Workshop Notariële tools voorkoming financiële misleiding 2 juli 2015, Kenniswerf Dok 41, Vlissingen mr. B.Q. (Quirine) Claas mr. A.M. (Anthonie) Jacobse
Enkele feiten: Jaarlijks zijn naar schatting tussen de 160.000 en 200.000 ouderen het slachtoffer van mishandeling. Dat is 1 op de 20 ouderen! Hiervan zijn er geschat 30.000 ouderen slachtoffer van financieel misbruik.(movisie 2009, factsheet III)
Vervolg enkele feiten: 39 % van financieel misbruik wordt gemeld. (plusonline d.d. 20-10-2014) Financiële uitbuiting betreft meer vrouwen dan mannen (80%). De plegers bevinden zich meestal in familieverband.
Kleine conclusie: Gemiddeld gezien is de thuiswonende, alleenstaande en vrouwelijke oudere het meest kwetsbaar en loopt dus het meeste risico om slachtoffer te worden van allerlei vormen van ouderenmishandeling.
Wat is financiële misleiding? Enkele voorbeelden: De kinderen willen alleen langskomen als de reiskosten/benzinekosten/uitjes/etentjes worden betaald. De buurman doet met uw pinpas voor u de boodschappen en betaalt direct ook maar zijn eigen boodschapjes. Dochter doet uw financiën en heeft u op rantsoen gezet, want anders verdampt de nalatenschap zo snel.
Wat kunt u NU doen om misstanden bij cliënten/uzelf te voorkomen danwel tegen te gaan: De notaris is misschien niet de eerste persoon waar u aan denkt om iemands financiële belangen te behartigen; Maar, wij hebben diverse tools om u/uw cliënten (op financieel gebied) een zo n onbezorgd mogelijke oude dag te bezorgen:
Notariële beschermingsmethoden: Algemene notariële volmacht Het levenstestament Rechterlijke beschermingsmaatregelen: bewind en curatele Goed inrichten van het gewone testament
Met andere woorden, wie geef ik het vertrouwen?
Algemene notariële volmacht: Hierin geeft een persoon volmacht aan een andere persoon, voor het geval er sprake is van tijdelijke of permanente wilsonbekwaamheid, om allerlei vermogensrechtshandelingen te verrichten in zijn plaats.
Voorbeelden algemene notariële volmacht: Regelen van de bankzaken. Opzeggen huurovereenkomst. Aangaan van hypotheek. Verkoop van de woning. Aanvaarden nalatenschap.
LET OP: Er worden de volmachtgever geen bevoegdheden ontnomen! De gevolmachtigde komt als het ware naast de volmachtgever te staan om, indien dit nodig is of de volmachtgever het aangeeft, namens hem te kunnen handelen.
Notariële volmacht versus levenstestament: Vaak is de volmacht net te algemeen gesteld (niet iedere gevolmachtigde is bekwaam op alle terreinen en hoe heeft de volmachtgever het nu precies bedoeld). De volmacht wordt niet altijd door alle instanties/banken erkend.
Wanneer is iemand nog beschikkingsbevoegd (is de volmacht nog wel geldig?). Als er sprake is van een beschermingsmaatregel dan eindigt bij bewind/curatele de volmacht voor de gevolmachtigde. Daarom dus een levenstestament maken!
Wat is een levenstestament: Een document opgesteld en vastgelegd bij de notaris waarin op de eerste plaats een volmacht is opgenomen en waarin daarnaast wensen en instructies (geboden en verboden) opgenomen worden aan de mensen en instanties om cliënt heen, voor het geval er tijdens zijn leven iets gebeurt waardoor hij niet meer zijn eigen belangen kan behartigen.
Verschil met gewoon testament: Een levenstestament werkt bij leven en een gewoon testament pas na het overlijden.
Wat kan er geregeld worden in een levenstestament: De twee pijlers: Vermogen (welvaart) Leven & Lijf (welzijn)
Vermogen: Wie moet het vermogen beheren? Op welke wijze? Dus het aanwijzen van een gevolmachtigde. Wie ziet er toe op correcte uitvoering hiervan? Dus aanwijzen van een toezichthouder. Op voorhand iemand aanwijzen die, indien de situatie zich voordoet, bewindvoerder of curator kan worden.
Maar ook: Wanneer mag er gebruik worden gemaakt van de volmacht? Moet de woning/onderneming verkocht worden, of juist niet? Mag een eventuele schenkingstraditie voortgezet worden of juist niet?
Lijf & Leven: Wie moet helpen bij het samenstellen van het zorgplan? Wie moet toestemming geven voor het al dan niet mogen verrichten van medische handelingen? Wie kan inlichtingen krijgen en wie mag het medisch dossier inzien?
Maar ook: Instructies/melding dat er bijvoorbeeld een donorcodicil is, danwel een nietbehandelverklaring, euthanasieverklaring e.d. Op voorhand al aanwijzen van een mentor/curator met instructies.
