voorbeelden van organ s Een uitgave van advies in zorgtechnologie We laten u hierbij gra vier instellingen waar gedachte, samen met hebben vormgegeven. op een slimme manie te verbeteren.
Geachte lezer, Door vergrijzing, bezuinigingen en de scheiding wonen en zorg verandert de zorg ingrijpend. Niet alleen voor de cliënt, maar net zo goed voor de zorgmedewerker en mantelzorger. Ouderen zijn mondiger en zelfredzamer en stellen andere vragen dan voorheen. Ook de politieke ambities zijn hoog: in 2020 heeft 80% van de chronisch zieken direct toegang tot medische gegevens, kan 70% van de chronisch zieken zelfstandig medische metingen uitvoeren en heeft iedereen die extramuraal zorg ontvangt beeldschermzorg en domotica tot zijn beschikking. Op een juiste manier inspelen op deze veranderingen en ambities is een must. Het is hierbij de kunst aan te sluiten op wat er nog mogelijk is en cliënten te activeren op persoonlijk niveau. Domotica, ICT-hulpmiddelen en e-health zijn hierin de sleutels tot succes, mits ze goed worden toegepast. colofon Fact fact Postbus 274 2410 AG Bodegraven 088-163 53 00 www.dwafact.nl tekst Fact, Stijlmeesters beeldmateriaal Fotostudio Arjo van de Graaff Fact adviseert over de mogelijkheden om deze technieken verantwoord en effectief in te zetten. Dit is wat wij Facilitronica noemen. Facilitronica richt zich op bewonerscomfort, patiëntgerichte zorg en professionele zorgmiddelen. Zorginstellingen werken op basis van een bepaalde visie op wonen en zorg. Aansluitend op die visie stelt Fact een systeemvisie op. Deze vormt de basis voor het formuleren van verwachtingen en eisen aan de systemen en techniek. Van hieruit wordt de uitwerking gerealiseerd. Wij begeleiden u desgevraagd tot en met de implementatie. We laten u hierbij graag kennismaken met vier instellingen waarbij we bovenstaande gedachte, samen met de opdrachtgever, hebben vormgegeven. Stuk voor stuk voorbeelden van organisaties die techniek op een slimme manier inzetten om de zorg te verbeteren. Veel inspiratie en leesplezier gewenst! Henk Jansma Senior adviseur Fact vormgeving Hollands Lof Fact is onderdeel van dwa. 3
Zowel de institutionele als de consumentenmarkt is zoekende naar technische oplossingen voor de zorg. Mensen moeten langer zelfstandig thuis wonen met technische hulpmiddelen en zorgorganisaties zijn genoodzaakt de werkprocessen efficiënter te maken met facilitronica. Nu het levensloopbestendig wonen veel aandacht krijgt, springen grote commerciële partijen in de consumentenmarkt met oplossingen als dwaaldetectie en toegangscontrole in horloges. Het kan goed zijn dat ze de institutionele markt gaan inhalen qua innovaties. Wij blijven dus ook goed kijken naar die markt om zo het beste van twee werelden te verenigen. Ons meest recente en in het oog springende facilitronica-project is zorghotel De Wartburg. Fact heeft hier een online platform geïmplementeerd voor cliënten, mantelzorgers en zorgprofessionals, gevisualiseerd op tablets en een centraal touchscreen. Het systeem is bijzonder vanwege de integratie van vele functies op uiteenlopende gebieden als energiebeheer, zorg, entertainment, beveiliging en comfort. Op deze manier wordt de zorg goedkoper. De cliënt kan namelijk meer zelf en heeft minder behoefte aan professionele zorg. Mooi vind ik dat zowel medewerkers als bewoners er probleemloos en met plezier gebruik van maken. Maar ook dat de techniek niet opvallend aanwezig is in de kamers. Ik zie dit echt als het systeem van de toekomst. Huub Albreghs Manager Facilitair Bedrijf & Bouw AxionContinu Technische uitdagingen vragen om professionele adviseurs Zelfredzaamheid vergroten Bij vrijwel al onze locaties komen facilitronica-toepassingen voor. Die variëren van beeldzorg en zusteroproepen tot toegangscontrole en inactiviteitsmetingen. Het doel daarvan is niet zozeer om te bezuinigen op mensenwerk, als wel om de zelfredzaamheid van de bewoners te verbeteren, hun veiligheidsgevoel te vergroten en hun communicatie te vergemakkelijken. Daarnaast werkt het de efficiency in de hand, bijvoorbeeld bij het toezicht op de cliënten. Als mensen s nachts hun kamer verlaten, zetten sensors automatisch een beeldverbinding met de zorg in gang. Medewerkers kunnen dan bepalen of ingrijpen wel of niet nodig is. Valse alarmen en arbeidsintensieve controlerondjes die ook nog eens storend zijn voor de bewoners sluit je hiermee uit. Fact is voor al onze zorglocaties de huisadviseur. Met de enorme technische uitdagingen die ons te wachten staan, hebben we de input van professionele adviseurs hard nodig. Fact is een vooruitstrevende sparringpartner, met ervaring in zowel de profit- als de non-profitsector waar wij op mogen meeliften. We hebben periodiek overleg met onze adviseurs, waarin we alle actuele projecten doornemen en nieuwe voorbereiden. Centraal staan altijd de gebruiksvriendelijkheid van systemen en de duurzaamheid van installaties. AxionContinu biedt zorg- en dienstverlening in verschillende woonvormen en is daarmee een van de grootste ouderenzorgorganisaties in de regio Utrecht. 5
