OPLEIDINGEN voorjaar 2014

OPLEIDINGEN voorjaar 2014 www.zorgs aam.be g - ondersteuning - vorming - opleiding - ondersteuning

Inhoud voorjaar 2014 ZORG VOOR MENSEN MET EEN ZIEKTE OF EEN BEPERKING Balanceren tussen veiligheid en vrijheid................. 6 Begeleiden van volwassenen met visueel meervoudige beperkingen...................... 7 Blinde personen begeleiden bij verplaatsing.............. 7 Stilstaan bij moeilijk hanteerbaar gedrag bij dementerenden................................. 7 Zachte aanraking als ondersteuning in het omgaan met diepe gevoelens bij personen met dementie.......... 8 ZORG VOOR OUDEREN Aandacht voor levensvragen van ouderen................ 9 Inspiratiedagen: speels reminisceren en intergenerationele reminiscentie...................... 10 Stilstaan bij moeilijk hanteerbaar gedrag in de zorg voor ouderen..................................... 10 ZORG VOOR KINDEREN Angst en stress bij kinderen......................... 11 Creatief bezig zijn met kinderen...................... 11 Filosoferen met kinderen............................ 12 Grime, bodypaint, henna en theatergrime voor peuters, kleuters en kinderen tot 12 jaar........... 12 Het kindvriendelijke huis........................... 13 Lichaamsbeleving en seksuele opvoeding bij baby, peuter en kleuter.................................. 13 Musiceren met baby s en peuters van 0 tot 3 jaar........ 13 Musiceren met kleuters van 3 tot 6 jaar................ 14 Musiceren met kinderen van 6 tot 12 jaar.............. 14 Omgaan met baby s............................... 14 Omgaan met hooggevoeligheid bij kinderen............ 15 Omgaan met moeilijke opvoedingssituaties bij jonge kinderen................................. 15 Ontdek je eigen opvoedingsstijl...................... 16 Opvoeden in vertrouwen zonder straffen of belonen...................... 16 Op zoek naar troost in het levensverhaal van gekwetste kinderen Tweedaagse voor alle zorgenden omtrent opvanggezinnen.. 17 Opvoeden van kinderen: een beetje geven en een beetje nemen................. 17 Snoezelen voor baby, peuter en kleuter................ 18 Spelen met baby, peuter en kleuter.................... 18 Spelen in de natuur................................ 18 2

Taalactivering.................................... 19 Verhaaltjes vertellen en verhalen maken voor peuters en kleuters............................ 19 Verhalen achter kindertekeningen..................... 19 Voeding en moeilijk eetgedrag bij baby, peuter en kinderen................................ 20 Werken met verhalen en metaforen................... 20 Kinderen en hun ontwikkeling : Dag- en avondvormingen door Marc Litière............. 21 Ik kan dat niet! zegt mijn kind. Avondvoordracht Omgaan met faalangst bij kinderen.................... 22 Mijn kind leert schrijven en hoe kan ik helpen? Dagvorming Schrijfmotoriek : mogelijkheden en beperkingen........... 23 Mijn kind leert schrijven en hoe kan ik helpen? Avondvoordracht Schrijfmotoriek : mogelijkheden en beperkingen........... 24 Juf, mag ik overvaren? Dagvorming Schoolrijpheid, van een grote sprong naar een kleine stap... 25 Juf, mag ik overvaren? Avondvoordracht Schoolrijpheid, als het kleuteren voorbij is............... 26 Ik zie het anders. Dagvorming Omgaan met spiegelingen en richtingsmoeilijkheden bij kinderen....................................... 27 Ik zie het anders. Avondvoordracht Omgaan met spiegelingen en richtingsmoeilijkheden bij kinderen....................................... 28 ANDERE MANIEREN VAN ZORG Aromatherapie : initiatie............................ 29 Aromatherapie : praktische initiatie.................... 29 Aromatherapie en dementie......................... 30 Creatieve werkvormen in de zorg Werken met beelden............................... 30 De taal van aanraking.............................. 31 Eenvoudige massages voor dagelijks gebruik............ 31 Handen, voeten en gezichtsmassage.................. 32 Een dag met muziek............................... 32 Zingen in de zorg................................. 33 STILSTAAN BIJ ZORGVERLENING Dynamisch leertraject voor hulpverleners............... 34 Een systemische kijk op gepast geven als hulpverlener.... 35 Een systemische kijk op nieuw samengestelde gezinnen... 35 In de ziel en het hart van de clown kijken.............. 36 Lichaamstaal in de hulpverlening..................... 36 Omgaan met kritiek van de familie.................... 37 Stilstaan bij eigen waarden en normen in de zorg........ 37 Zelfreflectie als sleutel voor hulpverleners.............. 38 3

PERSOONLIJKE ZORG Als ik mijn grenzen kan aangeven, hoef ik geen muren te bouwen Cursus assertiviteit voor gevoelige personen............. 39 De kunst van het piekeren.......................... 40 De positieve kracht van negatieve emoties.............. 40 Geboeid door Perfectionisme........................ 41 Inspiratiecursus: 50 + Tel ik mee en/of tel ik af............................ 41 Jaartraining Hooggevoeligheid....................... 42 Omgaan met hooggevoeligheid bij volwassenen......... 43 Passie als antwoord op burn-out..................... 43 Proeven van je levenskracht......................... 44 Veerkracht opbouwen.............................. 44 Verinnerlijking.................................... 45 WERKOMGEVING IN DE ZORG Plezier in je werk.................................. 48 DE LEIDINGGEVENDE IN DE ZORG Leiding geven in zorg en welzijn..................... 49 Veranderen : sturen op gedrag van mensen.............. 50 Werken aan werkvermogen.......................... 50 Zelfreflectie als sleutel voor leidinggevenden............ 51 Zonder dwarsliggers rijden er geen treinen Omgaan met weerstanden.......................... 51 ZORG VOOR DE ROUWENDE Aanvaarden, loslaten en verbinden.................... 52 Rouwgroepen als bron van steun Opleiding voor begeleiders.......................... 53 COMMUNICATIE IN DE ZORG Liever communicatiever?........................... 46 Respectvol en verbindend communiceren............... 47 Roddelen........................................ 47 4

