LEEs EN VErTELTEKsT BAsIsONDErWIJs wonderspul
voor de leerkracht MUsEUMLEsBEsCHrIJVING Hout, klei, linnen op zich niets bijzonders, toch. Als je er niets mee doet tenminste. Maar als dat hout een beeld wordt van stephan Balkenhol, klei verandert in bijzonder keramiek en er op het linnen verfstreken van Vincent van Gogh staan... dan is het een ander verhaal. De kunstenaar heeft van het materiaal méér gemaakt. Hij heeft er zijn techniek en gedachten aan toegevoegd. Kunst is een soort wonder, spul wordt wonderspul! Zo is het ook met ons. Botjes met vel erover - wat stelt dát nou voor? Door wat wij als mensen denken, doen en betekenen voor anderen hebben wij waarde. De bouwstenen waarvan wij zijn gemaakt worden ooit weer opgenomen in de natuur en opnieuw gebruikt. Het is een kringloop. Daarom is het belangrijk om niets in die kringloop te stoppen dat er niet in thuishoort. Oude föhns, kapotte mixers en mobieltjes de natuur verslikt zich erin als je ze dumpt. Dus helpen we een handje. Door alles gescheiden in te zamelen kunnen apparaten uit elkaar worden gehaald om op verantwoorde wijze gerecycled te worden. Dan kun je ze opnieuw gebruiken. Als materialen opnieuw grondstoffen worden, hoeven we niet meer uit de natuur te halen. Zo gaat de cirkel rond en creëren we samen steeds meer waarde voor de volgende generaties. Een Wondercycle! Tijdens deze museumles doen de leerlingen in tweetallen zelfstandig onderzoek naar de kunstwerken en apparaten tentoongesteld in Wonderkamers. En filosoferen zij over kringlopen. Ze leren verschillende materialen herkennen en het onderscheid maken tussen de artistieke, praktische, economische en persoonlijke waarde daarvan. De kinderen maken zelf een beeldend ontwerp - in collagetechniek - voor een apparaat voor de toekomst.
doelen
lesdoelen kerndoelen praktische tips De leerlingen reflecteren op en praten over de kringloop van het leven 1 nederlands MONDELING TAALONDErWIJs 54 kunstzinnige orïentatie De leerlingen leren Deze lees- en verteltekst is bedoeld om naar eigen inzicht ter voorbereiding en leren dat alles hiervan De leerlingen leren beelden, taal, muziek, van de museumles te deel uitmaakt. informatie te verwerven spel en beweging te gebruiken. De inhoud De leerlingen bekijken uit gesproken taal. gebruiken, om er ervan is een aanvulling kunstwerken en Ze leren tevens die gevoelens en ervaringen op de inhoud van de museumobjecten in Het informatie, mondeling of mee uit te drukken en om museumles en valt Depot in Wonderkamers schriftelijk, gestructureerd er mee te communiceren. hiermee bewust slechts en doen in tweetallen zelfstandig onderzoek naar de tentoongestelde kunstwerken en apparaten. De leerlingen kunnen weer te geven 12 nederlands TAALBEsCHOUWING, WAArONDEr strategieën 55 kunstzinnige orïentatie De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. gedeeltelijk samen. U kunt deze tekst bijvoorbeeld voorlezen, bespreken of als inspiratie gebruiken voor een andersoortige les. verschillende basismaterialen herkennen en benoemen: hout, klei, De leerlingen verwerven een adequate woordenschat en 56 kunstzinnige orïentatie Uiteraard zult u dit materiaal voor groep 2 anders kunnen gebruiken textiel, glas, kunststof en strategieën voor het De leerlingen verwerven dan voor groep 5. Ook metalen, leren waar deze begrijpen van voor hen enige kennis over en treft u tot besluit vandaan komen en hoe je onbekende woorden. krijgen waardering voor suggesties aan voor een deze materialen kunt Onder woorden schat aspecten van cultureel of meerdere les(sen) na verwerken tot een vallen ook begrippen die erfgoed. het museumbezoek. voorwerp. het leerlingen mogelijk Het is voor de kinderen De leerlingen worden maken over taal te fijn om bij hun naam te zich bewust van de denken en te spreken. worden aangesproken in verschillende soorten waarde: praktische, artistieke, persoonlijke en economische waarde, en begrijpen dat een 44 orientatie op jezelf En de wereld NATUUr EN TECHNIEK het museum. Een naambordje of -sticker op hun kleding werkt goed. Het is prettig als u de kunstenaar of ontwerper De leerlingen leren met kinderen alvast zou extra waarde toevoegt zorg om te gaan met het willen uitleggen dat aan basismaterialen. milieu. kunstvoorwerpen in een De leerlingen kennen de museum niet aangeraakt begrippen recycle en mogen worden. duurzaamheid en weten Het is toegestaan tijdens wat de doelstelling van de museumles foto s van Wecycle is, en dat (op) uw leerlingen te maken gebruikte kleine zónder flits/statief. elektrische apparaten, Deze lees- en verteltekst kapotte spaarlampen en is ook te down loaden lege batterijen apart vanaf onze site: www. ingezameld kunnen gemeente museum.nl. worden voor hergebruik. Ook handig in het geval De leerlingen maken in u in de klas beschikt over collagetechniek een een digitaal schoolbord/ beeldend ontwerp voor smartboard. een imaginair apparaat voor de toekomst.
