inhoudsopgave Inhoudsopgave 3 Introductie 4 Praktisch 6 Cijfers en kleuren 7 Europese wijnlanden Duitsland 8 Frankrijk 9 Griekenland & Macedonië 11 Hongarije 11 Italië 12 Luxemburg 13 Nederland 13 Oostenrijk 13 Portugal 14 Roemenië & Bulgarije 14 Slovenië & Kroatië 14 Spanje 15 Zwitserland 16 Niet-Europese wijnlanden Argentinië 18 Australië 19 Chili 20 Israël & Libanon 21 Marokko & Tunesië 21 Nieuw-Zeeland 22 Verenigde Staten 23 Zuid-Afrika 24 Bewaarwijnen 26 Importcijfers 29 Register van herkomstbenamingen 31 Colofon 34 3
INTRODUCTIE Dit is de laatste uitgave van het Oogstjarenboekje zoals dat jarenlang door het Productschap Wijn en het Wijninformatiecentrum is uitgegeven. Letterlijk de laatste, want de politiek heeft besloten het Productschap Wijn, evenals alle andere productschappen op te heffen. De editie 2013 kan daarom vergeleken worden met de allerlaatste fles uit een lang gekoesterde kist. Zo n fles waar je als wijnliefhebber met de nodige weemoed aan terugdenkt nadat je hem leeg gedronken hebt. Afhankelijk van klimaateigenschappen zijn onderlinge verschillen van jaar tot jaar soms betrekkelijk klein. Je ziet dat bij wijnen uit landen op het zuidelijk halfrond, zoals Zuid-Afrika of Chili. Terwijl vooral in relatief koele gebieden de verschillen juist groot kunnen zijn. Zie Nederland met zijn grillige weer, de Champagne of Duitsland. Ook gebeurt het regelmatig dat binnen een bepaald land het ene gebied een schitterende oogst realiseert, terwijl producenten in een ander deel alles uit de kast moeten halen om goede wijn te maken. Een groot jaar in Bordeaux betekent niet automatisch een even groot jaar in de Bourgogne. Verder kan het voorkomen dat een producent zijn oogst door nachtvorst of hagel beschadigd ziet worden, terwijl een paar honderd meter verderop niets aan de hand is. Wijn is een levensmiddel. Bedoeld om te drinken, soms om een poosje te bewaren, maar nooit om eindeloos te laten liggen. Anders dan vroeger komt de overgrote meerderheid drinkrijp op de markt. Toch mag je van een wijn met enige kwaliteit verwachten dat die een paar jaar in goede conditie blijft. Bij enkele ervan gaat de rijping gepaard met een toename in complexiteit, vooral in de neus. Voor 95 procent van de huidige wijnen geldt dat ze direct gedronken kunnen worden zodra ze gebotteld zijn. Dat geldt zeker voor witte wijn, rosé en mousserend. Bewaren daarvan is slechts in een paar gevallen aan te 4 raden. Wijnen van riesling bijvoorbeeld of mousserende wijnen met oogstjaar. Ouder worden betekent immers niet hetzelfde als beter worden! Daarvoor moet je bij de speciale categorie Bewaarwijnen zijn. En ook die hebben niet het eeuwige leven. De wereld kent duizenden wijngebieden en gebiedjes en een veelvoud aan wijnen daarvandaan. Niemand heeft nog kunnen berekenen hoeveel verschillende wijnen er zijn. Zowel de keuze van de herkomstgebieden als de beoordelingen