Robot & Weiden Resultaten enquête 1
Inleiding Inhoudsopgave De deelnemers van Robot & Weiden beantwoorden driemaal een enquête. Het doel is het in kaart brengen hoe zij omgaan met de combinatie melken met een AMS en beweiden. Dit rapport presenteert de resultaten van de eerste enquête, gehouden in december 2014. Ze worden waar relevant gekoppeld aan de informatie die deelnemers hebben gegeven bij hun inschrijving. 4 Kenmerken veehouders en hun bedrijf 10 Terugblik op beweiding in 2014 16 Visie op beweiding 22 Melken met AMS, overstap en visie 28 Verwachtingen van deelname 30 Vragenlijsten Het aantal respondenten is 501. Wanneer opgesplitst is het aantal weiders 470 en het aantal niet-weiders 31. Wanneer de resultaten gebaseerd zijn op de vragen bij inschrijving, is het aantal respondenten 513. Hin Strategisch Advies; februari 2015. Jessica Cornelissen, Winnie Mekkelholt, Kees-Jaap Hin. Jessica.Cornelissen@hinsa.nl Overname van de inhoud van dit rapport is toegestaan, mits met duidelijke bronvermelding Robot & Weiden wordt gefinancierd door ZuivelNL
Conclusies Uit deze enquête is het volgende naar voren gekomen: De deelnemers in Robot & Weiden bieden hun melkgevende koeien ruim weidegang Er ging veel goed in de weidegang; koeien wilden graag en veel naar de wei, grasaanbod en -opname waren hoog en het koeverkeer en de AMS benutting waren goed. Bij andere veehouders lopen precies deze zaken juist minder goed. In het algemeen zijn imago, dierenwelzijn, het hoort zo, de premie en de lagere kosten redenen om te weiden. Veehouders met een groot koppel weiden vaker vanwege het imago en de premie; veehouders met een klein koppel vanwege het dierenwelzijn. Onder niet-weiders wordt de factor management en arbeid vaker gezien als een nadeel van weidegang dan onder weiders. Zij zien de capaciteit van de AMS ook vaker als een belemmering om te weiden. Veehouders stappen in het algemeen over op de AMS vanwege arbeidsverlichting/- besparing, vrijheid in dagindeling en de eigen gezondheid Veehouders die langer dan 6 jaar geleden zijn overgestapt hebben vaker een weidepoort dan veehouders die de afgelopen 5 jaar zijn overgestapt. Hoewel melken met een AMS meer flexibiliteit, arbeidsverlichting en vrije tijd oplevert, zorgt het ook voor ingewikkelder werk en levert het niet voor iedereen minder zorgen op. Veehouders kijken voornamelijk naar de productiecijfers (melkingen en productie per koe) om te beoordelen hoe het melken met een AMS in combinatie met weidegang verloopt. Veehouders doen vooral mee met het project om een kennis op te doen of te delen. 3
4 KENMERKEN VEEHOUDERS EN HUN BEDRIJF
Leeftijd, geslacht, onderneming en locatie Leeftijd Geslacht Ondernemingsvorm Provincie Noord 19% Friesland 11% Groningen 4% Drenthe 4% Oost 40% Flevoland 1% Overijssel 23% Gelderland 17% Zuid 23% Limburg 5% Noord-Brabant 18% West 18% Noord-Holland 5% Zuid-Holland 7% Utrecht 4% Zeeland 2% 5
Aantal koeien en melkproductie Aantal melkgevende koeien Jaarlijkse melkproductie 6
Huiskavel en grondsoort Huiskavel Grondsoort 7
Kenmerken AMS Aantal AMS Beweidingspoort in gebruik Gemiddeld aantal melkingen per dag: 2,5 2,8 8
Kenmerken management Weidegang voor/na de overstap 97% -14% 83% 9