Zorg voor mensen met een ziekte of een beperking Balanceren tussen veiligheid en vrijheid Hoe omgaan met vrijheidsbeperkende maatregelen in de zorg? Het wekt veel emoties los voor kinderen, familie en vrienden om een zieke of oudere te moeten (laten) fixeren of afzonderen. Omwille van de veiligheid van zowel de zieke als de omgeving, wordt er toch soms overgegaan tot dergelijke vrijheidsbeperkende maatregelen. Dit gebeurt zowel thuis, door mantelzorgers en thuiszorgers, als in rust-, verzorgingstehuizen en ziekenhuizen. Vrijheidsbeperking dient steeds gesitueerd te worden in het breder kader van het individueel behandelingsplan van een patiënt. Belangrijk hierbij is dat de beleving van deze persoon centraal staat. In de vorming staan we stil bij het doel van vrijheidsbeperkende maatregelen en bij de praktische mogelijkheden. Via praktijkcasussen ontdekken we de diverse mogelijkheden die we zelf kunnen toepassen. Doelgroep geïnteresseerden, mantelzorgers, verpleegkundigen, verzorgenden, leidinggevenden in de zorg Wanneer 21 februari 2041 Waar De Kriekelaar Gallaitstraat 86, 1030 Brussel Begeleiding Mieke Coeckelbergh, educatief medewerkster Zorg-Saam, verpleegkundige Deelnameprijs 74 ( 70 cursusgeld + 4 lunch) 5

Begeleiden van volwassenen met visueel meervoudige beperkingen Deze vorming gaat in op specifieke begeleidingsaspecten bij zowel wonen als dagbesteding van volwassenen met visueel meervoudige mentaal en/of motorische beperkingen. Tijdens deze vorming staan we stil bij wat het betekent om zeer slecht of niet te kunnen zien. De theorie wordt verduidelijkt aan de hand van ervaringen. Specifieke aandachtspunten worden belicht betreffende contact en communicatie. Ook wordt ingegaan op de wijze waarop de wereld wordt voorgesteld aan personen met visueel meervoudige beperkingen. Doelgroep alle personen betrokken bij de begeleiding van volwassenen met visueel meervoudige beperkingen Wanneer 25 februari 2014 van 09u00 tot 16u00 Waar Centrum Ganspoel Ganspoel 2, 3040 Huldenberg Begeleiding Claudine Martens, orthopedagoge Tehuis, volwassenen Centrum Ganspoel Blinde personen begeleiden bij verplaatsing Tijdens deze vormingsbijeenkomst krijg je een korte schets van de leefwereld van mensen die niet zien. Daarna volgen praktische instrucitefilmpjes waarin getoond wordt hoe je een blinde persoon best kan begeleiden bij verplaatsing. Vervolgens gaat de aandacht vooral naar het effectief oefenen van de getoonde technieken. Een erg praktische vorming dus. Na afloop weet je hoe je best een blinde persoon begeleidt bij verplaatsing én je kan het ook effectief. Doelgroep personen die niet vertrouwd zijn met het omgaan met blinde personen Wanneer 6 maart 2014 van 13u30 tot 16u30 Waar Hof van Watervliet Oude Burg 27, 8000 Brugge Begeleiding Piet Verstraete, ergotherapeut met jarenlange ervaring in het begeleiden van personen met een visuele beperking Deelnameprijs 35 Stilstaan bij moeilijk hanteerbaar gedrag bij dementerenden Het is niet altijd eenvoudig met demente mensen om te gaan. Soms stellen ze gedrag waarmee wij of zij het zelf moeilijk hebben. Wat is dat dan: moeilijk gedrag? Verschillende gedragingen worden van dichtbij onder de loep genomen en geïllustreerd. Hoe kan je proberen dat gedrag om te buigen of het beter te begrijpen, zodat het makkelijker wordt ermee om te gaan. Deze vorming is zeer interactief. Er wordt gewerkt met heel veel voorbeelden, casussen en beeldmateriaal. Doelgroep geïnteresseerden, zorgverleners Wanneer 4 februari 2014, van 09u30 tot 16u30 Waar Hof van Watervliet Oude Burg 27, 8000 Brugge Begeleiding Mie Baert, verpleegkundige, trainer, coach 6

Zachte aanraking als ondersteuning in het omgaan met diepe gevoelens bij personen met dementie Mensen met dementie worden naar binnen getrokken, ze worden sterk geconfronteerd met hun binnenwereld, hun gevoelswereld, hun kwetsbaarheid. De buitenwereld geeft vaak (onbewust) teveel prikkels waardoor ze niet bij zichzelf kunnen blijven en in verwarring geraken. Diepe gevoelens van kwetsbaarheid, verdriet, kwaadheid, angst, onrust tonen zich vaak spontaan en krachtig. Beschermingsmechanismen zijn weg gevallen. Het is bekend dat zachte benaderingen zoals ondermeer zingen en muziek het innerlijke voeden en meer rust en harmonie brengen. Zo ook biedt zachte aanraking van specifieke zones op het lichaam ondersteuning bij het omgaan met deze gevoelens en brengt de persoon met dementie dichter bij zichzelf. Zachte aanraking biedt opnieuw meer verbinding met het eigen lichaam en met zichzelf. Het geeft opnieuw rust. Deze workshop wil je uitnodigen contact te maken met jouw manier van aanraken en deze verfijnen en verdiepen. In de oefeningen nemen we zowel de rol van gever als van ontvanger in. Zo ervaar je wat aanraking kan betekenen voor jou en zal deze ervaring zich uitdrukken in je dagelijks handelen als zorgverlener. Veiligheid, vertrouwen, respect en verbondenheid vormen de basis van deze work - shop. Doelgroep geïnteresseerden, zorgverleners Wanneer 13 en 27 mei 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar De Ast Zakske 2, 9700 Oudenaarde Begeleiding Mieke Ballinckx, lichaamsgerichte begeleiding, zwangerschaps- en stervensbegeleiding, verpleegkundige Deelnameprijs 150 7

Zorg voor ouderen Aandacht voor levensvragen van ouderen Als zorgverlener krijg je regelmatig te maken met ouderen die bezig zijn met de zin van hun leven. Zeker wanneer zij afhankelijk geworden zijn van anderen. Soms stellen ze deze vragen naar zin (levensvragen) ronduit, maar veel vaker zijn ze verpakt in een opmerking of bepaald gedrag. Waarom moet dit mij nu overkomen? Waarom leef ik nog? Ik ben anderen enkel nog tot last Ik zal blij zijn als de Heer me komt halen, ik ben zo moe Bij dit soort vragen en verzuchtingen sta je vaak met je mond vol tanden. Wat zeg je wanneer iemand zich afvraagt wie er nog op hem zit te wachten? Hoe steun je een cliënt/bewoner die verzucht dat het leven niet meer de moeite waard is? Deze vorming richt zich naar zorgverleners die zorg bieden aan ouderen, in de thuissituatie of in zorginstellingen. De volgende thema s komen aan bod: Op wat voor manier zijn ouderen bezig met de zin van hun leven, welke levensvragen hebben ze zoal? Hoe ontstaan die? Hoe herken je de levensvragen die achter opmerkingen en verzuchtingen van de oudere kunnen schuilen? Hoe kun je omgaan met de levensvragen die je in je eigen situatie tegenkomt? Wat zijn concrete tips? De praktijkervaringen van jou en de andere deelnemers zijn het vertrekpunt van de training. De vorming maakt gebruik van beeldmateriaal en afwisselende, actieve werkvormen. Doelgroep rusthuismedewerkers, mantelzorgers, palliatieve hulpverleners en alle geïnteresseerden Wanneer 13 maart 2014 van 09u00 tot 16u00 Waar Oude Abdij Drongen Drongenplein 27, 9031 Drongen Begeleiding Conny Thomas, sociaal agoge, psychotherapeute, educatief medewerkster Zorg-Saam 8

