Boekverslag door een scholier 2134 woorden 23 januari 2002 5,6 10 keer beoordeeld Auteur Genre J. Bernlef Psychologische roman Eerste uitgave 1984 Vak Nederlands A. Administratief 1.Dit verslag is geschreven door: Marit Boom 2.Geschreven door J. Bernleff 3.Het boek komt uit Nederland 4.1e druk: 1984, gelezen druk: de 39e druk, 1999 5.Gepubliceerd door Querido 6.Het boek heeft 162 bladzijden. B. Samenvatting De 71- of 72-jarige Maarten Klein woont met zijn vrouw Vera in Gloucester, aan de oostkust van de Verenigde Staten, ten noorden van Boston. In de jaren vijftig zijn ze vanuit Nederland naar Amerika geëmigreerd. Hun twee kinderen, Kitty en Fred, zijn teruggegaan naar Nederland. Maarten werkte tot zijn pensionering bij de Intergovernmental Maritime Consultative Organisation (IMCO), een instituut voor visserijonderzoek in Boston. Op een winterse dag wacht hij op de schoolbus met kinderen die elke morgen bij zijn huis stopt. Uit opmerkingen van zijn vrouw wordt duidelijk dat Maarten een beetje verstrooid begint te worden: het is zondag, dus de kinderen hoeven niet naar school. Hij denkt dat het ochtend is, maar het is al middag. Eerder vergat hij al zijn koffie op te drinken en voor Vera hout uit de schuur te halen, hoewel ze hem daar tweemaal om had gevraagd. Hij zoekt de schuld van zijn vermoeidheid en concentratieverlies voorlopig bij de lange witte winter. Maarten piekert over zijn vergeetachtigheid. Er is iets mis, maar hij weet niet precies wat. Hij betrapt zich erop dat hij hardop in zichzelf praat. Woorden die hij alleen gebruikte op zijn werk gebruikt hij plotseling ook thuis. Zijn juffrouw van d e basisschool vroeg hem destijds de potlodendoos te halen en Maarten gaat hem zoeken, op een plank in het washok, waar hij met een stoel bij klimt. Als Vera hem daar vindt, beseft hij pas wat hij doet. In huis ligt een boek op tafel, en hij vraagt zich wie dat boek leest. Later weet hij weer dat hij dat boek aan het lezen is, maar is hij vergeten dat hij het eerst niet meer wist. Tijdens een wandeling met de hond Robert denkt hij zich weer aan het verleden. Als hij verdwaalt in de stad, vindt Vera hem, ze maakte zich ongerust en is hem met de auto gaan zoeken. De symptomen van https://www.scholieren.com/verslag/47154 Pagina 1 van 5
Maartens dementie worden duidelijker en heviger. Vera heeft de deur op slot gedaan toen ze even weg moest, maar Maarten breekt hem open om naar een IMCO-vergadering te gaan. Hij gaat echter niet als vroeger met de trein naar Boston, maar loopt naar een vakantiehuisje, waarvan hij de deur ook forceert. Terwijl hij wacht op de anderen oefent hij zijn betoog, waarin hij zijn twijfel uitspreekt over de zin van de organisatie.dan realiseert hij zich de situatie en gaat hij op weg naar huis, maar hij vergeet zijn tas. Vera is in die tijd bij dokter Eardly geweest. Hij heeft haar aangeraden met Maarten foto's te bekijken om de herinneringen te ordenen. Maarten herinnert zich tot in de details het verhaal bij een foto uit zijn jeugd, maar kan andere gebeurtenissen, zoals het bezoek van zijn kinderen uit Nederland drie jaar geleden, niet plaatsen. Later weet hij dat weer en spijt het hem dat hij dat niet eerder wist. Als die dag de deur wordt gerepareerd kan hij zich het niet herinneren dat hij de deur heeft opengebroken. De deur wordt gerepareerd door William. William had vroeger een hondje, Kiss, die al een tijdje dood is. Toch vraagt Maarten iedere keer weer als hij William ziet hoe het met Kiss is, wat natuurlijk niet leuk voor William en Vera is. Dan merkt hij ook dat zijn Engels veel slechter wordt, terwijl; hij jarenlang Engels heeft gesproken. Steeds haalt hij het verleden en het heden door elkaar. Maarten denkt dat Vera zijn moeder is, en dat zijn huis het huis van zijn grootouders is. Wat zijn vrouw hem het ene moment vertelt, kan hij direct daarna weer vergeten zijn. Als zij weg is, slaat Maarten een ruit in om de hond binnen te laten. Daarna vergeet hij het gas uit te zetten. Dan komt de dokter weer. Als de die hem een kalmerende injectie wil geven slaat hij hem de spuit uit handen. Op dat moment denkt hij dat het oorlog is. Omdat de toestand gevaarlijk wordt, komt de gezinshulp Phil Taylor inwonen om op Maarten te letten. Maarten vergeet steeds wie zij is en waarom ze er