10 TERUGBLIK OP BEWEIDING IN 2014
Weiders en niet-weiders 11 Redenen om het melkvee niet geweid te hebben Arbeidsgemak Logistiek moeilijk Efficiëntie Klein of geen huiskavel Opstartproblemen
Weidegang melkgevende koeien in 2014 Aantal dagen weidegang van melkgevende koeien in 2014 Aantal uren weidegang per dag van melkgevende koeien in 2014 12 Gemiddeld besloeg het weideseizoen 189 dagen (eerste dag naar buiten t/m laatste dag naar buiten). De vroegste weiders begonnen al eind februari met weiden. Er werd door een aantal tot ver in december nog geweid
13 Beweidingssysteem voor melkgevende koeien in 2014
Weidegang in 2014: dit ging goed 14 Verder ook genoemd door minder dan 10% maar meer dan 5% van de veehouders: gezondheid, rust in het koppel; alles; productie
Weidegang in 2014: dit ging niet goed 15 Verder ook genoemd door minder dan 10% maar meer dan 5% van de veehouders: diergezondheid; niets; koelogistiek (kavelpaden, selectiepoort)
16 VISIE OP BEWEIDING
Redenen om te weiden 17 De andere antwoordopties (door minder dan 5% van de veehouders gekozen) zijn: betere grasbenutting; verminderen arbeidsduur of arbeidsdruk; hogere melkproductie; biedt mogelijkheden voor bedrijfsontwikkeling; hogere voer efficiëntie; hogere grasopbrengst; makkelijker te managen; hogere melkkwaliteit; hogere graskwaliteit; hogere mineralenefficiëntie en; anders.
18 Redenen om te weiden - uitgesplitst naar koppelgrootte -
19 Redenen om te weiden - uitgesplitst naar regio -
20 Nadelen weidegang
21 Belemmeringen om (meer) te weiden
22 MELKEN MET AMS, OVERSTAP EN VISIE
23 Jaar van overstap naar AMS
24 Redenen om over te stappen naar AMS
25 Bezit van beweidingspoort uitgezet tegen jaar van overstap
26 Oordeel over melken met AMS
Combinatie AMS en weiden oordelen op 27 De andere antwoordopties (door minder dan 10% van de veehouders gekozen) zijn: kg melk per AMS per dag; aantal koeien dat op bepaalde tijd buiten is; bezettingsgraad van de AMS; aantal binnenblijvers; gehalten (vet, eiwit, ureum) in de melk; aantal keren dat ik koeien moet ophalen; aantal dagen/jaar dat koeien buiten zijn; mestkwaliteit; kwaliteit van gras/percelen; gedrag van de koeien binnen; santal technische problemen met de AMS; iets anders
28 VERWACHTINGEN VAN DEELNAME
29 Verwachtingen van deelname aan Robot & Weiden
30 VRAGENLIJSTEN
Vragenlijst (1) 31 Methodologische toelichting Vragen met een * zijn enkel gesteld aan weiders Vragen met een ** zijn enkel gesteld aan niet-weiders Vragen met een open antwoordoptie zijn geanalyseerd en gecategoriseerd Vragen uit inschrijving Met hoeveel melkrobots melkt u? (open vraag) Hebt u een beweidingspoort? Ja / Nee Hoeveel koeien melkt u op de robot(s)? (open vraag) Hoeveel kg melk produceert u per jaar? Wat is het gemiddeld aantal melkingen per dag in de zomerperiode en in de winterperiode? (open vraag) Hoeveel hectaren grasland hebt u beschikbaar voor beweiding? (huiskavel) (open vraag) Welke grondsoort hebt u overwegend in gebruik? Zand / Klei / Veen / Löss Houdt u uw graslandgebruik bij? Ja / Nee Maait u bij de eerste snede al het gras? Ja / Nee Registreert u het dagelijkse bijvoedingsniveau? Ja / Nee Hoeveel dagen in het jaar weidt u ongeveer?