van de jaren zijn dus noodgedwongen compromissen. Omdat praktische bruikbaarheid voor eindeloze nuancering gaat, pretendeert deze uitgave allerminst volledig te zijn. Voor deze uitgave zijn zoals te doen gebruikelijk tal van bronnen geraadpleegd en is de informatie gewogen. Niettemin moeten de cijfers met de nodige voorzichtigheid worden gebruikt. Een beoordeling voor een heel land of gebied doet immers tekort aan de prestaties van individuele producenten. Vandaar dat regelmatig dubbele cijfers zijn uitgedeeld. Pas op! Zogeheten grote jaren zijn niet per se de makkelijkst drinkbare. En ter geruststelling: structureel zwakke wijn bestaat anno 2013 nauwelijks meer. Niets bij wijn is zeker. Uitzonderingen zijn de regel. Af en toe wordt een aanvankelijk gegeven cijfer daarom naderhand wel eens bijgesteld, wanneer wijnen zich gunstiger of ongunstiger blijken te ontwikkelen dan aanvankelijk gedacht. Ook in deze uitgave is dat weer een paar keer gebeurd. Wijn is nu eenmaal een levend product. De informatie in dit boekje is daarom geen absolute waarheid, maar een richtlijn. En individuele smaakvoorkeur is en blijft de doorslaggevend factor voor wijnbeleving. 5
PRAKTISCH Bij ieder land of gebied staat een cijfer in een bepaalde kleur. Die kleur verwijst naar de houdbaarheid van de wijn. Tal van gebieden produceren zowel witte als rode wijnen. Wanneer geen specifieke kleur vermeld staat, wordt uitgegaan van het belangrijkste type. Wanneer rood en wit aan elkaar gewaagd zijn, gelden de kleurindicaties voor de rode wijnen. Witte wijnen kunnen meestal direct gedronken worden, terwijl rode wat langer bewaard kunnen worden. Uit een en hetzelfde gebied komen vaak wijnen van verschillende kwaliteit. De prijs is dan een aanwijzing voor eventuele houdbaarheid. Hoe hoger de prijs, des te groter het bewaarpotentieel. de kwaliteit van het oogstjaar er weinig toe doet. Bewaren ervan is zinloos. Sherry, port en mousserende wijnen (champagne, crémant, cava, prosecco etc.) worden meestal zonder oogstjaar aangeboden en zijn bestemd om direct te consumeren. Uitzonderingen hierop zijn Vintage port en Vintage champagne. Ze zijn opgenomen bij de Bewaarwijnen. N.B. Diverse rode bewaarwijnen van oogstjaren als 2012, 2011 en soms ook van 2010 zijn nog niet op de markt, omdat hun opvoeding nog niet voltooid is. Enkele populaire wijnen ontbreken in dit overzicht. Rosé bijvoorbeeld. De reden daarvoor is dat rosé altijd zo jong mogelijk gedronken moet worden en 6 CIJFERS EN KLEUREN Oogstjaren zijn beoordeeld op een schaal van 10 10 uitmuntend 9 zeer goed 8 goed 7 ruim voldoende 6 voldoende 5 matig 4 zeer matig (N.B. 3, 2 en 1 worden niet uitgedeeld) Naast het rapportcijfer is met een kleurcode het drinkadvies opgenomen. De kleuren geven het volgende weer: Bewaren Geldt hoofdzakelijk voor rode wijnen. Deze zullen zich, mits goed bewaard, naar verwachting nog verder verbeteren. Wijnen