Besluitenlijst Commissie ABZ van 18 juni 2018 BESLUITENLIJST VAN DE OPENBARE VERGADERING VAN DE RAADSCOMMISSIE ABZ d.d. 18 juni 2018 (reguliere aanvang: 20.00 uur). Een integrale geluidsopname van deze informele bijeenkomst van deze raadscommissie is te beluisteren op www.papendrecht.nl 0. Aanwezig: de heer J.H. Hoogeveen (voorzitter). De heer A. Stremler (PAB), mevrouw A. van den Adel (PAB), de heer E.B.A. Lichtenberg (CDA), de heer L.T. van den Dool (CDA), de heer M. de Haas (VVD), mevrouw S.H. de Keizer (VVD), de heer A.P.J. den Dekker (ChristenUnie), de heer J.L. van Erk (ChristenUnie), de heer R. Lammers (Onafhankelijk Papendrecht), de heer J.G.S. van der Tak (Onafhankelijk Papendrecht), mevrouw T.C. Van Es (D66), de heer J. van der Linden (D66), de heer A.J. Kosten (SGP), mevrouw D. Yildiz- Karso (PvdA), de heer T. Wolters (PvdA) en de heer B.H. Grimmius (GroenLinks). De heer A.J. Moerkerke, burgemeester Mevrouw C. Verver, portefeuillehouder De heer P.L. Paans, portefeuillehouder De heer A.M.J.M. Janssen, portefeuillehouder De heer C. de Ruijter, portefeuillehouder. Mevrouw M. Zwart, E&E advies, inzake agendapunt 10 De heer J. van de Berg, adviesbureau B&A, inzake agendapunt 10, De heer Groenewegen, inzake agendapunt 10, De heer Stehouwer, BDO Accountants & Adviseurs, inzake agendapunt 11, De heer Hoeks, BDO Accountants Adviseurs, inzake agendapunt 11. Mevrouw C.G.M. Bus, griffier. Afwezig: de heren A.N. Tromp en W. Goudriaan (SGP) en mevrouw J. Vos (GroenLinks). 01. Opening. De voorzitter opent de eerste vergadering voor het nieuwe college en heet een ieder van harte welkom. 02. Vaststelling van de agenda. De voorzitter stelt voor agendapunten 10 en 9 om te wisselen. De agenda wordt aldus vastgesteld. 03. Vragenkwartier. Er zijn geen vragen. 04. Ter inzage gelegde stukken en mededelingen. Er zijn geen opmerkingen en/of mededelingen. 05. Spreekrecht. Niemand maakt gebruik van het spreekrecht. 06. Terugblik op de Drechtstedendinsdag van 05 juni 2018. 1
Besluitenlijst Commissie ABZ van 18 juni 2018-07. Regionale aangelegenheden: a. Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Zuid- Holland Zuid; - b. Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden; - c. Alblasserwaard Vijfheerenlanden. - Ph AJM Ph PP Ph CR 08. Vaststelling van de besluitenlijsten van de openbare vergaderingen van 22 mei 2018. Er zijn geen bijzonderheden en het verslag geldt als vastgesteld. 09. Voorstel tot het instemmen met de conceptreactie Visie op samenwerking, reactie op het rapport Berenschot. Er wordt een korte opmerking gemaakt inzake de waardering voor het betrekken van de raad. De commissie spreekt het advies uit dat de onderhavige stukken met een positief advies als hamerstuk kunnen worden doorgeleid naar de gemeenteraad. 10. Voorstel om een standpunt uit te spreken ten aanzien van (de conclusies en aanbevelingen uit) het rapport van de Rekenkamercommissie Papendrecht, met als titel "Economisch Beleid en perspectief gemeente Papendrecht". Mevrouw Zwart en de heren Van de Berg en Groenewegen verzorgen een toelichtende presentatie. Aansluitend wordt er met hen van gedachten gewisseld inzake o.a.: schakelfunctie gemeente en regio, werkeloze jongeren, aansluiting opleidingen arbeidsmarkt, tips realiseren doelen, onderbesteding, uit te bouwen succes: OMC, betrokkenheid ondernemers (verenigingen), bestuurlijke vertegenwoordiging in de regio (makelaar/regie), vertaling doelstellingen groeiagenda, smart doelen en voedingsbodem voorbeelden lokale acties. Vervolgens wordt er onderling en met de portefeuillehouder van gedachten gewisseld over het voorstel. De volgende zaken komen aan de orde: verbetering doorvertaling regionaal naar lokaal beleid, invulling schakelfunctie, inzet portefeuille, terugkoppeling college, smart, lokale acties, Drechtsteden kompas, samenhang lopende processen en wisselwerking lokale/regionale initiatieven. De commissie spreekt aansluitend het advies uit dat de onderhavige stukken met een positief advies als hamerstuk kunnen worden doorgeleid naar de gemeenteraad. Ph AJM/PP Ph PP 11. Voorstel tot het vaststellen van de Jaarstukken 2017. Ph PP Wethouder Paans geeft een korte toelichting, gevolgd door een presentatie van de heren Stehouwer en Hoeks. Er wordt aansluitend een aantal vragen en antwoorden uitgewisseld over o.a. : controleverschillen correctieproces en samenwerking accountants/gemeente. Het definitieve verslag kan men voor de raadsvergadering verwachten. Inzake het raadsvoorstel wordt er onderling en met de portefeuillehouder van gedachten gewisseld inzake: nadere analyse hoogte overschot, verbetering netto schuldquote, inzicht management letter, wisseling 2
