NETWERK KLINISCHE PADEN Jaaroverzicht deelnetwerk Nederland 2008
WOORD VOORAF Klinische paden, zorgpaden, zorgprogramma s, zorgtrajecten, etc. staan volop in de belangstelling. Allemaal termen die min of meer hetzelfde aanduiden: goed georganiseerde processen, waar de (zorg)organisatie op afgestemd is. Een zorgpad helpt bij het maken en organiseren van de zorgverlening voor een bepaalde groep patiënten. De methodiek zorgpaden is een verzameling van instrumenten en middelen die hulpverleners helpt om taakafspraken te maken rond de zorg van een specifieke patiëntenpopulatie. Binnen het Netwerk Klinische Paden (NKP) leren Belgische en Nederlandse instellingen zorgpaden te ontwikkelen, implementeren en evalueren. Daartoe biedt het NKP ondersteuning aan in de vorm van begeleiding, opleiding en training. Verder omvat het aanbod de volgende producten en diensten: toegang tot een website/database, het ontwikkelen en ter beschikking stellen van meetinstrumenten en manieren van gegevensverwerking, de kennis en kunde van specifieke werkgroepen. De begeleiding in de methodiek van Klinische Paden wordt aangereikt volgens het principe van train-de-trainer. Dit houdt in dat de ondersteuning zich met name richt op de projectleider en de projectcoördinator uit de netwerkinstellingen. Het BelgischNederlands Netwerk Klinische Paden werd op 1 maart 2000 in het leven geroepen onder leiding van het Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap, Katholieke Universiteit Leuven, België. Sinds 1 mei 2003 hebben het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg en in september 2004 de Université Catholique de Louvain zich bij het consortium gevoegd. Momenteel is het NKP het grootste kwaliteitsnetwerk in de gezondheidszorg in België en Nederland, met meer dan 100 aangesloten zorginstellingen. Dit jaaroverzicht blikt terug op de activiteiten en de bijeenkomsten die in 2008 in het kader van het Netwerk Klinische Paden voor en door deelnemers in Nederland werden georganiseerd. Het afgelopen jaar heeft het netwerk zich op diverse wijzen en momenten gemanifesteerd. Het sluitstuk vormde de uitreiking Prijs Klinische Paden 2008. Het jaaroverzicht sluit met een korte blik vooruit. Namens het Dagelijks Bestuur van het deelnetwerk Klinische Paden Nederland, Dagmar Hassink, Meander Medisch Centrum Jeannette Verkerk, Groene Hart Ziekenhuis Jan Oostenbrink, Franciscus Ziekenhuis
INHOUDSOPGAVE De uitdaging van het netwerk: optimale zorg optimaal organiseren Onder leiding van Nieuwigheden Vernieuw(en)d aan de slag In beeld: Medisch Centrum Leeuwarden Een deelnemer aan het woord... Werk aan de winkel: de werkgroepen Een greep uit het opleidingsaanbod En de winnaar is Nog het vermelden waard Voor elk wat wils Met het oog op de toekomst NKP-deelnemers Nederland 2 2 3 3 4 5 6 6 7 7 7 8 8 Bij vragen 9 1
DE UITDAGING VAN HET NETWERK: OPTIMALE ZORG OPTIMAAL ORGANISEREN Het Netwerk Klinische Paden begeleidt instellingen bij de ontwikkeling en toepassing van een methodiek waarbij verschillende zorgdisciplines sa menwerken om een patiëntgericht zorgtraject op een systematische wijze te plannen en te volgen. Dankzij deze multidisciplinaire zorgpaden verloopt de zorgverlening niet alleen in organisatorisch opzicht optimaal, maar bereiken instellingen ook nog eens betere resultaten, meer tevredenheid bij en veiligheid voor patiënten. Leden van het NKP profiteren in allerlei opzichten van de kennis en kunde die door de meer dan 100 Belgische en Nederlandse zorginstellingen is opgedaan. Verder worden voor hen regelmatig trainingen en werkconferen ties georganiseerd, en hebben zij toegang tot een databank. Kortom, het NKP biedt een platform voor het inbedden en bevorderen van activiteiten op het gebied van patiëntveiligheid, patiëntenparticipatie en indicatoren in de dagelijkse zorg(paden)praktijk. Met ondersteuning vanuit het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en het Centrum voor Ziekenhuis en Verplegingswetenschap (CZV) van de Katholieke Universiteit Leuven hebben instel lingen het afgelopen jaar intensief gewerkt aan de ontwikke ling, implementatie en evaluatie van zorg paden. Dat gaat ook op voor úw organisatie! Het merendeel van de deelnemers heeft ook in 2008 weer zeer positieve resultaten geboekt. 