met veel tannines bijvoorbeeld zullen door ouderen zachter worden dan in hun prille jeugd. Klassieke bewaarwijnen, die slechts een fractie van het totale wijnaanbod vormen, zijn opgenomen in een speciale sectie vanaf blz. 26. Drinken of bewaren Deze wijnen zijn nu op dronk. Haast is niet nodig, omdat ze hun huidige kwaliteit nog een poosje zullen behouden. Dit geldt voor het leeuwendeel van de wijnen die momenteel in de handel verkrijgbaar zijn. Nu drinken Deze wijnen hebben zich volledig ontwikkeld. Bij langer bewaren zullen ze in kwaliteit teruglopen. In sommige gevallen is dat mogelijk nu al het geval. 7
DUITSLAND 2012 2011 2010 2009 2008 Ahr rood 8-9 8 7 9 8 Bewaren Baden wit 8 8 7-8 8 8 Drinken of bewaren Baden rood 8 8 7 9 8 Nu drinken Franken wit 8 8-9 7 9 8 Mosel wit 8 9 7 9 8 Nahe wit 8-9 9 7 9 8 Pfalz wit 8-9 8-9 7 8 8 Pfalz rood 8 8-9 7 9 7 Rheingau wit 8 8 7 9 8 Rheinhessen wit 8 8 7 9 8 Rheinhessen rood 8 8 7 9 7 Geïmporteerde hoeveelheid Duitse wijn in Nederland 697.669 hl 8 FRANKRIJK 2012 2011 2010 2009 2008 Alsace 7-8 8 7 9 8 Bewaren Beaujolais 7 9 7 9-10 7-8 Drinken of bewaren Bordeaux wit 8 8 9 9 7 Nu drinken Bordeaux edelzoet 6 7 8 9 6 Bordeaux rood (algemeen) 6-8 7 9 9 7 - Médoc & Graves 7 7-8 9-10 9 7 - Fronsac, Pomerol, Saint-Emilion 8 7-8 9 9 7-8 Bourgogne wit 7 8 9 9 8 Bourgogne rood - Côte de Nuits 7 8 9 9 7 Bourgogne rood - Côte de Beaune 7 8 9 8-9 7 Geïmporteerde hoeveelheid Franse wijn in Nederland 1.100.396 hl Zie voor een lijst van individuele herkomstgebieden (AOP s en IGP s) blz. 31. 9
FRANKRIJK 2012 2011 2010 2009 2008 Languedoc & Roussillon wit 7-8 8 8 8 7-8 Bewaren Languedoc & Roussillon rood 7-8 8 8 8-9 8 Drinken of bewaren Loire wit 7 8 7 9 8 Nu drinken Loire rood 7 8 7 9 7 Provence & Corsica rood 8 8 7-8 8 8 Rhône - Noord-Rhône rood 8-9 8 8 9 7 Rhône - Zuid-Rhône rood 8-9 9 8 9 6-7 Sud-Ouest 7 8 9 9 7-8 Geïmporteerde hoeveelheid Franse wijn in Nederland 1.100.396 hl Zie voor een lijst van individuele herkomstgebieden (AOP s en IGP s) blz. 31. 10 GRIEKENLAND & MACEDONIË 2012 2011 2010 2009 2008 7-8 8 7-8 8 8 Bewaren Geïmporteerde hoeveelheid Griekse wijn in Nederland 4.081 hl Drinken of bewaren Nu drinken HONGARIJE 2012 2011 2010 2009 2008 Eger rood 8 8-9 6-7 8 7 Tokaj edelzoet 8 8 7 8 7 Villány rood 8 8 7 7-8 8 Geïmporteerde hoeveelheid Hongaarse wijn in Nederland 91 hl 11
ITALIË 2012 2011 2010 2009 2008 Abruzzo 8 8 7 8 8 Bewaren Campania 8 8 7 8 7-8 Drinken of bewaren Emilia-Romagna 7-8 8 7 8 8 Nu drinken Friuli 8-9 9 8 8 8 Lombardia 8 9 8 8 8 Marche 8 8 7 8 7-8 Piemonte 8 8-9 8 8 8 Puglia 7-8 8 7 8 8 Sardegna 7-8 8 7 8 8 Sicilia 7-8 8 7 8-9 7-8 Toscana 7-8 8 7-8 8-9 8 Trentino - Alto Adige/Südtirol 8-9 9 9 8-9 8 Umbria 8 8 8 8-9 8 Veneto 8 8-9 8 8-9 7-8 Geïmporteerde hoeveelheid Italiaanse wijn in Nederland 454.881 hl Zie voor een lijst van individuele herkomstgebieden (DOC s en DOCG s) blz. 33. 