9

Inspiratiedagen: speels reminisceren en intergenerationele reminiscentie Reminisceren is een vaste activiteit in verzorgingstehuizen. Maar hoe kan je eens op een andere, speelse manier herinneringen oproepen? In deze actieve workshop onderzoeken we hoe we via spelen, tekenen, een kwis, muziek en bewegen herinneringen op een speelse manier kunnen oproepen. We kunnen ook aanvullend een klas uitnodigen en intergenerationeel werken. Hoe kunnen we bezoekers en personeel er ook bij betrekken? Er wordt werkmateriaal en basisverhalen aangeboden. Doelgroep iedereen die met ouderen omgaat, animatoren, leerkrachten die een grootouderdag willen organiseren of een ontmoeting tussen ouderen en kinderen Wanneer 27 februari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Rien Van Meensel, vertelster Stilstaan bij moeilijk hanteerbaar gedrag in de zorg voor ouderen Klagen, mopperen, verbaal agressief uit de hoek komen, roepen, onterecht beschuldigen, Moeilijk hanteerbaar gedrag is een verzamelnaam voor vele verschillende vormen van gedrag waarmee je in de zorg voor ouderen te maken kan krijgen. Dit gedrag levert stress op bij de oudere, de omgeving en de zorgverleners. Daarom is het belangrijk om dit gedrag zo goed mogelijk trachten te begrijpen. De oorzaken van moeilijk hanteerbaar gedrag verschillen per persoon. Elk mens reageert op zijn eigen manier op situaties die hij niet prettig vindt. Dat is afhankelijk van persoonlijkheid, culturele achtergrond, levensgeschiedenis en lichamelijke- en/of psychische gesteldheid. Wanneer je ervaart dat er onterecht iets met je gebeurt, kan dit leiden tot boosheid, verdriet, angst, verwarring, eenzaamheid en rusteloosheid, gevolgd door bepaald gedrag. Bijvoorbeeld agressie, terugtrekken/inkeren in jezelf of juist claimend gedrag. Verzet kun je uiten met woorden of door je lichaamstaal. Pas als je als zorgverlener weet en begrijpt waar dit verzet of moeilijk hanteerbaar gedrag vandaan komt, is het vaker mogelijk om creatieve oplossingen te vinden om er op te reageren. Tijdens deze samenkomsten staan we stil bij de volgende vragen: - Wat is de bedoeling van dit gedrag? - Hoe ontstaat het moeilijk hanteerbaar gedrag? - Welke factoren kunnen probleemgedrag extra belastend maken? - Hoe kunnen we er trachten mee om te gaan? Doelgroep hulpverleners Wanneer 31 maart 2014 van 09u00 tot 16u00 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Conny Thomas, sociaal agoge, psychotherapeute, educatief medewerkster Zorg-Saam 10

Zorg voor kinderen Angst en stress bij kinderen Doel: soorten angsten en stress ontdekken, hoe ga je om met angstige kinderen? Inhoud: We bespreken samen de soorten angst, de visies hieromtrent en hoe angst kan overgaan in stress. We zoeken samen naar oplossingen om kinderen te helpen en te begeleiden. Doelgroep leerkrachten, opvoeders, ouders, geïnteresseerden Wanneer 31 maart 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Creatief bezig zijn met kinderen Doel: knutseltechnieken ontdekken voor kinderen vanaf 8 maand tot Inhoud: na een voorstelling van het nodige knutselmateriaal en de technieken gaan jullie zelf aan de slag. We passen ons materiaal aan, aan de leeftijd van de kinderen en komen zo tot prachtige werkjes, aangepast aan de mogelijkheden van het kind. Doelgroep leerkrachten, opvoeders, ouders, geïnteresseerden Wanneer 21 maart 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Deelnameprijs 73 ( 70 cursusgeld + 3 materiaalkost) 11

Filosoferen met kinderen Kleine kinderen stellen grote vragen. Elke (groot)ouder, kinderverzorgster, kleuterjuf, leerkracht, oppas wordt ermee geconfronteerd. Zij durven onverwachte, vaak grappige maar soms ook moeilijke kindervragen stellen. Waar komt de wereld vandaan? Kunnen dieren denken? Waarom gaan mensen dood? Waarom is er oorlog? Waarom gaan mama en papa uit elkaar? Waarom is dat kindje zwart? Waar is mijn (dode) poes naartoe? Kinderen zijn van nature onderzoekers en de wereld van een kind is één grote ontdekkingsreis. Wanneer ze nog heel klein zijn is alles voor een kind vanzelfsprekend. s Morgens staan we op en s avonds gaan we slapen. Maar op een bepaald moment gebeurt het dat dingen minder vanzelfsprekend zijn. En dan komen de vragen. Als volwassene wil je deze vragen (zo goed mogelijk) beantwoorden. Maar dit is niet altijd even gemakkelijk, soms sta je met je mond vol tanden en weet je niet wat of hoe te antwoorden of roept het antwoord nog meer vragen op. Hoe geef je dan het juiste antwoord en op welke manier dat het kind ermee tevreden is. En hoe voel je je zelf bij je antwoorden? Levensvragen van kinderen dagen ons uit om zelf stil te staan bij onze zingeving, onze eigen vragen en gevoelens en om eerlijk te zoeken naar antwoorden. Tijdens deze interactieve vorming krijg je achtergrondinformatie over de ontwikkeling van kindervragen, de kracht van een verhaal en krijg je een lijst met (goede) boeken die je kan raadplegen. Door uitwisseling van persoonlijke ervaringen kan je je als deelnemer alleen maar verrijken. Je krijgt uiteraard een aantal tips en er wordt ook stilgestaan bij een enkele valkuilen bij het beantwoorden van de kindervragen. Doelgroep elke ouder, grootouder, kinderverzorgster, kleuterjuf, leerkracht, kinderoppas Wanneer 18 februari 2014 van 13u30 tot 16u30 Waar De Kriekelaar Gallaitstraat 86, 1030 Schaarbeek Begeleiding Marleen, Daems, vormingswerker Deelnameprijs 35 Doelgroep elke ouder, grootouder, kinderverzorgster, kleuterjuf, leerkracht, kinderoppas Wanneer 13 maart 2014 van 19u00 tot 22u00 Waar De Kriekelaar Gallaitstraat 86, 1030 Schaarbeek Begeleiding Marleen, Daems, vormingswerker Deelnameprijs 35 Grime, bodypaint, henna en theatergrime voor peuters, kleuters en kinderen tot 12 jaar Doel: basistechnieken aanleren, materiaalkennis en voorbeelden inoefenen voor alle leeftijden Inhoud: we starten met alle basistechnieken, materiaalvoorstelling en eenvoudige oefeningen. Vervolgens gaan we zelf aan de slag met schilderen op de handen, voeten en het aangezicht. Wat dacht je van een zonnetje, een bloempje of een plopmuts? Breng ook je fototoestel mee! Tattoo s komen ook aan bod. Doelgroep leerkrachten, opvoeders, ouders, geïnteresseerden Wanneer 17 maart 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Deelnameprijs 73 ( 70 cursusgeld + 3 materiaalkost) 12

