Trainershandleiding Bikkels in de dop versie 2015
Inhoudsopgave Introductie 9 Organiseer je training 11 Praktische tips 13 De werkmap 19 Powerpoint presentatie 21 Ouderbrieven 23 Draaiboek 25 Bijeenkomst 1 27 Bijeenkomst 2 35 Bijeenkomst 3 43 Bijeenkomst 4 51 Bijeenkomst 5 57 Bijeenkomst 6 63 Bijeenkomst 7 69 Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 7
Introductie Beste Bikkeltrainer, Voor je ligt de handleiding van de training Bikkels in de dop. Leuk dat je deze training gaat geven! We hopen natuurlijk dat je enthousiast bent over de training en met evenveel enthousiasme de training gaat geven aan een heleboel kinderen. Deze handleiding biedt een leidraad voor de Bikkeltraining Bikkels in de dop. Je vindt hier 7 bijeenkomsten van 90 minuten stap- voor- stap uitgewerkt. Het staat je echter vrij om de lengte en het aantal bijeenkomsten aan te passen naar wat passend is binnen je praktijk of instelling. In principe geldt; hoe meer tijd je kunt besteden aan de inhoud, hoe meer je bereikt met de kinderen. Echter, aan alles hangt een prijskaartje en ook wij hebben vanwege het kostenplaatje moeten beknibbelen op het aantal bijeenkomsten en de duur ervan. Maar mocht je meer ruimte hebben: bij iedere bijeenkomst vind je aanvullende oefeningen om een bijeenkomst uit te breiden! Bij deze handleiding horen de volgende aanvullende materialen: Het boek Bikkels in de dop, geschreven door Inke Brugman en Marjet Lenting- van Bragt. uitgever Garant* Document werkmap Bikkels in de dop Powerpoint presentaties Bikkels in de dop Bijeenkomst 1 t/m 7 Certificaten Nog vragen? Opmerkingen of feedback? Word lid van onze besloten facebook- groep Bikkeltrainers: https://www.facebook.com/groups/bikkeltrainers/. Wij horen ook graag van je via info@bikkeltrainingen.nl. Veel succes met de training, Groetjes Inke en Marjet Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 9
De werkmap Naast het boek Bikkels in de dop, krijgen de deelnemers tevens een werkmapje mee naar huis. Je vindt de werkbladen in het word- document werkmap Bikkels in de dop. Kopieer of print de werkbladen behorend bij iedere bijeenkomst voor elke deelnemer en stop ze in een snelhechter of mapje. Deelnemers nemen het mapje en het boek Bikkels in de dop mee naar huis en worden eraan herinnerd dit elke bijeenkomst mee terug te brengen. Je kunt zelf het huiswerk aanpassen aan het niveau van je groep en de tijd die tussen twee bijeenkomsten zit. Ook voor ouders is de werkmap van belang; wat heeft mijn kind geleerd, wat moeten ze lezen en welke opdrachten moeten worden gemaakt. Onderdeel van het huiswerk is dan ook steeds dat de deelnemer de werkmap aan ouders laat lezen. Je kunt ouders aanvullend de informatiemail sturen. Let op: het is niet aan te bevelen alle werkbladen van alle bijeenkomsten vooraf uit te printen en in een snelhechter mee te geven. Beter is het om dit per keer mee te geven zodat er niet vooruit wordt gekeken en de focus verschuift. Laat de deelnemers op het eind van de bijeenkomst de nieuwe werkbladen in hun mapje stoppen of vraag een eventuele assistent dit tijdens de bijeenkomst / pauze in orde te maken. Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 19
Powerpoint presentatie Bij de training horen 7 powerpoint- presentaties, voor elke bijeenkomst één. Indien je werkt met een klein groepje, kun je ervoor kiezen samen op je laptop of computer mee te kijken naar het ondersteunende beeldmateriaal. Het fijnst werkt het natuurlijk met een beamer geprojecteerd op een scherm of witte muur. Mocht dit allemaal niet lukken, dan kun je er ook nog altijd voor kiezen om de dia s uit te printen en aan elke deelnemer mee te geven, bv. door de dia s aan de werkmap toe te voegen. Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 21
Ouderbrieven ar Ink ijk ex em pla In de werkmap vind je bij elke bijeenkomst een ouderbrief. Om de betrokkenheid van ouders nog meer te vergroten, kun je ervoor kiezen de ouderbrief te kopiëren in een mail en direct na iedere bijeenkomst te versturen. Eventueel samen met een reminder om de werkmap van hun kind te bekijken. De brief is naar eigen inzicht aan te passen. Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 23
Bijeenkomst 5 Doelstellingen Deelnemers leren kiezen voor de meeste handige manier van opkomen voor jezelf Deelnemers oefenen om eigen leersituaties om te zetten naar een nieuwe aanpak met Bikkelgedachten Deelnemers leren op een stevige manier nee zeggen Deelnemers leren reageren op nee op een stevige manier Benodigdheden Presentielijst met contactgegevens Drinken en koekjes voor in de pauze Werkbladen voor elke deelnemer Powerpoint bijeenkomst 5 met beamer en laptop Papier + schrijfmateriaal voor alle deelnemers Flap- over + stiften (2 kleuren) Eventueel een beloningslijst voor een groepsbeloning Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 57
