Nieuwe therapieën bij MS. Freek Verheul 5 november 2014



Vergelijkbare documenten
MS en medicatie Brigit de Jong neuroloog

Behandeling van MS ziekteverloop beïnvloeden

Multiple Sclerose Nieuwe medicamenteuze behandelmogelijkheden

Behandeling. Schub behandelen

Therapie bij MS: update Dr. Philippe Tack Dienst Neurologie St-Andriesziekenhuis 8700 Tielt

A two year, double-blind, randomized, multicenter, active-controlled study to evaluate the safety en efficacy of fingolimod administered orally once

Onderhoudsmedicatie bij Multiple Sclerose

Informatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple Sclerose

Leven met MS. De behandelmogelijkheden

Multiple Sclerose Informatieavond - Therapie

Bijwerkingen en monitoring van nieuwe MS behandelingen

Multipele Sclerose (MS)

natalizumab (tysabri)

Medicamenteuze behandeling van MS

Onderhoudsmedicatie voor zeer actieve Multiple Sclerose

MULTIPLE SCLEROSE EN HAAR IMMUNOMODULERENDE BEHANDELING Een gids voor patiënten, hun familie en zorgverstrekkers

Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten. 13 september 2011

MULTIPLE SCLEROSE EN HAAR IMMUNOMODULERENDE BEHANDELING Een gids voor patiënten, hun familie en zorgverstrekkers

MUTLIPLE SCLEROSE STAND VAN DE WETENSCHAP. Bart Van Wijmeersch, MD, PhD

dagziekenhuis inwendige geneeskunde Tysabri

ONTSTEKING VAN HET CENTRAAL ZENUWSTELSEL

Chronische Cerebrospinle Veneuze Insufficiëntie (CCSVI) E.A.C.M. Sanders, neuroloog 19 maart 2011

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG

Multiple sclerose en Kwaliteit van Leven

Een rem op Relapsing Remitting Multiple Sclerose (RRMS) Kan een aangepaste behandeling voor meer en langer leefcomfort zorgen?

Abatacept (Orencia ) subcutaan bij reumatische aandoeningen

Zorgtraject Multiple Sclerose

Ustekinumab Stelara. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen

Tysabri. Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds

Wat is MS? MS en leeftijd. Nieuwe ontwikkelingen bij MS

Datum 24 maart 2016 Betreft alemtuzumab (Lemtrada ) bij multiple sclerose (MS) voldoet aan de stand van de wetenschap en praktijk

Ustekinumab. Stelara

Rituximab. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Abatacept (Orencia ) bij reumatische aandoeningen

Instructies voor het gebruik van Ustekinumab-Stelara

Patiënteninformatie. Behandeling met Vedolizumab (Entyvio )

Mycofenolaat Mofetil (MMF CellCept ) bij reumatische aandoeningen

Multiple sclerose (MS) en amyotrofische laterale sclerose (ALS)

WAARSCHUWINGSKAART VOOR PATIËNTEN DIE BEHANDELD WORDEN MET TYSABRI (NATALIZUMAB)

Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen

Sulfasalazine (Salazopyrine EC, salazosulfapyridine) bij reumatische aandoeningen

Interferon-Beta. Interferon-Beta. Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds

Methotrexaat bij reumatische aandoeningen. Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis

METHOTREXAAT BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN FRANCISCUS GASTHUIS

Mycofenolaatmofetil (CellCept ) bij constitutioneel eczeem (CE). Afdeling Dermatologie/allergologie

Instructies voor het gebruik van Enbrel (etanercept)

(naam) (voornaam) (aansluitingsnummer)

Sulfasalazine. (Salazopyrine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen

Rituximab (Mabthera )

Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen

M studie (Longkanker) / luchtpijp & longkanker

Infliximab (Inflectra ) Bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa

Azathioprine. (Imuran)

Bijsluiter: informatie voor de patiënt. Removab 10 microgram concentraat voor oplossing voor infusie catumaxomab

Vedolizumab (Entyvio ) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Wat u zou moeten weten over Rixathon

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKERS. Removab 10 microgram concentraat voor oplossing voor infusie catumaxomab