Techniek is nutteloos als er niet een goede visie achter schuilgaat. Voor ons is het dichtsmeren van gebouwen met techniek geen doel op zich. Het is een middel om beleid vorm te geven en aan veranderende behoeften tegemoet te komen. Heel belangrijk is het om eerst visies en vraagstellingen helder te maken en dan pas aan technische oplossingen te gaan denken. Fact ondersteunt ons daarbij. Nu we het nieuwe woonzorgcentrum Emmaus in Zoeterwoude gaan realiseren, hebben we samen tijdens een workshop in kaart gebracht wat we willen bereiken en hoe we dat met techniek kunnen invullen. Wij vinden maatschappelijk verantwoord ondernemen bijvoorbeeld belangrijk. Daar kun je aan bijdragen met automatische lichtregelingen, warmtekoudeopslag, leds en zonnepanelen. Vervolgens bepaal je welk beleid je wilt hanteren als het gaat om de bewegingsvrijheid van psychogeriatrische cliënten. Wil je afdelingen hermetisch afsluiten of een open huis creëren waar men zich binnen de buitenschil vrij kan bewegen, met hulp van de techniek? Zodra je dat weet, volgt er vanzelf een rits technische oplossingen die dat beleid vorm kunnen geven. Bijvoorbeeld door toegangscontrole en camera s voor monitoring en bewaking. Techniek is een middel, geen doel Simon Francken Hoofd Algemene Zaken WIJdezorg Plug&play De ontwikkelingen in de zorgtechniek gaan zo snel, dat je van goeden huize moet komen om zonder hulp de juiste beoordelingen en keuzes te kunnen maken. Je ziet het in de privésituatie al; je koopt een smartphone en je bent nog niet thuis of er is alweer iets nieuws en beters op de markt. Systemen die we nu aanschaffen kunnen over vijf jaar verouderd zijn, lang voordat ze zijn afgeschreven. Op advies van Fact kijken we dus vooral naar open standaarden, naar toekomstbestendige systemen en software die te upgraden is. In Emmaus zorgen we in eerste instantie dat het gehele gebouw plug&play wordt uitgevoerd met netwerkkabels en wifi. Daarmee kunnen we dan nog alle kanten op als het om de hardware gaat. Al onze zorglocaties hebben het PREZO gouden keurmerk voor kwalitatieve zorg, gemeten vanuit cliëntprestaties. De cliënten zijn in alles onze drijfveer, ook als we over techniek praten. Techniek kan veel problemen oplossen, maar heeft geen antwoord op de vereenzaming van ouderen. En dat zie ik als het grootste probleem dat ons te wachten staat. Ouderen moeten langer thuis blijven wonen, persoonlijk contact wordt steeds meer vervangen door zorg op afstand, partners moeten vaak noodgedwongen gescheiden leven. Dat is niet technisch op te lossen, daar moeten wij zelf diensten en activiteiten op ontwikkelen. WIJdezorg biedt mensen van 50 jaar en ouder in de Rijnstreek maatwerk op het gebied van wonen, zorg en welzijn. 7
Bij Westerdok, een nieuw centrum voor geestelijke gezondheidszorg in Almelo, maken onze medewerkers gebruik van een private gsm (pgsm) om te bellen, maar ook om zorgoproepen en brandalarmsignalen te ontvangen. Ze hoeven daardoor niet meer met meerdere apparaten op zak te lopen. De pgsm-oplossing, geïntegreerd met systemen die op het internetprotocol werken, is voor stille ontruiming als eerste in Nederland gecertificeerd volgens de nieuwste NEN 2575:2013-norm. Daar zijn we best trots op, want veiligheid en bedrijfszekerheid zijn belangrijke randvoorwaarden bij zorgsystemen. In de praktijk schort het daar echter vaak aan. Vooral omdat losse systemen bij elkaar worden gegaard, zonder integrale gedachte. Of omdat men alleen naar de veiligheidsregels kijkt en de functionaliteit uit het oog verliest. Fact heeft ons bij de systeemkeuzes en de NEN-certificering begeleid. We maken al jaren dankbaar gebruik van hun knowhow, kennis van valkuilen en integrale denken. Wim Jellema Hoofd Automatisering Dimence Groep Functionaliteit en bedrijfszekerheid