2 Juist omdat zorgpaden de ideale zorg vastgelegd in landelijke en lokale (evidence based) richtlijnen of best practices combineren met optimale organisatie van een proces. Zorgpaden zijn dan ook altijd uniek en speciaal voor een specifieke instelling ontwikkeld; ze kunnen nooit zonder meer naar een andere organisatie worden overgeheveld. ONDER LEIDING VAN Sinds 2008 worden de verschillende activiteiten van het Nederlandse deel van het NKP op initiatief van en in nauwe afstemming met een Dagelijkse Bestuur uitgevoerd. Dit bestuur is in het leven geroepen om een aantal organisa torische en beleidsmatige ontwikkelingen in het netwerk te stroom lijnen. In 2008 zijn de volgende werkdoelen gesteld: 1. aanhalen bestuurlijk netwerk; 2. vergroten uitstraling en zichtbaarheid netwerk; 3. bevorderen participatie netwerkleden; 4. acquisitie gericht op verdieping en verbreding. De werkdoelen zijn in tal van concrete activiteiten uitgewerkt en opgepakt.
NIEUWIGHEDEN Hoe zou je unitlogistiek kunnen koppelen aan ketenlogistieke activiteiten? Wat voor invloed heeft de wijze van organiseren in een instelling op zorglogistieke vraagstukken en op welke manier kunnen ontwikkelingen vervolgens het beste worden ingebed en aangestuurd? Hoe bereik je dat zorgpaden op grote schaal binnen de muren van de eigen instelling maar ook daarbuiten worden toegepast? Zorgaanbieders worden tegenwoordig in toenemende mate met dergelijke vaak instellingsoverstijgende vragen rondom de (strategische) inbedding, verspreiding en borging van klinische paden geconfronteerd. Het zoeken naar afstemming, onderlinge uitwisseling en/of samenwerking ligt hierbij voor de hand. Nieuwe tijden brengen nieuwe mogelijkheden en daarmee nieuwe vragen met zich mee. Het bestuur van het NKP volgt deze ontwikkelingen op de voet en onderzoekt op welke wijze deze een bijdrage kunnen leveren aan de kwesties waar de deelnemers in de praktijk tegenaan lopen. Natuurlijk kan dit niet zonder extra mankracht en middelen; vandaar dat het netwerk in 2008 bij VWS een subsidieaanvraag heeft ingediend en toegewezen heeft gekregen. Een deel wordt ingezet om in 2009 het opstarten van nieuwe werkgroepen te faciliteren. Samen met CZV Leuven wordt gezocht naar structurele samenwerkingspartners. Vernieuwen kun je niet in je eentje: bij het vormgeven van nieuwe ontwikkelingen is het verstandig om relevante kennispartners te betrekken. Het Kwaliteitsinstituut CBO maakt daarbij gebruik van verschillende contacten binnen haar netwerk. VERNIEUW(EN)D AAN DE SLAG Het succes van een netwerk staat of valt met de participatie en betrokkenheid van haar leden. Om hen te stimuleren tot een meer actieve opstelling is de opzet van de werkconferenties veranderd. Voortaan komen deze in nauw overleg met de deelnemende instellingen tot stand. Zo wordt een deel van een conferentie besteed aan plenaire presentaties van gastsprekers (al dan niet uit de deelnemende instellingen) en is aansluitend de mogelijkheid om onderling kennis en ervaringen uit te wisselen. De werkconferenties stonden dit jaar in het teken van het verbreden en verbinden, door klinische paden te combineren met onderwerpen als logistiek, patiëntveiligheid, transparantie, patiëntgerichtheid en businesscase. De leden van het NKP hebben tijdens verschillende werkconferenties met elkaar onderzocht hoe een aantal van deze nieuwe onderwerpen in het concept van zorgpaden zijn te integreren of mee kunnen liften op een succesvolle toepassing ervan. In vijf werkconferenties is telkens één van genoemde onderwerpen aan de orde geweest. 7 februari 2008 Zorglogistiek Deze eerste werkconferentie werd gewijd aan zorgpaden in relatie tot logistiek: wat zijn nu precies de raakvlakken? En hoe kunnen zorgpaden dienen als vertrekpunt voor verbeteringen in logistieke processen in een ziekenhuis? Een model voor patiëntflow werd gepresenteerd. 