voor de leerlingen Een nieuw apparaat, wat heb je nodig? Als je iets wilt maken dat er eerder nog niet was, heb je een idee nodig. Het begint altijd met een fantasie een idee. Wat zou het handig zijn als er een apparaat was dat... kon. Ook heb je materiaal nodig. Je kiest voor materiaal dat het meest geschikt is voor de functie van het apparaat dat je wilt produceren. Wanneer je een nieuwe keukenmachine ontwerpt, kies je niet voor glas of hout maar wél voor plastic, want dat is licht en goed schoon te maken. Voor de mesjes of mixhaken van de keukenmachine neem je staal, want dat is héél sterk en kun je goed vormen en scherp maken. Om te verzinnen Noem zoveel mogelijk huishoudelijke apparaten op waar plastic én staal in verwerkt is. Om te weten Plastic, waar komt dat eigenlijk vandaan?
Soorten waarde Om over te filosoferen Is iets dat persoonlijke waarde heeft altijd tastbaar? Of kun je ook iets verzinnen dat voor jou veel waarde heeft, maar dat je niet kunt aanraken? om te weten Wat betekenen: Product, functie, ontwerpen, produceren, reclame, transport, vormgeving, consument? Zodra je een product maakt, wordt de grondstof waarvan het werd gemaakt meer geld waard. Dat komt doordat er veel moeite in is gestopt: een idee, het ontwerp, de productie, reclame en het transport naar de winkel. Het product heeft een commerciële waarde, het is bedoeld voor de verkoop. De producent wil er méér mee verdienen dan hij heeft uitgegeven om het te maken. Na de verkoop krijgt het product er een nieuwe waarde bij, de praktische waarde. Het heeft voor jou als consument waarde omdat het bijvoorbeeld een handig apparaat is dat jou tijd bespaart en prettig is om te gebruiken. Ook zou het een persoonlijke waarde voor jou kunnen krijgen. In dat geval raak je er zo aan gehecht dat je het erg zou vinden als het kapot ging en je het weg zou moeten doen. Zelfs kan een apparaat artistieke waarde hebben. Als het product met veel zorg is vormgegeven door een ontwerper en mooi is om te zien zou het zelfs in de verzameling van een museum terecht kunnen komen. Het Gemeentemuseum Den Haag is een kunstmuseum en heeft inderdaad niet alleen schilderijen en beelden maar ook bijzonder vormgegeven apparaten in de verzameling. kringloop De natuur is een kringloop. Dat wil zeggen dat het een cirkelgang is. Wat sterft zal vergaan, wordt opgenomen in de natuur. Een duidelijk voorbeeld zijn de bladeren aan de bomen. Ze vallen af in de herfst, vergaan in de aarde en voedden zo de grond zodat er nieuw leven uit kan groeien. Ook de bouwstenen waarvan wij mensen zijn gemaakt worden ooit weer opgenomen in de natuur en opnieuw gebruikt. Daarom is het belangrijk om niets in de kringloop te stoppen dat er niet in thuishoort, want anders ontstaan er problemen. Giftige stoffen kunnen de lucht, het water en de grond vervuilen en dat geeft schade aan mensen, dieren en het hele milieu. Om te bedenken Welk apparaat bij jou thuis heeft de meeste commerciële waarde? Wat is het duurst? Welk apparaat bij jou thuis heeft de meest praktische waarde? Wat is het handigst of het meest onmisbaar? Welk voorwerp bij jou thuis heeft de meest persoonlijke waarde? Waar ben je het meest aan gehecht? Wat heeft bij jou thuis de meest artistieke waarde? Wat is het mooist of bijzonderst? Is er misschien een voorwerp bij jou thuis waarin al deze soorten waarde worden gecombineerd? Om te testen 1. Hoe lang doet een klokhuis van een appel erover om te vergaan? A 3 dagen B 14 dagen C 3 maanden 2. Hoe lang doet een plastic fles (petfles) erover om te vergaan? A 1 jaar in de zon, 2 jaar in de schaduw B 5 jaar in de zon, 10 jaar in de schaduw C 10 jaar in de zon, 20 jaar in de schaduw 3. Hoe lang doet kauwgom erover om te vergaan? A 2 maanden B 1 jaar C ongeveer 25 jaar