12 luxemburg 2012 2011 2010 2009 2008 7-8 8 7 8 7 Bewaren Geïmporteerde hoeveelheid Luxemburgse wijn in Nederland 1.075 hl NEDERLAND 2012 2011 2010 2009 2008 Drinken of bewaren Nu drinken 6-7 7 6 8 6-7 OOSTENRIJK 2012 2011 2010 2009 2008 Burgenland wit 8-9 8 7 8-9 7-8 Burgenland rood 9 8 6-7 8-9 7-8 Burgenland edelzoet 9 9 8 9 7-8 Kamptal 8-9 8 7 8 7 Kremstal 8-9 8 7 8 7 Steiermark 9 9 8 9 8 Wachau 8-9 8 7 8 7 Weinviertel 8 8 6-7 8 7 Geïmporteerde hoeveelheid Oostenrijkse wijn in Nederland 11.542 hl 13
PORTUGAL 2012 2011 2010 2009 2008 Alentejo 8 8 7-8 8 8 Bewaren Bairrada 8 8 8 8-9 8 Drinken of bewaren Dão 8 8 8 9 8 Nu drinken Douro 8 9 8 9 8 Porto vintage - 9-8 7* Tejo 8 8 7-8 8 7-8 Vinho Verde 7-8 8 8 8 8 * Overwegend Single Quinta wijnen Geïmporteerde hoeveelheid Portugese wijn in Nederland 101.910 hl ROEMENIË & BULGARIJE 2012 2011 2010 2009 2008 Geïmporteerde hoeveelheid Roemeense wijn in Nederland 2.861 hl Geïmporteerde hoeveelheid Bulgaarse wijn in Nederland 1.088 hl 8 8 7 9 8 SLOVENIË & KROATIË 2012 2011 2010 2009 2008 8 8 7 8 7-8 Geïmporteerde hoeveelheid Sloveense en Kroatische wijn in Nederland, niet meetbaar 14 SPANJE 2012 2011 2010 2009 2008 Aragón 8 8 9 8-9 8 Bewaren Castilla y León 8 9 8 8-9 8 Drinken of bewaren Catalunya 8 8-9 8 8 8 Nu drinken La Mancha 7 8 8 8 8 Levante 7-8 8 8 8-9 9 Navarra 8 8-9 9 8 7 Penedès 8 8-9 8 8 8 Priorat 8 8-9 8-9 9 8 Rías Baixas 8 8 7 8 8 Ribera del Duero 8-9 9 8 9 8 Rioja 8 9 9 9 8 Rueda 8 8 8 8-9 9 Somontano 8 8-9 9 9 8 Toro 8 8-9 8 9 8 Geïmporteerde hoeveelheid Spaanse wijn in Nederland 385.579 hl Zie voor een lijst van individuele herkomstgebieden (DO s) blz. 32. 15
ZWITSERLAND 2012 2011 2010 2009 2008 8 8 9 8 7-8 Bewaren Geïmporteerde hoeveelheid Zwitserse wijn in Nederland, niet meetbaar Drinken of bewaren Nu drinken 16 17
ARGENTINIË 2012 2011 2010 2009 2008 Mendoza 9 8 8 9 8-9 Bewaren Patagonia 8-9 8 8 8-9 8 Drinken of bewaren San Juan 8-9 8 8 8 8 Nu drinken Geïmporteerde hoeveelheid Argentijnse wijn in Nederland 112.127 hl 18 AUSTRALIË 2012 2011 2010 2009 2008 Barossa Valley 9 8 7 8 8 Bewaren Clare Valley 8-9 8 8 8-9 8 Drinken of bewaren Coonawarra 8-9 8 7-8 8 8 Nu drinken Eden Valley 8-9 8 8 8-9 8 Hunter Valley 8 8 7 7-8 7 Margaret River 9 8-9 8 8 8 McLaren Vale 9 8 7 8 7-8 South Eastern Australia 8 8 7-8 7-8 8 Tasmania 9 8-9 8 9 9 Yarra Valley 8-9 8 7 7-8 8 Geïmporteerde hoeveelheid Australische wijn in Nederland 142.967 hl 19
CHILI 2012 2011 2010 2009 2008 Aconcagua Valley 8 9 8-9 8 8 Bewaren Casablanca Valley 8 8 8 7 8 Drinken of bewaren Central Valley 7-8 8 8 7-8 8 Nu drinken Colchagua Valley 8 8-9 8 8 9 Curicó Valley 8 8 8 7-8 8 Maipo Valley 8 8-9 8 7-8 9 Maule Valley 8 8 8 7-8 8 Rapel Valley 8 8 8 7-8 8 Geïmporteerde hoeveelheid Chileense wijn in Nederland 362.643 hl 20 ISRAËL & LIBANON 2012 2011 2010 2009 2008 8 8 7-8 8 8 Bewaren Geïmporteerde hoeveelheid Israëlische wijn in Nederland 1.051 hl Drinken of bewaren Nu drinken MAROKKO & TUNESIË 2012 2011 2010 2009 2008 8 8 7-8 8 8 Geïmporteerde hoeveelheid Marokkaanse en Tunesische wijn in Nederland, niet meetbaar 21
