Stichting HoPe Holanda Peru Naam project: Ternura Twee Inleiding Van 2009 2012 heeft Stichting HoPe, samen met het Peruaanse Ministerie van Onderwijs en collega NGO Plan International een groot onderwijsprogramma uitgevoerd. Aan het programma namen in totaal meer dan 100 onderwijscentra deel voor kinderen in de leeftijd van 3 tot en met 5 jaar. De deelnemende scholen lagen allemaal in inheemse dorpsgemeenschappen tussen de 3000 en 4000 meter hoog in het Peruaanse Andesgebergte. Als doelstelling van het programma gold: Verbetering van de kwaliteit van het kleuteronderwijs (met name te bereiken via het opzetten en uitvoeren van een onderwijsprogramma, uitgaande van de eigen taal en cultuur van de kinderen: tweetalig intercultureel onderwijs) Vergroting van de bereikbaarheid van het kleuteronderwijs in de inheemse berggemeenschappen. Het was het eerste grote onderwijsprogramma dat door de drie instellingen samen is uitgevoerd. Er waren dan ook startproblemen en uit de eindevaluatie zijn ook leerpunten naar voren gekomen maar over het algemeen waren de resultaten zeer bevredigend: Diverse onderwijsspecialisten van het Ministerie van Onderwijs en ruim 120 kleuterbegeleiders en kleuterleerkrachten zijn geschoold in tweetalig intercultureel onderwijs. Het Ministerie van Onderwijs heeft het kleuteronderwijs voor kinderen in inheemse dorpsgemeenschappen hoog op de agenda staan. Lokale en regionale autoriteiten hechten meer waarde aan het kleuteronderwijs en zijn ook bereid mee te werken aan het verbreiden en verbeteren van dit onderwijs. Het aantal kinderen in de leeftijd van 3 5 jaar dat de kleuterschool bezoekt is fors toegenomen. Deelnemende scholen zijn allemaal voorzien van een goede infrastructuur. Deelnemende scholen beschikken over voldoende en aangepast leermateriaal. De participatie van de ouders binnen het kleuteronderwijs is sterk toegenomen. Ternura II Op verzoek van het Ministerie van Onderwijs krijgt Ternura een vervolg. Ternura II gaat in februari 2014 van start. Ook aan Ternura II gaan meer dan 100 onderwijscentra deelnemen, in dit geval in drie provincies van het departement Cusco, te weten: Stichting HoPe Holanda Peru - Onderwijsprogramma Ternura II 2014-2016 1
Paucartambo, Chumbivilcas en Accomayo. De looptijd van het programma is drie jaar, 2014 2016. Ook binnen Ternura II krijgt het tweetalig intercultureel onderwijs voor kinderen in de leeftijd van 3 tot en met 5 jaar veel aandacht. Ternura II gaat echter verder. Ternura II gaat gelden voor kinderen in de leeftijd van 0 tot 8 jaar. Uitgangspunt is dat de eerste levensjaren van een kind bepalend zijn voor de rest van zijn / haar leven. Vaak genoeg is aangetoond dat de eerste drie levensjaren de basis leggen voor de persoonlijke, sociale en intellectuele ontwikkeling van een kind. Maar ook de eerste onderwijservaringen van een kind zijn van grote invloed op de ontwikkeling van het kind. Een programma voor kinderen van 0 tot 8 jaar vraagt om een heel andere aanpak dan dat we binnen Ternura I kenden. In de eerste levensjaren van het kind is de fysieke ontwikkeling erg belangrijk. Voeding speelt hierbij een grote rol. In de hooglanden van Peru zijn veel (jonge) kinderen sterk tot chronisch ondervoed. Ondervoeding in de eerste levensjaren leidt tot onherstelbare schade in de verdere ontwikkeling van het kind, zowel fysiek als geestelijk. Ternura II kent dan ook een nauwe samenwerking tussen de Ministeries