NL NL NL
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 13 maart 2007 xx WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE Het Europees ruimteprogramma Voorlopige elementen NL NL
INHOUDSOPGAVE WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE - Het Europees ruimteprogramma... 1. Inleiding: Motivering van het Europees ruimteprogramma... 2. Ontwerpdoelstellingen van het programma... 3. Activiteiten op Europees en nationaal niveau om de ontwerpdoelstellingen van het Europees ruimteprogramma te ondersteunen... 3.1. Satellietnavigatie... 3.2. Aardobservatie... 3.3. Satellietcommunicatie... 3.4. Wetenschap en technologie... 3.4.1. Ruimtewetenschap... 3.4.2. Aardwetenschap... 3.4.3. Technologie... 3.5. Het internationale ruimtestation (ISS) en de exploratie van het zonnestelsel... 3.6. Toegang tot de ruimte... 4. Indicatieve budgetten voor de belangrijkste ruimteprogramma s op Europees niveau.. NL 3 NL
1. INLEIDING: MOTIVERING VAN HET EUROPEES RUIMTEPROGRAMMA Het Europees ruimteprogramma is een gemeenschappelijk, geïntegreerd en flexibel programma op basis waarvan Europa zijn ruimteactiviteiten uitvoert door van de beschikbare middelen op de meest efficiënte wijze gebruik te maken op alle niveaus. Het programma moet in overeenstemming zijn met de doelstellingen en richtsnoeren van het Europees ruimtebeleid en zelf specifieke doelstellingen bevatten per gebied in de ruimte om het beleid te kunnen uitvoeren. Dankzij het programma zullen de belangrijkste betrokken actoren de gemaakte vorderingen kunnen volgen en de transparantie van alle ruimtegerelateerde programma s kunnen vergroten, onnodige overlappingen kunnen beperken en de complementariteit ervan kunnen verbeteren. Het programma zal zo te zijner tijd bijdragen aan een gecoördineerde gezamenlijke Europese inspanning in de ruimte waarmee in de Europese en nationale gebruikersbehoeften en -eisen wordt voorzien. Aan het programma nemen de volgende Europese actoren deel: Het Europees ruimteagentschap (ESA): De belangrijkste uitvoeringsinstrumenten zullen de verplichte en facultatieve programma s van ESA zijn in het kader van zijn langetermijnstrategie, waarbij rekening zal worden gehouden met andere intergouvernementele, nationale en EU-capaciteiten en -activiteiten om de onderlinge synergieën en geïntegreerde benaderingen effectief te organiseren. De Europese Unie (EU): De belangrijkste uitvoeringsinstrumenten zullen met name het zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP7), de programma s voor trans-europese netwerken en middelen uit niet-o&o-bronnen zijn. De lidstaten: De nationale ruimteprogramma s, die overeenkomstig de nationale voorschriften en financieringsinstrumenten zijn opgezet, voorzien in nationale behoeften en moeten tevens de door het Europees ruimtebeleid nagestreefde ruimere doelstellingen helpen verwezenlijken. Ook bilaterale en multilaterale activiteiten dragen daar toe bij. Andere intergouvernementele organisaties die op Europees niveau werkzaam zijn, met name instanties die Europese ruimtemiddelen beheren en exploiteren, zoals de Europese Organisatie voor de exploitatie van meteorologische satellieten (EUMETSAT). Met de activiteiten die in de Europese ruimtesector en door exploitanten en dienstenleveranciers worden uitgevoerd, moet terdege rekening worden gehouden en er moet voor nauwe samenwerking worden gezorgd op het gebied van technologisch O&O en bij het opzetten en uitvoeren van missies. De publiek-private partnerschappen (PPP s) voor toepassingen en dienstverlening moeten verder worden ontwikkeld. De voorlopige elementen van het Europees ruimteprogramma op het gebied van Toepassingen en Grondslagen vormen een niet-bindende verzameling van activiteiten die momenteel aan de gang zijn en op korte tot middellange termijn zijn gepland. Zij omvatten de bijdragen van de respectieve belanghebbenden en moeten de transparantie van de bestaande ruimteactiviteiten in Europa vergroten. Wat toepassingen betreft, gaat bijzondere aandacht naar gemeenschappelijke Europese programma s zoals GMES en GALILEO. NL 4 NL
De activiteiten waartoe vóór de vaststelling van het Europees ruimtebeleid al was besloten, worden ingedeeld in groepen naar de doelstellingen van het Europees ruimtebeleid en deze indeling zal steeds coherenter worden naarmate het programma wordt bijgewerkt. Andere activiteiten op een lager detailleringsniveau zoals de ontwikkeling van specifieke nuttige ladingen, instrumenten of experimenten, komen in dit document niet aan bod, hoewel ze toch actief aan de totale Europese ruimte-inspanning bijdragen. De inhoud en de uitvoeringsmethoden van het programma zullen in nauwe samenwerking met de gebruikers en alle belanghebbenden geregeld worden beoordeeld en bijgewerkt zodat het programma de algemene beleidsdoelstellingen weerspiegelt of eraan wordt aangepast. De