Het kindvriendelijke huis Kleine kinderen hebben een thuis nodig om in te leven. Maar hoe maken we een leuke thuis? Tijdens deze vorming bekijken we hoe we de woning en de buitenruimte kindvriendelijk en aantrekkelijk kunnen maken. Veiligheid is hierbij ook enorm belangrijk. We bekijken dan ook samen wat de mogelijkheden zijn, vanuit de verschillende opvoedingsstijlen en locaties. Je mag zelf ook fotomateriaal meebrengen. Doelgroep ouders en zorgverleners Wanneer 28 april 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Lichaamsbeleving en seksuele opvoeding bij baby, peuter en kleuter Doel: het belang van aanraking en knuffelen en het ontdekken van het eigen lichaam bij jonge kinderen. Aan de hand van voorbeelden leren hoe kinderen zelf de grenzen kunnen aangeven. Inhoud: we bekijken de lichaamsontwikkeling en beleving bij de jonge kinderen en praten over grenzen stellen. Aan de hand van tactiele spelletjes worden technieken aangeleerd die kinderen kunnen gebruiken om neen te leren zeggen bij overschrijdend gedrag. Doelgroep ouders en zorgverleners Wanneer 16 mei 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Musiceren met baby s en peuters van 0 tot 3 jaar Wist je dat kinderen al muzikaal gevoelig zijn van voor de geboorte? Wist je dat het mooiste lied, het lied is dat je zelf zingt? Je krijgt materiaal aangereikt om muzikaal zelfs met de allerkleinsten aan de slag te gaan. We zingen allerlei liedjes, spelen met muziekinstrumenten en materialen zoals doekjes en stokjes. Je maakt kennis met instrumenten die zich goed lenen tot muzikaal spel met baby s, dreumesen en peuters. Niet enkel actief spelen is belangrijk, maar ook de plaats die muziek krijgt in jouw omgeving: zijn er vaste muziek momentjes, zing je tijdens het verversen, zing je de kindjes hun naam toe, welke muziek staat op de achtergrond, enz... Je gaat naar huis met een rugzakje muzikaal materiaal, ideeën en inspiratie. Doelgroep ouders en zorgverleners Wanneer 11 maart 2014 van 09u30 tot 12u30 Waar De Ast Zakske 2, 9700 Oudenaardel Begeleiding Bart Merlevede, muziektherapeut Deelnameprijs 35 13

Musiceren met kleuters van 3 tot 6 jaar Musiceren met kinderen van 6 tot 12 jaar In deze vorming, toegespitst op de samenwerking met kleuters, wordt concreet en bruikbaar muzikaal materiaal aangeboden. We spelen muzikale spelletjes en zingen liedjes in thema. Dit vanuit verschillende emoties en vanuit de ontwikkelingsgebieden van de kleuter. We gaan aan de slag met eenvoudige muziekinstrumenten, soms zelf gemaakt, soms niet. Er worden materialen getoond die geschikt zijn voor het muzikaal werken met deze leeftijdsgroep. De vorming nodigt de deelnemer uit zich te laten inspireren en nieuwe ideeën op te doen, die meteen in het werkveld van (muzikaal) werken met kinderen bruikbaar zijn. In deze vorming, toegespitst op de samenwerking met lagere school kinderen, wordt concreet en bruikbaar muzikaal materiaal aangeboden. We spelen muzikale spelletjes en zingen liedjes in thema. Dit vanuit verschillende emoties en vanuit de ontwikkelingsgebieden van de kinderen. We gaan aan de slag met eenvoudige muziekinstrumenten, soms zelf gemaakt, soms niet. Er worden materialen getoond die geschikt zijn voor het muzikaal werken met deze leeftijdsgroep. De vorming nodigt de deelnemer uit zich te laten inspireren en nieuwe ideeën op te doen, die meteen in het werkveld van (muzikaal) werken met kinderen bruikbaar zijn. Doelgroep ouders en zorgverleners Wanneer 12 maart 2014 van 09u30 tot 12u30 Waar De Ast Zakske 2, 9700 Oudenaarde Begeleiding Bart Merlevede, muziektherapeut Deelnameprijs 35 Doelgroep ouders en zorgverleners Wanneer 13 maart 2014 van 09u30 tot 12u30 Waar De Ast Zakske 2, 9700 Oudenaarde Begeleiding Bart Merlevede, muziektherapeut Deelnameprijs 35 Omgaan met baby s De leefwereld van baby's is enorm boeiend. Het eerste levensjaar is dan ook enorm belangrijk voor hun verdere ontwikkeling. We bekijken samen de ontwikkeling van onze baby's en ontdekken zo onze invloed op het spelen, de lichaamsbeleving en het welbevinden van het kleintje. Alles uit de leefwereld van baby's komt dus aan bod. Doelgroep ouders en zorgverleners Wanneer 3 april 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold 14

Omgaan met hooggevoeligheid bij kinderen Hooggevoelige kinderen: Wat zijn de kenmerken? Hoe ga je ermee om? Deze kinderen hebben een fijngevoelig zenuwstelsel en een actieve amygdala waardoor de prikkels uit hun omgeving een diepe indruk op hen maken en ze meer tijd en rust nodig hebben om deze indrukken te verwerken. Vaak zijn zij zich daar zelf niet van bewust, of krijgen zij daar, door hun drukke programma, de kans niet toe. Als gevolg daarvan voelen zij zich geïrriteerd, worden prikkelbaar en overbeweeglijk of juist gesloten of somber. Maar, afhankelijk van de manier waarop ermee omgegaan wordt, kan hun grote gevoeligheid ook als een mooi talent beschouwd worden zodat ze kunnen opgroeien tot bewuste en gelukkige volwassenen. Wat kunnen wij voor deze kinderen doen? Hoe kunnen we hen beter begrijpen en hen helpen om beter om te gaan met hun grote gevoeligheid? In deze workshop, die zowel voor ouders als voor leerkrachten heel interessant is, krijg je talloze voorbeelden uit de praktijk en praktische tips en adviezen voor dagelijkse toepassing. Doelgroep geïnteresseerden Wanneer 16 mei 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar W.I.V. Lijnmolenstaat 151, 9040 Sint-Amandsberg Begeleiding An Michiels, therapeute gespecialiseerd in het omgaan met hooggevoeligheid, en auteur van het kinderboek De Hoogsensitiviteit Survivalgids Omgaan met moeilijke opvoedingssituaties bij jonge kinderen We gaan op zoek naar een respectvolle manier om te kunnen omgaan met momenten waarop jonge kinderen niet doen of laten zien wat wij graag zouden willen. Hoe kunnen we op een correcte manier contact maken met een kind dat het moeilijk heeft? Enerzijds willen we hem/haar laten voelen dat we begrip willen opbrengen voor hun emotionele pijn, dat we willen snappen wat maakt dat ze niet anders kunnen dan dit gedrag te laten zien. Anderzijds is het ook heel belangrijk om hun gedrag te begrenzen en hen te leren omgaan met frustraties wij als volwassenen bepalen wat kan en wat niet. Dit evenwicht tussen begrijpen en begrenzen is de kern van het opvoeden een hele uitdaging! Doelgroep kinderverzorgsters, kleuterleidsters, geïnteresseerden, Wanneer 23 januari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar Remysite Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal Begeleiding Ida Dom, kinderpsychologe en gedragstherapeute 15

