GEWOON OF JUIIST HEEL ONGEWOON? Zelfsturing in de gemeente Peel en Maas Gabriel van den Brink 31-3-2017 Helden
1 Peel en Maas als schoolvoorbeeld
Een feest van herkenning Lezen rapportage voelde als thuiskomen: Opgegroeid op Brabantse platteland Engagement van de jaren zeventig Proefschrift over boerensamenleving Past naadloos in recenter onderzoek Aandacht voor het delen van waarden
Moderne wereld onvermijdelijk? Schnabel noemt onder meer deze trends: Individualisering: eigen autonomie Internationalisering: meer openheid Informatisering: kennis belangrijker Liberale waarden: vrijheid en gelijkheid Voorbeeld: young urban professionals
Peel en Maas gaat een andere weg Alternatief voor moderne maatschappij: Van individu naar leefgemeenschap Van internationaal naar lokale schaal Van digitaal naar persoonlijk contact Vitale waarden: leefbaarheid voorop Voorbeeld: samen muziek maken
2012 2016
2 Het dubbele van de menselijke natuur
Frans de Waal: competitie én coöperatie
Marktwerking roept coöperatie op Tine de Moor (UU) ziet meerdere golven: Middeleeuwse steden: ambachtsgilden Vanaf 1870: vakbonden en coöperaties Na 1980: maatschappelijk initiatieven Geen zelfontplooiing zonder anderen Gemeenschap bekommert zich om jou
Liberale samenleving: rationele individuen Gemeenschap Individu Rationaliteit Homo economicus Normativiteit
Peel en Maas: gemeenschappelijke waarden Gemeenschap Individu Rationaliteit Homo empathocus Normativiteit
3 Waarom samenleven toch succesvol wordt
Gemeenschap ontstaat niet vanzelf Voorwaarden voor succesvolle werkwijze: Structureel: economie & maatschappij Relationeel: netwerk & verbindingen Operationeel: personen & professionals Zoals Best Persons in probleemwijken Meer recentelijk sociale voortrekkers
Structurele voorwaarden van succes Op het platteland moet je zelf aanpakken: Eeuwen lang problemen zelf oplossen Dorpsgenoten op elkaar aangewezen Sociale controle is er behoorlijk sterk Rijksoverheid vreemde mogendheid Steeds minder publieke voorzieningen
Relationele voorwaarden van succes Goede betrekkingen met de bevolking: De bestuurders maakten een draai Gemeente neemt bewoners serieus Vele gesprekken over toekomstvisie Kracht van samenleven staat voorop Leefwereld draait ook zonder overheid
Operationele voorwaarden van succes Bepaalde personen die het verschil maken: Professionals die het lang volhouden Ideeën van grote denkers inbrengen Kunst van het afhoudend inspelen Oude opbouwwerk als inspiratiebron Identiteit en zelfsturing werd concreet
4 Andere reacties op moderne dynamiek
Risico van opkomend populisme Populisme als betekenisvol symptoom: Vrees dat gemeenschap uiteen valt Reactie op morele tekort van politiek Verzet tegen de hoogopgeleide elite Grote mentale afstand tot Den Haag Peel en Maas zoekt toch midden op
Wegdrijven in een droomwereld Motieven die tot Brexit hebben geleid: Gehecht aan dorpsgemeenschappen Kosmopolitisch Londen steeds voorop Men wil controle over leefwereld terug Eiland keert zich van buitenwereld af Peel en Maas toch veel realistischer
Etatisme of bestuurlijke arrogantie Gewelddadig verzet tegen asielzoekers: Geldermalsen als verkeerd voorbeeld Besluit wordt aan bewoners opgelegd Inspraak bleek geen echte dialoog Persoonlijke relaties niet goed benut Peel en Maas behoudt dorpsschool
Gemeenteraad in Geldermalsen verstoord door boze burgers
5 Geen achterhoede maar juist een voorbode
Democratie moet levenswijze zijn Elementen van nieuwe bestuursfilosofie: Doelen en waarden met elkaar delen Relatie leggen en een dialoog voeren Ruimte voor diversiteit en eigenheid Overheid stelt zich terughoudend op Zien wat de gemeenschap nodig heeft
Bestuur dat zich op waarden richt Zelfsturing van woorden naar waarden: Gedeelde waarden zijn uitgangspunt Opbouwwerk gaat van waarden uit Morele motieven spelen een grote rol Sterke gemeenschap hoogste prioriteit Twee betekenissen van common sense
Gemeente lijkt op een smartphone Meervoudig rollenspel kan ingewikkeld zijn: Klassiek: openbaar gezag uitoefenen Regulatie: dienstverlening aan klant Communicatie: dialoog met burgers Basisproces moet goed op orde zijn Helderheid over eigen bevoegdheden
Den Haag kan er nog wat van opsteken