Besluitenlijst Commissie ABZ van 18 juni 2018 structurele exploitatienorm (artikel 12), realistischer begroten, pilot zero based budgetten, gebruik volledig budget, instroomstop leerwerkplaatsen, huisuitzettingen, herstructurering Kraaihoek, statushouders/wachtlijsten niet statushouders en ontbreken klanttevredenheid onderzoek, infographic en transparantie. Verder wordt er gesproken over promotie Papendrecht, rentevaste periodes leningen, gebruiksovereenkomsten ingebruikname grond, termijnen vooroverleg bestemmingsplannen, cultuurmakelaar/ onderwijs, voorzieningen de plint Den Briel, bestemmingsreserve bedrijfsvoering, weerstandsratio en tijdige aanlevering stukken. De commissie spreekt aansluitend het advies uit dat de onderhavige stukken met een positief advies als bespreekstuk kunnen worden doorgeleid naar de gemeenteraad. 12. Voorstel tot het kennis nemen van de Kaderbrief 2019 2022 met bijbehorende bijstelling van het meerjarenbeeld. Er wordt van gedachten gewisseld inzake o.a.: maatschappelijke polarisatie/migranten/kwetsbare wijken, inzicht gemeentefonds, dossiers Omgevingsdienst, gemeentelijk vastgoed/gemeentehuis, areaal uitbreiding openbare ruimte, (deels) overdekte fietsenstalling, ambities passen binnen gezond financieel kader, zorgkosten jeugdzorg, loon- en prijsinflatie, afvalinzameling, groen/sociaal domein (coalitieprogramma), focus/verschuiving t.o.v. vorige kaderbrief, budgettaire ruimte structureel beleid, lokale paragraaf woonvisie en totaaloverzicht potentiele bouwlocaties. De commissie spreekt aansluitend het advies uit dat de onderhavige stukken met een positief advies als bespreekstuk kunnen worden doorgeleid naar de gemeenteraad. 13. Voorstel tot het vaststellen van de verordening 1 e wijziging Lijkbezorgingsrechten 2018. Er wordt onderling en met de portefeuillehouder kort van gedachten gewisseld over o.a.: kostendekking tarieven, prijzen conform omgeving en meer keuzemogelijkheden. De portefeuillehouder zal de vragen schriftelijk beantwoorden. De commissie spreekt aansluitend het advies uit dat de onderhavige stukken met een positief advies als bespreekstuk kunnen worden doorgeleid naar de gemeenteraad. Div. Ph Ph PP 14. Voorbereiding op de Drechtstedendinsdag van 03 juli 2018. Er wordt gevraagd de zienswijze van Papendrecht op tijd aan te leveren bij de regio. Portefeuillehouder Paans zal hiervoor zorgdragen. De heer Lichtenberg geeft een korte toelichting op de vorming van een ad hoc commissie die is ingesteld voor de begeleiding van de formateur. De heer Lammers heeft mondeling en schriftelijk aandacht gevraagd voor de relatie Sociale Dienst en Voedselbanken. 15. Sluiting. Niets meer aan de orde zijnde sluit de voorzitter om 23.15 uur de vergadering onder dankzegging aan een ieder voor diens inbreng. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raadscommissie ABZ op 2018. 3
Besluitenlijst Commissie ABZ van 18 juni 2018 Mevr. C.G.M. Bus (griffier) Dhr. J.H. Hoogeveen (voorzitter). Ciedatum ACTIEPUNTENLIJST COMMISSIE ABZ (zoals deze luidt na de vergadering op 22-5-2018) Omschrijving Status 4
Economisch beleid en perspectief Yorick van den Berg, Maaike Swart 18 juni 2018