van Gezondheidszorg en Onderwijs. Gerichte en regelmatige controles in de gezondheidscentra, waar nodig aangevuld met voedselondersteuning, moeten een gezonde groei van het jonge kind garanderen. Via voorschoolse programma s in kinderdagverblijven, wordt het jonge kind gestimuleerd in zijn / haar sociaal-emotionele ontwikkeling. Deze programma s zijn op dit moment nog erg schaars. Van de drie deelnemende provincies kent alleen Acomayo opvang voor kinderen van 0 tot 2 jaar. Het bereik via de programma s is echter slechts 1,73% van de kinderen in deze leeftijdsgroep (2007)! Via programma s waarin het Ministerie van Gezondheidszorg samenwerkt met de lokale gemeentes, stimuleren ambulante gezondheidswerkers de ontwikkeling van het jongste kind. Stichting HoPe Holanda Peru - Onderwijsprogramma Ternura II 2014-2016 2
Vanaf het derde levensjaar worden kinderen opgevangen binnen het kleuteronderwijs. Het kleuteronderwijs kent twee vormen: Regulier kleuteronderwijs: hier staat een geschoolde leerkracht voor de klas. Het programma telt 900 schooluren (van 45 minuten) per jaar. PRONOEI: betreft een programma voor kleuterdagopvang waarbij de dorpsgemeenschap een jongere uit het dorp aanwijst die de kleuters dagelijks opvangt. De jongere heeft geen enkele pedagogische opleiding gevolgd en ontvangt van de overheid geen volledig salaris maar slechts een kleine vergoeding (30% van het salaris van een kleuterleerkracht). Het programma PRONOEI telt 600 lesuren per jaar 1. PRONOEI s zijn vaker dan kleuterscholen, gevestigd in arme inheemse dorpen of in achterstandswijken. Het niveau van het onderwijs is, op enkele uitzonderingen na, bij lange na niet gelijk aan het niveau binnen een kleuterschool. Een van de kenmerken van PRONOEI is, dat de gemeenschap zelf voor een onderkomen moet zorgen. PRONOEI s zijn dan ook vaak gehuisvest onder erbarmelijke omstandigheden. We hebben PRONOEI s gekend in eenvoudige berghutten, een lemen vloer, geen raam, donker en koud. Veel PRONOEI s beschikten niet of nauwelijks over meubilair, kinderen zaten op de grond of op adobes (leemstenen). Soms waren kunstige banken in elkaar geknutseld van planken en adobes. Leermaterialen bestonden uit wat de omgeving te bieden had: stokjes, steentjes, afgekloven maiskolven, lege melkblikjes en ander kostenloos materiaal. Kleuterbegeleiders waren niet opgeleid en hadden vaak geen idee wat te doen met de jonge kinderen. Ondersteuning HoPe aan de PRONOEI HoPe heeft in de afgelopen 15 jaar mee dan 100 centra voor PRONOEI gebouwd, ingericht en voorzien van goed en voldoende speelleermateriaal. 1 Het aantal officiële lesuren wordt, noch binnen de kleuterschool, noch binnen de PRONOEI gehaald. Volgen cijfers van de UNESCO is het gemiddeld aantal lesuren in de Peruaanse hooglanden 224 per jaar! Stichting HoPe Holanda Peru - Onderwijsprogramma Ternura II 2014-2016 3
In eerste instantie leidde HoPe zelf kleuterbegeleiders op maar vanwege het ontbreken van duurzaamheid binnen deze 2, is HoPe overgestapt naar het opleiden van coördinatoren van het Ministerie van Onderwijs. Iedere coördinator is verantwoordelijk voor het opleiden en begeleiden van 10 tot 15 kleuterbegeleiders. De overheid streeft er naar om uiterlijk in 2016 alle PRONOEI s omgevormd te hebben tot kleuterschool. Voor de upgrade van PRONOEI naar kleuterschool bestaat een lijst van voorwaarden. Zo moet de school beschikken over een goede accommodatie en