toekomstige activiteiten zullen geleidelijk aan in het programma worden opgenomen, zodat een gecoördineerd en gemeenschappelijk strategisch kader wordt gecreëerd waaruit blijkt hoezeer de ruimteactiviteiten in heel Europa elkaar aanvullen. Na verdere besprekingen binnen de Groep op hoog niveau voor ruimtebeleid over het toekomstige toepassingsgebied en de specifieke opzet van het Europees ruimteprogramma zal het gezamenlijke ESA/EG-secretariaat in 2007 en 2008 een eerste herziening van het document voorbereiden. Daarbij zal rekening worden gehouden met de voorbereiding van de ESA-ministerraad en met de verdere evolutie van de communautaire en nationale programma s. Er zal een herzien Europees ruimteprogramma aan de vijfde vergadering van de Ruimteraad worden voorgelegd met het oog op de goedkeuring ervan door de Raad Concurrentievermogen en de ministerraad van ESA. De lidstaten wordt dus verzocht het gezamenlijke ESA/EG-secretariaat in kennis te stellen van geplande nieuwe programma s en van bijwerkingen van bestaande programma s en daarbij aan te geven hoe die programma s aan de relevante doelstellingen en richtsnoeren van het Europees ruimteprogramma beantwoorden. Voor de periode 2007-2013 wordt voor de belangrijkste activiteiten op Europees niveau ter indicatie budgettaire informatie verstrekt. Tijdens de herzieningsfase van het Europees ruimteprogramma moet voor elk gebied van de ruimte ook soortgelijke gedetailleerde nationale budgettaire informatie worden verzameld. Dit document geeft een indicatie van het totale gewicht van de nationale programma s binnen de algehele Europese ruimte-inspanning, namelijk het aandeel ervan in percent, met 2006 als referentiejaar. Met de opname van een activiteit in het Europees ruimteprogramma is geen uitwisseling van fondsen of overdracht van verantwoordelijkheid tussen de belanghebbenden gemoeid. 2. ONTWERPDOELSTELLINGEN VAN HET PROGRAMMA Ter ondersteuning van de algemene beleidsdoelstellingen die in de omschrijving van de strategische rol van het Europees ruimtebeleid zijn weergegeven, worden in het Europees ruimteprogramma voor elk gebied van de ruimte doelstellingen vastgesteld op basis van het document over het Europees ruimtebeleid, het langetermijnprogramma van ESA (2007-2016) en het zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP7). Bij de uitvoering moet worden voortgebouwd op lopende activiteiten en activiteiten op korte tot middellange termijn, zoals beschreven in hoofdstuk 3. NL 5 NL
Algemene doelstellingen van het ruimtebeleid Ontwerpdoelstellingen van het programma TOEPASSINGEN Met het oog op de evolutie van de gebruikersbehoeften zullen geïntegreerde ruimtesystemen worden ontwikkeld en om efficiënte en kosteneffectieve diensten te kunnen verlenen, zal de integratie van terrestrische en ruimtesystemen worden bevorderd. SATELLIETNAVIGATIE Innovatie, economische groei bevorderen In de Europese veiligheidsbehoeften voorzien systemen en voorzieningen AARDOBSERVATIE De onafhankelijkheid van Europa op het gebied van geavanceerde satellietnavigatietechnologie waarborgen; diensten ontwikkelen die door navigatiesystemen worden aangeboden en waarmee de kwaliteit, de kwantiteit en de verscheidenheid van de verstrekte gegevens worden vergroot en het concurrentievermogen van de Europese industrie wordt versterkt, door: de ontwikkeling van de GNSS-infrastructuur voort te zetten; toekomstige GNSS-infrastructuren voor te bereiden en de demonstratie van de technologie van een PNT-systeem van de tweede generatie te starten; het gebruik van PNT-systemen in geïntegreerde toepassingen te promoten; erop toe te zien dat er internationale partnerschappen voor GNSS worden gesloten. Innovatie, economische groei bevorderen In de Europese veiligheidsbehoeften voorzien systemen en voorzieningen Het Europees openbaar belang inzake duurzame beleidsvorming op het gebied van milieu en klimaatverandering dienen SATELLIETCOMMUNICATIE Een complete Europese aardobservatie-infrastructuur met bijbehorende operationele diensten voor milieu en veiligheid ontwikkelen, rekening houdend met middelen voor tweeërlei gebruik, door: de ontwikkeling van de GMES-ruimtecomponent op basis van nationale en door ESA ontwikkelde middelen voort te zetten; de dialoog met de gebruikersgroepen te versterken en de ontwikkeling en validering van nieuwe diensten en toepassingen te bevorderen, het gegevensbeleid en de mechanismen voor gegevensverstrekking en beheer (in de ruimte en in-situ) te onderzoeken en zich in de eerste plaats te concentreren op de invoering van een aantal fast track-gmes-diensten tegen 2008; de dialoog binnen de relevante internationale instanties te versterken en de rol van GMES binnen GEOSS vast te stellen; de continuïteit van de Europese capaciteiten op het gebied van operationele meteorologie te waarborgen. Innovatie, economische groei