14 maart 2008 Patiëntveiligheid Deze dag stond in het teken van patiëntveiligheid en opende met een terug koppeling van ervaringen uit de werkgroep Veiligheid van het netwerk; een presentatie van de eerste, positieve, resultaten van de toepassing van prospectieve risicoanalyses bij een zorgpad in twee netwerkziekenhuizen. Vervolgens zette Pauline Zweekhorst, beleidsadviseur in het Meander Medisch Centrum uiteen hoe in dit ziekenhuis aan veiligheid wordt gewerkt en hoe dit onderwerp in het ziekenhuisbrede kwaliteitsbeleid is ingebed. Ook andere netwerkleden presenteerden praktische voorbeelden; te weten Michèle Mallée (OLVG), Jan Oostenbrink (St. Franciscus Gasthuis) en Dagmar Hassink (Meander MC). Tot slot was er een presentatie over het gebruik van zogenaamde bundels een set van bewezen maatregelen op gebied van infectiepreventie en hun relatie met zorgpaden. 3
12 juni 2008 Indicatoren De derde werkconferentie had zorgpaden en indicatoren als onderwerp. De dag startte met een overzicht over transparantie in de zorg. De verschillende indicatorenprojecten vanuit de Wetenschappelijke Verenigingen, de Inspectie, ZonMW en zorgverzekeraars passeerden daarbij de revue. Vervolgens gaven diverse deelnemers een kijkje in de eigen (indicatoren-) keuken van hun organisatie: Ella van Koeveringe (Ziekenhuis Lievensberg), Hilde Hiemstra (OLVG), Gerdie van Dalen (Tergooi Ziekenhuizen) en Renée Kool (VU Medisch Centrum). Daarnaast verzorgde Ronald Luik van Zorgverzekeraars Nederland een presentatie over het gebruik van indicatoren bij het inkopen van zorg. 26 september 2008 Patiëntenparticipatie Patiëntgerichte zorg in zorgpaden vormde de rode draad van deze conferentie. Om te beginnen was er een overzichtspresentatie: theoretische uitgangspunten, praktische invullingen en nieuwe ontwikkelingen zoals Plane tree en Transformatie passeerden hierbij de revue. In de middag werd met de coördinatoren de huidige werkwijze van het netwerk doorgesproken en verkend hoe men in 2009 te werk zou willen gaan. In beeld: Medisch Centrum Leeuwarden Van links naar rechts: Jan van de Broek, Henderika Smedinga, Paul van Pinxteren & Jolanda Bolt 4 18 december 2008 Businesscase Tijdens de laatste werkconferentie van het jaar kwam het in kaart brengen van de kosten en baten van een klinisch pad met behulp van een zogenoem de businesscase aan de orde. Een businesscase biedt een zakelijke recht vaardiging van een project gebaseerd op een analyse van de verwachte opbrengsten en kosten, en risico s. Dr. Nico van Weert deelde ervaringen van het Atrium Medisch Centrum Parkstad te Heerlen met de businesscase en pleitte voor het verzilveren van resultaten. Renée Kool presenteerde de aanpak van het VU Medisch Centrum omtrent businesscases bij zorgpaden en Tjitze Hoekstra (St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein) bracht zijn overwe gingen bij de businesscase zorgpad COPD voor het voetlicht. Naast interessante presentaties van gastsprekers boden de conferenties volop gelegenheid voor de deelnemers om met elkaar van gedachten te wisselen en ervaringen, vragen en knelpunten in te brengen en zo te profi teren van elkaars kennis, kunde en kwaliteiten! Het Medisch Centrum Leeuwarden is sinds jaar en dag lid van het NKP en ervaart wat het ontwikkelen en implementeren van klinische paden in de praktijk betekent. Het ontwikkelen van klinische paden is niet altijd even eenvoudig, maar wel zinvol. Multidisciplinaire afstemming leidt tot betere afstemming van zorg. Maar het klinische paden team treft ook wildgroei aan. Het lijkt tegenwoordig wel of alles een zorgpad heet. Niet ieder zorgpad is een klinisch pad. Een klinisch pad is pas een klinisch pad als het volledig is doorgevoerd bij alle disciplines. Het onderdeel uitmaken van een netwerk is daarbij een meerwaarde. Deelnemen aan het netwerk klinische paden betekent voor ons dat je met en van elkaar kan leren. Het netwerk klinische paden dient een platform te zijn om via uitwisseling practische invulling te geven aan de implementatie van klinische paden. Voor elkaar, met elkaar, door elkaar.