zijn ingericht met goed meubilair. Alle PRONOEI s waar HoPe mee heeft gewerkt voldoen aan deze voorwaarden. Daarom zijn veel van de HoPe PRONOEI s ondertussen opgewaardeerd tot officiële kleuterschool. Inhoud Ternura II Inhoudelijk zal Ternura II voortbouwen op Ternura I. HoPe heeft een programma voor tweetalig intercultureel onderwijs opgezet. Dit programma was de basis voor Ternura I waarbij we alleen werkten met kinderen in de leeftijd van 3 5 jaar. Ternura II gaat verder en zal ook de eerste twee klassen van de lagere school 3 omvatten. Omdat er geen enkele aansluiting is van kleuter- naar lager onderwijs vallen kinderen vaak in een gat. Of er wordt veel lesstof herhaald of er vallen gaten in de aansluiting van het ene programma naar het andere. Hier komt nog bij dat lang niet alle scholen het zelfde programma hanteren, zo zijn er veel kleuterscholen waar lezen en schrijven al wordt onderwezen, op andere kleuterscholen vindt men dat dit niet tot het pakket van het kleuteronderwijs behoort. Ternura II werkt vanuit de kleuterschool door tot en met de eerste twee klassen van de lagere school. De aansluiting van de lesprogramma s en methoden van beide scholen is een belangrijk thema binnen Ternura II. Een groot probleem is nog altijd de aansluiting van het onderwijs bij de eigen taal en de eigen cultuur van de kinderen. Ook daar waar Quechua de eerste taal van de kinderen is, zijn er kleuterscholen en basisscholen waar uitsluitend in het Spaans wordt lesgegeven. 2 Kleuterbegeleiders verdienen 95,00 per maand, een leerkracht 370. Het wettelijk minimum salaris in Peru is 214,00 euro. Wanneer een kleuterleerkracht een beter betaalde baan kan krijgen zal hij/zij daar gauw voor kiezen. 3 In Peru zijn kleuter- en lager onderwijs nog sterk gescheiden. Het kleuteronderwijs omvat de leeftijden 3 tot en met 5, de lagere school de leeftijden 6 tot 12. Stichting HoPe Holanda Peru - Onderwijsprogramma Ternura II 2014-2016 4
Andersom zijn er ook leerkrachten die het Quechua goed beheersen en voor het gemak alles in het Quechua doen, kinderen komen daarna op de basisschool waar zij alleen maar les krijgen in het Spaans. Het onderwijsprogramma van HoPe gaat uit van het Quechua als eerste taal en Spaans als tweede taal. Het onderwijs begint in het Quechua en gaat langzaam maar zeker over naar het Spaans. Het idee is dat kinderen aan het einde van de basisschool beide talen goed beheersen en gemakkelijk over kunnen schakelen van de ene naar de andere taal. Ook de eigen omgeving wordt als basis genomen voor het onderwijs. Het gaat er om eerst je eigen omgeving goed te leren kennen en pas daarna verder te gaan naar buiten. Taal, rekenen, geschiedenis, aardrijkskunde, godsdienst en in feite nagenoeg alle andere vakken kunnen het beste van start gaan vanuit de eigen leef- en belevingswereld van het kind. HoPe heeft dan ook veel leermaterialen en leermethoden ontwikkeld die gericht zijn op de eigen leefwereld van het kind. Mooie voorbeelden zijn het verhalenboek van Patacancha en het boek van Tiracancha; lesboeken die gemaakt zijn door de leerkrachten en leerlingen van de middelbare scholen uit beide inheemse gemeenschappen. In de lesboeken worden o.a. de eigenschappen, historie, legendes en liederen van de eigen gemeenschappen beschreven. Beide boeken zijn tweetalig, Quechua en Spaans en zijn binnen het kleuter- en lager onderwijs ook goed te gebruiken als ideeënboek voor de