PMI index Licht op energie (2013 - november) Macro-economische ontwikkelingen De indicator van Markit voor economische bedrijvigheid in de Eurozone ligt sinds enkele maanden net boven de 50 punten. In de 2 jaar hieraan voorafgaand lag de index onder de 50 punten. Een niveau boven de 50 punten duidt op economische groei. Zowel de PMI cijfers als het consumentenvertrouwen in Europa lijken minder snel te stijgen dan in voorgaande maanden. Nieuwe cijfers over de economische groei in de Eurozone laten een groei zien van 0,1 procent op kwartaalbasis en een krimp van 0,4 procent op jaarbasis. Voor de ECB is de achterblijvende kredietverlening aan bedrijven in Europa aanleiding geweest om de rente op de korte termijn markt te verlagen met 25 basispunten naar 0,25%. 70 Eurozone: ontwikkeling PMI index voor industrie en dienstensector 65 Industrie Diensten 60 55 50 45 40 Bron: Markit Economics In Nederland groeide de economie in het derde kwartaal met 0,1%. Voor sommigen het bewijs dat Nederland uit de crisis is. Met name goede cijfers van de chemische industrie en de gas exporten voorkwamen een verdere krimp. De werkgelegenheid en de consumentenbestedingen blijven echter dalen. De ramingen voor de Nederlandse economie in 2014 van de Rabobank, de Europese Commissie en de OESO zijn neerwaarts bijgesteld. Aanleiding voor kredietbeoordelaar S&P om de kredietwaardigheid van Nederland te verlagen van triple-a naar AA+.
Index Eurozone: consumentenvertrouwen 0-5 -10-15 -20-25 -30-35 -40 feb-08 aug-08 feb-09 aug-09 feb-10 aug-10 feb-11 aug-11 feb-12 aug-12 feb-13 aug-13 Janet Yellen, de nieuwe president van de Amerikaanse centrale bank, lijkt nog meer dan haar voorganger herstel op de arbeidsmarkt als voorwaarde zien voor het afbouwen van het stimuleringsbeleid. Vooralsnog lijken vooral beleggers profijt te hebben van het expansieve beleid van de Amerikaanse centrale bank. Dit terwijl het besef groeit dat indien het opkoopprogramma wordt afgebouwd de rentes oplopen en aandelenkoersen heftig kunnen gaan reageren. Hoe de FED met dit dilemma omgaat zal een niet geringe invloed hebben op de ontwikkeling van de wereldeconomie in 2014. In vergelijking met de afgelopen twee jaar noteert de Euro op een relatief hoog niveau ten opzichte van de Dollar. Dit ondanks het feit dat de Amerikaanse economie beter herstelt dan de Europese economieën. Het monetaire beleid in de VS is de belangrijkste oorzaak van de relatieve hoge waarde van de Euro ten opzichte van de dollar. 2
Het Chinese PMI cijfer voor de industrie van HSBC beweegt evenals in Europa net boven de 50. Waar in Europa het 50 punten niveau het verschil tussen groei en krimp kan duiden geeft dit verschil voor de Chinese economie eerder het verschil aan tussen een vertraging of versnelling van de economische groei. Commodities De olieprijzen zijn in de afgelopen maand met circa 5 dollar per vat gestegen naar een niveau boven de 110 dollar per vat. Het akkoord over het nucleaire programma in Iran heeft slechts kortstondig voor een lagere olieprijs gezorgd. Snel werd duidelijk dat het akkoord slechts als een eerste stap richting een meer definitief akkoord moet worden gezien. Ook de onrust in Libië waardoor de olieproductie sterk is gedaald heeft bijgedragen aan stijging van de olieprijs. Door afwezigheid van richtinggevend nieuws en de veiling van miljoenen nieuwe CO2 rechten is de CO2 prijs ten opzichte van vorige maand licht gedaald. De prijs voor CO2 emissierechten ligt nu rond de 4,50 euro per ton. De prijs voor kolen beweegt relatief vlak op een historisch laag niveau. De prijs voor levering in 2014 op de ARA hub (Antwerpen, Rotterdam, Amsterdam) is afgelopen maand weer onder de 82 dollar per ton kolen uitgekomen. Prijsontwikkeling elektriciteit en aardgas Nu er zich meer landen achter het voorstel voor het tijdelijk uit de markt nemen van CO2 rechten scharen, zou een prijsstijging van CO2 certificaten voor de hand liggen. Echter de prijs voor het eerste maandcontract CO2 blijft ruim onder de 5 euro per ton CO2 emissierechten. De gemiddelde prijs van het afgelopen jaar bedraagt 4,90 3