Een deelnemer aan het woord... Tjitze Hoekstra (werkzaam als zorginnovator in het St. Antonius Zieken huis te Nieuwegein), een van de founding fathers van de ontwikkeling van zorgpaden in Nederland met ruim tien jaar ervaring In 2000 werden wij als een van de eerste ziekenhuizen uit Nederland officieel lid. Ons primaire doel: kennis halen en delen. We waren hon gerig, veel artikelen beloofden goede resultaten binnen het patiënten proces. Maar, hoe pak je het aan, waar begin je, hoe neem je profes sionals mee? Het was pionieren. In de eerste jaren van het netwerk stond het ontwikkelen van de methodiek centraal. Resultaat? Een 30 stappenplan, het klinisch pad kompas, maar ook hele praktische zaken, hoe krijgen we als netwerk contact met mensen die al veel erva ring hebben? Nu, tien jaar later, zie ik dat het netwerk voor mij nog steeds een belang rijke rol vervult, een plek om kennis te halen en te delen en sa men nieuwe ontwikkelingen in te zetten. Een voorbeeld: de komst van de DBC systematiek biedt nieuwe mogelijkheden voor het ontwerp van een klinisch pad. Een werkconferentie over businesscases is daarin een welkome opsteker. De oprichting van de European Pathway As sociation die de mogelijkheid biedt een summer school bij te wonen. Het uitwisselen van ervaringen over de rol van patiëntveiligheid binnen zorgpaden. De samenwerking tussen het Kwaliteitsinstituut CBO en de Universiteit van Leuven: To share knowledge blijft het belangrijkste credo. En we boeken nog steeds concrete resultaten in ons ziekenhuis. Het grootste probleem binnen de dagelijkse zorg is afstemming! Wie doet wat wanneer en hoe. Met de komst van zorgpaden weten zorg medewerkers die binnen een team patiëntenzorg verlenen, wat ze van elkaar kunnen verwachten. De zorgpaden zijn immers multidisciplinair ontwikkeld. Ook de patiënt heeft er baat bij dat zijn zorgproces soepel verloopt. In het St. Antonius wordt op dit moment binnen de cardi ologie, cardio-thoracale chirurgie en longgeneeskunde met de methodiek gewerkt. We zien significante verkorting van de ligduur, we zien de te vredenheid van de patiënt toenemen en de patiënt weet waar hij aan toe is. We gebruiken klinische paden ook om te checken of interven ties die uitgevoerd worden realistisch en haalbaar zijn. Hiervoor wordt bijvoorbeeld de variantieanalyse gebruikt. Het recent uitwerken van een businesscase voor het zorgpad COPD was voor mij een eye opener. Voor het eerst bleek ik in staat om kwantitatief aan te tonen wat het effect kan zijn van optimalisatie van een zorgproces. Ik gebruikte hiervoor de DBC s en de benchmark COPD. Uit analyse van de DBC COPD bleek dat we een modus van tien ligdagen hadden. De benchmark bleek gemiddeld acht dagen. Dit betekende voor ons een uitdaging om de ligduur van het te ontwerpen klinisch pad op acht dagen te zetten. Volgende vraag was, wat levert ons dat op? Hier schrok ik van, en ik wilde het ook niet geloven. Door het zorgproces twee dagen te verkorten zouden we een toename van 15% aan DBC s kunnen bewerkstelligen. Het leek een ambitieuze prognose en we zijn gaan meten of we inderdaad na invoering een modus van acht dagen haalden. De eerste vijf maanden na invoering blijkt het doel al gehaald. Waarom? Iedereen weet nu wat er moet gebeuren en alles gebeurt op tijd, de patiënt wordt binnen nu 24 uur na opname door een fysiotherapeut gezien etc. De centrale vraag voor de businesscase was kunnen we de voorspelde groei van COPD patiënten aan binnen het huidige beddenbestand? Het antwoord is ja en het mooie is dat de kwaliteit van zorg ook beter geworden is. Dat is op alle fronten goed nieuws! 5