Instructies voor het gebruik van. Stelara (ustekinumab)

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG

Lonsurf trifluridine/tipiracil

YERVOY. (ipilimumab) Concentraat voor oplossing voor infusie. Patiëntenbrochure. met patiëntenwaarschuwingskaart

WAARSCHUWINGSKAART VOOR PATIËNTEN DIE BEHANDELD WORDEN MET TYSABRI (NATALIZUMAB)

MABTHERA (RITUXIMAB) BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER VAN MABTHERA MabThera 500 mg concentraat voor oplossing voor infusie (rituximab)

PATIËNTENBROCHURE. Imbruvica therapie

Behandeling van reumatische klachten en medicijnen

1. CIS + + Diagnostiek en behandeling MS. Versie juni I.A. Ketelslegers, T.A.M. Siepman, R.Q. Hintzen. 2. Zo nodig MP kuur

Leflunomide. (Arava) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen

Inhoud. Hoe werkt bosentan? 3. Voor welke aandoeningen wordt bosentan gebruikt? 3. Hoe moet ik het gebruiken? 4. Hoe moet ik het bewaren 4

Rituximab (Mab Thera)

Informatie over de behandeling met het medicijn vedolizumab bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Behandeling met Methotrexaat

Instructies voor het gebruik van. Humira (adalimumab)

Methotrexaat. Poli Reumatologie

Ambrisentan. Volibris

Stamcellen bij MS. Wetenschap, werkelijkheid en fictie. Joep Killestein

Informatie longkanker. Informatie voor patiënten met longkanker die behandeld worden met Taxotere.

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen

GIRO Voor meer informatie:

Behandeling met een bisfosfonaat

Tasigna - Nilotinib. Product Informatie Fiche. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6.

Meer mensen met MS, beter helpen

Afdeling Dermatologie/allergologie, locatie AZU. Mycofenolaatmofetil (CellCept ) bij constitutioneel eczeem (CE).

Infliximab (Remicade )

Darzalex (daratumumab) PATIËNTENBROCHURE

Inhoud. Hoe werkt apremilast? 3. Voor welke aandoeningen wordt apremilast gebruikt? 3. Hoe moet ik het gebruiken? 3. Hoe moet ik het bewaren?

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. TYSABRI 300 mg concentraat voor oplossing voor infusie natalizumab

Behandeling met Methotrexaat

Hydroxychloroquine (Plaquenil ) bij reumatische aandoeningen

Afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: tocilizumab (RoActemra )

UW BEHANDEL- GIDS VOOR ADCETRIS

dagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur

Patiënteninformatie. Revlimid (lenalidomide)

Sildenafil. Revatio, Viagra

Behandeling met Tysabri

BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE

Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL

Vedolizumab (Entyvio )

Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. Replagal, 1 mg/ml, concentraat voor oplossing voor infusie Agalsidase alfa

Transcriptie:

Nieuwe therapieën bij MS Freek Verheul 5 november 2014

(klassieke) eerste lijn medicatie Interferonen (avonex, betaferon, rebif ) Glitiramer acetaat (copaxone )

(klassieke) eerste lijn medicatie effectiviteit Annual relapse rate ( aantalschubs) EDSS progression (invaliditeit) Freedom from disease (geenziekteact) Freedom of relaps (geenschubs) Freedom of disease progression (geen toename) INF-β en glatirameeracetaat 33% exacerbatie reductie

Relatief veilig Al lang op de markt Eerste lijn medicatie bijwerkingen Echter september 2014 werd melding gemaakt van trombotische microangiopathie bij interferon.

Nieuwe en 2e lijn medicatie Natalizumab (Tysabri) Fingolimod (Gylenia) Teriflunomide (Aubagio) BG 12 (Tecfidera) Alemtuzumab (Lemtrada) 1e lijn

Natalizumab Werkingsmechanisme Ontstekingscellen kunnen niet in de hersenen komen door onmogelijkheid bloedvaten in de hersenen te verlaten.