euro per ton C02 emissierechten. Waarschijnlijk is het voorstel van de Europese Commissie niet toereikend genoeg om de prijsprikkel te herstellen. Bovendien geldt dat, zolang economisch herstel in de Eurozone uitblijft, het overschot aan CO2 emissierechten groeit, terwijl de hoeveelheid rechten die men van plan is op te schorten ongewijzigd blijft. De combinatie van lage prijzen voor kolen, CO2 emissierechten en uitblijvende groei hebben een drukkend effect op de elektriciteitsprijzen. We verwachten dat deze situatie niet significant zal veranderen. Wel zijn afgelopen weken de prijzen voor de lange termijncontracten elektriciteit gestegen als gevolg van stijgende aardgasprijzen. Er is een flinke inhaalslag gemaakt met het vullen van de gasbergingen in Europa. Gedurende de zomermaanden waren er zorgen over de lage vullingsgraad van de bergingen en de opwaarts prijsrisico s die daarmee samenhangen. Ook de gasvraag 4
ligt nog onder de gemiddelde vraag van de afgelopen jaren. Nu de vullingsgraad weer op niveau is zijn deze risico s niet groter dan in voorgaande jaren. Echter door storingen aan de Noorse gasfaciliteiten en voor de gasprijs ongunstige weersvooruitzichten is de prijs voor aardgas voor het eerst in bijna een jaar tijd boven de 27 euro per MWh uitgekomen. Het huidige prijsniveau ligt boven het voortschrijdend gemiddelde. Licht op de toekomst We verwachten dat de storingen aan de Noorse gasfaciliteiten van tijdelijke aard zijn en ook dat de temperaturen uiteindelijk zullen normaliseren, zodat een neerwaartse correctie mogelijk blijft. De prijsontwikkeling op de elektriciteitsmarkt lijkt op dit moment vooral gedreven te worden door de gasprijzen. Zodra de gasprijzen weer richting de oude bandbreedte bewegen ontstaat er ook ruimte voor een lichte daling op de elektriciteitsmarkt. Het prijsrisico als gevolg van de ontwikkelingen op de CO2 markt blijft bestaan. Heeft u vragen en/of opmerkingen, dan kunt u zich richten tot: Hellemans Consultancy B.V. Chris Guth en Michiel de Voogt, analisten Telefoon: 030-22 55 011 5
Hellemans Consultancy B.V. Hellemans Consultancy B.V. heeft zich gespecialiseerd in het begeleiden van en adviseren bij de inkoop van energie. Zij bestaat uit een team van meer dan 25 professionals en is een betrouwbare en onafhankelijke partij, die inmiddels al meer dan 15 jaar actief is op de energiemarkt. Met krachtige adviezen over de inkoop van elektriciteit en aardgas, factuurcontrole, rendementstudies en energiemanagement functioneert zij voor de zakelijke markt als een vuurtoren in de nationale en internationale energiemarkt. Een betrouwbaar en blijvend oriëntatiepunt waarop de energiekoers voor de komende jaren kan worden bepaald. Licht op energie is een uitgave van Hellemans Consultancy B.V. Hierin vindt u algemene informatie en achtergronden ten aanzien van de marktontwikkelingen voor elektriciteit en aardgas, zowel van de afgelopen periode als van de komende periode. Op dit document is de disclaimer van Hellemans Consultancy B.V. van toepassing. http://www.hellemansconsultancy.nl/disclaimer/ Licht op Energie is een publicatie van Hellemans Consultancy B.V. alle rechten voorbehouden. Deze publicatie bevat algemene prijs- en aanvullende informatie en kan niet worden opgevat als juridisch dan wel financieel advies voor specifieke situaties. Voor aanvullende informatie betreffende deze publicatie of andere zaken kunt u zich wenden tot Hellemans Consultancy B.V. Hellemans Consultancy BV Willem Arntszlaan 115b 3734 EE Den Dolder 6