook een rol bij agressie en geweld. Door de dempende werking van alcohol heeft de gebruiker minder goed waarnemingsvermogen, waardoor onredelijk gedrag kan ontstaan. Dit alles is voldoende reden om het terugdringen van alcoholgebruik door jongeren de komende jaren een extra impuls te geven. Uitgangspunten in de aanpak Een belangrijk uitgangspunt van het project is dat gemeenten deze gezondheidsdoelen alleen kunnen bereiken in samenwerking met de mensen die dicht bij de jongeren staan: hun ouders, de scholen, de sportverenigingen, de jongerenwerkers. De aanpak richt zich dan ook op de omgeving van de jongeren (de leefdomeinen gezin, school, jongeren/sociale omgeving en wijk/vrije tijd). De betreffende actoren worden actief bij de verdere uitwerking van het projectplan betrokken. Het plan gaat uit van een integrale aanpak. De Zeeuws-Vlaamse gemeenten zullen zich richten op bewustwording van de schadelijke effecten van alcohol, op het maken van nieuwe afspraken met organisatoren van evenementen, horeca en detailhandel over het schenken en verkopen van alcohol aan jongeren, en op de handhaving van bestaande en nieuwe regels op dit gebied. Vroegtijdig signaleren van alcoholgerelateerde problematiek bij jongeren kan erger voorkomen en is daarmee ook een belangrijke pijler van het actieplan. 2
Wat gaan we doen? Het projectplan bevat nog geen agenda van te ondernemen acties. Het uitvoeringsprogramma van het projectplan bevat voor een groot deel de lopende interventies op het gebied van verslavingpreventie. Nieuwe interventies zullen vooral ontwikkeld worden op het pijlers regelgeving en handhaving en vroegsignalering. Daarnaast zal veel aandacht uitgaan naar de communicatie van de norm onder de 16 jaar geen alcohol, en boven de 16 met mate. Na goedkeuring van dit projectplan door de gemeenteraden in Zeeuws-Vlaanderen zal een actieplan worden gemaakt samen met de samenwerkingspartners. Afstemming met het Zeeuwse project Jeugd en Alcohol Zeeland In september ging u akkoord met het ondertekenen van de bestuursovereenkomst Jeugd en Alcohol Zeeland en met de Zeeuwse samenwerking op dit gebied. Inmiddels worden de eerste stappen gezet om te komen tot uitvoeringsprogramma s Zeeuws. Deze zullen te zijner tijd aan u worden voorgelegd. De Zeeuwse uitvoeringsprogramma s zullen moeten aansluiten op de Zeeuws-Vlaamse. Projectorganisatie De organisatie van het project sluit zoveel mogelijk aan bij bestaande structuren in Zeeuws- Vlaanderen: het portefeuillehoudersoverleg volksgezondheid als stuurgroep en een samenvoeging van de projectgroepen alcohol- en drugspreventie in de verschillende gemeenten als projectgroep. In de projectgroep zullen ook ambtenaren van jeugd, openbare orde en veiligheid, handhaving, regelgeving en communicatie plaatsnemen. De leden van de projectgroep zullen de regio Zeeuws-Vlaanderen vertegenwoordigen in de overlegstructuren die op Zeeuws niveau opgestart gaan worden in het kader van het Zeeuwse project Jeugd en Alcohol. Een belangrijke uitdaging van het project is om zoveel mogelijk ambtenaren, bestuurders, intermediairs (vrijwillig of betaald) en professionals op de verschillende domeinen in hun dagelijkse werkzaamheden een bijdrage te laten leveren aan het bereiken van de doelstellingen. Zij zullen worden voorzien van de juiste informatie, de juiste motivatie en de benodigde instrumenten of vaardigheden om jongeren te informeren, begeleiden en/of door te verwijzen. Evaluatie en monitoring Jaarlijks zal de projectgroep aan de stuurgroep en de gemeentebesturen over de voortgang van het project rapporteren. Eind 2012 vindt een tussentijdse evaluatie plaats. Nagestreefde doelen In Zeeuws-Vlaanderen streven we met het projectplan jeugd en alcohol het volgende na: 1. het opschuiven van de startleeftijd van alcoholgebruik; 2. een afname van overmatig alcoholgebruik door jongeren van 16 jaar tot 24 jaar; 3. realisering van politiek en maatschappelijk draagvlak met betrekking tot het tegengaan van alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar en een verantwoord alcoholgebruik door jongeren vanaf 16 jaar. De beoogde resultaten zijn in het projectplan weliswaar meetbaar geformuleerd, maar met voorlopige cijfers. Binnen nu en een half jaar komen er uit Zeeuwse onderzoeken gegevens 3
