KWALIFICATIEPROFIEL VOOR SPECIALIST BRANDPREVENTIE werkzaam bij de brandweer Status Dit kwalificatieprofiel is op 5 juli 2005 te Arnhem vastgesteld door het Project Kwaliteit Brandweerpersoneel.
KWALIFICATIEPROFIEL SPECIALIST BRANDPREVENTIE Inleiding In dit document staan de kerntaken van de specialist brandpreventie (SBP) centraal. Voorafgaand aan de beschrijving van deze kerntaken wordt in deze inleiding aandacht besteed aan: de positie van de SBP het kwalificatieprofiel de kerncompetenties voor de SBP de kerntaken van de SBP (op hoofdlijnen) Positionering specialist brandpreventie De specialist brandpreventie werkt op een beheersmatig niveau. Hij1 speelt een rol bij vergunningverlening, voert brandveiligheidinspecties uit en geeft voorlichting over de inhoud van zijn vakgebied. Hierbij maakt hierbij gebruik van relevante wetten en regelingen betreffende de brandpreventie. Vaak functioneert hij als solist binnen diverse teams. De werkzaamheden zijn intern en extern gericht en spelen zich af in het publieke en private domein. Binnen het gedachtegoed van de veiligheidsketen maakt hij integrale afwegingen. De specialist brandpreventie inspecteert naar aanleiding van vergunningsaanvragen. Indien een vergunningsverlening is afgerond en er periodiek controle plaatsvindt, behoort deze vorm van controle niet tot het takenpakket van een specialist brandpreventie. Kwalificatieprofiel Aan de hand van bovenstaande positionering en met medewerking van experts op het gebied van de brandpreventie, is dit kwalificatieprofiel ontwikkeld. Het kwalificatieprofiel dient als uitgangspunt voor het ontwikkelen van proeve(n) van bekwaamheid en het onderwijs. Binnen het kwalificatieprofiel zijn voor de specialist brandpreventie 5 kerntaken gedefinieerd. De oorsprong van de kerntaken is ontleend aan de handreiking kwaliteit pro-actie en preventie 2003 van BZK, in nauwe samenwerking met de NVBR. Kerncompetenties Kerncompetenties zijn competenties die van essentieel belang zijn om de professionalisering, die de organisatie wenst door te maken, te ondersteunen. Voor de doelgroep van brandweerfunctionarissen op HBO/WO-niveau zijn twee kerncompetenties vastgesteld. Voor iedere functionaris binnen deze doelgroep zijn deze competenties van belang om succesvol te functioneren binnen de brandweer en rampenbestrijding. Het betreft de competenties: Leren en reflecteren De Specialist Brandpreventie kijkt terug het eigen functioneren en past het gedrag daaraan aan of onderneemt ontwikkelacties om tot verbetering van eigen functioneren te komen. Durft zich kwetsbaar op te stellen en fouten te maken. Werkt actief aan zelfontwikkeling. 1 Overal waar de specialist brandpreventie in dit document met 'hij' wordt aangeduid, kan ook 'zij' worden gelezen. 1
Kerntaken De specialist brandpreventie vervult 5 kerntaken. In principe heeft de specialist brandpreventie altijd met deze kerntaken te maken. De te besteden tijd per kerntaak is substantieel verschillend. Het zwaartepunt ligt op activiteiten betreffende de vergunningen en de inspecties. De kerntaken zijn: Kerntaak 1: Bijdrage leveren aan totstandkoming van preventiebeleid De specialist brandpreventie heeft op basis van zijn praktijkervaring een signaalfunctie om relevante zaken aan te kaarten met betrekking tot preventiebeleid. Kerntaak 2: Adviseren bij het verlenen van vergunningen De specialist brandpreventie adviseert de vergunning verlenende afdelingen over het al dan niet verlenen van bouw-, milieu- en gebruiksvergunningen. Kerntaak 3: Uitvoeren van