Ontdek je eigen opvoedingsstijl Opvoeden in vertrouwen zonder straffen of belonen Bij de opvoeding van kinderen vinden we het belangrijk dat ze zich goed kunnen ontplooien. We willen dat ze het beste uit zichzelf halen, genieten van het leven, er geraken, dat ze zich veilig en geliefd voelen, dat ze zelfvertrouwen hebben We zijn geneigd nadruk te leggen op die zaken die we zelf belangrijk vinden. Onze eigen persoonlijkheid heeft dus invloed op de manier waarop we met kinderen omgaan. In deze vorming Leer je je eigen natuurlijke manier van doen kennen en hoe dit je opvoedingsstijl beïnvloedt. Leer je de sterktes en valkuilen van je eigen stijl kennen. Leer je de verschillende stijlen van kinderen kennen en hoe je hiermee rekening kan houden. Leer je hoe je kinderen kan motiveren en bemoedigen, rekening houdend met hun eigen stijl. Leer je stilstaan bij je sterktes en uitdagingen in het toepassen van belangrijke opvoedingsprincipes. Leer je het opstellen van een persoonlijk actieplan. Bij deze vorming wordt gebruik gemaakt van het DISC gedragsprofiel. Dit instrument geeft inzicht in je eigen sterktes, motivaties en uitdagingen bij het opvoeden. Theorie wordt afgewisseld met oefeningen en het bespreken van eigen ervaringen. Inhoud Uitleg i.v.m. het DISC persoonlijkheidsprofiel. Invullen van je eigen profiel. Je eigen stijl van opvoeden herkennen en je manier van omgaan met de verschillende stijlen van kinderen. Hoe kunnen we kinderen helpen opgroeien tot respectvolle en krachtige mensen die iets willen bijdragen aan het geluk van anderen zonder zichzelf tekort te doen? Hoe geef ik kinderen grenzen aan zonder ze te conditioneren of te manipuleren? Hoe laat ik hen in hun waarde zonder mijn eigen behoeften te ontkennen of te verloochenen? Hoe kunnen we hen helpen verantwoordelijkheid te nemen zodat ze de dingen doen vanuit zichzelf en niet omdat ze beloond of gestraft worden? Volgens het 'communicatiemodel' van Marshal Rosenberg is het doel van communicatie elkaar ontmoeten in verbondenheid. Het gaat erom dat je elkaar respecteert en met verwondering kijkt naar de verschillen. Het doel is dus niet: 'voor elkaar krijgen dat je kind doet wat jij zegt.' Deze vorming heeft tot doel een inzicht te geven in respectvol en verbindend communiceren en de deelnemers d.m.v. oefeningen handvatten aan te reiken om tot een effectievere communicatie en samenwerking te komen met kinderen. We oefenen in het waarnemen en uitspreken van - onze waarneming - onze gevoelens - onze behoeften - ons verzoek Tijdens deze training wordt op een zeer praktische en levendige manier het model van Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg voorgesteld. We onderzoeken de valkuilen die respectvolle communicatie belemmeren en we oefenen aan de hand van concrete voorbeelden en ingebrachte situaties van de deelnemers. Doelgroep Iedereen die met opvoeden te maken heeft Wanneer 21 februari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar W.I.V. Lijnmolenstaat 151, 9040 Sint-Amandsberg Begeleiding Veerle Gouwy, pediatrisch verpleegkundige, geautoriseerd DISC trainer Deelnameprijs 74 ( 70 cursusgeld + 4 DISC introductie) Doelgroep leerkrachten, opvoeders, ouders, geïnteresseerden Wanneer 28 april 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar Kwadraet M. Hendrikaplein 64a, 9000 Gent Begeleiding Martine Bal, creatief agoge 16

Op zoek naar troost in het levensverhaal van gekwetste kinderen Tweedaagse voor alle zorgenden omtrent opvanggezinnen. Pleegkinderen, adoptiekinderen, geplaatste kinderen worden in hun jonge leven geconfronteerd met grote verliezen. Zo is het gegeven dat hun biologische ouders niet voor hen kunnen zorgen, een eerste, fundamenteel verlieservaring. Deze kinderen (en hun omgeving) hebben vaak de ermee gepaard gaande gevoelens ontkend of onderdrukt. In plaats daarvan is er een idee van dankbaar moeten zijn voor de zorg en de kansen die deze opvang hen biedt. Maar diep in hen zijn deze pijnlijke gevoelens er nog wel, en vragen ze om erkenning en begrip, zonder oordeel. We reiken een kader aan waarbij het duidelijk wordt waarom een kind in heftige emotionele pijn vaak niet de pijn naar buiten kan brengen, maar wel een ander afwerend gedrag stelt om de pijn niet te voelen. Dit wordt dan vaak omschreven als het probleemgedrag omdat het storend is voor de omgeving, maar ook geen oplossing biedt aan de dieperliggende behoefte(n) van het kind. Als we kinderen kunnen bijstaan om doorheen de pijn te voelen, geeft dit hen vaak ook een mogelijkheid om troost te aanvaarden. Als rode draad voor deze workshop werken we met een nieuw prentenboek dat speciaal voor deze kinderen is geschreven. In de hoop dat het een troost kan zijn maar ook vooral iets om samen van te genieten! Doelgroep pleegouders, adoptieouders, opvoeders in de jeugdzorg, gezinsbegeleiders Wanneer 14 februari en 28 maart 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar Remysite Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal Begeleiding Lies Ledegen, kleuterleidster en integratieve kindertherapeute. Heeft reeds 10 jaar een thuispraktijk voor kinderen tussen 4 en 12 jaar. Werkte voorheen in het onderwijs, tevens auteur van het boek Pipa vindt een weg. Deelnameprijs 150 (+ het boek Pipa vindt een weg wordt die dag vrijblijvend aangeboden aan 18, ter plaatse te betalen) Opvoeden van kinderen: een beetje geven en een beetje nemen Doel: inzicht krijgen in opvoedingsstijlen om zo tot een pedagogisch verantwoorde opvoedingsstijl te komen die jou het meeste ligt. Inhoud: aan de hand van verschillende opvoedingsstijlen bekijken we de mogelijkheden in onze opvoeding. Straffen en belonen: wanneer zitten we op het juiste spoor? En hoe zit het nu eigenlijk met de goede manieren bij kinderen? Hoe kunnen we hen, op een leuke manier, helpen in hun groeiproces? Doelgroep leerkrachten, opvoeders, ouders, geïnteresseerden Wanneer 24 maart 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold 17