(open vraag) Hoeveel uren per dag weidt u ongeveer? (open vraag) Enquêtevragen (1) Wanneer is er op je bedrijf begonnen met automatisch melken? (jaartal) Wat was voor jou de belangrijkste reden om over te stappen op automatisch melken? (maximaal 1 antwoord) Ik wilde meer vrijheid in mijn dagindeling hebben / Ik wilde het dierenwelzijn/-gezondheid van mijn koeien verbeteren / Ik wilde de melkproductie-/kwaliteit verhogen / Ik wilde mijn economisch bedrijfsresultaat verbeteren / Ik wilde mijn bedrijfsvoering moderniseren / Ik wilde arbeidsverlichting of arbeidsbesparing / Om een andere reden, namelijk Weidde je de melkgevende koeien in het jaar VOORDAT je overstapte op automatisch melken? Ja / Nee / Weet ik niet (meer) Weidde je de melkgevende koeien in het jaar NADAT je overstapte op automatisch melken? Ja / Nee / Weet ik niet (meer) Geef op basis van je ervaring met automatisch melken aan in hoeverre je het eens bent met de volgende stellingen. Door het melken met een AMS (Helemaal mee oneens, mee oneens, nier eens/niet oneens, mee eens, helemaal mee eens) is de melkkwaliteit hoger /...zijn mijn werkzaamheden fysiek lichter geworden / is het dierenwelzijn of de diergezondheid /...heb ik meer tijd voor mezelf en/of voor sociale contacten / is mijn bedrijf beter te managen / is de totale melkproductie hoger / is het netto bedrijfsresultaat hoger / ben ik flexibeler in mijn tijdsbesteding / is mijn werk ingewikkelder geworden / heb ik minder zorgen Heb je in 2014 je jongvee geweid? Ja / Nee Heb je in 2014 je melkgevende koeien geweid? (Heb je maar een paar dagen geweid, vul dan ja in) Ja / Nee
Vragenlijst (2) Enquêtevragen (2) Hoeveel dagen hebben je melkgevende koeien in 2014 geweid?* 0-60 / 61-120 / 121-180 / 180 of meer / weet ik niet Wat waren voor jou de belangrijkste redenen om te weiden? (maximaal 3 antwoorden)* Verbeterde diergezondheid / Makkelijker te managen / Goed voor het imago van de melkveehouderij / Meer voldoening/trots / Hogere graskwaliteit / Lagere kosten / Hogere melkkwaliteit / Hogere grasopbrengst / Betere grasbenutting / / Hogere voer efficiëntie / Weidegangpremie / Biedt mogelijkheden voor bedrijfsontwikkeling / Hogere mineralenefficiëntie / Hogere melkproductie / Verbeterd dierenwelzijn / Verminderen arbeidsduur of arbeidsdruk / Meer plezier / Koeien horen in de wei / Iets anders, namelijk Wat zijn volgens jou de nadelen van weidegang? (Maximaal 3 antwoorden) Lagere melkproductie / Moeilijker te managen / Verhoogde arbeidsduur of arbeidsdruk / Lagere melkkwaliteit / Verminderd dierenwelzijn / Lagere grasopbrengst / Meer problemen met diergezondheid / Hogere kosten / Lagere grasbenutting / Verminderde mineralenefficiëntie / Lagere voer efficiëntie / Lagere graskwaliteit / Iets anders, namelijk Wat zijn belemmeringen om (meer) te weiden op je bedrijf? (maximaal 3 antwoorden) Niet al mijn koeien kunnen of willen meer naar buiten / Parasieten (zoals wormen en leverbot) / Onvoldoende kavels beschikbaar om te weiden / Te groot koppel koeien / Onvoldoende arbeid beschikbaar / Slechte bereikbaarheid van de kavels / Onvoldoende draagkracht van mijn percelen / Onvoldoende capaciteit automatisch melksysteem / Onvoldoende vakkennis over weidegang / Iets anders, namelijk Enquêtevragen (3) Wanneer heb je je melkgevende koeien in 2014 voor het eerst geweid? Als je het niet (meer) weet, geef dan een schatting. (dag en maand)* Wanneer heb je je melkgevende koeien in 2014 voor het laatst geweid? Indien je nog steeds aan het weiden bent geef dan een schatting tot wanneer. (dag en maand)* Met welk beweidingssysteem heb je je melkgevende koeien geweid in 2014?