is en verwart haar met zijn pianolerares Greet van vroeger waar hij toen verliefd op was en met zijn dochter Kitty. Als hij tweemaal in een nacht door het huis dwaalt geeft Phil hem een injectie. Maarten wordt wakker doordat hij in zijn bed heeft gepoept. Vera en Phil maken de riemen los waarmee hij was vastgebonden en wassen hem in het bad; Maarten krijgt daarbij een erectie. Pas als hij het aanraakt beseft hij vol schaamte dat het zijn geslacht is dat boven water uitkomt. Maarten ontsnapt nog een keer uit het huis en komt na een wandeling door de duinen waarbij hij geen jas aanheeft terecht in het zomerhuisje waar hij eerder zijn aktetas had laten staan. De vuurtorenwachter ziet hem lopen en brengt hem terug naar huis in zijn jeep. Maarten denkt dat hij een Amerikaanse soldaat is. Even later komt dokter Eardly, Maarten denkt dat hij een soldaat in burger is. Als Maarten wakker wordt, maakt hij een vuur in de open haard en verbrandt hij uit het album de foto's waarop hij is afgebeeld. Hij herkent zichzelf niet meer. Vera en Phil binden hem op een stoel vast. Ook hen herkent hij niet meer. Dan wordt hij in een ziekenwagen naar een inrichting gebracht. Dit ervaart hij als iets onvermijdelijks maar raars. Er dringen nog maar flarden van buiten tot Maarten door. Zijn wereld is bestaat uit onsamenhangende, maar soms plotseling heldere gedachten. Het boek eindigt met een mededeling die hij nog wel opvangt, al beseft hij niet dat die van Vera komt: zij vertelt hem dat de lente op het punt staat te beginnen. C. Analyse 1. Verklaring van de titel: Hersenschimmen: Uiteindelijk blijven er alleen nog maar hersenschimmen over. Maarten weet dan praktisch niks meer. 2. Genre: Dit boek is een psychologische roman. Je kijkt mee door de ogen van Maarten die langzaam https://www.scholieren.com/verslag/47154 Pagina 2 van 5
depressief wordt. En het is een roman, omdat er een duidelijke persoonsverandering plaatsvindt bij Maarten. 3. Personages: Hoofdpersonen: Maarten Klein: Hij is 71 of 72 jaar oud.hij is geboren in Alkmaar, maar woont nu al een hele tijd in Amerika. Hij draagt bijna altijd een pak, en hij kan niet zonder zijn vrouw. Vera Klein: Ze is de vrouw van Maarten, en al 50 jaar met hem getrouwd. Ze voelt zich hulpeloos omdat ze Maarten niet kan helpen. Ze is sterk, geduldig,gevoelig, en ze houdt heel veel van haar man. Bijpersonen: Fred en Kitty: Dat zijn de kinderen van Vera en Maarten. Ze zijn mee geïmmigreerd naar Amerika, maar toen ze volwassen waren zijn ze terug naar Nederland gegaan, en hebben ze daar kinderen gekregen. Verder staat er eigenlijk niet zoveel over hen in. Dokter Eardly: Hij is de arts van Maarten. Hij denkt dat hij maarten wel kan helpen met medicijnen, maar dat is helemaal niet waar. Hij komt vaak langs, en hij is altijd vriendelijk. Phil Taylor: Zij is de gezinshulp die Vera komt helpen als zij Maarten niet meer aankan. Ze is heel behulpzaam. Ze wil erg vaak tv kijken. Ellen Robins: Ze is een vriendin van Vera die regelmatig langs komt. Ze roddelt veel, maar helpt Vera ook met haar problemen. 4. Tijd: Het verhaal begint op een zondagmorgen, en eindigt op een zaterdag. Het verhaal bestrijkt dus een week. Het is chronologisch verteld, maar en zitten wel flashbacks in. De tijd van de flashbacks bestrijkt ongeveer 65 jaar. 5. Vertelsituatie: Dit verhaal is verteld vanuit de ik-vertelsituatie, want Maarten verteld zelf het verhaal van het begin tot het einde, ookal is het einde nogal onsamenhangend. 6. Ruimte: Het verhaal speelt in en rond het huis van Maarten en Vera aan de kust in Gloucester boven Boston in de USA. En in de gedachten van Maarten speelt het zich af in Nederland (Alkmaar) 7. Opbouw: Het verhaal is niet opgebouwd uit hoofdstukken. Het verhaal gaat gewoon steeds aan een stuk door. Het boek heeft geen proloog, en ook geen epiloog. Het einde is gesloten, omdat Maarten in de kliniek terecht komt. 8. Thema: Het thema is dementie. Het boek beschrijft het proces van dementie. Alles gaat steeds meer op elkaar lijken. En ander thema is liefde, de liefde van Maarten en Vera wordt op de proef gesteld, doordat Maarten aan het einde bijna niks meer weet. 9. Taal: Aan het begin is de manier van schrijven heel anders als aan het einde, daarom doe ik van allebei een stukje. https://www.scholieren.com/verslag/47154 Pagina 3 van 5