Onderzoeksvragen: Heeft Papendrecht een unique selling point (USP) en met welke instrumenten en vanuit welke samenwerking kan Papendrecht de lokale en regionale economie en werkgelegenheid maximaal bevorderen? Twee onderzoekslijnen: Sluiten beleidskeuzes aan bij opgaven? Is sprake van een juiste instrumentenmix (maatregelen en afspraken) op het juiste (geografische) niveau en leidt dit tot de gewenste resultaten? Kortom: Doet de gemeente Papendrecht de goede dingen (beleid), doet de gemeente Papendrecht deze dingen op een goede manier (maatregelen en afspraken) en levert het iets op (resultaat)? Onderzoek economisch beleid en perspectief gemeente Papendrecht
Conclusies Papendrechtse Economie Papendrecht is een behoorlijk gemiddelde gemeente met weinig problemen, maar ook vrij weinig USP s. Papendrecht heeft een groot aantal werkgevers in de bouw en industrie met relatief veel stuwende bedrijvigheid. Papendrecht kent een grote afhankelijkheid van de regio, voor verankering van grotere lokale bedrijven, uitbreidingsruimte en acquisitie van nieuwe bedrijven en werkgelegenheid voor de eigen inwoners. Papendrecht is primair een woongemeente met een leefklimaat dat zich niet onderscheid in de Drechtsteden. Uitdagingen voor Papendrecht zijn: Regionaal op te pakken: economische ontwikkeling en profilering, innovatie en internationalisering, arbeidsmarktbeleid en acquisitie van bedrijven Lokaal op te pakken: vestigingsklimaat voor werknemers, ruimtelijke inpassing van bedrijvigheid Onderzoek economisch beleid en perspectief gemeente Papendrecht
Uitdagingen voor Papendrecht: Inspelen op de regionale samenwerking. Uitdagingen op regionaal niveau: Economische ontwikkeling en profilering. Aanjagen van ondernemerschap, internationalisering en innovatie. Aanpakken mismatch op de arbeidsmarkt. Acquisitie van bedrijven en verdeling van de bedrijventerreinen. Uitdagingen op lokaal niveau: Investeren in de aantrekkelijkheid van de leefomgeving en vestigingsklimaat. Ruimtelijke inpassing van bedrijvigheid. Invullen van een schakelfunctie tussen gemeente en regio: inspelen op kansen van de regio door inwoners en lokale ondernemers te koppelen aan vacatures op kansen op regionaal niveau. Onderzoek economisch beleid en perspectief gemeente Papendrecht
Conclusies beleid: doet Papendrecht de goede dingen? Ja, de beleidskeuzes sluiten aan bij de opgaven zoals vastgesteld in de foto van de Papendrechtse economie. Gekeken naar beleid op drie niveaus: Zuidvleugel, Drechtsteden en Papendrecht Beleidsdoelen zijn vertaald naar programma s en acties. De gemeente baseert zich bij de beleidskeuzes voornamelijk op regionale en bovenregionale analyses en heeft daaruit beleidskeuzes opgesteld. In het beleid ontbreekt nog een lokale verdiepingsslag op de Groeiagenda 2030. Onderzoek economisch beleid en perspectief gemeente Papendrecht
Conclusies inzet instrumenten: Doet de gemeente het op een goede manier? Instrumenten zijn benoemd, voorzien van middelen en afspraken met partners. Instrumenten sluiten grotendeels aan bij de foto en verwachtingen van de partners. Instrumenten worden niet altijd op het juiste niveau (lokaal/regionaal) ingezet: regionale samenwerking is vaak een optelling van lokale acties. Er is sprake van structurele onderbesteding en afname van het budget, terwijl de doelstellingen niet veranderen in ambitieniveau. Onderzoek economisch beleid en perspectief gemeente Papendrecht
Conclusie Resultaten: Levert het wat op? Geen zicht op het doelbereik. Resultaten zichtbaar op niveau van acties (wel/niet uitgevoerd) maar niet of deze ook bijgedragen hebben aan de doelen. De onderbesteding van middelen leidt niet tot een heroverweging van ingezette middelen en acties. Onderzoek economisch beleid en perspectief gemeente Papendrecht
Aanbevelingen: Maak een lokale verdiepingsslag op de groeiagenda 2030. Maak afspraken op het niveau van de Drechtsteden over welke onderwerpen op regionaal niveau worden opgepakt en voorkom dat regionale maatregelen een optelsom zijn van lokale acties. Leg jaarlijks aan de raad verantwoording af over de doelrealisatie van het lokale en regionale uitvoeringsprogramma. Zet formatieruimte in om Papendrecht als regionale verbinder te positioneren op ambtelijk en bestuurlijk niveau. Onderzoek economisch beleid en perspectief gemeente Papendrecht
Nieuwe perspectieven Belangrijkste bevindingen jaarrekeningcontrole