Lesplan bijeenkomst 5 Onderstaand lesplan geeft een samenvatting van de inhoud van de bijeenkomst. De dia- nummers verwijzen naar de bijbehorende powerpoint- presentatie. Dia- nr Inhoud Duur Werkmap Boek Werkvorm 1 Welkom en huiswerk 10 min - - Groepsgesprek 2 Warming- up 10 min - - Actief groepsspel 3-6 Voor jezelf opkomen 5 min - p. 70 Uitleg en brainstorm 7 Woeste Wilma 5 min - p. 72 Groepsdiscussie 8 Wie laat je winnen 10 min - p. 73 Groepsdiscussie en groepsspel 7 Kom op voor jezelf 10 min Werkblad 14 p. 75 Groepsdiscussie en groepsspel 8 Pauze 10 min - - 9 Nee zeggen en reageren 20 min - p. 82 Rollenspellen 20 Afsluiting en huiswerk 10 min - - Groepsgesprek Totaal 90 min Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 58
Uitwerking bijeenkomst 5 Welkom terug en huiswerk (10 minuten) Hoe kijk je terug op de vorige bijeenkomst? Wat heb je aan je ouders verteld? Hebben zij je werkmap gelezen en geholpen met huiswerk? Wat was ook al weer je doel voor de training? Klopt dat nog? Hebben we er zin in, gaan we er 100% voor? Bespreek het huiswerk. Iedere deelnemer kiest bijvoorbeeld één van de werkbladen uit om te delen met de groep. Warming- up (10 minuten) Lama- spel: Kies een aantal zinnen die een andere betekenis krijgen of raar klinken, afhankelijk van hoe ze worden uitgesproken. De deelnemers staan op een rijtje net zoals bij het tv- programma de Lama s. De spelleider geeft een zin, de deelnemers stappen om de beurt naar voren en spreken de zin uit in een steeds andere rol: Bob, Paula, Bill of Wilma. De anderen raden welke rol werd gekozen. Bij iedere zin moet ieder typetje een keer aan de beurt zijn geweest. Voorbeelden van zinnen: Ik ben de sterkste man van de wereld! Kijk niet naar mij, ik ben een piepklein muisje. Ga je mee naar het sprookjesbos? In de 2 e ronde sloeg ik hem knock- out! De koning is verliefd op mij. Ik hou van tinkelende kerstklokjes op een hete zomerdag. Voor jezelf opkeomen (5 min) Geef uitleg conform het boek waarbij deelnemers worden uitgenodigd na te denken over eigen voorbeelden bij (zie ook dia s): Nee zeggen De ander tevreden houden Kritiek geven Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 59 1. 2. 3. t/m 6.
Woeste Wilma (5 min) Brainstorm samen met de groep waarom Wilma zo woest reageert. Is het alleen maar een houding of is ze echt een vervelend persoon? Concludeer dat Wilma eigenlijk net zo onzeker is als Piepmiep Paula. Wie laat je winnen? (10 min) Bespreek de tekst conform uit het boek aan de hand van het voorbeeld: Een jongen uit je klas vraagt of je zijn werkstuk vanavond af wilt maken. concludeer dat de Bikkelmanier voor jezelf meestal het beste uitpakt. Groepsspel: Tijd om even van de stoel af te komen! Twee deelnemers wachten even buiten de groep en mogen bedenken als welk typetje ze straks samen terugkomen (in tweetallen is veiliger, eventueel kan ook 1 deelnemer buiten wachten indien ze dit durven). De groep bedenkt ondertussen een situatie rondom nee zeggen, de ander tevreden houden of kritiek geven. De situatie moet door hen uitgespeeld kunnen worden. Kies bij voorkeur één van de eigen ervaringen die in de eerdere discussie naar voren is gekomen. Het tweetal komt terug in de groep, als zijnde het typetje! De groep speelt de situatie uit waarop de typetjes moeten reageren in hun rol! Vervolgens kiest de groep één van de andere typetjes om het rollenspel opnieuw uit te spelen, dit keer met een ander soort reactie. Kom op voor jezelf (10 min) Deel de inoud van de werkmap vast uit zodat het onderdeel opkomen voor jezelf aan de hand van de 3 bladen (uitgebreid G- schema) met de groep besproken kan worden. Het ingevulde voorbeeld over het uitgelachen worden over nieuwe kleren wordt gezamenlijk doorgenomen. Vervolgens vullen de deelnemers werkblad 14 in (in tweetallen of gezamelijk als groep). Kies hiervoor een situatie die iedereen herkent of verdeel sitauties over tweetallen. Pauze (10 min) Nee- zeggen en reageren (20 min.) Korte uitleg conform het boek. Opdracht 1: De deelnemers staan naast elkaar in een rijtje. De trainer stelt 1 vraag waarop iedereen om de beurt nee gaat zeggen. Vooraf wordt overlegd waar niemand ja op wil zeggen. De gekozen vraag wordt gesteld door de trainer waarop iedereen nee zegt op 1 van de 3 manieren; Paula, Bob en Wilma. Voor de lol kan er ook nog nee gezegd worden op Bill s manier (flink zweverig en dromerig). Het is Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 60 7. 8. 9. 10. 3. 11.
