Overzicht Voorwoord 15 DEEL I INLEIDENDE TEKST 17 1. Handelsrecht, economisch en financieel recht: begripsbepaling 19 2. Aanknopingspunten van het economisch recht 24 DEEL II.A HET ONDERNEMINGSBEGRIP 45 1. Algemeen 47 2. Begripsbepaling van economisch recht 47 3. De verschillende ondernemingsbegrippen 48 DEEL II.B ENKELE KENMERKENDE REGELS VOOR ONDERNEMINGEN 83 1. Verplichtingen en vermoedens 85 2. Van Rechtbank van Koophandel naar Ondernemingsrechtbank 92 3. Vrijheid van vestiging en dienstverlening 93 4. Eerlijke handel of Fair trade 98 5. De Handelszaak 99 DEEL II.C MARKTPRAKTIJKEN 107 DEEL II.D INTELLECTUELE EIGENDOM 279 1. Algemene inleiding inzake intellectuele eigendom 281 2. Overzicht naar types van intellectuele eigendomsrechten 283 DEEL II.E KARTELRECHT 461 1. Inleiding 463 2. Artikel 101 VWEU: kartelafspraken en onderling afgestemde feitelijke gedragingen 467 3. Artikel 102 VWEU: misbruik van economische machtspositie op de markt 474 4. Verordening nr. 1/2003 van de Raad van 16 december 2002 betreffende de uitvoering van de mededingingsregels van de artikelen 81 en 82 van het Verdrag 475 5. Verticale Overeenkomsten selectieve distributie 479 DEEL II.F INSOLVENTIE VAN ONDERNEMINGEN 499 1. Situering 501 2. Personeel toepassingsgebied 503 3. Materieel toepassingsgebied 506 4. Actoren in de insolventieprocedures 506 5. Territoriaal toepassingsgebied (bijzondere bevoegdheidsregels) 510 6. Preventiefase: opsporing van ondernemingen in moeilijkheden en voorlopige maatregelen 511 7. De gerechtelijke reorganisatie 523 8. Het faillissement 562 9. De grensoverschrijdende insolventieprocedure 593 5
Overzicht DEEL II.G TUSSENPERSONEN IN DE HANDEL 597 1. Algemeen 599 2. Bijzonder 601 3. Precontractuele informatie bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten 613 DEEL II.H OVERZICHT VRIJ VERKEER 619
Voorwoord 15 DEEL I INLEIDENDE TEKST 17 1. Handelsrecht, economisch en financieel recht: begripsbepaling 19 2. Aanknopingspunten van het economisch recht 24 A. Europees recht 26 B. Belgische evolutie 30 C. De bijzondere positie (?) van vrije beroepsbeoefenaars 34 D. Besluit 43 DEEL II.A HET ONDERNEMINGSBEGRIP 45 1. Algemeen 47 2. Begripsbepaling van economisch recht 47 3. De verschillende ondernemingsbegrippen 48 A. Onderneming in de zin van Boek I WER 48 B. Onderneming in de zin van Boek III WER 58 1. Inschrijvingsplichtige onderneming (kruispuntbank van ondernemingen of KBO) 58 2. Boekhoudplichtige onderneming 61 C. Onderneming in het mededingingsrecht: kartelrecht en marktpraktijken 65 1. Onderneming in de zin van Boek VI WER (zie ook Deel II.C) 65 2. Ondernemingsbegrip in de zin van Boek IV en Boek V WER inzake mededingingsrecht 67 D. Ondernemingsbegrip in de zin van Boek XI WER: Intellectuele Eigendom 81 E. Ondernemingsbegrip in de zin van Boek XX WER: Insolventie van ondernemingen 82 DEEL II.B ENKELE KENMERKENDE REGELS VOOR ONDERNEMINGEN 83 1. Verplichtingen en vermoedens 85 A. Inschrijving in kruispuntbank van ondernemingen (KBO) Boek III WER 85 1. Doel en omvang 85 2. Inschrijving en wijziging activiteit 86 3. Verplicht gebruik ondernemingsnummer 86 B. Bijzondere verplichtingen en vermoedens 88 C. Ondernemingsbewijs 90 7