1.1 Uw primaire opdracht Voldoet de jaarrekening aan de in de wet gestelde eisen? Getrouw beeld (in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten en Wet normering topinkomens) Financiële rechtmatigheid van de baten en lasten, alsmede de balansmutaties. Verenigbaarheid van het jaarverslag met de jaarrekening Waar heeft u behoefte aan? Uitkomsten: managementletter, accountantsverslag en controleverklaring
1.2 Belangrijkste elementen normenkader Externe wet & regelgeving, zoals Besluit begroting en verantwoording Wet normering topinkomens Single information Single audit Europese aanbestedingswet Aanbestedingswet Participatie wet Gemeentewet Interne regelgeving, zoals Financiële verordening Algemene Subsidieverordening
1.3 Verantwoordelijkheden BDO Waar toetsen wij aan Besluit begroting en verantwoording (BBV) Controleverordening en controleprotocol gemeente Nederlandse controlestandaarden (NV COS) Besluit accountantscontrole decentrale overheden Wet ter voorkoming van witwassing en financieren terrorisme (melding ongebruikelijke transacties) Controleprotocol Wet normering topinkomens Nota verwachtingen accountantscontrole SiSa
1.4 Inzicht in belangrijke verbonden partijen GR Dienst Gezondheid en Jeugd GR Drechtwerk GR Omgevingsdienst ZHZ Veiligheidsregio ZHZ GR Drechtsteden Uitvoering van Jeugdhulp Uitvoering voormalig WSW Uitvoering wettelijke milieutaken Uitvoering taken veiligheid Uitvoering van onder andere: Belastingheffing Participatiewet Wmo Diverse administratieve processen Controleverklaring Jaarrekening Uitvoering van beschermd wonen regiogemeenten conform de Wmo Gemeente Dordrecht Pagina 5
2.1 Aandachtspunten controle 2017 RECHTMATIGHEID AANBESTEDINGEN RESERVES GRONDEXPLOITATIES MATERIËLE VASTE ACTIVA VERBONDEN PARTIJEN SISA VERANTWOORDING RECHTMATIGHEID SOCIAAL DOMEIN VOORZIENINGEN
2.1 De jaarrekening is getrouw De jaarrekening 2017 is getrouw Uit de controle blijkt één ongecorrigeerd controleverschil, die past binnen de door ons gehanteerde performance materialiteit. Derhalve zullen wij een goedkeurende controleverklaring voor getrouwheid verstrekken. Een goedkeurende verklaring met betrekking tot de getrouwheid betekent dat de jaarrekening 2017 een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2017 als van de activa en passiva per 31 december 2017 in overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) voor Provincies en Gemeenten. Resterende, niet-verwerkte controleverschillen 2017 getrouwheid Nummer Omschrijving Betreft post/toelichting Fouten Onzekerheden 1 Voorziening verplichting woningen Markt Woonkracht 10 Voorzieningen 50.000 0 Totaal 50.000 0 Materialiteit (1% voor fouten / 3% voor onzekerheden) 763.300 2.289.900 Performance materialiteit (65% van de materialiteit) 496.145 1.488.435 Door de raad vastgestelde rapporteringstolerantie 50.000 50.000 De performancematerialiteit is een afslag die we hanteren op de materialiteit om het risico op onontdekte en niet gecorrigeerde fouten tot een passend laag niveau terug te brengen, omdat we voor de controle gebruik maken van deelwaarnemingen. Uit onze controle is een aantal controleverschillen gebleken, deze zijn door de gemeente gecorrigeerd en verwerkt in de definitieve jaarrekening. Het betreft onder andere correcties op de voorzieningen, de verwerking van grondexploitaties, SiSa-bestedingen en presentatiecorrecties. In het accountantsverslag zullen wij een staatje opnemen met de gecorrigeerde controleverschillen. 7
2.2 Rechtmatigheid De rechtmatigheidsbevindingen Uit de controle blijken de volgende rechtmatigheidsfouten. Resterende, niet-verwerkte controleverschillen 2017 rechtmatigheid Nummer Omschrijving Betreft post/toelichting Fouten Onzekerheden 1 Voorziening verplichting woningen Markt Woonkracht 10 Voorzieningen 50.000 0 2 Europese aanbestedingen Inkopen goederen en diensten PM 0 Totaal 50.000 0 Materialiteit (1% voor fouten / 3% voor onzekerheden) 763.300 2.289.900 Performance materialiteit (65% van de materialiteit) 496.145 1.488.435 Door de raad vastgestelde rapporteringstolerantie 50.000 50.000 8