6 WERK AAN DE WINKEL: DE WERKGROEPEN In 2008 deden drie werkgroepen verslag van hun activiteiten in het kader van het NKP. De werkgroep Strategie verkende de relatie tussen klinische paden en het ziekenhuisbreed inrichten van zorgprocessen. Deze werkgroep kwam tot de conclusie dat een procesgestuurde organisatie leidt tot een verdere verbetering van de kwaliteit van zorg, klantgerichtheid, efficiency en effectiviteit. Maar wat wordt er nu precies onder een procesgestuurde zorgorganisatie verstaan en hoe kan dit in de praktijk worden gerealiseerd? En: zijn klinische paden wel als opmaat te gebruiken voor een dergelijk ingerichte zorgorganisatie? Een eerste proeve van de werkgroep Strategie maakte duidelijk dat drie niveaus zijn te onderscheiden: 1. Operationeel niveau: het ontwikkelen van, werken met en sturen op basis van klinische paden. 2. Tactisch niveau: het managen van clusters van zorgpaden of zorgstromen. 3. Strategisch niveau: het besturen van de (procesgestuurde) (ziekenhuis)organisatie. De werkgroep Veiligheid rondde in 2008 een pilot af rondom het uittesten van het VMS prospectieve risicoanalyse instrument binnen een bestaand klinisch pad. Uit de voorlopige resultaten van de twee testziekenhuizen blijkt dat het toepassen van het instrument binnen bestaande klinische paden een meerwaarde heeft. De pilot bracht ook een aantal relevante punten aan het licht die nadere aandacht vragen. Het uitwisselen en inventariseren van ervaringen van instellingen die bij hun klinische paden van ICT-toepassingen gebruikmaken, stond centraal in de werkgroep ICT. Door de verschillende stappen van een klinische paden vast te leggen in een ICT-systeem blijken borging, navolging en verspreiding beter in de praktijk te kunnen worden verankerd. Deze werkgroep heeft gekeken waaraan een klinisch pad-ict-systeem zou moeten voldoen. EEN GREEP UIT HET OPLEIDINGSAANBOD Voor deelnemers van het NKP worden jaarlijks trainingen en opleidingen georganiseerd, zoals: Tweedaagse opleidingen Klinische Paden Deze opleiding wordt tweemaal per jaar aangeboden met als doel zorgverleners en geïnteresseerde medewerkers een bepaalde basiskennis rondom zorgpaden bij te brengen. Zo is er aandacht voor het Klinisch Pad als concept, methode en product én voor casuïstiek. In het voorjaar namen ruim 40 deelnemers uit vijftien verschillende organisaties deel aan de opleiding in Utrecht. De tweede sessie van deze opleiding vond in het najaar in Leuven plaats. In verband met de grote belangstelling konden belangstellenden die (nog) geen deel uitmaken van het netwerk op beperkte schaal voor de opleiding intekenen. Langdurige opleiding Klinische Paden te Leuven De langdurige opleiding beoogt stafmedewerkers voor te bereiden op het begeleiden van een multidisciplinair team in de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van een klinisch pad. Begin 2008 werd de afsluiting van deze opleiding van het voorgaande jaar gevierd met een presentatie van de papers van alle deelnemers. Een keur aan nieuwe en veelbelovende initiatieven voor zorgpaden passeerde de revue. In totaal 39 deelnemers waaronder veertien Nederlandse hebben hier een jaar lang hard op zitten zwoegen. Ook in 2008 heeft een groep enthousiaste cursisten zich in de ontwikkeling en implementatie van een zorgpad vastgebeten. Zij hebben in februari 2009 ter afronding van de opleiding hun plannen en resultaten aan het netwerk gepresenteerd. In december 2008 ging alweer een nieuwe groep van start die twaalf deelnemers uit zeven Nederlandse instellingen telt.