bevorderen en marktleider zijn in de commerciële ruimte In de Europese veiligheidsbehoeften voorzien systemen en voorzieningen Bijdragen aan het concurrentievermogen van de Europese ruimte-industrie en aan de ontwikkeling van de informatiemaatschappij in Europa, door: geavanceerde satellietcommunicatietechnologieën te ontwikkelen in samenwerking met het bedrijfsleven en de exploitanten, wat tot nieuwe demonstratiemissies kan leiden, en daarbij terdege rekening te houden met de eisen inzake tweeërlei gebruik; de integratie met terrestrische systemen ter ondersteuning van Europese en wereldwijde communicatie-infrastructuren te verbeteren en een verbinding te leggen met andere toepassingsgebieden; door satellietcommunicatie aangeboden eindgebruikersdiensten te ontwikkelen die de kwaliteit, de kwantiteit en de verscheidenheid van de gegevens vergroten, en (mobiele, breedband- en omroepdiensten combinerende) multimediasatellietsystemen op te zetten. NL 6 NL
VEILIGHEID EN DEFENSIE Toekomstige ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau. In de Europese veiligheids- en defensiebehoeften voorzien systemen en voorzieningen Toekomstige ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau. NL 7 NL
GRONDSLAGEN WETENSCHAP EN TECHNOLOGIE Innovatie, economische groei bevorderen De bijdrage van het ruimteonderzoek aan de kennismaatschappij vergroten In de Europese veiligheidsbehoeften voorzien systemen en voorzieningen Het Europees openbaar belang inzake duurzame beleidsvorming op het gebied van milieu en klimaatverandering dienen RUIMTEWETENSCHAP Een wereldwijd leiderschap op wetenschappelijk gebied nastreven en de kennisbasis uitbreiden in de context van de Lissabonagenda en van de acties van ESA ter versterking van het het ontdekkingspotentieel, door: zich te concentreren op specifieke prioritaire kwesties zoals het ontstaan van leven en van planeten, het zonnestelsel, de fundamentele wetten en de oorsprong en evolutie van het heelal; synergieën van ruimtewetenschapsactiviteiten met andere wetenschappelijke activiteiten en de uitmonding van technologie in toepassingen te steunen; meer activiteiten te ontplooien via internationale samenwerking. AARDWETENSCHAP Uitbreiden van de activiteiten op het gebied van de aardwetenschap die de beoordeling van de wereldwijde klimaatverandering en het milieubeleid ten goede komen, door: nieuwe missies te ontwikkelen voor essentiële onderwerpen zoals: oceaan/hydrosfeer, lucht/atmosfeer, ijs/cryosfeer, landoppervlak/biosfeer, vaste aarde/geosfeer; de effectieve exploitatie van wetenschappelijke gegevens in combinatie met aardobservatietoepassingen in het kader van GMES te garanderen; de internationale samenwerking uit te breiden. TECHNOLOGIE Bijdragen aan innovatie en het concurrentievermogen, door: de synergie tussen technologische ontwikkelingen voor civiele en defensiedoeleinden en tussen ontwikkelingen op het gebied van ruimte- en niet-ruimtetechnologie zoveel mogelijk te versterken; kritische technologieën te identificeren en daaraan gerelateerde technologiedemonstratiemissies uit te voeren; de technologische ontwikkelingen te harmoniseren. HET INTERNATIONALE RUIMTESTATION EN DE EXPLORATIE VAN HET ZONNESTELSEL De bijdrage van het ruimteonderzoek aan de kennismaatschappij vergroten systemen en voorzieningen De wetenschappelijke en technologische voordelen van de investeringen in het ISS-project benutten en toekomstige exploratieactiviteiten voorbereiden om een hoofdrol binnen de internationale exploratiearchitectuur te gaan spelen, door: te zorgen dat zoveel mogelijk wetenschappelijk profijt, met name op het gebied van de bio- en natuurwetenschappen, kan worden getrokken uit de investeringen in en het optimale gebruik van ISS; intensivering van de bio- en natuurwetenschappelijke activiteiten om niet-ruimtetoepassingen en exploratiegerelateerde activiteiten te ondersteunen; voorbereiding en demonstratie van essentiële voorzieningen (basistechnologieën en -infrastructuren) voor de volgende stap in de exploratie, met name de exploratie van Mars met robots en de potentiële activiteiten in verband met de exploratie van de maan; samenwerking met internationale partners op het gebied van bemande ruimtevaart volgens scenario s die door de lidstaten moeten worden opgesteld. TOEGANG TOT DE RUIMTE systemen en voorzieningen NL Innovatie, voorbereiding en handhaving 8 van technologische en industriële faciliteiten voor NL economische groei bevorderen Een onafhankelijke toegang tot de ruimte handhaven, door: de Europese lanceerbasis (het Guyaanse ruimtevaartcentrum - CSG) operationeel te houden; consolidering van het Europese gamma draagraketten (Ariane 5, Vega en Soyoez) in het CSG; de ontwikkeling van de volgende generatie draagraketten; te zoeken naar mogelijke opties op lange termijn voor samenwerking met strategische partners.