Ypenburg 100% duurzame warmte

Vergelijkbare documenten
Bezoek gemeenteraad Den Haag aan WKC CR-plein

De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.

RAPPORT. Ypenburg transitie hernieuwbare warmte. Verkenning van mogelijkheden. Eneco en Stichting Hernieuwbare Warmte Ypenburg

Warmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem

Energietransitie. 13 april 2018

Aardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl

LT-warmtenet. Ruimteverwarming. Warmtapwater

s-gravenland van het gas af? Wat, waar, wanneer en hoe?

Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte Utrecht en Nieuwegein

Geothermie. traditioneel energiebedrijf?

Ruimte voor Duurzame Energie Portefeuillehoudersoverleg Leefomgeving Holland Rijnland 17 februari 2016

De Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien?

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Kansenstudie Aardgasloos Purmerend

Duurzame warmtenetten

Geothermie in de gebouwde omgeving

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties

De Warmtewet, gaan we nu echt voor besparing en verduurzaming of hebben we een bureaucratisch monster?

Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw

Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij

Programma: uur: aftrap door Martin de Wolf (raadscommissielid GL) uur: Tony Schoen, energie-adviseur Ovalen Tafel, spreekt over de

Thermische energie uit oppervlaktewater. Kansen voor een aardgasvrij Nederland

DUURZAME WARMTEVOORZIENING

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG

Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt

De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed. 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn

Opwekking duurzame energie en terugverdientijden. Niek Tramper

Agenda. Strategie Cogas en speerpunten. Stadsverwarming Windmolenbroek. Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten

DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar

Duurzame Energieinfrastructuur en Gebiedsontwikkeling

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

WarmteSysteem Westland (WSW)

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving

Vergezicht Energieneutraal Heumen 2050, Hoe ziet dit er uit?

WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers

Hoe kan ik energie besparen en verduurzamen in de eigen woning? Los van het gas? Teus van Eck maart 2019

Warmte Nieuwegein Raads Informatie Avond

Community of Practice Benutting regionale biomassa Noord Veluwe

Aardgasvrije gebouwde omgeving: De opgave, wetgeving, stimuleringsregelingen, en wat zijn de alternatieven?

Mijnwater 3.0 Presentatie HOI februari 2014

SLIM VAN HET GAS AF MET LAGE TEMPERATUUR WARMTE IN DE BESTAANDE BOUW

Beersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040?

Martin Horstink & Albert Rodenboog. De woningbouw verduurzamen met warmtepompen

Bestaande huizen van het aardgas af? Hans van Wolferen 18 april 2018 KIVI

partners partners Aardwarmte Den Haag Zuid-West Het project Aardwarmte Den Haag Zuid-West basis in de nieuwe organisatie Aardwarmte

Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede

AQUATHERMIE. Kansen voor een aardgas vrij Nederland

met lage temperatuur warmtebron Kennisgroep lage temperatuur warmtenetten

Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen

Warmtestation Harnaschpolder

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.

Rijswijk -Informatiecentrum 9 december 2013 bert nagtegaal

TKI WINST Warmte Infrastructuur Nederland met verlaagde Systeem Temperatuur

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE

Energietransitie Glastuinbouw en warmte

Buurtenergie Statenkwartier (BES) De duurzame kraamkamer van het Statenkwartier

De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen

Hybride warmtepompen. Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity

Showstoppers & gamechangers Beleid voor gasloze woningen

COGEN Vlaanderen vzw. Doelstelling: actief meewerken aan de ontwikkeling van kwaliteitsvolle WKK Expertisecentrum Expertiseverstrekking naar leden

Maart Reacties experts/stakeholders op 1 concept-warmtevisie en -rapport CE Delft & CMAG. Een impressie (in alfabetische volgorde)

26 maart bijeenkomst startnotitie m.e.r. Bio WKK Arnhem

Compensatie CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2013

Geothermie als Energiebron

Thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Presentatie studie TEO Beurskwartier. Rik Molenaar 18 februari 2019

Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland

Samen naar een duurzaam verwarmde gebouwvoorraad zonder aardgas. Hans Schneider (Liander) programma

Kansen voor ondiepe geothermie

Duurzame. warmte in huis. Tot maar liefst 75% minder CO 2 -uitstoot vergeleken met warmte uit gas. Warmte van HVC comfortabel en duurzaam

De weg van de energietransitie d.d VEBOA - Alphen aan den Rijn Dhr. E.J. Reemst

Themabijeenkomst Warmtewet

Leiding door het Midden

Van het aardgas af, maar hoe dan? Een kijkje in Oostvoorne

Stand van zaken Stadswarmte in Utrecht

Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen

TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Verwachtingen over de warmte van de toekomst

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres

Begrippenlijst Naar groen is goed te doen

Voor onafhankelijke informatie en advies over:

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect

BENG en NTA. Stand van zaken

Technieken en financiering van de aardgasvrijoplossingen

Routekaart verduurzaming Stadswarmte Utrecht/Nieuwegein

Onderzoek binnen thermische systemen. Martijn van Essen

Gijs de Man 12 oktober 2010

Groeiplan voor warmte. een initiatief van provincies, gemeenten en sector

Uitbreiding Multatulilaan Culemborg

Programma Kas als Energiebron

Energiebesparing Gemeente Huizen

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN

HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE

collectieve energiewinning uit de bodem

Welkom. StepUp. Wat zijn warmtenetten? StepUp_Warmtenetten 1

Bas van Golde Sales Manager Noord & Oost Nederland (

Hybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe?