Kapot. En dan? Wanneer een apparaat stukgaat, kun je proberen het zelf te repareren of om dat te laten doen. Maar soms gaat dat niet of is repareren duurder dan een nieuw apparaat kopen. In dat geval wordt een apparaat vaak weggedaan. Nu wordt het opletten geblazen, want hoe doe je een apparaat weg? In de vuilniszak proppen en niet meer aan denken? Nee, dat nooit! Dan breng je troep in de kringloop en alle waarde van het materiaal gaat ook nog eens verloren. Kies altijd voor recyclen. Dan houdt het apparaat toch nog waarde. Oude föhns, kapotte mixers en mobieltjes de natuur verslikt zich erin als je ze dumpt. Door alles gescheiden in te zamelen kunnen apparaten uit elkaar worden gehaald om op verantwoorde wijze gerecycled te worden. Als materialen opnieuw grondstoffen worden, hoeven we niet meer uit de natuur te halen. Zo gaat de cirkel rond en creëren we samen steeds meer waarde voor de volgende generaties. Een Wondercycle! Wist je dat: er in Nederland zijn 690 miljoen elektrische apparaten zijn? elk gezin heeft meer dan 90 apparaten en 9 spaarlampen in huis heeft? in mobiele telefoons een kleine hoeveelheid goud verwerkt is? er in ieder huis gemiddeld 4 apparaten zijn die niet meer worden gebruikt (omdat ze kapot, niet handig of ouderwets zijn)? we per persoon jaarlijks ruim 23 kilo elektrische apparaten en spaarlampen weggooien? en dat daarvan ruim 2 kilo in de vuilnisbak verdwijnt? meer dan 80% van de elektrische apparaten opnieuw gebruikt kan worden?
Wecycle Wecycle organiseert het inzamelen en recyclen van gebruikte elektrische apparaten en kapotte energiezuinige lampen in Nederland. En wil kinderen leren dat dat soort dingen niet thuishoren in de vuilnisbak, maar gerecycled moeten worden. Door te recyclen zijn er minder grondstoffen uit de natuur nodig, want grondstoffen uit oude apparaten en kapotte spaarlampen worden gebruikt om nieuwe producten van te maken. De naam Wecycle komt natuurlijk van recycle. Cycle betekent kringloop en we dat zijn wij allemaal. Om over te bedenken Hoeveel elektrische apparaten en lampen hebben jullie thuis? Ga eens op onderzoek uit in Wecycle City (http://city.wecycle.nl/). Wecycle City is een interactieve stad op internet. Hier vind je in de verschillende delen van de stad een schat aan informatie over de recycling van elektrische apparaten en spaarlampen. WeCyclecity ziet er uit als een game en alle informatie wordt zichtbaar wanneer op een van de gebouwen wordt geklikt. Er is recyclefabriek, een bioscoop met filmpjes, een bibliotheek met tips voor boeken over hergebruik en recycling. Er is ook kant en klaar materiaal om je eigen inzamelactie te organiseren met posters, flyers en ansichtkaarten. Bij het reclamebureau zit een link naar een Woordweb. Zoek maar op! soort kamer Hal / Gang Woonkamer Keuken Garage / schuur Kelder / kelderbox Badkamer Kinderkamer Ouderslaapkamer Werkkamer / hobbykamer Andere kamer: totaal aparraten lampen