2. Van Rechtbank van Koophandel naar Ondernemingsrechtbank 92 3. Vrijheid van vestiging en dienstverlening 93 A. Vrijheid van vestiging 93 B. Vrijheid van dienstverlening 94 4. Eerlijke handel of Fair trade 98 5. De Handelszaak 99 A. Begrip 99 B. Samenstelling 100 C. Uitbating van de handelszaak 100 1. Vrijheid van handel en nijverheid 100 2. Overeenkomsten met betrekking tot de handelszaak 103 a. Verkoop 103 b. Verhuur 104 c. Bezoldigd beheer of gérance 105 d. Inpandgeving van de handelszaak 105 DEEL II.C MARKTPRAKTIJKEN 107 DEEL II.D INTELLECTUELE EIGENDOM 279 1. Algemene inleiding inzake intellectuele eigendom 281 2. Overzicht naar types van intellectuele eigendomsrechten 283 A. Uitvindingen (octrooi artikel XI.1-XI.91 WER) 283 1. Vormgevingen van een gebruiksvoorwerp (tekening of model artikel 3.1-3.29 BVIE) 284 2. Het creatieve werk met inbegrip van databanken en computerprogramma s (auteursrecht en naburige rechten artikel XI.164-293 WER) 285 3. Merk (artikel 2.1-2.47 BVIE) 285 4. Bijzondere categorie: ideeën (i- DEPOT artikel 4.4bis BVIE) 286 5. Overzichtstabel 287 B. Cumul tussen eigendomsrechten 287 1. Cumul octrooi model 287 2. Cumul octrooi merk 288 3. Cumul model merk 289 4. Cumul auteursrecht octrooi 290 5. Cumul auteursrecht merk en model 290 C. Organisatie van de bescherming van intellectuele eigendom 290 1. Uitgangspunt: nationale organisatie 290 2. Europese organisatie: Gemeenschappelijk gemeenschapsrecht naast nationaal recht 292 a. Eengemaakt recht in de EU 292 b. Harmonisatie nationale wetgeving 294 3. Internationale organisatie 296 a. Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom (WIPO) 296 8
b. Wereldhandelsorganisatie (WTO) 301 c. Europese Octrooiorganisatie (EPO) 301 D. Bijzondere regeling van de Communautaire uitputting 302 1. Uitgangspunt: vrij verkeer van goederen 302 2. Principe van Communautaire uitputting 303 3. Mijlpaalarresten van het Hof van Justitie inzake merkenrechtelijke uitputting 304 E. Meer gedetailleerde analyse van bepaalde intellectuele eigendomsrechten 304 1. Octrooien 304 a. Definitie 304 b. Uitzonderingen (artikel XI.5 WER) 307 c. Eigendom (artikel XI.9 WER) 307 d. Formaliteiten (artikel XI.14 e.v. WER) 308 e. Rechten (artikel XI.28 e.v. WER) 309 f. Beperkingen (artikel XI.34 WER) 310 g. Beschermingsduur (artikel XI.47 WER) 310 h. Einde (artikel XI.55 e.v. WER) 310 2. Auteursrecht 311 a. Definitie 311 b. Eigendom (artikel XI.170 WER) 312 c. Formaliteiten 312 d. Rechten (artikel XI.165 WER) 312 e. Beperkingen (artikel XI.189 e.v. WER) 313 f. Duur (artikel XI.166 WER) 314 g. Databanken (auteursrecht artikel XI.186-188 WER of sui generis artikel XI.305-318 WER) 314 h. Computerprogramma s/software (auteursrecht of sui generis artikel XI.294-304 WER) 315 i. De uitvoering van een werk (naburige rechten van het auteursrecht artikel XI.203-219 WER) 316 j. Tendens naar investeringsbescherming in plaats van bescherming van de prestatie zelf 316 3. Merken en Tekeningen of Modellen 317 a. Doel 317 b. Structuur 317 4. Tekeningen of modellen / titel 3 BVIE 318 a. Definitie (artikel 3.1 BVIE) 318 b. Uitzonderingen 336 c. Eigendom 337 d. Formaliteiten (artikel 3.9 e.v. BVIE) 338 e. Rechten (artikel 3.16 BVIE) 338 f. Beperkingen (artikel 3.19-20 BVIE) 338 g. Beschermingsduur (artikel 3.14 BVIE) 339 h. Einde (artikel 3.21-23 BVIE) 339 5. Merken/titel 2 BVIE 340 a. Hervorming merkenrecht: Richtlijn 2015/2436 en Verordening 2017/1001 340 9
