ksgv-studiebijeenkomst Misbruik, hulpverlening en therapie, met oog voor zingeving en spiritualiteit Antwerpen-Wilrijk, donderdag 13 juni 2013, 9.00 13.00 uur Theologisch en Pastoraal Centrum (tpc), Groenenborgerlaan 149
Seksueel misbruik in de hulpverlening kwam de afgelopen jaren geregeld in het nieuws en bracht heel wat teweeg: in de publieke opinie, in zorginstellingen, bij beroepsverenigingen, in verenigingen van familieleden en cliënten. Er werd gewerkt aan methodieken voor verwerking en richtlijnen werden scherper gesteld. De studiebijeenkomst wil een forum creëren waarin het thema van seksueel misbruik binnen de hulpverlening op een brede manier gekaderd wordt. Zo is er ruim aandacht voor de aanpak en de methodiek van zorginstellingen, en voor de begeleiding van zorginstellingen door externe vertrouwenspersonen. Er is aandacht voor de begeleiding van slachtoffers en ook voor de hulpverlening aan daders. Verder wordt nader ingegaan op de bredere levensbeschouwelijke aspecten van het thema. Zo wordt aandacht besteed aan de complexe verwevenheid van trauma, seksualiteit en religie. Op die manier krijgt het thema ook een belichting vanuit het perspectief van zingeving en spiritualiteit: in de analyse van het thema, maar ook in de wegen die errond gevonden worden in hulpverlening, begeleiding en verwerking. Zingeving, levensbeschouwing en spiritualiteit krijgen in die zin dan ook een belichting als bronnen van verwerking in een integraal zorgperspectief. De studiebijeenkomst wil rond de genoemde items dialoog en uitwisseling bevorderen. Daarom wordt ruimte gegeven aan discussie na de lezingen en aan interactie in de workshops. Deze studiebijeenkomst wordt georganiseerd door het ksgv, kenniscentrum voor levensbeschouwing en geestelijke gezondheid (Tilburg), in samenwerking met het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum (Geel), het Provincialaat van de Broeders van Liefde (Gent), en Caritas Vlaanderen.
Programma 9.00 Onthaal en registratie. 9.15 Opening met situering van de studiebijeenkomst in de context van de Vlaamse ksgv-werking door Walter Krikilion, dagvoorzitter. Dr. Walter Krikilion, psychotherapeut en theoloog, is stafmedewerker patiëntenzorg van het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum te Geel met aandachtsgebieden zingeving, levensbeschouwing, ethiek en cliëntenparticipatie, en lid van de Raad van Advies van het ksgv. 9.30 Gust Rector: De aanpak van een zorginstelling bij misbruik door hulpverleners. Grensoverschrijdend gedrag van de kant van zorg- en hulpverleners vraagt om preventie en een concrete handelwijze. In de lezing worden aanbevelingen en handvatten gegeven ten behoeve van zorginstellingen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de recent door Zorgnet Vlaanderen gepubliceerde handleiding bedoeld ter preventie van grensoverschrijdend gedrag door zorgverleners en/of zorggebruikers. Aan bod komen: communicatie met de betreffende afdeling, betrokkenheid van personeelsleden van de instelling bij het verwerkingsproces, en de betrokkenheid van patiënten en familieleden vanuit cliëntenparticipatie. Gust Rector is klinisch psycholoog en gedragstherapeut, en is werkzaam als algemeen directeur van de psychiatrische kliniek Broeders Alexianen Tienen. 10.00 Ruard Ganzevoort: Ultieme breuken ultieme bronnen: de fundamentele relatie tussen seksualiteit, trauma en religie. Trauma, seksualiteit en religie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Bij traumatisering worden de fundamentele levensvragen, die ook in de religie centraal staan, geactiveerd. Omgekeerd zijn religieuze tradities door drongen van traumatische verhalen. In beide is seksualiteit een opvallende verschijningsvorm. Wat betekent dit voor onze interpretatie van trauma, seksualiteit en religie? Prof. dr. Ruard Ganzevoort is hoogleraar praktische theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