2.2 De jaarrekening is rechtmatig Toelichting onrechtmatigheden Aanbestedingen In het kader van de rechtmatigheidscontrole hebben wij de juiste toepassing de Europese aanbestedingsrichtlijnen gecontroleerd aan de hand van een zogenaamde inkoopanalyse. Naar aanleiding van deze inkoopanalyse hebben wij lasten uit hoofde van een aantal contracten als onrechtmatig meegewogen in ons oordeel. Het betreft in totaal 4 contracten waarbij de uitgaven in 2017 een bedrag betreffen van 440.000. Dit betreft circa 0,6% van de totale lasten van de gemeente in 2017. Onrechtmatig bevonden contracten betreffen: Leasekosten wagenpark Inleenkrachten Salarisverwerking Facilitaire zaken (nog onderhanden) Contract inzake bouwsamenwerking met Rivas nog onderhanden, kan uiteindelijke beeld nog beïnvloeden. 9
2.2 De jaarrekening is rechtmatig Begrotingsrechtmatigheid Lastenoverschrijdingen in het kader van begrotingsrechtmatigheid De gemeente heeft op pagina 128van de jaarrekening een cijfermatige opstelling opgenomen van het resultaat ten opzichte van de begroting en de verschillen op programmaniveau ten opzichte van de begroting. Hieronder hebben wij het overzicht opgenomen en deze zullen wij toelichten. 10
2.3 Top 4 aandachtspunten voor 2018 1. Soft- en hard controls Nadere analyse van soft- en hard controls Wij hebben in de managementletter n.a.v. de interim controle 2017 beschreven dat de processen van uw gemeente weinig zichtbare interne beheersingsmaatregelen bevatten waarvan wij gebruik kunnen maken voor onze controle. Dit betekent dat meer gegevensgerichte werkzaamheden (controle van brondocumentatie) door zowel de gemeente als door de accountant uitgevoerd moeten te worden. In gesprekken die wij hebben gevoerd met de ambtelijke organisatie van de gemeente blijkt dat de gemeente naast hard controls ook gebruik maakt van soft controls. Wij hebben de gemeente aangeboden hier in samenspraak voor de controle 2018 een verdere verdieping in aan te brengen en het geheel van hard- en soft controls in evenwicht te brengen wat zowel voor u als voor ons een meerwaarde zal hebben voor de beheersing en jaarrekeningcontrole. 2. Aanpassen VIC Vertaling soft controls naar verbijzonderde interne controle (VIC) Naar aanleiding van de uitgevoerde beoordeling van de soft en hard controls zoals aanwezig bij de gemeente zal het IC-plan voor de uitvoering van de VIC moeten worden herzien, zodat op de focuspunten wordt gecontroleerd en waar nodig aanvullend gegevensgerichte detailcontroles plaatsvinden als sluitstuk van de interne beheersorganisatie. Onderdeel hiervan is ook het uitgevoerde deelwaarnemingen en de spreiding en documentatie hiervan in de organisatie. 3. Uitvoering VIC Uitvoering verbijzonderde interne controle De gemeente Papendrecht hecht belang aan het uitvoeren van een goede verbijzonderde controle. Voor boekjaar 2017 is er wederom een stap voorwaarts gemaakt in de opzet en uitvoering. Wij hebben met de organisatie gesproken over de mogelijkheid om dit proces verder door te ontwikkelen waarbij controles meer gespreid over het jaar plaatsvinden en wij hierbij meer betrokken zullen zijn (vierkwartalenaanpak). Ook zal nog geïnvesteerd moeten worden in het vastleggen van de uitvoering van de verbijzonderde controles. 4. Aanvullen van nota waarderen en afschrijven vaste activa 2018 gemeente Papendrecht Aanvullingen nota waarderen en afschrijven vaste activa 2018 en gemeente Papendrecht Tijdens de uitvoering van de jaarrekeningcontrole heeft de controle van de materiële vaste activa enige tijd in beslag genomen. De gemeente beschikt over een aangepaste nota waarderen en afschrijven vaste activa 2018 gemeente Papendrecht waarin alle regels van de gemeente (goedgekeurd door de gemeenteraad) zijn opgenomen ten aanzien van activeren en afschrijven van de investeringen. In de nota is openomen dat investeringen > 10.000 wordt geactiveerd. Gezien de omvang van de gemeente Papendrecht is het te heroverwegen deze grens te verhogen. Tevens adviseren wij de gemeente de (beleids)uitgangspunten samen te vatten en eventueel onderdeel uit te laten maken van de nota waarbij vastgesteld dient te worden hoe wordt omgegaan met (groot) onderhoud. Een voorbeeld hiervan is het asfalteren van wegen. Op basis van de uitgaven (factuurspecificatie) is het lastig te bepalen wanneer dit als groot onderhoud moet worden gezien, dan wel als een investering. Wij adviseren u het afwegingskader dat de gemeente hiervoor toepast vast te leggen in de nieuwe nota. In de nieuwe aangepaste nota kan ook een nieuw bedrag opgenomen worden als activeringsgrens en dient voor 2018. 11
