Samen werken aan een duurzaam materialen- en energiebeleid Betrokkenheid van werknemers in 8 bedrijven Leen Baisier - StIA-Zuurstofdag 17 mei 2016
Onderzoek 2 inspirerende voorbeelden gezocht bij 8 bedrijven, gesuggereerd door sociale partners interviews met bedrijfsverantwoordelijken en werknemersafgevaardigden en bedrijfsbezoek onderzoeksvragen: transities in materialen- en energiebeleid? werknemersbetrokkenheid en constructieve sociale dialoog? stappen vooruit wb economische performantie, duurzaamheid en (behoud van) kwalitatieve tewerkstelling? interviews nov. 2015 april 2016 / rapport eind juni 2016
Cases 3 BelOrta, Sint- Katelijne- Waver Boss Paints, Beveren-Leie Colruyt Group NNOF, Vilvoorde Bedrijf groenten- en fruitveiling coöperatie 1350 telers fusie: 5 VL en 2 W sites 370 wns research + productie verven distributie: vaklui, eigen winkels, groothandel familiebedrijf 258 wns retail familiale groep 27.000 werknemers transformatie oude meubelen familieholding (+ 3 andere nv s) 30 wns (180 wns) Werknemersafvaardiging 3 vakbonden sinds fusie bedrijfscao aangepast OR en CPBW bedienden (ACV), arbeiders (ABVV en ACV) OR en CPBW 3 vakbonden OR en CPBW: meerdere per regio en 1 alg. OR per md CPBW entiteit verhuisactiviteiten (FGTB)
Cases 4 Norbord, Genk Nyrstar Balen / Overpelt TE Connectivity Oostkamp Volvo Trucks, Oostakker Bedrijf productie OSB-platen Canadese groep (2004) 125 wns zinkverwerking kathodes en smelterij vroegere Umicore + Zinifex (mijnbouw) 420 wns / 130 wns elektromechanische componenten automobiel Amerikaanse groep 700 wns cabinetrim en assemblage zware vrachtwagens Zweedse Volvo Group 3500 wns in België Werknemersafvaardiging ABVV en ACV OR en CPBW ABVV en ACV OR en CPBW Europese OR 3 vakbonden OR en CPBW Europese OR 3 vakbonden OR en CPBW Europese OR
Inhoud van toelichting 5 Transities in materialen en energie in de bedrijven Achtergrond van de transities Aanpak en organisatie van de transities Aansturing door management Betrokkenheid van werknemers Betrokkenheid van werknemersafgevaardigden Samenwerking met andere actoren Algemene beschouwingen Vragen / bemerkingen?
Transities in materialen en energie materialen en energie essentieel deel bedrijfsvoering doel: vermindering materialen- en energiegebruik en CO2-uitstoot om economische en ecologische redenen onafhankelijkheid vergroten aanpak van materialen en energie: goed benutten besparen eigen hergebruik of recyclage door derden milieuvriendelijkere alternatieven evolutie van naar (1) ondersteuning van hoofdproces en infrastructuur (2) verbeteringen in operationele processen (3) verbetering van producten of nieuwe producten (4) groene producten met nieuwe diensten en nieuwe business modellen 6
Transities in materialen en energie (1) voorzieningen ter ondersteuning van hoofdproces en infrastructuur - voorbeelden 7 grondstoffen afvalverwerking energie (elektriciteit, aardgas, biomassa, zonnepanelen, WKK, warmtepompen, windmolens, warmterecuperatie) hulpstoffen en energiedragers als stoom, warmwater, perslucht, industriegassen (stikstof, zuurstof, koolstofdioxide) transport (bedrijfs- en personentransport) water (drinkwater, koelwater, proceswater, sanitair water) eerst en vergaand aangepakt in alle bedrijven investeringen zichtbare economische resultaten en grotere onafhankelijkheid
Transities in materialen en energie 8 (2) verbeteringen in operationele processen processtappen en procesflow werkorganisatie gereedschappen en werktuigen detailanalyse materiaal- en energiegebruik in afdelingen en bij werkposten in alle bedrijven cfr. lean management bij aantal bedrijven niet noodzakelijk investeringen minder zichtbare resultaten, maar toch wins
Transities in materialen en energie 9 (3) verbetering van producten of nieuwe producten minder grondstoffen, minder verpakking, minder energie meer milieuvriendelijke grondstoffen en verpakking analyse productlevenscyclus en CO-uitstoot bij aantal bedrijven ketenoptimalisatie bij alle bedrijven (van leverancier van grondstoffen en verpakking tot recyclage-bedrijven) onderzoek & ontwikkeling en ketensamenwerking zichtbare resultaten en marktpositionering (4) groene producten, nieuwe diensten en business modellen nieuwe opportuniteiten en afzetmogelijkheden nieuwe business modellen (eventueel samenwerking met andere partners) onderzoek of testfase bij aantal bedrijven; eerste stappen circulair model