Snoezelen voor baby, peuter en kleuter Spelen met baby, peuter en kleuter Doel: door gebruik te maken van de zintuigen stimuleren we de ontwikkeling van kinderen. Inhoud: wat is snoezelen en hoe doen we dit met een groep kinderen? Tijdens deze vormingsdag kom je alles te weten over het doel, het waarom en hoe je dit praktisch aanpakt. Er wordt ook beeldmateriaal getoond en we gaan zelf aan de slag met potlood, papier en materiaal om snoezelvoorwerpen te maken. Doel: door gebruik te maken van verschillende uitgangspunten, ontwikkelen we alle soorten spel. Inhoud: cognitieve-, motorische-, bewegingspelletjes, De soorten spel bespreken we aan de hand van voorbeelden en beeldmateriaal. We kijken ook welke spelletjes mogelijk zijn aan de hand van de ontwikkeling en leeftijd. Verantwoord spelen hoort er natuurlijk ook bij! Deze vorming geeft een ruime kijk op spel en speelgoed voor kinderen van 0 tot 6 jaar. Doelgroep leerkrachten, opvoeders, ouders, geïnteresseerden Wanneer 14 februari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Doelgroep leerkrachten, opvoeders, ouders, geïnteresseerden Wanneer 24 januari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Spelen in de natuur Doel: het belang van natuurbeleving als je kindjes opvangt. Leuke spelletjes ontdekken met en in de natuur Inhoud: aan de hand van materiaal en voorbeelden ontdekken we hoe de natuur een grote ontdekkingstocht is voor kinderen. Spelen in de natuur is positief voor hun volledige ontwikkeling. Doelgroep ouders en zorgverleners Wanneer 5 mei 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold 18

Taalactivering Hoe leert een kind taal? Hoe leert een kind twee talen? En wat kan jij doen om een kind daarbij te helpen? Van blabla naar boekenkast: we overlopen de stadia in de taalontwikkeling en bekijken hoe je een kind stimuleert. We kijken hoe we anderstalige kinderen kunnen aanmoedigen om het Nederlands onder de knie te krijgen. Hoe we kinderen uit taalarme milieus extra kunnen steunen. t Is niet alleen theorie, je krijgt ook een overzicht van handig en leuk materiaal dat je in de kinderopvang of thuis kan gebruiken. En vooral eenvoudige, praktische tips. Want taalstimulering ligt in de kleinste dingen. Zoek het niet te ver, een praatje maken of de klassiekers uit jouw kindertijd zingen helpen een kind op weg van blabla naar boekenkast! Doelgroep geïnteresseerden, kinderverzorg(st)ers, Wanneer 28 februari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar De Zandloper Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel Begeleiding Ariane D Hondt, sociolinguïste gespecialiseerd in taalontwikkeling en diversiteit Verhaaltjes vertellen en verhalen maken voor peuters en kleuters Doel: tips om het voorleesmoment leuk en boeiend te maken, eenvoudige verhaaltjes maken. Inhoud: we bekijken welke technieken mogelijk zijn om verhalen boeiend te vertellen. Na het maken van onze leeshoek gaan we zelf aan de slag met bestaande en zelfgemaakte verhaaltjes. De gemaakte verhaaltjes worden mooi afgewerkt! Doelgroep alle personen die met peuters en kleuters werken, ouders en geïnteresseerden Wanneer 25 april 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Verhalen achter kindertekeningen Doel: ontdekken wat een kind kan uitdrukken via tekeningen en het creatieve spel. Inhoud: aan de hand van de ontwikkeling en de leefwereld van kinderen ontdekken we wat er in hen omgaat. We gaan zelf ook aan de slag met creatief materiaal en ontdekken zo welke technieken bruikbaar zijn om toe te passen met onze kinderen. Doelgroep alle personen die met kinderen werken, ouders en geïnteresseerden Wanneer 4 april 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold 19

Voeding en moeilijk eetgedrag bij baby, peuter en kinderen Doel: het algemeen voedingspatroon bekijken en moeilijk eetgedrag leren herkennen en proberen te verbeteren Inhoud: Eten heeft vooral met voeding en opvoeden te maken. Basistips en voorbeelden zorgen ervoor dat je inzicht krijgt in het voedingpatroon van kinderen en oplossingen voor moeilijk eetgedrag. Doelgroep leerkrachten, opvoeders, ouders, geïnteresseerden Wanneer 14 maart 2013 van 09u30 tot 16u30 Waar PRH Otto Veniusstraat 15, 2000 Antwerpen Begeleiding Helga Bauwens, vormingsmedewerker & consultant kinderopvang en onderwijs, pedagogisch en klinisch geschoold Werken met verhalen en metaforen Uitgangspunt In de individuele hulpverlening werk ik vaak met (klachtspecifieke) metaforen of verhalen voor het kind op maat gemaakte verhalen of metaforen. Ik schrijf zelf een kort verhaal dat aansluit bij de reden van de begeleiding, de achterliggende moeilijkheden en emoties, en de mogelijke hulpbronnen of krachten van het kind. Als je dit verhaal kan doen vertrekken vanuit hun zelfaangebrachte symbolieken, lievelingsdieren, kleuren, materialen, landschappen, natuurfenomen, dan sluit je heel nauw aan bij hun levensverhaal. Op die manier kan een verhaal als verwerking, als suggestie naar het aanboren van hun hulpbronnen, een hele mooie interventie zijn. In het werken met zelfgemaakte verhalen of metaforen, merk ik telkens weer hoe je op een indirecte, kindgerichte manier herinterpretaties of suggesties kan geven die zeer sterk en vaak blijvend doorwerken. We gaan aan de slag om zelf een verhaal te maken voor of met een kind of jongere in onze praktijk! Doelgroep mensen die kinderen of tieners (tot 14 jaar) professioneel en individueel begeleiden Wanneer 21 maart en 8 mei 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar Romaanse Poort Brusselsestraat 63, 3000 Leuven Begeleiding Lies Ledegen, kleuterleidster en integratieve kindertherapeute. Heeft reeds 10 jaar een thuispraktijk voor kinderen tussen 4 en 12 jaar. Werkte voorheen in het onderwijs. Deelnameprijs 150 20