b. Definitie (artikel 2.1 BVIE) 342 c. Uitzonderingen (artikel 2.4 artikel 2.2bis en 2.2ter BVIE) 379 d. Formaliteiten (artikel 2.2 en 2.5 e.v. BVIE) 385 e. Rechten (artikel 2.19 e.v. BVIE) 386 f. Beperkingen (artikel 2.23 BVIE) 431 g. Beschermingsduur (artikel 2.9 BVIE) 448 h. Beëindiging van het recht (artikel 2.25-2.28 BVIE) 449 DEEL II.E KARTELRECHT 461 1. Inleiding 463 2. Artikel 101 VWEU: kartelafspraken en onderling afgestemde feitelijke gedragingen 467 A. Algemeen 467 B. Artikel 101, lid 1 VWEU 468 1. Onderneming 468 2. Overeenkomsten, besluiten van ondernemersverenigingen en onderling afgestemde feitelijke gedragingen 468 3. welke de handel tussen lidstaten [merkbaar] ongunstig kunnen beïnvloeden 469 4. Ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging binnen de gemeenschappelijke markt (merkbaar) wordt verhinderd, beperkt of vervalst (de minimis) 470 5. Relevante markt 470 6. Voorbeelden (artikel 101, lid 1, in fine VWEU) 472 C. Artikel 101, 2 VWEU 472 D. Artikel 101, lid 3 VWEU 473 3. Artikel 102 VWEU: misbruik van economische machtspositie op de markt 474 A. Toepassingsvoorwaarden 474 1. Eén of meer ondernemingen 474 2. Machtspositie 474 3. Machtspositie op de gemeenschappelijke markt of op een wezenlijk deel daarvan 474 4. Misbruik van de machtspositie 475 5. (Merkbare) invloed op de inter- statenhandel 475 B. Voorbeelden van misbruik van machtspositie 475 C. Sanctie 475 4. Verordening nr. 1/2003 van de Raad van 16 december 2002 betreffende de uitvoering van de mededingingsregels van de artikelen 81 en 82 van het Verdrag 475 A. Essentie: decentralisatie 475 B. Toepassing van de artikelen 101-102 VWEU (artikel 1) 476 C. Bewijslast (artikel 2) 476 D. Verhouding tussen het Europees en het nationale mededingingsrecht (artikel 3) 476 10
E. Bevoegdheid 477 1. Commissie (artikel 4) 477 2. Nationale Mededingingsautoriteiten ( NMA ) (artikel 5) 477 3. Nationale rechterlijke instanties (artikel 6) 477 4. Beschikkingen van de Commissie (artikel 7-10) 478 5. Uitwisselen van informatie (artikel 12) 478 6. Schorsing of afsluiting (mogelijkheid) (artikel 13) 478 7. Adviescomité (artikel 14) 478 8. Samenwerking met nationale rechters (artikel 15) 478 9. Uniforme toepassing (artikel 16) 478 10. Onderzoeksbevoegdheden (artikel 17-22) 479 11. Sancties (artikel 23-24) 479 12. Verjaring (artikel 25-26) 479 13. Hoorzittingen en geheimhouding (artikel 27-28) 479 14. Vrijstellingenverordeningen: individuele intrekking (artikel 29) 479 5. Verticale Overeenkomsten selectieve distributie 479 A. Inleiding 479 B. Groepsvrijstellingsverordening 330/2010 481 1. Toepassingsgebied 481 2. Verticale beperkingen en concurrentiegraad 483 3. Veilige zone safe harbour artikel 3 489 4. Hard core- beperkingen artikel 4 489 a. Opdeling van de markt 490 b. Hard core in selectieve distributie 492 c. Leverancier