EN DE WINNAAR IS Op 4 december jl. was het zover, toen werd bekend welke instellingen de prij zen van het concours Prijs Klinisch Pad mee naar huis mochten nemen. Het team Klinisch pad elektrocardioversie onder leiding van dr. Victor Umans, cardioloog en Esther Zwaan, KP coördinator uit het Medisch Centrum Alkmaar won de eerste prijs. De publieksprijs ging naar het team Klinisch pad Lumbale Discectomie in Dagchirurgie van het UZ Leuven. Het netwerk wil via deze wedstrijd een multidisciplinair team, dat in 2007/2008 een klinisch pad ontwikkeld en geëvalueerd heeft, voor het geleverde werk belonen. De prijs wordt nadrukkelijk aan een team uitgeloofd en niet aan een organisatie. Na een eerste beoordelingsronde waren acht teams door naar de volgende ronde. Twee kwamen van Nederlandse bodem, te weten de teams uit het Medisch Centrum Alkmaar en het Groene Hart Zieken huis in Gouda. Tijdens de bijeenkomst in december stonden de geno mineerden voor de uitdaging hun inzending met verve te presenteren aan en te verdedigen voor jury en publiek. De eerste prijs bedraagt 2500; de tweede prijs bestaat uit een internationale lezing op het ICP congres 2009 te Londen door een vertegenwoordiger van het team. NOG HET VERMELDEN WAARD Naast de reguliere activiteiten voor de deelnemers wordt vanuit het NKP ook regelmatig een bijdrage geleverd aan congressen, symposia, trainingen en publicaties over uiteenlopende onderwerpen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een workshop Zorgpaden binnen de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris (OKF), een lezing over transmurale zorgpaden op het Zorgstraten-congres van het UMCU, een trainingsdag prospectieve risicoanalyse & klinische paden in een zorginstelling ergens in het land, afstemming met Revalidatie Nederland over de methodiek, trainingen voor GGZ-verpleegkundigen en ga zo maar door. In ieder geval bewaren de deelnemers van het NKP goede herinneringen aan: Invitational 4 juni 2008 Op veler verzoek organiseerde de NVZ Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen in samenwerking met het Kwaliteitsinstituut CBO op 4 juni 2008 een themadag over De plaats van de businesscase in het strategisch denken. Vanuit verschillende perspectieven werden businesscases gepresenteerd die onderbouwing voor en inzicht in ingezette verbetertrajecten boden zoals die over postoperatieve wondinfecties (CBO), en patiëntenzorg en het verzilveren van de winst door procesherinrichting (Atrium Medisch Centrum en NKP-er). Leden van het netwerk konden deze bijeenkomst kostenloos bijwonen. Summerschool In september vond in het zonnige Orta (Italië) de tweede internationale summerschool Zorgpaden plaats. Centraal thema was dit keer Kennisdelen en netwerken. Twintig deelnemers afkomstig uit tien landen en zes (bege)leiders stonden garant voor inspirerende presentaties en pittige discussies over het concept, de methodiek voor de ontwikkeling, implementatie en de evaluatie van zorgpaden, behaalde resultaten, het belang van teamwerking en patiëntenparticipatie, en het gebruik van evidence. De summerschool vormt een initiatief van de European Pathway Association (E-P-A), waar het Belgisch Nederlands Netwerk Klinische Paden in participeert, zie ook: www.e-p-a.org. Informatiebijeenkomst Zorgpaden in de GGZ Op 25 november organiseerden het Trimbos-instituut en het Kwaliteitsinstituut CBO tezamen een bijeenkomst voor instellingen in de geestelijke gezondheidszorg om hen vrijblijvend te informeren over het concept zorgpaden en de mogelijkheden ervan. Ruim twintig GGZ-instellingen en één PAAZ-afdeling van een ziekenhuis mocht het CBO op deze bijeenkomst verwelkomen. Een aantal van deze GGZ-instellingen overweegt momenteel om tot het netwerk toe te treden. VOOR ELK WAT WILS Het Netwerk Klinische Paden kent een organische vorm: coördinatoren vliegen in en uit, er wordt gehaald en gebracht en ook de samenstelling van het netwerk wisselt jaarlijks. Organisaties treden in en uit; in 2008 namen wij afscheid van 5 organisaties en mochten wij 3 nieuwe deelnemers in ons netwerk verwelkomen. 7
