Beweegprogramma kinderen met overgewicht Carlijn Groenen Aanleiding beweegprogramma Voor een goede gezondheid is een gezond gewicht belangrijk, zowel op jonge als op latere leeftijd. Het percentage mensen met overgewicht is in de gemeente Utrecht hoog. Maar liefst één op de drie volwassenen in Utrecht heeft overgewicht of zelfs ernstig overgewicht. Voor kinderen geldt dit voor één op de vijf. Obesitas komt in Utrecht voor bij één op de tien volwassenen. Indien dit probleem niet gekeerd wordt, zal overgewicht toenemen in de komende jaren (Schreurs, Groot & Noort, 2008). In onderstaand figuur is het percentage overgewicht en obesitas te zien verdeeld in verschillende leeftijdscategorieën: (Schreurs, Groot & Noort, 2008) Uit bovenstaand figuur blijkt dat naarmate mensen ouder worden het overgewicht toeneemt. Onder de kinderen met overgewicht kampt ruim een kwart met obesitas. In totaal betreft dit 5% van het totaal aantal kinderen. Als er ingezoomd gaat worden per wijk binnen Utrecht, is te zien dat in onder andere Zuidwest meer dan 20% van de kinderen overgewicht heeft. (Er wordt ingezoomd op Zuidwest aangezien daar de stage plaats vindt.) Zuidwest staat ook wel bekend als Kanaleneiland. In onderstaand figuur is het overgewicht onder de jeugd per wijk te zien:
(Schreurs, Groot & Noort, 2008) Het blijkt dat overgewicht vaker voorkomt onder allochtone groepen dan onder de autochtone groepen. Het komt voornamelijk voor onder de Turkse Utrechters, gevolgd door de Marokkaanse Utrechters. In Kanaleneiland is de grootste groep kinderen Marokkaans, namelijk meer dan 40%. Voornamelijk de leeftijdsgroep 4- tot en met 11-jarigen is een groot aandeel, maar liefst 47%. Een percentage van 17 heeft een Turkse etniciteit. In Kanaleneiland-Noord heeft 5% van de kinderen een Nederlandse etniciteit (Wijkbureau Utrecht-Zuidwest, 2004). Onder de bevolkingsgroep die voornamelijk voorkomt in Kanaleneiland is er de meeste behoefte aan voorlichting over gezond gewicht en leefstijl, is gebleken uit de gezondheidspeiling. Hieronder is per etniciteit te zien waar de meeste behoefte aan is. De voorlichting is gesplitst in gezonde voeding, beweging en afvallen (Schreurs, Groot & Noort, 2008). (Schreurs, Groot & Noort, 2008) Doel Het doel van het programma is jongeren met extreem overgewicht (obesitas) of ondergewicht te stimuleren meer te gaan bewegen en meer bewust te maken van gezonde voeding. Tevens het integreren van een meer actieve en een gezondere leefstijl in het gezin van kinderen met overgewicht en obesitas. Algemene subdoelen Het optimaliseren van de lichaamssamenstelling (vet/spierverhouding) waardoor de algehele conditie verbeterd wordt Het verbeteren van de motorische vaardigheden De Combinorm bewegen (NISB); tot deze is behaald en uw kind is lid van een sport en/of beweegactiviteit Vergroting van de kennis van gezonde voeding en de bewuste toepassing hiervan Vergroting van de psychosociale weerbaarheid van uw kind waardoor het meer zelfvertrouwen en meer plezier in bewegen krijgt. Stoornis Vetpercentage verminderen en spiermassa vergroten gemeten met de Tanita
Buikomvang verminderen gemeten met de buikomvang meter VO2 max verbeteren gemeten met de shuttle run test Corestabiliteit verbeterd gemeten met de TDR Algehele kracht vergroot gemeten met aantal herhalingen in 1 minuut bij de push-up, sit-up en squat Activiteit en participatie Voldoet aan de combinorm Volledige participatie tijdens de verplichte sport activiteiten op school Is lid van een sport en/of beweegactiviteit Algehele houdings- en bewegingsgedrag is geoptimaliseerd Omgeving Ouders hebben meer vaardigheden om hun kinderen op een positieve manier aan te moedigen/ondersteunen om hun leefstijl aan te passen, na deelname aan de ouderbijeenkomsten. Persoonlijk Heeft een regelmatig voedingspatroon waarbij hij/zij iedere dag ontbijt In samenwerking met de ouder(s) en het kind wordt een individueel zorgplan opgesteld aan de hand van de hulpvraag en de algemene doelen. De ouders spelen binnen het beweegprogramma een belangrijke rol. Om vooruitgang te kunnen zien, wordt er gebruik gemaakt van verschillende metingen. Globale inhoud/structuur Intake + onderzoek, een tussen- en eindevaluatie en 2 nazorgevaluaties Voor de kinderen 3 maanden lang, 2 keer per week 1 uur fysieke training met motorische en psychosociale ondersteuning 4 groepsbijeenkomsten voor de ouders over voeding en opvoeding 2 x deelname van ouders aan de training van hun kinderen; spelen met je kind en sporten met je kind (aan begin en eind) De informatie van de groepsbijeenkomsten worden spelenderwijs in de lessen van de kinderen verwerkt. Indien nodig is er individuele begeleiding van de diëtist of oefentherapie Mensendieck/Cesar in de praktijk. Eventuele samenwerkingen Om het beweegprogramma zo effectief mogelijk te maken voor kinderen, is het noodzakelijk om met verschillende disciplines samen te werken: Huisarts Jeugdartsen Schoolleerkrachten / interne begeleiders Sociaal pedagoog Diëtist Sport en welzijnsorganisaties in de wijk Inclusie- en exclusiecriteria Om deel te nemen aan het beweegprogramma zijn er inclusiecriteria opgesteld: Leeftijd van 4-13 jaar; Kinderen met extreem overgewicht/obesitas en/of; Kinderen met motorische problematiek en/of;
Participatie en betrokkenheid van ouders (deelname ouderbijeenkomsten) Exclusiecriteria: Leeftijd jonger dan 4 jaar of ouder dan 13 jaar; Geen participatie en betrokkenheid van ouders; Kinderen met een hersenaandoening Bronnenlijst Schreurs, H., Groot, K., & Noort, J. (2008). Geneeskundige en Gezondheidsdienst: Factsheet overgewicht in Utrecht. Wijkbureau Utrecht-Zuidwest. (2004). Jong, kleurrijk en sterk groeiend Zuidwest.