van componenten en afnemer die componenten verwerkt 493 5. Uitgesloten beperkingen in de zin van artikel 5 493 6. Intrekking en buiten toepassing verklaring 495 C. Vuistregels voor oefeningen 495 1. Eerste toets: artikel 101, lid 1 VWEU 495 2. Tweede toets: artikel 101, lid 3 VWEU Groepsvrijstellingsverordening 330/2010 496 3. Derde toets: Groepsvrijstellingsverordening 330/2010 niet van toepassing artikel 101, lid 1 VWEU 497 4. Vierde toets: artikel 101, lid 3 VWEU Richtsnoeren Individuele afweging 497 DEEL II.F INSOLVENTIE VAN ONDERNEMINGEN 499 1. Situering 501 A. Situering binnen de rechtenopleiding 501 B. Situering binnen de Belgische wetsgeschiedenis 501 2. Personeel toepassingsgebied 503 3. Materieel toepassingsgebied 506 4. Actoren in de insolventieprocedures 506 A. De insolventiefunctionaris 506 11
1. Gerechtsmandataris 507 2. Voorlopig bewindvoerder 507 3. Curator 508 B. Ondernemingsbemiddelaar 508 C. Insolventierechtbank gedelegeerd rechter rechter- commissaris procureur des Konings 508 5. Territoriaal toepassingsgebied (bijzondere bevoegdheidsregels) 510 6. Preventiefase: opsporing van ondernemingen in moeilijkheden en voorlopige maatregelen 511 A. Situering 511 B. Gegevensverzameling en de kamers voor ondernemingen in moeilijkheden 513 1. Gegevensverzameling 513 2. De kamers voor ondernemingen in moeilijkheden 514 C. De voorlopige maatregelen 516 1. De gerechtsmandataris 517 2. Voorlopige ontneming van het beheer aanstelling voorlopig bewindvoerder 518 3. Geen stil faillissement (met precurator) 519 D. Ondernemingsbemiddelaar en minnelijk akkoord 520 1. De ondernemingsbemiddelaar 520 2. Het minnelijk akkoord 522 7. De gerechtelijke reorganisatie 523 A. Het begrip gerechtelijke reorganisatie en het doel van de procedure 523 B. Het toepassingsgebied van de procedure 524 C. De opening van de procedure van gerechtelijke reorganisatie 526 1. Initiatiefrecht, vormvereisten en rol van de economische beroepsbeoefenaar 526 2. De behandeling en gevolgen van het verzoek, de uitspraak en de bekendmaking 529 3. De termijnen en rechtsmiddelen tegen het vonnis tot toekenning of verwerping 531 4. De gevolgen van de toekenning van de procedure van gerechtelijke reorganisatie 532 D. De rol van de gedelegeerd rechter 539 E. Het dossier van gerechtelijke reorganisatie 541 F. Termijnen, doelwijziging en beëindiging van de procedure van gerechtelijke reorganisatie 541 G. De gerechtelijke reorganisatie door een minnelijk akkoord 544 H. De gerechtelijke reorganisatie door een collectief akkoord 545 1. Informatie van de schuldeisers in de opschorting 545 2. Betwisting door de schuldeisers in de opschorting 546 3. De inhoud van het reorganisatieplan 547 4. Buitengewone schuldeisers in de opschorting 549 5. Stemmingsvergadering en homologatie van het reorganisatieplan 550 6. Rechtsmiddelen tegen en gevolgen van het vonnis tot homologatie 552 7. Intrekking en opvolging van de uitvoering van het reorganisatieplan 553 12