Begin: Je hoort Vera altijd van verre aankomen, zo rinkelen die twee kopjes en schoteltjes op het blikken dienblad. Espenblaadje zeg ik wel eens gekscherend regen haar, maar dat vindt ze niet zo leuk. Het komt door een versleten nekwervel, heeft dokter Eardly gezegd. Er is weinig aan te doen. Niks eigenlijk. Ouderdom. Waar blijven de kinderen toch? De kinderen? Waar zouden die anders zijn dan in Nederland. Nee, ik bedoel die van hier. Ik wijs naar buiten. De kinderen van Cheever, van Robbins en Toms Richard. Maar Maarten, het is zondag vandaag. Kom, je thee wordt koud. Dat ik dat vergeten was. En thee? Ik zou toch zweren dat het ochtend was. Maar nu ik door het andere raam in de richting van de zee kijk zie ik dat het wel later moet zijn. Achter de grijze damp schuilt een bleek zonnetje. Het moet door de mist komen dat ik me heb vergist. Mist houdt licht tegen. Voor ik ga zitten sla ik vlug een blik op de wandklok. Drie uur geweest. Einde: Als het al dag is en GOOD MORNING iemand zegt fluisterend de stem van een vrouw en je luistert je luistert met gesloten ogen luistert alleen maar naar haar stem die fluistert dat het raam is gemaakt dat waar eerst die oude deur zat gespijkerd dat daar nu weer glas zit glas waar je doorheen kunt kijken naar buiten het bos in en de lente die bijna begint zegt ze fluistert ze de lente die op het punt staat om te beginnen Ik heb deze fragmenten gekozen, omdat het goed het taalgebruik weergeeft, en je goed kunt zien hoe warriger de manier van schrijven wordt als je verder in het boek bent. D. Eigen mening Het onderwerp (dementie) wordt heel boeiend besproken, dat komt doordat de hoofdpersoon zelf dement wordt, en hij zelf ook het verhaal verteld. Je weet precies wat hij doormaakt, en hoe hij zich voelt. Hij snapt zelf niet waarom hij dingen vergeet, en doet dingen die hij zelf niet onder controle heeft. De personen zijn levensecht beschreven, het verhaal zou ook in het echt kunnen gebeuren. De personen zijn ook heel zorgzaam voor elkaar, zoals Vera die voor Maarten zorgt als hij dement wordt, ze haalt zelfs nog iemand erbij om voor hem te zorgen. De beslissingen in het boek zijn heel begrijpelijk. Alleen heeft Maarten natuurlijk beslissingen te nemen, want alles gebeurd vanzelf, en als hij niets meer weet worden alle beslissingen voor hem genomen. Ook vind ik het een goed beslissing van Vera dat ze hulp voor Maarten zoekt. De gebeurtenissen zijn net als de personen heel levensecht beschreven. Het onderwerp komt ook vaak in het echt voor, het gebeurd in het dagelijks leven ook dat mensen dement worden. Je krijgt een goede indruk van wat dementie nu precies inhoud. Het taalgebruik vond ik wel goed. Er stonden maar heel af en toe moeilijke woorden tussen, en het verhaal leest makkelijk. Je moet je op het laatst wel heel goed concentreren, omdat er maar halve zinnen staan zonder begin en einde. De vertelsituatie vind ik goed gekozen, omdat je nu echt weet hoe het voelt om dement te worden, je kunt https://www.scholieren.com/verslag/47154 Pagina 4 van 5
nu heel goed meeleven met wat hij voelt. En je leest hoe hij langzaam aftakelt. Het begin van het boek is een beetje vaag, omdat je niet weet waar het verhaal over gaat, maar al snel vertelt Maarten een heleboel over zijn leven. En slot is heel warrig, omdat Maarten dan niets meer weet. De indeling is goed, heel duidelijk en overzichtelijk, dat komt doordat het verhaal maar een week bestrijkt, en het chronologisch wordt verteld. Het boek zet me wel aan het denken, vooral over dementie. Het is moeilijk te bevatten hoe het komt dat iemand ineens delen van zijn herinneringen kwijt is. Het boek voldeed wel aan mijn verwachtingen. Ik wist dat het over dementie zo gaan, en ik vind het boek absoluut niet tegenvallen, want het onderwerp is heel mooi beschreven. De omslag van het boek speelde wel een rol in mijn verwachtingen, want de voorkant is blauw met vage witte vlekken. Die vlekken zag ik als de herinneringen, dus ik dacht dat hij aan het einde niet veel meer zou weten. Ik zou dit boek zeker aan iemand aanraden, vooral als diegene geïnteresseerd is in het onderwerp dementie. Ook zou ik het aan mensen aanraden die het willen lezen voor hun lijst. https://www.scholieren.com/verslag/47154 Pagina 5 van 5