NIEUW-ZEELAND 2012 2011 2010 2009 2008 Central Otago 8 8-9 8 8 8 Bewaren Gisborne 8 8-9 8 8 8 Drinken of bewaren Hawkes Bay 8 8 8 8 8 Nu drinken Marlborough 8-9 8 8 8 8 Martinborough 8 8 8 8 8 Nelson 8 8-9 8 8 8 Geïmporteerde hoeveelheid Nieuw-Zeelandse wijn in Nederland 28.862 hl 22 VERENIGDE STATEN 2012 2011 2010 2009 2008 California - Carneros 9 8-9 8 8 7 Bewaren California - Monterey 9 8 8 8 7 Drinken of bewaren California - Napa 9 8 7-8 9 7-8 Nu drinken California - Santa Barbara 9 8-9 8 8 7 California - Sonoma 9 8 7-8 9 7-8 Oregon 8-9 8 8 8-9 9 Washington 8-9 8-9 9 8-9 8 Geïmporteerde hoeveelheid Amerikaanse wijn in Nederland 33.749 hl 23
ZUID-AFRIKA 2012 2011 2010 2009 2008 Constantia 8 8-9 8 9 8 Bewaren Elgin 8 8 8 9 8 Drinken of bewaren Franschhoek 8 7-8 7 8-9 8 Nu drinken Paarl 8 7-8 7 8-9 8 Robertson 8 8 7 8 8 Stellenbosch 8 8 7-8 9 8 Swartland 8-9 8-9 8 9 8 Tulbagh 8 8 8 9 8 Walker Bay 8-9 8 8 9 8 Western Cape & Coastal Region 8 8 7-8 8-9 7-8 Geïmporteerde hoeveelheid Zuid-Afrikaanse wijn in Nederland 225.517 hl 24
BEWAARWIJNEN 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 Bordeaux rood 7 7 9 7 8 6 7 9 Bewaren Sauternes 7 7 8 6 8 6 10 8 Drinken of bewaren Bourgogne wit 7 8 8 8 7 8 7 8 Nu drinken Bourgogne rood 7 7-8 9 7 7 8 6 7 Rhône Noord/Zuid 9 8 9 7 8 8 6 4 8 8 Barolo & Barbaresco 7 9 7 8 7 7 8 9 Brunello di Montalcino 8 8 7 8 7 6 9 8 Duitsland edelzoet 9 7 8 7 7-8 8 8 7 Vintage champagne - - - 8 6-7 9 6 8 Vintage port 9-8 8-9 9-7 8 26 BEWAARWIJNEN 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 Bordeaux rood 8 8 7 8 8 6 7 6 Bewaren Sauternes 8 7 7 8 8 6 5 5 Drinken of bewaren Bourgogne wit 7 7 8 8 8 8 6 8 Nu drinken Bourgogne rood 8 8 8 8 8 6 7 7 Rhône Noord/Zuid rood 9 7 9 8 6 7 7 8 7 5 7 6 Barolo & Barbaresco 8 9 8 9 7 6 6 5 Brunello di Montalcino 8 8 8 9 9 8 8 6 Duitsland edelzoet 8 7 9 7 8 8 8 8 Vintage champagne 8 9 8 10 9-7 7 Vintage port 7 6 8 7 8 9-10 - 8 27
BEWAARWIJNEN Oudere klassieke jaargangen t/m 1959 Bordeaux rood 1990 1989 1986 1985 1982 1970 1966 1961 1959 Sauternes 1990 1989 1988 1986 1983 1976 1975 1971 1967 1962 1959 Bourgogne wit 1990 1989 1986 1985 1969 Bourgogne rood 1991 1990 1989 1988 1985 1978 1969 1962 1959 Rhône rood 1991 1990 1989 1985 1983 1978 1966 Barolo & Barbaresco 1990 1989 1985 1982 1978 1971 1970 Brunello di Montalcino 1990 1988 1985 1983 1975 1970 Duitsland edelzoet 1991 1990 1988 1983 1976 1971 1959 Vintage champagne 1990 1985 1982 1976 1971 1966 1964 1962 1961 Vintage port 1991 1985 1983 1980 1977 1970 1966 1963 28 IMPORTCIJFERS Europese wijnlanden 2012 Frankrijk 1.100.396 Duitsland 697.669 Italië 454.881 Spanje 385.579 Portugal 101.910 Oostenrijk 11.542 Griekenland 4.081 Luxemburg 1.075 Bulgarije 1.088 Hongarije 91 Roemenië 2.861 Overige landen 353.681 Totaal 3.114.855 Wijninvoer in hectoliters naar oorsprong CBS gegevens bijgeschat tot en met 23 augustus 2013 29