8 Het Netwerk Klinische Paden beoogt zo goed mogelijk in te spelen op de wensen en verwachtingen van haar leden. Dat lukt de ene keer beter dan de andere keer. Het aanbieden van een breed palet aan activiteiten die voor zowel beginnende als gevorderde zorgpaden deelnemers interessant zijn, lijkt cruciaal. Na een periode van intensieve opleiding en ontwikkeling van klinische paden in beginnende instellingen, ontstaat vaak een periode van reflectie en bezinning op nieuwe vragen en uitdagingen: Hoe organiseer ik de ontwikkeling van meerdere zorgpaden in mijn organisatie? Hoe sluit je zorgpaden goed op elkaar aan? Hoe veranker ik de zorgpaden in mijn instelling? Het NKP heeft dit jaar extra ingezet op het bundelen van deze vragen en hoopt daar de komende periode in werkgroepen mee aan de slag te gaan. Voldoende kritische massa is voor een goedlopend netwerk een voorwaarde. Daarbij is voor de Nederlandse tak van het netwerk schaalvergroting van le vensbelang. Voor een gezond voortbestaan zijn nieuwe deelnemers wense lijk en nodig. Dat nieuwe deelnemers uit bekende en nieuwe sectoren zich blijven aandienen is verheugend. Bestond het NKP in 2000 voornamelijk uit ziekenhuizen, tegenwoordig worden ook revalidatiecentra, instellingen voor epilepsie en GGZ (en in België ook thuiszorgorganisaties) lid. Een buitenkans voor het verder vormgeven van zorgpaden over de grenzen van de organisatie heen! MET HET OOG OP DE TOEKOMST Net als in eerdere jaren hebben netwerkleden in 2008 de opzet en de werkwijze van het NKP onder de loep genomen. Evaluatiepunten vormden de nieuw ingezette koers, de samenwerking CBO-CZV, de werving van nieuwe en de participatie van huidige deelnemers, de programmering van activitei ten, en de bijeenkomsten en werkgroepen. De aanwezigen gaven aan belang te hechten aan een eensgezind en krachtig netwerk onder leiding van een goed samenwerkend consortium CBO-CZV. Ze vonden het jammer dat een groepje oud deelnemers overweegt een eigen netwerk op te richten. Onderwerpen die volgens hen nadere aandacht verdienen, zijn de verdere verdieping (en uitwerking) van de metho diek van klinische paden alsook de ruimte voor onderlinge afstemming en uitwisseling waarbij men graag meer de breedte in zou willen gaan, en het opnieuw krachtig inzetten van werkgroepen rondom bepaalde thema s. Deze punten worden zeker meegenomen bij de koersbepaling en de programme ring van activiteiten voor 2009. NKP-DEELNEMERS NEDERLAND (peildatum januari 2009) Amphia Ziekenhuis, Breda Atrium Medisch Centrum, Heerlen Bronovo Ziekenhuis, Den Haag Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal Groene Hart Ziekenhuis, Gouda GGzE, Eindhoven HagaZiekenhuis, Den Haag Havenziekenhuis, Rotterdam Jeroen Bosch Ziekenhuis, s Hertogenbosch Lievensberg Ziekenhuis, Bergen op Zoom Meander Medisch Centrum, Amersfoort Medisch Centrum Alkmaar, Alkmaar Medisch Centrum Leeuwarden, Leeuwarden Medisch Spectrum Twente, Enschede Mondriaan Zorggroep, Heerlen Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam Oogziekenhuis, Rotterdam St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN), Hoofddorp Tergooiziekenhuizen, Hilversum Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht VU Medisch Centrum, Amsterdam
BIJ VRAGEN Nadere informatie over het Netwerk Klinische Paden is te vinden op www.nkp.be of www.cbo.nl. Wilt u liever persoonlijk te woord worden gestaan, belt u dan met Mona van de Steeg, Loes Schouten of Ingrid Janssen, bereikbaar op 030 2843900; e-mail: klinischepaden@cbo.nl. 9