Voor wie is een levenstestament van belang: Cliënt/uzelf. Voor iedereen die voor cliënt/u zorgt (familie/zorghulpverleners). Voor degenen met wie cliënt/u zakelijk samenwerkt. Rechters.
Registratie van een levenstestament: Gaat net zo als bij gewone testamenten, namelijk: Notariële akte. Notarieel afschrift van deze akte voor cliënt. Inschrijving in het Centraal Levenstestamenten Register (CLTR) (NB: inhoud van levenstestament is hierin NIET te zien)
Wie ziet de inhoud van het levenstestament: Niet voor iedere willekeurige persoon. Maar aan de andere kant moet het levenstestament tijdens leven wel door bepaalde personen kunnen worden geraadpleegd. Wie, wat en wanneer het levenstestament mag worden ingezien kan men in de akte vastleggen. Mogelijkheid om aan te geven dat slechts bepaalde passages ingezien mogen worden.
Herroepen: Een levenstestament is opgesteld bij notariële akte en kan op ieder moment herroepen of gewijzigd worden via een nieuwe notariële akte. Het enige dat hierbij van belang is, is dat de cliënt op dat moment wilsbekwaam is, zodat hij weet wat hij herroept/wijzigt.
Rechterlijke beschermingsmaatregelen: Een notariële volmacht en ook een levenstestament is op basis van vertrouwen. Cliënt zelf blijft ook volledig bevoegd om rechtshandelingen te kunnen verrichten. STEL NU: Cliënt bestelt 10 fietsen bij de fietsenwinkel; Cliënt koopt letterlijk alles van Tellsell.
Dan helpen een volmacht/levenstestament niet meer. Cliënt moet op dat moment beschermd worden en daarvoor zijn de rechterlijke beschermingsmaatregelen: Mentorschap (welzijn) Bewind (welvaart) Curatele (beide)
Definitie mentorschap: Mentorschap is voor mensen die hun persoonlijke zaken niet meer zelf kunnen regelen. De mentor neemt beslissingen over de verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding van de betrokkene.(www.rijksoverheid.nl) Dit heeft verder niets met financiën te maken.
Definitie beschermingsbewind: Beschermingsbewind is voor mensen die hun financiële zaken niet zelf kunnen regelen. De bewindvoerder beheert het geld en de goederen van de betrokkene. Zoveel mogelijk in overleg met de betrokkene. Deze bewinden staan in het openbare curatele- en bewindregister.(www.rijksoverheid.nl)
Definitie curatele: Curatele is voor mensen die hun financiële en persoonlijke zaken niet zelf kunnen regelen en voor wie beschermingsbewind en/of mentorschap niet volstaat. Een curator neemt beslissingen over geld, verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding van de betrokkene.(www.rijksoverheid.nl)
Gevolg: Alle lopende ondercuratelestellingen staan in het openbare curatele- en bewindregister. (www.rijksoverheid.nl) Een onder curatele gestelde is handelingsonbekwaam.
Notaris en rechterlijke beschermingsmaatregelen Als notaris kunnen wij begeleiden bij het aanvragen van een dergelijke beschermingsmaatregel bij de rechtbank. Daarnaast heeft Sauer & Oonk Adviseurs & Notarissen een aparte stichting opgericht waarmee wij als bewindvoerder cliënten kunnen bijstaan: De Stichting Sauer & Oonk Bewind & Executele (afgekort: Sobe )
Immers notarissen staan (al jaren) onder het zwaarst mogelijke financiële toezicht (namelijk het Bureau Financieel Toezicht) En notarissen zijn hoogopgeleid, door de kroon benoemd, onafhankelijk, professioneel en integer om deze zaken te regelen.
Film: https://www.youtube.com/watch?v=6lx9fjjjxno
Wensen: Opstellen van een goed testament Een goede verzorging voor de langstlevende na overlijden eerststervende. Nette afwikkeling van de nalatenschap na overlijden? (Zo mogelijk) besparing op de erfbelasting. Dan is een goed opgesteld testament noodzakelijk.
Wat is er te regelen? Benoemen van de zelf gekozen erfgenamen(een uitbuiter/dader straffen). Het testament zo inrichten dat de langstlevende te allen tijde verzorgd achterblijft. Aangeven waar specifieke zaken/goederen naartoe moeten. Het benoemen van een executeur die de regie van de afwikkeling in handen heeft.
Tot slot: Ik hoop dat ik u tot denken heb aangezet en als uw cliënt/u tot de conclusie komt dat hij/u niet alles heeft geregeld om mogelijke financiële uitbuiting in de toekomst te voorkomen, dan is het misschien de moeite waard om eens een afspraak te maken om de specifieke wensen nader te bekijken.
Heeft u nog vragen en/of opmerkingen?
Bedankt voor uw aandacht, en graag tot ziens!