* Omweiden (om de 2-10 dagen van weideperceel wisselen) / Strip grazen ((iedere dag nieuwe strook gras geven -> draad voor en achter koeien verzetten) / A/B beweiding (koeien na melken naar een 2e extra smakelijk stuk gras (B)) / Standweiden (om de 20-50 dagen van weideperceel wisselen) / Rantsoenbeweiding (iedere dag nieuwe grasstrook bijgeven-> 1 draad verzetten) / Siëstabeweiding (2 keer per dag weiden en bijvoeren) / Anders, namelijk Wat heb je in 2014 in de beweiding van je melkgevende koeien veranderd ten opzichte van 2013? (Meerdere antwoorden mogelijk)* Minder weidedagen / Langere weidedagen / Kortere weidedagen / Groter deel van de koeien geweid / Kleiner deel van de koeien geweid / Ander beweidingssysteem toegepast / Meer hectares grasland voor beweiding / Minder hectares grasland voor beweiding / Niets, ik heb beweiding precies hetzelfde aangepakt in 2013 en in 2014 / Niet van toepassing, ik weidde niet in 2013 / Ik heb iets anders veranderd, namelijk Als je terugkijkt op de weidegang van je melkgevende koeien in 2014, wat ging er dan goed? (open vraag)* Als je terugkijkt op de weidegang van je melkgevende koeien in 2014, wat ging er dan niet goed? (open vraag)* 32
Enquêtevragen (4) Vragenlijst (3) Waarmee kun jij het beste beoordelen of de combinatie melken met een AMS en weiden goed gaat? (maximaal 3 antwoorden) Het aantal uren per dag dat de koeien buiten zijn / Het aantal dagen per jaar dat de koeien buiten zijn / Het aantal koeien dat op een bepaalde tijd buiten is / Het gedrag van de koeien als ze buiten zijn / Het gedrag van de koeien als ze binnen zijn / Het aantal binnen blijvers / Het aantal ophaalkoeien / Het aandeel gegraasd gras in het rantsoen van de koeien / De kwaliteit van het gras of de percelen / De melkproductie van de koeien / Het gemiddeld aantal melkingen per dag / De bezettingsgraad van de AMS / Het aantal kg melk dat per AMS gemolken wordt per dag / Het aantal keren dat ik koeien moet ophalen / Het aantal technische problemen met de AMS / De gezondheid van de koeien / De mestkwaliteit / Gehalten (vet, eiwit, ureum) in de melk. / De hoeveelheid werk / Op mijn eigen plezier in mijn werk / Iets anders, namelijk Waarom heb je je melkgevende koeien in 2014 niet geweid? (open vraag)** Wat verwacht je van je deelname aan het project robot en weiden? Open vraag Wat is je leeftijd? Jonger dan 20 jaar / 21-30 jaar / 31-40 jaar / 41-50 jaar / 51-60 jaar / 61-70 jaar / Ouder dan 71 jaar Wat is je geslacht? Man / Vrouw Run je het bedrijf alleen? Ja / Nee Wie zit er, buiten jezelf, nog meer in het bedrijf? Mijn vader/moeder / Mijn grootvader/grootmoeder / Mijn echtgeno(o)t(e) / Mijn broer(s)/zus(sen) / Mijn kind(eren) / Mijn schoonvader/schoonmoeder / Een ander familielid / Een zakenpartner / Iemand anders Heb je nog opmerkingen? (open vraag) 33
34