Natalizumab Werkingsmechanisme

Natalizumab Effectiviteit 68% reductie aantal exacerbaties 42% reductie ziekte progressie Afname aantal laesies op MRI

Natalizumab Nadelen Hoge kosten (injectieflacon 300mg/15ml 1650) Bijwerkingen: infecties, urticaria, hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, braken, artralgie, infusiegerelateerde bijwerkingen, anafylactische reacties Verhoogd risico progressieve multifocale leukoencefalopathie(pml)

Nieuwe en 2 e lijn medicatie Natalizumab (Tysabri) Fingolimod (Gylenia) Teriflunomide (Aubagio) BG 12 (Tecfidera) Alemtuzumab (Lemtrada)

Fingolimod voorkomt dat lymfocyten de lymfeknoop verlaten Oraal fingolimod Auto-reactieve lymfocytenblijvenin de lymfeknopenen bereiken daardoor het CZS niet. Bloed Afvoerende lymfe Lymfeknopen S1P gradient Door fingolimodreageertde S1P receptor op de lymfo-cyten onvoldoende. Specifieke lymfocytenblijvendaardoorin de lymfeknoop. CZS, centraal zenuwstelsel; S1P, sfingosine1-fosfaat Brinkmann V et al.am J Transplant2004

Jaarlijksaantalrelapsen/ schubs(arr) : TRANSFORMS 1-jaars resultaten 1 FREEDOMS 2-jaars resultaten 2 p < 0.001 fingolimod versus IFNβ-1a IM p < 0.001 fingolimod versus placebo 0,4 0,4 0.40 Jaarlijks aantal relapsen 0,3 0,2 0,1 0.33 0.16 52% afname Jaarlijks aantal relapsen 0,3 0,2 0,1 0.18 54% afname 0 IFNβ-1a IM (n = 431) Fingolimod 0.5 mg (n = 429) 0 Placebo (n = 418) Fingolimod 0.5 mg (n = 425) IFN, interferon; IM, intramusculair 1. Cohen JA et al.n Engl J Med2010;362:402 15. 2. KapposL et al.n EnglJ Med. 2010;362:387 401.

Meest voorkomende bijwerkingen Gebeurtenis, n (%) Placebo Oraal fingolimod (n = 418) 0.5 mg (n = 429) 1.25 mg (n = 420) Hoofdpijn 96 (23.0) 107 (25.2) 114 (26.6) Abnormale leverfunctie test* 21 (5.0) 67 (15.8) 80 (18.6) Griep 41 (9.8) 55 (12.9) 40 (9.3) Rugpijn 29 (6.9) 50 (11.8) 45 (10.5) Diarree 31 (7.4) 50 (11.8) 40 (9.3) Hoest 34 (8.1) 43 (10.1) 37 (8.6) Bronchitis 15 (3.6) 34 (8.0) 39 (9.1) Kortademigheid 19 (4.5) 30 (7.1) 23 (5.4) Bijholteontsteking 19 (4.5) 28 (6.6) 27 (6.3) Hoge bloeddruk 16 (3.8) 26 (6.1) 27 (6.3) Laag aantal leukocyten 1 (0.2) 12 (2.8) 27 (6.3) *O.a. verhoogdewaardenvan alanineaminotransferase, aspartateaminotransferase,gamma-glutamyltransferase, hepatic enzyme, aminotransferases en abnormale lever functie test of γ-glutamyltransferase waarden

Nieuwe en 2 e lijn medicatie Natalizumab (Tysabri) Fingolimod (Gylenia) Teriflunomide (Aubagio) BG 12 (Tecfidera) Alemtuzumab (Lemtrada)

Teriflunomide(Aubagio) werkingsmechanisme Sneldelende lymfocyten hebben het enzyme DHODH nodig om voldoende pyrimidine te maken Langzaamdelende en rustende lymfocyten hebben voldoende pyrimidine via de salvage pathway Geactiveerde lymfocyten DHODH X Pyrimidine behoefte TERIFLUNOMIDE Langzaamdelende of rustende lymfocyten Salvage pathway X MOA, mechanism of action; DHODH, Dihydroorotate dehydrogenase Gold and Wolinsky. Acta Neurol Scand. 2011;124:75-84; Warnke C, et al. Neuropsychiatr Dis Treat. 2009;5:333-40.