Kinderen en hun ontwikkeling : Dag- en avondvormingen door Marc Litière Marc Litière biedt dit voorjaar bij Zorg-Saam 4 onderwerpen aan: faalangst schrijfmotoriek schoolrijpheid en richtingsmoeilijkheden die kaderen binnen het thema Kinderen en hun ontwikkeling. Deze onderwerpen kunnen een ganse dag gevolgd worden of tijdens een avondvoordracht. Ik kan dat niet! zegt mijn kind. Dagvorming Omgaan met faalangst bij kinderen. Open your eyes now, tell me what you see It s no surprise, what you see is me Doel: Leren herkennen van de signalen van faalangst, kijken naar de betekenis achter Ik kan dat niet!, stilstaan bij onze feedback en verwachtingen, omdraaien van de negatieve cirkel naar een positieve cirkel, zorgen dat kinderen toch een opdracht willen uitvoeren, leren van oefenprincipes die zorgen voor ik kan dat wel! Inhoud: Ik kan dat niet zijn woorden die alle kinderen (en ook volwassenen) weleens in de mond nemen. Vaak heeft deze uitspraak een signaalfunctie. Ze kan erop wijzen dat je kind faalangst heeft, of andere problemen thuis of op school. Het is erg belangrijk dat we kijken en luisteren naar onze kinderen en zeker niet antwoorden met dooddoeners als jij kan dat wel!, die angst The Beatles groeit er wel uit of ik was vroeger ook zo!. Tijdens deze vorming bekijken we de verschillende soorten angst en hoe een kind evolueert van Ik kan dat niet! naar faalangst en wat dit betekent voor de totale ontwikkeling. We geven adviezen om met faalangst om te gaan en om faalangst te vermijden en we zullen ook oefeningen doen om zowel het Ik kan dat niet! als het Ik kan dat wel te ervaren. Bij deze aanpak is positiviteit en geloof in het wonder van het kind erg belangrijk. We geven oefenprincipes en -ideeën die je daarna thuis, op school en in de zorg of begeleiding kan toepassen. Tijdens deze vorming wordt er een antwoord gegeven op volgende vragen: Waarom zeggen kinderen Ik kan dat niet!? Welke kinderen zeggen dit vooral? Welk is de boodschap die ze hiermee willen overbrengen? Wat is angst en wanneer is bang zijn een probleem? Hoe ontstaat faalangst? Welke soorten faalangst zijn er? Wat is motoriek, wat is psychomotoriek en wie werkt hieraan? Wat is verwachting en wat is realiteit? Welk is de taak van de verschillende participanten? Hoe zit het met faalangst en schoolrijpheid? Waarom willen sommige kinderen niet tekenen, puzzelen, schrijven? Wat met leerproblemen en schrijfmotorische problemen? Hoe reageer je best als je kind zegt Ik kan dat niet!? Wat mag je zeker niet doen en wat kan je wel doen? Welke boodschap moeten we geven aan onze tieners en pubers? Wanneer moeten we hulp zoeken? Hoe vermijden we dat onze kinderen zeggen Ik kan dat niet!? Hoe brengen we onze kinderen er toe om een opdracht toch te volbrengen? Welke oefeningen zijn er belangrijk en waarom? Hoe kunnen ouders, grootouders en leerkrachten best samenwerken in het voordeel van het kind? Doelgroep ouders, grootouders, leerkrachten, therapeuten en alle personen die met kinderen werken en spelen Wanneer 14 januari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar Remysite Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal Begeleiding Marc Litière, psychomotorisch systeemtherapeut, coördinator Groepspraktijk Psychomotoriek voor Kinderen te Leuven 21

Ik kan dat niet! zegt mijn kind. Avondvoordracht Omgaan met faalangst bij kinderen. Vanuit theorie, praktijkvoorbeelden en 30 jaar ervaring in het diagnosticeren en begeleiden van kinderen en jongeren zal er op deze avond een antwoord gegeven worden op volgende vragen: - Waarom zeggen kinderen Ik kan dat niet!? - Welke kinderen zeggen dit vooral? - Welk is de boodschap die ze hiermee willen overbrengen? - Wat is angst en wanneer is bang zijn een probleem? - Hoe ontstaat faalangst? - Welke soorten faalangst zijn er? - Wat is motoriek, wat is psychomotoriek en wie werkt hieraan? - Wat is verwachting en wat is realiteit? - Welk is de taak van de verschillende participanten? - Hoe zit het met faalangst en schoolrijpheid? - Waarom willen sommige kinderen niet tekenen, puzzelen, schrijven? - Wat met leerproblemen en schrijfmotorische problemen? - Hoe reageer je best als je kind zegt Ik kan dat niet!? - Wat mag je zeker niet doen en wat kan je wel doen? - Wanneer moeten we hulp zoeken? - Hoe vermijden we dat onze kinderen zeggen Ik kan dat niet!? - Hoe brengen we onze kinderen er toe om een opdracht toch te volbrengen? - Welke oefeningen zijn er belangrijk en waarom? - Hoe kunnen ouders, grootouders en leerkrachten best samenwerken in het voordeel van het kind? Doelgroep ouders, grootouders, leerkrachten, therapeuten en alle personen die met kinderen werken en spelen Wanneer 21 januari 2014 van 20u00 tot 22u30 Waar Remysite Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal Begeleiding Marc Litière, psychomotorisch systeemtherapeut, coördinator Groepspraktijk Psychomotoriek voor Kinderen te Leuven Deelnameprijs 35 De deelnemers krijgen nuttige tips en adviezen en er zal ruimschoots gelegenheid zijn voor vraagstelling en discussie. Tevens zullen er oefeningen gemaakt worden om zowel het kunnen als het niet kunnen te ervaren en zullen we ons als ouder en leerkracht even bezinnen over de feedback die we geven aan onze kinderen. 22