3.2 Uw financiële positie vergeleken 4,00 3,00 2,00 1,00 140,0% 120,0% 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% Ratio weerstandsvermogen 3,20 1,90 2,30 1,30 2014 2015 2016 2017 Netto schuldquote 87,0% 83,0% 84,0% 118,0% 50,7% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% Solvabiliteitsratio 23,2% 19,4% 19,6% 2014 2015 2016 2017 Ratio grondexploitatie 16,5% 14,4% 7,2% Gemeente Gemid. NL* 33,9% 24,4% 19,9% 17,6% * De bron voor de gemiddelden NL betreft het gemiddelde voor gemeenten in de categorie van 25.000 50.000 inwoners volgens het dashboard op www.waarstaatjegemeente.nl 20,0% 5,0% 0,0% 2014 2015 2016 2017 0,0% 2014 2015 2016 2017 12
2.4 Uw financiële positie vergeleken Financiële positie: wisselend beeld voor gemeente Papendrecht Onze rol in relatie tot het weerstandsvermogen en financiële kengetallen De analyse van het weerstandsvermogen en de financiële kengetallen is een onderdeel van het jaarverslag en de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Vanuit onze controlerende rol dienen wij vast te stellen of het jaarverslag (en dus deze paragraaf) niet strijdig is met de jaarrekening en geen materiële onjuistheden bevat. De kengetallen moeten altijd in relatie tot elkaar worden bezien. Uit de combinatie van de kengetallen kan een beeld worden gemaakt van de financiële positie van de gemeente. Daarbij kan ook inzichtelijk worden gemaakt wat de oorzaak is van een sterke of zwakke financiële positie. De financiële kengetallen geven, met de inherente beperkingen hierbij, inzicht in (de ontwikkeling) uw financiële positie, mede in relatie tot de landelijke benchmark. Weerstandsvermogen gemeente Papendrecht is ruim voldoende In de paragraaf weerstandsvermogen heeft het college een overzicht opgenomen van de weerstandscapaciteit. De weerstandscapaciteit bedraagt volgens deze paragraaf 30,0 miljoen. In het weerstandsvermogen ultimo 2017 is geen bedrag meegeteld van vrij aanwendbare bestemmingsreserves. In de paragraaf weerstandsvermogen zijn de relevante risico s benoemd. De gemeente Papendrecht heeft op basis van interne berekeningen het totale bedrag aan risico s waaraan de organisatie is blootgesteld bepaald op 12,8 miljoen. Het weerstandsvermogen van de gemeente Papendrecht is goed te noemen. Solvabiliteit en netto-schuldquote De solvabiliteit bedraagt ultimo 2017 24,4%. Voor de solvabiliteit geldt dat hoe hoger dit percentage is, hoe beter de gemeente in staat is om haar verplichtingen op lange termijn de voldoen. De solvabiliteit van de gemeente Papendrecht ligt ruim onder het landelijk gemiddelde over de jaren 2014 tot en met 2016 voor gemeenten in de categorie tussen de 25.000 tot 50.000 inwoners. De netto schuldquote bedraagt 118%. De netto-schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie en de hoogte van de investeringen uit het nabije verleden. De solvabiliteit laat een licht positieve ontwikkeling zien ten opzichte van voorgaande jaren, maar blijven nog achter bij vergelijkbare gemeenten. De netto schuldquote is ten opzichte van 2016 flink gestegen en stijgt nu boven de 100% (volgens VNG-uitgave Houdbare Gemeentefinanciën is dit matig) en blijft ver boven het landelijk gemiddelde liggen. 13