IMPORTCIJFERS Wijnlanden buiten Europa 2012 Chili 362.643 Zuid-Afrika 225.517 Australië 142.967 Argentinië 112.127 Verenigde Staten 33.749 Nieuw-Zeeland 28.862 Israël 1.051 Overige landen 7.800 Totaal 914.716 Wijninvoer in hectoliters naar oorsprong CBS gegevens bijgeschat tot en met 23 augustus 2013 30 REGISTER VAN HERKOMSTBENAMINGEN Frankrijk Anjou (Loire w - r) Bergerac (Sud-Ouest) Cahors (Sud-Ouest) Chablis (Bourgogne w) Châteauneuf du Pape (Rhône Zuid) Chinon (Loire r) Corbières (Languedoc & Roussillon r) Costières de Nîmes (Rhône Zuid) Coteaux du Layon (Loire w) Côte-Rôtie (Rhône Noord) Côtes de Blaye (Bordeaux r algemeen) Côtes de Bourg (Bordeaux r algemeen) Côtes du Luberon (Rhône Zuid) Crozes-Hermitage (Rhône Noord) Entre-deux-Mers (Bordeaux w) Gaillac (Sud-Ouest) Gigondas (Rhône Zuid) Hermitage (Rhône Noord) Limoux (Languedoc & Roussillon w) Mâcon-Villages (Bourgogne w) Madiran (Sud-Ouest) Menetou-Salon (Loire w) Meursault (Bourgogne w) Minervois (Languedoc & Roussillon r) Muscadet (Loire w) Pessac-Léognan (Médoc & Graves r / Bordeaux w) Pouilly-Fuissé (Bourgogne w) 31
REGISTER VAN HERKOMSTBENAMINGEN Frankrijk Spanje Pouilly-Fumé (Loire w) Saint-Chinian (Languedoc & Roussillon r) Saint-Joseph (Rhône Noord r) Saint-Véran (Bourgogne w) Sancerre (Loire w) Saumur-Champigny (Loire r) Sauternes (Bordeaux zoet / Bewaarwijnen) Vacqueyras (Rhône Zuid) Ventoux (Rhône Zuid) IGP Côtes de Gascogne (Sud-Ouest) IGP Pays d Oc (Languedoc & Roussillon) Alicante (Levante) Bierzo (Castilla y León) Calatayud (Aragón) Campo de Borja (Aragón) Cariñena (Aragón) Costers del Segre (Catalunya) Empordà (Catalunya) Jumilla (Levante) Monsant (Catalunya) Utiel-Requena (Levante) Tarragona (Catalunya) Valdepeñas (La Mancha) Valencia (Levante) Yecla (Levante) 32 REGISTER VAN HERKOMSTBENAMINGEN Italië Barbaresco (Piemonte / Bewaarwijnen) Barbera (Piemonte) Bardolino (Veneto) Barolo (Piemonte / Bewaarwijnen) Bianco di Custoza (Veneto) Bolgheri (Toscana) Chianti (Toscana) Collio (Friuli) Dolcetto (Piemonte) Etna (Sicilia) Fiano d Avellino (Campania) Gavi (Piemonte) Greco di Tufo (Campania) Montalcino, Brunello & Rosso di (Toscana / Bewaarwijnen) Montefalco (Umbria) Montepulciano, Vino Nobile & Rosso di (Toscana) Nebbiolo (Piemonte) Oltrepò Pavese (Lombardia) Orvieto (Umbria) Rosso Conero / Piceno (Marche) Salento (Puglia) Salice Salentino (Puglia) Soave (Veneto) Taurasi (Campania) Valpolicella (Veneto) Verdicchio dei Castelli di Jesi (Marche) 33
COLOFON Samenstelling: René van Heusden Het Oogstjarenboekje 2013 is een uitgave van het Productschap Wijn & Wijninformatiecentrum 34
WIJNINFORMATIECENTRUM U aangeboden door: Productschap Wijn / Wijninformatiecentrum E wic@wijn.nl I www.wijn.nl