Mijn kind leert schrijven en hoe kan ik helpen? Dagvorming Schrijfmotoriek: mogelijkheden en beperkingen. Wie schrijft die blijft, wie schrijft die wordt gelezen, Dus het schrijven moet blijven Marc Litière Doel: inzicht verwerven in de mogelijkheden, moeilijkheden en valkuilen van het leren schrijven, leren van de schrijfvoorwaarden en komen tot inzicht in een goed schrijfproduct en een goed schrijfproces, stilstaan bij de belangrijke functie van tekenen, inkleuren en voorbereidende schrijfmotorische krullen om tot vlot schrijven te komen, inzicht in de grootste moeilijkheden en hun oplossingen, komen tot een leuk en motiverend oefenprogramma. Inhoud: we staan er als volwassene weinig bij stil hoe moeilijk het is om vlot te kunnen schrijven. Om tot een vlot en goed handschrift te komen zijn er verschillende voorwaarden nodig. Maar het is ook belangrijk wanneer we beginnen, welk materiaal we gebruiken en of we een goede schrijfmethode en goede oefeningen gebruiken. Bij het leren schrijven duiken er regelmatig moeilijkheden op en linkshandigheid, richtingsmoeilijkheden, zwakke fijnmotoriek en traagheid zijn er enkele van. Wat als het schrijven niet lukt? is ook een belangrijke vraag en dan hebben we het over dysgrafie, dyspraxie en dysorthografie. We kijken wat de functie is van de verschillende participanten (ouders, leerkracht, zorgleerkracht, leerkracht bewegingsopvoeding, CLB, therapeut, kind zelf) en wanneer we ons zorgen moeten maken of wanneer externe hulp nodig is. We zullen zelf ook schrijven en bezig zijn met voorbereidende en goede oefeningen. Doelgroep ouders, grootouders, leerkrachten, therapeuten en alle personen die met kinderen werken en spelen Wanneer 17 januari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar Remysite Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal Begeleiding Marc Litière, psychomotorisch systeemtherapeut, coördinator Groepspraktijk Psychomotoriek voor Kinderen te Leuven Tijdens deze vorming wordt er een antwoord gegeven op volgende vragen: Wat is schrijven en welk zijn de voorwaarden om te kunnen schrijven? Wanneer begint het schrijfonderricht en mogen kleuters schrijven? Hoe gaan we het schrijven evalueren? Welk is de juiste potloodgreep en wanneer moet deze aangeleerd worden? Wanneer is een schrijfmethode goed? Welke schrijfmoeilijkheden zijn er? Welke hulpmiddelen zijn er om het schrijven te vergemakkelijken en welke adviezen en tips zijn er om de schrijfmoeilijkheden en -problemen te verhelpen? Wanneer moeten leerkrachten kinderen verwijzen voor schrijfmotorische diagnostiek? 23

Mijn kind leert schrijven en hoe kan ik helpen? Avondvoordracht Schrijfmotoriek: mogelijkheden en beperkingen. Vanuit theorie, praktijkvoorbeelden en 30 jaar ervaring in het diagnosticeren en begeleiden van kinderen zal er tijdens deze voordracht een antwoord gegeven worden op volgende vragen: Wat is schrijven? Welk zijn de voorwaarden om te kunnen schrijven? Wanneer begint het schrijfonderricht? Mogen kleuters schrijven? Hoe is de opbouw van tekenen? Welk is de functie van de schrijfmotorische krullen of lussen? Hoe gaan we het schrijven evalueren? Welk is de juiste potloodgreep en waarom? Wanneer moet de correcte potloodgreep aangeleerd worden? Wanneer is een schrijfmethode goed? Welke schrijfmoeilijkheden zijn er? Wat doen we met begrippen als lateralisatie en richtingsmoeilijkheden? Welke hulpmiddelen zijn er om het schrijven te vergemakkelijken? Welke adviezen en tips zijn er om de schrijfmoeilijkheden en -problemen te verhelpen? Wanneer moeten we kinderen verwijzen voor schrijfmotorische diagnostiek? Wat met leerproblemen, dyslexie, ADHD, NLD, dyspraxie, ruimtelijke problemen...? Doelgroep ouders, grootouders, leerkrachten, therapeuten en alle personen die met kinderen werken en spelen Wanneer 11 februari 2014 van 20u00 tot 22u30 Waar Remysite Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal Begeleiding Marc Litière, psychomotorisch systeemtherapeut, coördinator Groepspraktijk Psychomotoriek voor Kinderen te Leuven Deelnameprijs 35 De deelnemers krijgen nuttige tips en adviezen en er zal ruimschoots gelegenheid zijn voor vraagstelling en discussie. 24

Juf, mag ik overvaren? Dagvorming Schoolrijpheid, van een grote sprong naar een kleine stap. Juf, mag ik overvaren? Ja of nee? Moet ik voor mijn schoolrijpheidsproef slagen? Ja of nee? Doel: inzicht verwerven in de eigenheid van kleuterklas en lagere school, schoolrijpheid zien als een proces en een interactief gebeuren, leren omgaan met schoolrijpheidsproeven, aandacht voor de ontwikkeling en eigenheid van elk kind, kijken naar wat een kind wel kan, inzicht in de verschillende factoren die schoolrijpheid bepalen en hoe we daar thuis speels aan kunnen werken Inhoud: alle kinderen staan op een bepaald moment voor de drempel tussen het kleuteren en het leren lezen, schrijven en rekenen. Een belangrijke stap, maar is je kind er wel klaar voor? We gaan tijdens deze vorming dieper in op de schoolrijpheid: wat is het? Welke vaardigheden moet een kind onder de knie hebben om vlot mee te kunnen? Hiernaast geven we veel praktische tips en oefeningen mee om kinderen goed te begeleiden. We staan ook stil bij schrijfmotorische krullen, raamfiguren en moeilijke begrippen als taakhouding, concentratie, welbevinden en betrokkenheid. Hoe moeten we schoolrijpheid bepalen en kunnen we het eigenlijk wel meten? Wat doen we als het allemaal niet zo vlot gaat. Kortom: wanneer is je kind schoolrijp en hoe kan ik hier als ouder, grootouder, leerkracht en begeleider aan bijdragen? Tijdens deze vorming wordt er een antwoord gegeven op volgende vragen: - Hoe wordt schoolrijpheid bepaald en gemeten en hoe zou het veel beter kunnen of moeten? - Wat is een goede schoolrijpheidsproef en hoe moeten wij hiermee omgaan? - Welke mogelijke adviezen zijn er en wanneer is welk advies het beste? - Wat kunnen school en leerkrachten doen om hun kleuters beter te begeleiden naar schoolrijpheid? Wat doen ze beter niet? - Welke oefeningen en activiteiten kunnen we doen en welke oefenblaadjes zijn goed? - Welke alarmsignalen zijn er ivm schoolrijpheid en hoe pakken we specifieke problemen aan? Doelgroep ouders, grootouders, leerkrachten, therapeuten en alle personen die met kinderen werken en spelen Wanneer 4 februari 2014 van 09u30 tot 16u30 Waar Remysite Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal Begeleiding Marc Litière, psychomotorisch systeemtherapeut, coördinator Groepspraktijk Psychomotoriek voor Kinderen te Leuven - Wat is het grote verschil tussen de laatste kleuterklas en het eerste leerjaar en hoe komt het dat deze overgang nog steeds zo groot is? - Welke zijn de voorwaarden voor schoolrijpheid en wat moet een kind dan allemaal kennen en kunnen? - Hoe denken kinderen zelf over schoolrijpheid en welke thema s zijn voor hen belangrijk? 25