2.4 Uw financiële positie vergeleken Financiële positie: wisselend beeld voor gemeente Papendrecht Ratio grondexploitatie Voor de ratio grondexploitatie geldt dat hoe lager deze is, hoe beter. De ratio grondexploitatie van de gemeente Papendrecht is de afgelopen jaren gestegen doordat de grondpositie (de waarde van de grond) ten opzichte van de totale baten hoger wordt. De afgelopen jaren lag deze ratio onder het landelijk gemiddelde van gemeenten (cijfers over 2017 zijn nog niet bekend voor alle gemeenten tezamen waardoor over 2017 nog geen conclusie is te trekken en in het overzicht het gemiddelde van 2016 is gepresenteerd). 14
2.5 Schattingsposten Inschaling schattingsposten Inherent aan het opmaken van een jaarrekening, is dat er schattingen gemaakt moeten worden. Bepaalde schattingen zijn van bijzonder belang door hun invloed op de jaarrekening en de waarschijnlijkheid dat toekomstige gebeurtenissen significant afwijken van de verwachtingen van het management. Een goed inzicht in de jaarrekening vereist kennis van deze posten. Als onderdeel van de controle hebben wij de aanvaardbaarheid van de schattingen getoetst. In het hierna opgenomen overzicht hebben wij van de jaarrekeningposten waaraan een belangrijke schatting ten grondslag ligt grafisch weergegeven op welke wijze wij de door het college gebruikte mate van prudentie inschalen. De schaal is daarbij van links naar rechts ingedeeld van (te) optimistisch naar (te) conservatief met de classificatie neutraal in het midden. De met cijfers weergegeven schattingsposten willen wij in het bijzonder onder de aandacht brengen. Per relevante schattingspost is na het grafische overzicht een tekstuele toelichting opgenomen. Inschaling schattingsposten: 1. Voorziening dubieuze debiteuren 2. Voorziening groot onderhoud 3. Waardering grondexploitaties 3 1 2 Te conservatief Conservatief Neutraal Optimistisch Te optimistisch (controleverschil) maar acceptabel maar acceptabel (controleverschil) 15
2.5 Schattingsposten Toelichting schattingsposten Waardering grondexploitaties ( 25.402.000) De verliesvoorziening voor grondexploitaties wordt door de planeconoom berekend en beoordeeld door de sectorcontroller. Wij hebben de volgende onderdelen van de totstandkoming van de verliesvoorziening getoetst: Parameters gehanteerd rentepercentage is 1,90% voor de prognose (berekening rentepercentage 2017 is 1,85%) en is juist berekend. Voor kostenstijging wordt 2,5% gerekend voor 2018 en 2019 en vanaf 2020 2% wat wij aanvaardbaar vinden. Voor opbrengstenstijging is voor woningbouw voor 2018 4%, voor 2019 2,5% en vanaf 2020 2% gehanteerd. Voor opbrengstenstijging is voor niet-woningbouw voor 2018 1,5%, voor vanaf 2019 2,0%. Deze inschattingen achten wij aanvaardbaar (neutraal) ingeschat. Grondopbrengsten Met name voor de grondexploitaties van Land van Matena (bedrijventerrein, woningbouw en winkels en horeca) en Centrum de Meent (winkels) dienen nog grondverkopen plaats te vinden. De grondopbrengsten zijn aanvaardbaar (neutraal) ingeschat (op basis van taxatierapporten en schattingen van de opbrengsten per m2). Kosten alle grondexploitaties, met uitzondering van Land van Matena, bevinden zich wat betreft de realisatie van kosten in de eindfase. Alle kosten zijn nagenoeg gemaakt en de kosten die nog gerealiseerd moeten worden zijn goed in te schatten, omdat hier reeds lopende overeenkomsten aan ten grondslag liggen. Voor het land van Matena zijn de kosten gebaseerd op kosten per m2 en ervaringscijfers van andere grondexploitaties. Tevens is de fasering van de kosten voor deze grondexploitatie gekoppeld aan de fasering oplevering van de woningbouw Derhalve achten wij deze inschatting neutraal ingeschat. Fasering Alleen de grondexploitaties voor Centrum de Meent en Land van Matena en zullen nog doorlopen tot 2019 en 2021. De grondexploitatie voor Sportcentrum zal volgend jaar aflopen. Alleen voor het Land van Matena dienen nog diverse grondverkopen plaats te vinden over de verschillende jaren (circa 35 woningen per uitgifte over 5 jaar). Er is nog geen vergelijkingsmateriaal aanwezig voor de uitgifte van deze woningen omdat de start van uitgifte nog moet aanvangen (boekjaar 2018). Op basis van ervaringscijfers volgend jaar zal de grondexploitatie wellicht aangepast moeten worden in de fasering. Deze inschattingen achten wij voor nu aanvaardbaar (neutraal) ingeschat. 16