Transcriptie:

Ypenburg 100% duurzame warmte Verkenning van de mogelijkheden Rotterdam, 13 november 2018 Edward.pfeiffer@rhdhv.com 06-52 01 86 58

Doelstelling van de verkenning Eneco en de Stichting Hernieuwbare Warmte Ypenburg streven naar: Een CO 2 -neutrale warmtevoorziening voor Ypenburg in 2025. Met minimaal hetzelfde comfort en leveringszekerheid En geen hogere kosten dan met de huidige voorziening. Onderzocht is op welke manieren dit mogelijk is door: Mogelijkheden van hernieuwbare bronnen in kaart te brengen Te werken met scenario s op hoge, midden en lage temperatuur warmte Ook aandacht te besteden aan wat (nog) niet kan. "2

De huidige warmtevoorziening in Ypenburg Kan Ypenburg aardgasloos worden? Kan het huidige net daarin in een rol spelen of is een alternatief nodig? Wat kunnen wij nog besparen? Wat zijn gevolgen voor inwoners? Het vertrekpunt: Stadsverwarming op aardgas 88 MW ketels en 13 MW WKK 2 locaties: WKC en HWC "3

Op weg naar duurzaam, de opgave in Ypenburg Pieklast, 250 vollasturen Middenlast, 2.500 vollasturen 10.400 woningen Meestal label B Nauwelijks groei Backup Stadsverwarming Warmtewet, NMDA Brandstof: aardgas 500 TJ/j productie 350 TJ/j verbruik 58 MW piekvraag Basislast, ca. 7.300 vollasturen We willen in warmtevraag voorzien met hernieuwbare bronnen, uiterlijk in 2025 "4

De route, principes van warmtetransitie Onze warmtevoorziening is een keten met 3 schakels: Warmteproductie Warmtetransport, inclusief opslag van warmte Warmtegebruik (ruimteverwarming, warm tapwater), inclusief warmteafgifte. Waarbij energiebesparing als een rode draad door de warmte keten loopt wat je niet verbruikt hoef je ook niet te produceren! In de verkenning is aandacht besteed aan de hele keten: Verschillende bronnen, maar ook aardgas bij uitfaseren Warmtetransport op hoge (100 C) en lage temperatuur (40 C) Energiebesparing en warmteafgifte in de woning. Complex geheel! Aanpak: All-in concept Heeft huidige SV-net toekomst of gaat het roer om? "5

De belangrijkste potentiele bronnen Wat maakt een hernieuwbare bron passend bij Ypenburg: Van voldoende omvang, passend in de warmtevraag curve Aanwezig in Ypenburg zelf of in de achtertuin Uitontwikkeld en betaalbaar marktpartijen Als onderdeel van systeem passend bij de woningvoorraad Ypenburg. De belangrijkste potentiele bronnen zijn: Geothermie Analyse van meer dan 10 bronnen. Aandacht voor wat wel en (nog) niet kan. Bio-energie Onderscheid naar collectief Energie uit oppervlaktewater en individueel en naar temperatuur van de bron Lucht als warmtebron bij individueel verwarming niet individuele biowarmte. "6

Energie uit oppervlakte water TEO Water als lage temperatuur bron: Oppervlak Noord West 20 ha Oppervlak Midden Zuid 17 ha Totaal oppervlak 37 ha Capaciteit 11 tot 22 MWth Maar: LT warmtenet nodig LT warmte afgifte nodig Piekcapaciteit nodig Mismatch bij bestaande bouw "7

Wat zijn nu de mogelijkheden voor Ypenburg? De opgave: Productie: 500 TJ/jaar Capaciteit 58 MW piek Besparen 10% of meer 10.400 woningen. De mogelijkheden: 4 scenario s, meerdere varianten SV-net 100 C Business as usual Geothermie/WP met Bio of Bio only.. LDM SV-net 70 C No warmtepomp Geothermie met twee doubletten Het vertrekpunt: Stadsverwarming op aardgas 88 MW ketels, 13 MW WKK 2 locaties: WKC en HWC. De grote hernieuwbare bronnen: Geothermie: 2 x 10 tot 15 MW/doublet Bio-energie: 60 kton houtsnippers Oppervlaktewater: 11 (Δ3 C) tot 22 MW. LT lokaal 40 C Lokale netten TEO met WKO Koude add on Besparen en opslag hoort erbij LDM vult aan op SV-net Individueel Per woning Geen aanpassing net Warmtenet/afgifte Systeem Systeem Warmtepomp lucht Geen Bio! 35 tot 55 M, SDE+ Ca. 65 M, SDE+ Ca. 90 M, no SDE Ca. 100 M, I-SDE NMDA, Warmtewet Hoge temperatuur,100 C: Verschillende bronnen SDE+ van toepassing Alleen bron aanpassing Midden temperatuur, 70 C: Voordeel voor geothermie Nadeel voor net, woning en WTW Lage temperatuur, 40 C: Ingrijpend voor bestaande bouw Past wel bij nieuwbouw Individueel met warmtepomp: Circa 10.000 per woning Ondanks I-SDE: NMDA? "8

Variant met geothermie en bio-energie Bio-olie Houtsnippers Geothermie "9

Verduurzamen warmte dat is durven doen en gebruik maken van de mogelijkheden nu Wat de toekomst betreft Onze taak is niet om haar te voorspellen Maar om haar mogelijk te maken Antoine de Saint-Exupéry Piloot, 1900-1944, Lyon, France Dichter en auteur De Kleine Prins