randvoorwaarden bij zorgsystemen Bij Westerdok kunnen cliënten het licht, de zonwering en het klimaat bedienen middels kleine bedienpanelen met tiptoetsen aan de wand. In de extra beveiligde ruimtes waar we patiënten afzonderen, passen we geur- en lichttherapie toe om mensen tot rust te brengen. Ze kunnen op een touchscreen met beveiligd glas zelf de instellingen regelen van de kleurtinten en -intensiteit waarbij zij zich prettig voelen. Ook kunnen ze er een film op kijken of contact zoeken met de verpleging. Verder maken we in het gebouw gebruik van zorgcamera s voor zowel observatie als detectie, identificatie en bewaking, van geautomatiseerde toegangscontrole en deurstandsignalering. Technische ondersteuning noodzakelijk Het belang van zorgdomotica neemt toe. De zorg wordt steeds duurder, budgetten juist kleiner. Om kwalitatieve zorg te blijven garanderen, wordt technische ondersteuning een absolute must. Daarbij moet je vooral niet lukraak te werk gaan, niet automatiseren om te automatiseren. Nee, we moeten bewuste keuzes maken voor oplossingen die daadwerkelijk bijdragen aan het welzijn van de cliënten en de kwaliteit van de zorg. Fact adviseert ons daarbij, verzorgt de aanbesteding en begeleidt bij de realisatie. We laten ons in het voortraject inspireren door goede voorbeelden in het werkveld en proberen samen met onze cliënten de werkelijke behoeftes boven tafel te krijgen. De Dimence Groep bestaat uit een aantal zelfstandige stichtingen. Vanuit circa 60 locaties in met name Oost-Nederland wordt geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijke dienstverlening en welzijn verleend. 9
Facilitronica werkt twee kanten op. Het verhoogt het comfort en de zelfstandigheid van bewoners en patiënten, maar het ondersteunt ook de verzorgers bij de uitvoering van hun taken. Beide worden de komende jaren belangrijker. De vergrijzing zit in een stroomversnelling terwijl het zorgpersoneel juist afneemt. Door regels, wetten en bezuinigingen zijn medewerkers ook nog eens minder inzetbaar voor de eigenlijke zorgtaken. Ouderen willen daarnaast zo lang mogelijk enige mate van regie over hun leven en leefomgeving behouden. Met facilitronica kom je iedereen in al die aspecten tegemoet. Momenteel bereiden we de introductie van diverse systemen voor in verpleeghuis Guisveld en in zorghotel Zaanstad, in samenwerking met Fact. In het verpleeghuis gaat het om vervanging van de installaties in een bestaand gebouw, bij het zorghotel om nieuwbouw met volledig nieuwe installaties. In het zorghotel kunnen alle bewoners straks middels een ipad communiceren met verpleegkundigen. Geautoriseerde verpleegkundigen hebben het elektronisch patiëntendossier (epd) op hun ipad waardoor ze bij een zorgvraag de epd-gegevens kunnen bekijken. Bewoners kunnen met hun ipad ook de verlichting en de temperatuur beheersen, de tv en de radio bedienen en bestellingen doen uit het restaurantmenu. Tevens kunnen ze de vorderingen bij de fysiotherapie bekijken, wat stimulerend werkt op het revalideren. Facilitronica verhoogt het comfort voor bewoners/patiënten en ondersteunt verzorgers Wijnand Schouten Projectmanager Evean Gemoduleerde opbouw We kwamen bij Fact terecht omdat we onder de indruk waren van de installaties bij zorghotel De Wartburg, waar Fact de Smart Homes Award mee heeft gewonnen. We zijn er met Fact-medewerkers ook gaan kijken. Fact inspireert met goede ideeën en ervaringen en denkt opbouwend mee als bijvoorbeeld plannen en budgetten niet overeenkomen. Belangrijk vind ik dat ze rekening houden met een gemoduleerde opbouw van de systemen en met open protocollen, zodat in de toekomst nieuwe toepassingen zijn toe te voegen en je niet over een paar jaar met een achterhaald systeem zit. De techniek zal in nog sterkere mate de zorgwereld gaan bepalen. Waar we nu nog rondrijden met ladeblokken vol pillen, zullen we straks automatische dispensers gaan zien. Robots die dementerenden bij hun activiteiten begeleiden, kunnen straks wellicht ook bedden opmaken. Dat betekent niet dat de zorg onmenselijk wordt. Verre van dat. Als de techniek taken overneemt, hebben verzorgers straks meer tijd voor zorgverlening. Evean is een grote zorgorganisatie in Noord-Holland en biedt thuiszorg, dagbesteding, verzorgd wonen, revalidatie, herstel en (zorg)ondersteuning. 11
ag kennismaken met bij we bovenstaande de opdrachtgever, Stuk voor stuk nisaties die techniek r inzetten om de zorg