2.6 Overige bevindingen Classificatie uitzettingen In de definitieve jaarrekening is abusievelijk een correctie binnen de balanspost uitzettingen niet gecorrigeerd. Het saldo aan vorderingen op openbaar lichaam had 187.901 lager moeten zijn en de overige vorderingen 187.901 hoger. Vaste activa Uit de controle van de vaste activa blijkt dat er ten onrecht een bedrag van 42.500 niet is geactiveerd voor de aanschaf LED-schermen in de gemeente Papendrecht. Dit bedrag is lager dan de rapporteringstolerantie en is ook niet aangepast in de huidige jaarrekening. Wel willen wij de aandacht vestigen op het huidige beleid ten aanzien van activeren en afschrijven. Zie hiervoor onze aandachtspunten opgenomen in hoofdstuk 2.4. Overlopende passiva In de concept jaarrekening was onder de overlopende passiva een bedrag opgenomen van 1.366.723. De schuld is reeds jaren opgenomen op de balans van de gemeente Papendrecht voor gereserveerde budgetten voor bouwkundige werkzaamheden aan verschillende scholen binnen de gemeente Papendrecht. Deze aanpassingen zijn opgenomen in het door de gemeenteraad vastgestelde Integraal huisvestingsplan 2013-2022 (raadsvergadering van 4 juli 2013). De gemeente Papendrecht heeft deze bedragen al jaren gepresenteerd als schuld (overlopende passiva) in de jaarrekening. Dit is echter niet conform de verslaggevingsrichtlijnen voor gemeenten (Besluit begroting en verantwoording). Prestatielevering heeft nog niet plaatsgevonden (bouw nog niet aangevangen) en is pas sprake van een verplichting indien de school van te voren een bouwplan laat goedkeuren door de gemeente. Hiervan is nog geen sprake en van het totale budget van 1.366.723 blijkt een bedrag van 420.000 gereserveerd voor een school die niet meer in de gemeente Papendrecht gevestigd is. Derhalve is besloten deze vordering alsnog af te boeken en dit bedrag toe te voegen aan de het saldo van baten en lasten over 2017. Wij hebben de gemeente geadviseerd dit bedrag op te nemen in een bestemmingsreserve (indien goedkeuring van de gemeenteraad ontvangen wordt hiervoor). 17
bdo.nl Nieuwe perspectieven In de nieuwe economie doen kansen zich sneller voor dan ooit. Nieuwe spelregels geven een boost aan zakelijk werken. En een nieuwe generatie staat klaar om het anders te doen. Beter, slimmer, innovatiever. Wie succesvol wil ondernemen, moet zelf ook vernieuwen. Open staan voor verandering. En met open vizier kijken naar de mogelijkheden die voor ons liggen. Nieuwe perspectieven, dát is wat BDO u wil bieden. En kan bieden, dankzij onze unieke combinatie van lokale marktkennis en een internationaal netwerk. Persoonlijke dienstverlening en een professionele aanpak. BDO helpt u graag om vanuit een andere invalshoek naar uw business te kijken. Zodat u de juiste beslissingen neemt om uw organisatie sterker, wendbaarder en succesvoller te maken. Of u nu een mkb-bedrijf, familiebedrijf, publieke organisatie of internationale onderneming bent. BDO kijkt graag met u vooruit. Samen komen we tot nieuwe inzichten en nieuwe kansen in uw markt. Samen creëren we nieuwe perspectieven. BDO Accountants & Adviseurs verleent vanuit 28 vestigingen in heel Nederland en met ruim 2.150 professionals diensten op het gebied van accountancy, belastingadvies en consultancy. BDO adviseert ondernemingen in tal van branches en is sterk in de advisering aan het Nederlandse middenbedrijf, (semi-) overheidsinstellingen en familiebedrijven. Of het nu gaat om een controle van uw jaarrekening, de begeleiding van een ingewikkelde overname of een fiscaal advies op maat. In alle gevallen heeft u te maken met professionals. Zowel lokaal, regionaal, landelijk als internationaal. BDO maakt deel uit van het internationale BDO-netwerk (actief in 158 landen, meer dan 67.000 medewerkers wereldwijd) dat bestaat uit zelfstandige en onafhankelijke organisaties, die over de hele wereld onder de merknaam BDO actief zijn op het gebied van de zakelijke dienstverlening. Dat maakt ons in alle opzichten bijzonder betrokken. Kijk voor meer informatie op www.bdo.nl All rights reserved 2017