leerkracht. Speelleermateriaal HoPe heeft in de afgelopen jaren veel speelleermaterialen ontwikkeld. De naam zegt het al: materialen waarmee spelenderwijs geleerd wordt. Binnen het programma Ternura I heeft HoPe veel van deze materialen uitgedeeld aan de deelnemende scholen, binnen Ternura II zullen we dat ook weer doen. Ook de 1 e en de 2 e klas van het lager onderwijs (groepen 3 en 4 basisonderwijs) zullen voorzien worden van aangepast leermateriaal. Het uitdelen van de materialen gaat altijd gepaard met uitgebreide scholing over het gebruik van de materialen voor onderwijsspecialisten, coördinatoren, kleuterbegeleiders en leerkrachten. Stichting HoPe Holanda Peru - Onderwijsprogramma Ternura II 2014-2016 5
DOCENTES INICIAL PROMOTORES PRONOEI PADRES MADRES GUIA DOCENTES PRIMAIRA Especialistas Coordinadoras Jardin PRONOEI DIT Primaria PADRES MADRES AUTORIDADES Bereik Aan het programma Ternura II zullen in totaal deelnemen: Proyecto: Ternura mis primeros aprendizajes II Educadores y Espacios Educativos por Comunidad Educadores Instituciones Educativas y Espacios CORRESPONSABLES GARANTES PROVINCIA Paucartambo Sub Total 13 12 40 21 3 1 9 12 20 21 200 250 10 Acomayo Sub Total 30 9 54 28 3 1 20 9 27 27 200 250 10 Chumbivilcas Sub total 32 8 62 30 3 1 24 8 31 31 300 300 10 TOTAL 75 29 156 79 9 3 53 29 78 79 700 800 30 Ter verduidelijking: Drie provincies: Paucartambo, Acomayo en Chumbivilcas kleuterleerkrachten 75 kleuterbegeleiders 29 voorbeeldouders (voortrekkers) 156 leerkrachten lager onderwijs 79 onderwijsspecialisten min. van onderwijs 9 coördinatoren PRONOEI 3 kleuterscholen 53 PRONOEI 29 centra voor kinderen 0 2 jaar 78 lagere scholen 79 vaders 700 moeders 800 lokale autoriteiten 30 Begroting programma Ternura II, in Euro s Totaal 2014 2015 2016 650.545 200.475 233.155 216.915 Verdeling kosten Totaal Plan Ministerie van Lokale HoPe International Onderwijs gemeentes 650.545 376.664 104.836 57.784 111.261 100% 57,9% 16,1% 8,9% 17,1% Stichting HoPe Holanda Peru - Onderwijsprogramma Ternura II 2014-2016 6
Bijdrage HoPe De bijdrage van HoPe zal dus ongeveer Euro 37.000 per jaar zijn. Hier zitten administratieve en sommige loonkosten in verwerkt. Ook het gebruik van de auto s van HoPe zit in deze kosten verwerkt. Uitvoering van het programma De directe uitvoering van het programma Ternura II zal geschieden door HoPe, Plan International en de Ministeries van Onderwijs en Gezondheidszorg. Ter begeleiding en bewaking van de verschillende processen wordt een comité in het leven geroepen waarin vertegenwoordigers van de ministeries, HoPe en Plan plaats zullen nemen. Duurzaamheid van het programma Ternura II sluit geheel aan bij het onderwijsprogramma van het Peruaanse Ministerie van Onderwijs. Ook het ministerie geeft prioriteit aan de ontwikkeling van het jonge kind in de inheemse berggemeenschappen. Het ministerie heeft geen of nauwelijks ervaring binnen het tweetalig intercultureel onderwijs voor het jongste kind. Er is dan ook veel interesse vanuit het ministerie voor het programma Ternura II. Het programma wordt uitgevoerd in samenwerking met het Ministerie van Onderwijs, het ministerie van Gezondheidszorg, met lokale autoriteiten en met de lokale bevolking. Goede ervaringen uit het programma kunnen dan ook eenvoudig voortgezet worden door de verschillende betrokken partijen. Ternura II - NL.docx Stichting HoPe Holanda Peru - Onderwijsprogramma Ternura II 2014-2016 7