Achtergrond voor transities 10 bedrijfsfilosofie: verwoord in missie, waarden en visie, en vertaald in strategie link met MVO en pijlers People Planet Profit, of variant motieven wetgeving economische motieven besparingen, efficiëntieverbeteringen, kosten, schaarste-risico, bevoorrading, onafhankelijkheid, klantenwensen, strategische marktkeuzes ecologische motieven schaarste-risico, vermindering CO2-uitstoot, impact op omgeving en mobiliteit sociale motieven werkomstandigheden, welzijn, gezondheid en veiligheid van medewerkers en personeel van leveranciers, kritische klanten en consumenten, imago bedrijf
Achtergrond voor transities 11 Instrumenten voor bedrijfsvoering jaarlijkse milieu-actieplannen verplichte beheersystemen ikv klantrelaties (kwaliteit, voedselveiligheid, ) en duurzaamheidsverslaggeving vrijwillige engagementen tov overheid: bv. energiebeleidsovereenkomst vrijwillige engagementen tov andere initiatieven (sector, privé-initiatief, NGO) materialen en energie in bedrijfsvoering verankerd door gebruik van instrumenten, met nodige auditering en rapportering
Aanpak en organisatie van transities 12 Aansturing vanuit top, directie en management gedreven bedrijfsleiding, vanuit familie-zaakvoerders of groepsdirectie stimulans van interne milieucoördinatie, vaak ism technische dienst: milieucoördinatie betrekt afdelingen en niveaus eigen discussiefora van management over materialen en energie beleid, grote lijnen en investeringen ivm materialen en energie uitgebouwde milieudienst, vooral in grote bedrijven (auditing en rapportering) open bedrijfsklimaat
Aanpak en organisatie van transities Betrokkenheid van werknemers: algemene kanalen algemene personeelsvergadering digitale communicatie instructies over werkmethoden evaluatiegesprekken dagelijks werkoverleg ideeënbus of digitaal ideeënplatform Betrokkenheid van werknemers: specifieke kanalen vanuit professionele functie (bv. R&D, kwaliteitsfunctie) specifieke (vrijwillige) overleggroepen gedragsobservatie instructies over gericht gewenste gedragingen (bv. afvalsortering, energiezorg) 13 vooral operationele betrokkenheid en deel gedragsaanbevelingen digitale communicatie
Aanpak en organisatie van transities 14 Betrokkenheid van werknemersafgevaardigden informatie via kanalen van OR en eventueel Europese OR (beleid, projecten, cijfers) CPBW (concrete aspecten van milieu en veiligheid) toegang tot verslagen en eventueel digitale communicatie extra informatie vanuit professionele functie of door militanten soms mee ingeschakeld in werkgroepen of gedragsobservatie materialen en energie momenteel geen conflictstof geen problemen met wetgeving focus op sociale aangelegenheden: oog voor impact op tewerkstelling en arbeidsomstandigheden af en toe eigen agenda expertise-opbouw vooral op eigen initiatief
Aanpak en organisatie van transities 15 Samenwerking met andere actoren bedrijven in de keten buren, omgeving samenwerking rond kennisuitwisseling met andere bedrijven verwachtingen tov overheid duidelijk en proactief beleid voorbeeldfunctie / voortrekkersrol duidelijk kader voor bedrijfsactiviteiten stimuleren van nieuwe bedrijfsactiviteiten (bv. betere organisatie downstream ) bedrijf ziet voor zichzelf verantwoordelijke positie in samenleving bedrijf bekleedt pioniersrol
Algemene beschouwingen materialen- en energiebeleid essentieel deel van bedrijfsvoering: iedere factor / iedere actor belang bedrijfsfilosofie en beheersystemen levenscyclusanalyse en ketenbenadering soms stap naar circulaire economie betrokkenheid van werknemers en afgevaardigden operationele betrokkenheid van werknemers sociale rol van sociaal overleg digitale communicatie 16 materialen- en energiebeleid win win betrokkenheid werknemers = noodzakelijke voorwaarde werknemersafgevaardigden = werknemersstem in sociale zaken mogelijkheid tot impact door werknemers en afgevaardigden betrokkenheid bij pioniersrol van bedrijf / wel meer inzet gevraagd
Vragen of bemerkingen? 17 Rapport eind juni 2016, te downloaden van website: Samen werken aan een duurzaam materialen- en energiebeleid. Betrokkenheid van werknemers in 8 bedrijven. Meer informatie: Leen Baisier lbaisier@serv.be 02/2090169
18 Blijf op de hoogte van onze activiteiten:
Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief 19