die bruikbaar zijn als nulmeting. Met die informatie zullen de doelen worden bijgesteld. U zult over het resultaat hiervan worden geïnformeerd. GEMEENTELIJKE UITGANGSPUNTEN Verschillende beleidsterreinen verbonden Projectplan is ontstaan vanuit de Nota Regionaal Gezondheidsbeleid Zeeuws-Vlaanderen. De doelstellingen zijn tevens terug te vinden in het Integraal Jeugdbeleid van de gemeente Terneuzen. Ook zal het onderdeel uitmaken van het Integrale Veiligheidsbeleid. Adviesraad Wmo Terneuzen De Adviesraad Wmo Terneuzen heeft op 25 juni 2010 op basis van het Discussiestuk Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen 2010-2012, versie 21 mei 2010, een aantal adviezen geformuleerd. Deze zijn met een afvaardiging van de Adviesraad Wmo besproken en meegenomen bij de opzet van het projectplan. Ook tijdens de verdere vormgeving zal aan een aantal adviezen nog nader uitwerking worden gegeven. Financiering Er worden al veel activiteiten uitgevoerd in het kader van verslavingspreventie door Indigo Preventie. De activiteiten van Indigo Preventie zullen waar nodig worden geïntensiveerd of aangepast. Hiervoor en voor de communicatie over het project is een extra bedrag geraamd. Interventies op het terrein van handhaving en regelgeving, om het alcoholgebruik door jongeren terug te dringen, zijn er nog nauwelijks. Deze moeten ontwikkeld worden en vereisen daarom ook extra financiële middelen. Aangezien de interventies in samenwerking met de andere Zeeuwse gemeenten zullen worden ontwikkeld, in het kader van het Zeeuwse project jeugd en alcohol, zal dit geld voor een groot deel worden ingezet voor het inkopen van deze gezamenlijke producten. Gevraagde bijdrage voor Terneuzen in het Zeeuws-Vlaamse projectplan komt neer op 13.770,00 per jaar. Dekking voor dit bedrag kan worden gevonden op de post Gezondheidszorg (67140100) uit het budget, de bijdrage voor Stichting Jeugdjongerenwerk aan het project Alcohol- en Drugspreventie Terneuzen dat dit schooljaar wordt beëindigd. Financiële risico s Er zijn twee ontwikkelingen die de voortgang van het project en het te bereiken resultaat kunnen beïnvloeden. 1. In het Zeeuws-Vlaamse project wordt voor een groot deel gebruik gemaakt van bestaande interventies. Zo vallen vele interventies onder de prestatieafspraken met Indigo Preventie, die jaarlijks worden aangescherpt. Indigo wordt voor deze inzet betaald vanuit het budget verslavingszorg en maatschappelijke opvang, dat de centrumgemeente Vlissingen jaarlijks van het rijk ontvangt. Over dit budget wordt besloten in de stuurgroep van het CZW Bureau, de back office van het College voor Zorg en Welzijn (CZW). Momenteel ontvangt Indigo Zeeland voor de inzet in Zeeuws-Vlaanderen jaarlijks 126.900,00. Het projectplan Jeugd en alcohol Zeeuws- Vlaanderen is voor een groot deel op dit budget gemaakt. Het is echter niet zeker dat dit budget gedurende de projectduur (2011 2015) op deze manier beschikbaar blijft, vanwege een korting door het rijk op de middelen maatschappelijke opvang en een noodzakelijke herverdeling van middelen in de komende jaren. Mocht er sprake zijn van een vermindering van de middelen, dan zal de uitvoering van het project nader moeten worden bezien. 4
2. Het project zet interventies op het gebied van handhaving en regelgeving in om onder andere de beschikbaarheid van alcoholische drank voor jongeren te verkleinen. In dit kader wordt ook gekeken naar de nieuwe Drank- en Horecawet. Het toezicht op het schenken van alcohol aan jongeren berust volgens de huidige Drank- en Horecawet bij de politie en de Voedsel- en Warenautoriteit(VWA). De huidige wet wordt echter herzien. In het ontwerp voor de nieuwe wet wordt de toezichthoudende taak van de VWA overgebracht naar de gemeenten. Het ontwerp Drank- en Horecawet is evenwel onder het demissionaire kabinet controversieel verklaard. Het is nu dus nog onduidelijk hoe de nieuwe Drank- en Horecawet er ook op dit onderdeel uit komt te zien. Het eventuele toezicht kan organisatorisch ondergebracht worden bij het team Handhaving. Ervan uitgegaan moet worden dat dit toezicht capaciteit vergt. Eerst nadat de inhoud van het toezicht vorm is gegeven kunnen we beoordelen hoeveel capaciteit daarvoor nodig is en hoe dat toezicht binnen het team Handhaving kan plaatsvinden. De financiële consequenties daarvan zijn nog niet bekend. Daarover kan pas te zijner tijd beslist worden. EVALUATIE Jaarlijks zal de Zeeuws-Vlaamse stuurgroep Jeugd en alcohol de voortgang van het project rapporteren aan de gemeentebesturen. Eind 2012 vindt daartoe een eerste tussentijdse evaluatie plaats. Bijlagen: - Raadsbesluit - Projectplan Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen 2011-2015 - Adviesraad Wmo Terneuzen: Adviezen naar aanleiding van het discussiestuk Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen 2010-2012 Documenten: - Verslag raadsinformatiebijeenkomst 18 juni 2009 - Verslag raadsinformatiebijeenkomst 15 juni 2010 - Discussiestuk 21 mei 2010 - Projectplan Jeugd en alcohol Zeeland versie 2.4 5