10.30 Discussie met beide inleiders. 10.45 pauze 11.00 Drie workshops: workshop 1 Johan Galle, Seksueel misbruik: loyaliteit en relationele verwevenheid. Seksueel misbruik is niet te tolereren. Maar bij een slachtoffer kunnen loyaliteit en betrokkenheid op de dader een belangrijke rol spelen. Moeilijk te vatten voor buitenstaanders, maar wel een realiteit. Het is van belang hiervoor in de begeleiding ruimte te creëren. Hierover handelt de workshop: hoe geef je ruimte aan relationele verwevenheid en hoe vind je hierbij een evenwicht in verhouding tot het installeren van veiligheid en het trekken van noodzakelijke grenzen? Johan Galle, maatschappelijk assistent, is werkzaam in het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (uz Brussel) en lid van de vormingscel van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling. Hij heeft een specifieke expertise ontwikkeld inzake daders van seksueel misbruik en crisisinterventies. workshop 2 Koen De Fruyt en Pierre De Smedt, Begeleiding van seksueel delinquenten: behandeling, therapie en zingeving. In deze workshop wordt gefocust op de begeleiding van daders vanuit een therapeutische benadering die oog heeft voor de dimensie van zingeving en spiritualiteit. Daarbij komen aan bod: welbevinden in het perspectief van hervalpreventie en de meerwaarde van een aanpak die vanuit interdisciplinair oogpunt cliënten op integrale wijze bejegent met het oog op een proces van heling. Koen De Fruyt, theoloog, is diensthoofd Zinzorg & Pastoraal in het Psychiatrisch Centrum Sint-Amandus te Beernem en diensthoofd Identiteit bij het Provincialaat van de Broeders van Liefde te Gent. Pierre De Smedt, maatschappelijk assistent en gestaltpsychotherapeut, is therapeutisch coördinator van de afdeling fides voor behandeling van seksueel delinquenten in het Psychiatrisch Centrum Sint-Amandus te Beernem.
workshop 3 Linus Vanlaere, De begeleiding van een zorgorganisatie na seksueel misbruik: getuigenis van een extern ethisch adviseur/vertrouwenspersoon. De directie van een organisatie binnen de bijzondere jeugdbijstand wordt plots geconfronteerd met seksueel misbruik uit het (ook vrij recente) verleden. Meteen breekt een mediastorm los, terwijl men niet eens de tijd heeft om zelfs maar te beseffen waar het precies om gaat. Het gerecht komt in actie. Wat te doen? Hoe reageren, extern, intern? Vanzelfsprekend worden er ook ethische keuzes gemaakt. Daarom wordt er, naast een woordvoerder en een jurist, ook een ethicus/vertrouwenspersoon bij betrokken. In de workshop wordt nader ingegaan op de ethische aspecten van een dergelijke situatie en op de begeleiding van een zorgorganisatie hierbij. Dr. Linus Vanlaere is ethicus binnen de Groepering van Voorzieningen voor Ouderenzorg en wetenschappelijk medewerker in stimul: zorgethisch lab. 12.00 Plenaire afsluiting onder leiding van Dominiek Lootens, met impressies vanuit de drie workshops door Ruard Ganzevoort. Dr. Dominiek Lootens, filosoof en theoloog, is beleidsmedewerker van de dngw (Caritas Antwerpen), stafmedewerker van ccv regio Caritas (Caritas Vlaanderen), projectmedewerker bij Reliëf in Utrecht, en gastdocent aan de Philosophisch-Theologische Hochschule Vallendar (Duitsland). 12.30 13.00 Receptie met broodjes.
Accreditering voor artsen wordt aangevraagd (Ethiek en Economie). aanmelding en deelnamekosten U kunt een toegangsbewijs schriftelijk, telefonisch of per e-mail vooraf aanvragen (zie de contactgegevens hieronder). Bij uw aanmelding graag ook uw workshopkeuze vermelden. De deelnamekosten bedragen voor ksgv- leden en -donateurs 30 per persoon en voor overigen 60. U kunt met betaling wachten totdat u uw toegangsbewijs met een nota ontvangt. aanmelding en verdere inlichtingen via: ksgv@ksgv.nl Postbus 90153 nl-5000 le Tilburg 0031 (0)13 466 33 42 www.ksgv.nl Het ksgv is een wetenschappelijke vereniging die een geestelijk gezonde omgang met levensbeschouwing, zingeving en religie wil bevorderen door publicaties, studiedagen en bijzondere leerstoelen.