I. Gerechtelijke reorganisatie door overdracht onder gerechtelijk gezag 554 1. Initiatiefrecht en procedureverloop 554 2. De gerechtsmandataris en de overdracht 556 3. De kwijtschelding en de bevrijding 561 8. Het faillissement 562 A. Begrip, kenmerken en toepassingsgebied 562 B. De opening van het faillissement 565 1. Initiatiefgerechtigden tot het instellen van de faillissementsvordering 565 2. Behandeling, vonnis van faillietverklaring, bekendmaking en rechtsmiddelen 567 C. Gevolgen van het vonnis van faillietverklaring 568 1. Algemeen 568 2. Buitenbezitstelling van de gefailleerde 568 3. De termijnschulden worden opeisbaar en de interesten worden opgeschort ten aanzien van de boedel 569 4. (Tijdelijke) opschorting van de vorderingen, executiemaatregelen en gedingen 570 D. De faillissementsboedel 571 1. Voorafgaandelijke toelichting omtrent een aantal actoren in de faillissementsprocedure: de curator(en), de rechter- commissaris(sen), de insolventierechtbank en het openbaar ministerie 571 2. Het beheer van de boedel 575 3. Schematische voorstelling van de samenstelling van de boedel 579 4. De actiefzijde van de boedel 579 5. De passiefzijde van de boedel 583 E. Aangifte- en verificatieprocedure 584 1. Aangifteprocedure 584 2. Verificatie 587 F. Vereffening en uitdeling 588 1. Vereffening 588 2. Verdeling 589 G. Sluiting van het faillissement kwijtschelding 590 1. Summiere rechtspleging tot sluiting van het faillissement 590 2. Sluiting van het faillissement door rechtbank 591 3. Kwijtschelding en bevrijding 591 4. Gevolgen van de sluiting van de faillissementsprocedure 593 9. De grensoverschrijdende insolventieprocedure 593 DEEL II.G TUSSENPERSONEN IN DE HANDEL 597 1. Algemeen 599 2. Bijzonder 601 A. Verkoopconcessie 601 1. Begrip 601 2. Eenzijdige beëindiging 602 13
B. Makelaar 604 C. Commissionair 605 D. Handelsagentuur 606 1. Definitie (artikel I.11.1 WER) 606 2. Plichten van de agent 607 3. Plichten van de principaal (artikel X.6 WER) 608 4. Vergoeding van de agent 608 a. Welke overeenkomsten geven recht op commissie? (artt. X.8-10 WER) 608 b. Wanneer is de commissie opeisbaar? (artikel X.11 WER) 609 c. Welk bedrag moet worden betaald? (artikel X.13 WER) 609 d. Info afrekening en betaling? (artikel X.11 en X.14 WER) 609 5. Duur (artikel X.2 WER) 609 a. onbepaalde tijd: 609 b. bepaalde tijd: 610 6. Beëindiging (artikel X.16 WER) 610 a. onbepaalde tijd of bepaalde tijd met mogelijkheid vroegtijdig op te zeggen 610 b. bepaalde tijd 610 7. Uitwinningsvergoeding (artikelen X.18 en 19 WER) 610 8. Concurrentiebeding (artikel X.22 WER) 611 9. Verjaring (artikel X.24 WER) 611 10. IPR (artikel X.25 WER) 611 11. Bankagent en banksubagent: 612 3. Precontractuele informatie bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten 613 A. Toepassingsgebied ratione materiae (artikel X.26 WER) 613 B. Precontractuele informatieplicht (artikelen X.27 en 28 WER) 614 C. Sanctie (artikel X.30 WER) 615 D. Geheimhouding (artikel X.31 WER) 616 E. Interpretatie (artikel X.32 WER) 616 F. Dwingend recht (artikel X.26, lid 1 WER) 616 G. Toepassingsgebied ratione loci en bevoegdheid (artikel X.33 WER) 616 H. Evaluatie en toekomstblik (artikel X.34 WER) 617 I. Uitbreiding Boek X WER tot vervoersovereenkomsten ten gevolge van de afschaffing van het Wetboek van koophandel 617 DEEL II.H OVERZICHT VRIJ VERKEER 619 14