No. of Relapses per Patient per Year Aubagio effectiviteit TEMSO: Reduction in ARR 1 TOWER: Reduction in ARR 2,3 No. of Relapses per Patient per Year 31% 36% (P<0.001) 1 (P=0.0001) 2,3 AUBAGIO (teriflunomide) Samenvatting van de productkenmerken. Sanofi-Aventis Group; december 2013. O Connor et al. N Engl J Med 2011;365:1293 303. Confravreux C. et al. Lancet Neurol. 2014 Mar;13(3):247-56

Meestvoorkomendebijwerkingen (TEMSO) Bijwerkingen, n (%) Aubagio 14 mg (n=368) Placebo (n=360) Nasofaryngitis 93 (26,0) 98 (27,2) Hoofdpijn 67 (18,7) 64 (17,8) Diarree 64 (17,9) 32 (8,9) Vermoeidheid 52 (14,5) 51 (14,2) Verhoogde leverfunctie 51 (14,2) 24 (6,7) Misselijkheid 49 (13,7) 26 (7,2) Verminderde haardichtheid 47 (13,1) 12 (3,3) Griep 43(12,0) 36 (10,0) Rugpijn 41 (11,5) 47 (13,1) Urineweginfecties 37 (10,3) 35 (9,7) Pijn in de extremiteiten 33 (9,2) 47 (13,1) AUBAGIO (teriflunomide) Samenvatting van de productkenmerken. Sanofi-Aventis Group; december 2013. O Connor et al. N Engl J Med 2011;365:1293 303.

Verminderdehaardichtheid: vervroegd loslaten van dode haren Figuur aangepast uit Harrison S and Bergfeld W. Cleve Clin J Med. 2009;76:361-7. Freedman MS et al, ACTRIMS 2012 P7.

Teriflunomide(Aubagio) Zwangerschap Alvorens zwanger te worden moet teriflunomide2 jaar gestaakt zijn. Eventueel versnelde uitwas procedure met 3 dd8 mg colestyramine (Questran)

Nieuwe en 2 e lijn medicatie Natalizumab (Tysabri) Fingolimod (Gylenia) Teriflunomide (Aubagio) BG 12 (Tecfidera) Alemtuzumab (Lemtrada)

BG12 (Tecfidera) Reactieve zuurstof radicalen(ros) dragen bij aan verschillende processen in de pathogenese van MS TF-NED-0095 21

MS pathologie VLA4=very large antigen 4; ROS=reactive oxygen species; TCR=T cell receptor; VCAM=vascular cell adhesion molecule; MHC=major histocompatibility complex; APC=antigen-presenting cell; CNS=central nervous system. Adapted from Steinman L. J ClinInvest. 2008;118:3557-3563. 22 TF-NED-0095

BG12 (Tecfideraeffectiviteit) 52%

Bijwerkingen BG 12

Nieuwe en 2 e lijn medicatie Natalizumab (Tysabri) Fingolimod (Gylenia) Teriflunomide (Aubagio) BG 12 (Tecfidera) Alemtuzumab (Lemtrada)

Alemtuzumab(Lemtrada)

Alemtuzumabeffectiviteit

Alemtuzumab(Lemtrada) Bijwerkingen Infusie reacties 90-98 % : hoofdpijn koorts, huiduitslag, jeuk Infecties 71% alemtuzumab en 51 % bij interferon: Verkouden, UWI, BLW Auto immuun reacties 36 % schildklierafwijkingen 2% ITP 0,3 % glomerulonefritis

Nieuwe en 2 e lijn medicatie Natalizumab (Tysabri) Fingolimod (Gylenia) Teriflunomide (Aubagio) BG 12 (Tecfidera) Alemtuzumab (Lemtrada)

De winnaar is.

Vergelijkbareabsolute relapsrisico reductie ref

Ieder onderzoek heeft zijn eigen placebo groep en die zijn niet met elkaar te vergelijken

Needforreal life data