naar het museum wonderkamers Binnenkort ga je met jouw klas naar het Gemeentemuseum Den Haag. Daar dalen we af naar Wonderkamers waar alles anders is dan in de rest van het museum. Alles is er speciaal voor kinderen en pubers ontworpen. In het midden van Wonderkamers zweeft een bijna 20 meter lang Minimuseum met minimuseumzalen, waarin je museumbezoekers zo groot als Pinkeltje door het Minimuseum ziet lopen. Daarna ga je zelfstandig op onderzoek uit, waarbij het draait om bijzondere kunstvoorwerpen. Er zijn zelfs wonderlijke elektrische apparaten van vroeger bij! We onderzoeken waar die objecten van gemaakt zijn en waarom en hoe, denk aan: hout, klei, metaal, textiel, glas enzovoort. Bedenk eens hoe een stuk hout een beeld kon worden en hoe klei veranderde in keramiek. Aan het einde van de les weet je een heleboel meer over materialen, technieken en over artistieke waarde van de kunst in Wonderkamers! Zoals de levensgrote bomen van kunstenaar Hans van Bentem. De kunstenaar heeft van het materiaal méér gemaakt. Hij heeft er zijn techniek en gedachten aan toegevoegd. Kunst is een soort wonder, spul wordt wonderspul! En zul je gaan begrijpen waarom we kunst bewaren en restaureren om ook over 100 jaar nog aan jouw kleinkinderen te kunnen laten zien. Maar schuilt er eigenlijk een ontwerper in jou? Welk apparaat voor de toekomst ga jij ontwerpen in het museum? Wil je een voorproefje? Kijk op: www.wonderkamers.nl
x voor de leerkracht EducatiEf aanbod wecycle Wecycle biedt partnerscholen gratis lesmateriaal. Wecycle City is de nieuwe digibordmodule over recycling voor groep 5 t/m 8. Deze interactieve website, in de vorm van een digitale stad, daagt leerlingen uit om onderzoek te doen naar het onderwerp recycling. Bij de digibordmodule horen een docentenhandleiding en werkbladen. De bijbehorende werkbladen kunt u ook downloaden in de Basisschool van Wecycle City. Het Jekkolespakket (groep 1-8) leert kinderen over het belang van de Jekko en het recyclen van kleine elektrische apparaten. meer weten over wecycle? Wilt u eerst meer weten over Wecycle, kijk dan op de website wecycle.nl of neem een kijkje in Wecycle City. Hier vindt u heel veel aanvullende informatie over Wecycle en haar acties. lessuggesties voor na het museum KLASSENGESPREK Naar aanleiding van het werkblad Wonderspul en hun ervaringen in Wonderkamers. BEELDEND WERKEN, RUIMTELIJK De kinderen hebben in het museum een ontwerp gemaakt voor een apparaat voor de toekomst. In een beeldende les kan dit verder worden afgemaakt en naar aanleiding daarvan een drie dimensionaal werkstuk gemaakt worden. SCHRIJVEN, OPSTEL Naar aanleiding van het zelf ontworpen apparaat kunnen de leerlingen een tekst schrijven, dat kan zijn: Een reclametekst Een handleiding voor gebruik PRESENTEREN / SCHRIJVEN, SPREEKBEURT OF WERKSTUK Laat de leerlingen zelf een werkstuk maken of een spreekbeurt houden met hulp van het stappenplan op de website van Wecycle. ACTIE OPZETTEN Laat de leerlingen zelf een actie opzetten om kleine elektrische apparaten en spaarlampen in te zamelen en/of Jekko's uit te delen. De elektrische apparaten kunnen worden ingeleverd bij de milieustraat van de gemeente. ANTWOORDEN 1. Hoe lang doet een klokhuis van een appel erover om te vergaan? B 14 dagen 2. Hoe lang doet een plastic fles (petfles) erover om te vergaan? B 5 jaar in de zon, 10 jaar in de schaduw 3. Hoe lang doet kauwgom erover om te vergaan? C ongeveer 25 jaar
Gemeentemuseum Den Haag Productie: Sector Educatie en Afdeling Foto & Vorm Februari 2014 Deze lees- en verteltekst is ook te downloaden vanaf onze site: www.gemeentemuseum.nl Ook handig in het geval u in de klas beschikt over een digitaal schoolbord/smartboard.