belangrijk dat met name Wilma s manier overdreven wordt uitgespeeld. Iedereen ervaart hoe het voelt om nee te schreeuwen. De oefening wordt kort nabesproken; bij welke manier van nee zeggen voelde je je het prettigst. Opdracht 2: Doe eerst zelf voor hoe je op een goede manier nee kunt zeggen waarbij je de aanwijzingen volgt (zie ook dia 12). De deelnemers worden vervolgens in tweetallen opgedeeld en gaan oefenen met het stellen van een vraag waarop de ander nee zegt. Loop zelf rond en geef aanwijzingen. (Brainstorm samen vooraf over mogelijke vragen, noteer deze evt. op flap- over) Opdracht 3: Vul aan met de aanwijzingen rondom reageren op nee (dia13) Wissel van tweetallen en oefen opnieuw zowel de vraag, het nee zeggen als het reageren op nee. Nodig eventueel tweetallen uit om voor de groep het rollenspel te spelen waarbij de overige deelnemers mogen aanmoedigen, tips geven en het zelf ook eens proberen. Afsluiting en huiswerk (10 minuten) Hoe vond je het vandaag? Belangrijkste wat je geleerd / ontdekt hebt? Stressmeter voor de training? Begin - eind? Volgende keer? Gedachten en gevoel over de training? Deel voor iedereen de nieuwe werkbladen voor de werkmap uit. Loop het huiswerk door en bepreek of de bedoeling voor iedereen duidelijk is. Het huiswerk na de vijfde bijeenkomst: Lees de hoofdstukken 27 t/m 33 tekst uit het boek Bikkels in de dop. Vul de werkbladen 14 in; werk een paar lastige situaties helemaal uit. Let op; dit is een uitgebreide opdracht waar je wel wat hulp bij kunt gebruiken! Zeg komend tijd nee op de Bikkelboy Bob manier! (werkblad 15) Laat je ouders de brief behorend bij deze bijeenkomst lezen (en lees hem zelf ook even!) Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 61 ç 12. 13. 14.
Werkmap van: Bikkels in de dop versie 2015
Werkblad 2 Vul de schema s op 4 dagen in over de meest spannende gebeurtenis van die dag. Denk bijvoorbeeld aan momenten in de klas, omgaan met klasgenoten of vrienden, schoolwerk, sport, thuis, Kreeg je in de klas een vervelende opdracht? Hoe ging het in de pauze op school? Heb je iets afgesproken na school? Hoe ging het thuis, met broer of zussen, met je vader of moeder? Hoe zat het met huiswerk of toetsen vandaag? Heb je nog nieuwe mensen ontmoet? Moest je vandaag iemand bellen? Ben je ergens op bezoek geweest? Hoe ging het bij de sportclub? Ben je nog een groepje kinderen of oudere pubers ergens tegengekomen? Helemaal niks spannends gebeurd? Denk dan aan een momentje waarop je geïrriteerd of boos was, dat is ook een vorm van stress. Kwam je zusje ongevraagd je kamer binnen? Moest je van je moeder het gras maaien? Maakte die lawaaierige klasgenoot vandaag weer een suffe opmerking? Heb je je hoofd gestoten tegen de boekenplank? Snapte je helemaal niks van de nieuwe sommen? Heeft je vader je favoriete spijkerbroek weggegooid? Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 5
Gebeurtenis: Dit is wat er gebeurde. Gedachten: Ik dacht toen bij mezelf Kruis aan en/of vul zelf in: Ik kan dit niet Ze zullen mij uitlachen Ik heb altijd pech Ze moeten mij altijd hebben Het maakt niet uit hoe hard ik ook probeer, het lukt toch niet Ik ben dom Het ligt altijd aan mij Ik haat Dit gaat zeker mislukken Ik heb altijd pech Ik ben waardeloos Ze gaan mij vast pesten Dingen worden alleen maar erger en erger Ik word natuurlijk weer overgeslagen Ik weet straks vast en zeker helemaal niks meer Ik ben niet zo goed als... O jee. Gevoel: Mijn stressmeter sloeg uit naar (kleur in) Spectrum Brabant Bikkeltrainingen.nl 6