inspecties brandpreventie De specialist brandpreventie voert op locatie inspectie uit of laat deze uitvoeren en geeft een waardeoordeel in de vorm van een inspectierapport aan de vergunningverlener. Kerntaak 4: Onderhouden van netwerken en relevante in- en externe contacten De werkzaamheden van de specialist brandpreventie zijn zowel intern als extern gericht. Vaak fungeert hij als solist binnen diverse teams. Afstemming en overleg zijn dan ook noodzakelijk. Het onderhouden van netwerken en relevante in- en externe contacten is daarom als aparte kerntaak gedefinieerd. Kerntaak 5: Geven van voorlichting over brandpreventie Het geven van brandpreventieve voorlichting vormt een structureel onderdeel van het takenpakket van de specialist brandpreventie. Zowel het geven van voorlichting buiten als binnen de organisatie of het leveren van een bijdrage aan schriftelijke voorlichting behoren tot zijn taken. 2
Kerntaak 1: Bijdrage leveren aan de totstandkoming van preventiebeleid Werkzaamheden Signaleert voor het eigen vakgebied relevante ontwikkelingen (landelijk/regionaal) en tekortkomingen in het huidige preventiebeleid, op basis van praktijkervaring. Kaart deze bevindingen aan bij relevante personen (bijv. leidinggevende, regionale preventist, regionale werkgroep preventie, regiomanager). Bewaakt voortgang en spreekt deze personen aan als blijkt dat er te weinig wordt gedaan met het signaal; houdt vinger aan de pols. Draagt desgevraagd gegevens aan of werkt in een projectgroep mee aan de totstandkoming van preventiebeleid. Beoordelingscriteria Wordt gezien en benaderd als deskundige in het vakgebied. Stevigheid en incasseringsvermogen. Durft de eigen leidinggevende aan te spreken en indien nodig te confronteren. Keuzes &dilemma's De specialist brandpreventie moet erop vertrouwen dat een ander iets met de signalen doet, terwijl hij beperkte invloed op die persoon en het proces heeft. Kunnen loslaten en afstand nemen, in plaats van zelf overnemen. Blijven aankaarten van signalen als er niet mee gedaan wordt en argumenten daarvoor boven tafel krijgen, zonder de relatie met de ander te beschadigen. De specialist brandpreventie moet voor zichzelf de afweging maken wat hij al dan niet aankaart. Wat is beleidswaardig en wat niet? Nieuwe signalen blijven afgeven, ook al is aan eerdere kwesties die je hebt aangekaart geen vervolg gegeven. 3
Kerntaak 2: Adviseren bij het verlenen van vergunningen Werkzaamheden Bouw en milieuvergunningen Neemt deel aan vooroverleg met internen en externen (bouwtoezicht, collega's, aanvrager c.q. diens gemachtigde) Toetst vergunningen: a) bouwkundig; b) installatietechnisch; c) organisatorisch; en beoordeelt daarbij zonodig op gelijkwaardigheid. Stelt een schriftelijk advies op voor de vergunning verlenende afdelingen. Gaat na in hoeverre het advies is opgevolgd door bekijken van vergunning. Gebruiksvergunningen en vergunningen op basis van APV 2 en BBV 3 Neemt deel aan vooroverleg met internen en externen. Toetst de aanvraag zonodig op ontvankelijkheid. Toetst de aanvraag aan regelgeving. Toetst het object ter plaatse aan tekeningen. Stelt afhankelijk van het feitelijke brandveiligheidsrisicovoorwaarden op volgens de gebruikvergunningsprocedure. Stelt vergunningen op. Beoordelingscriteria Tijdig, helder, compleet en inhoudelijk goed schriftelijk advies. Inhoudelijke kwaliteit wil zeggen dat: - afwijkingen op regelgeving zijn beargumenteerd. - gelijkwaardigheid op de juiste wijze is geïnterpreteerd. - het advies is handhaafbaar. - het advies is praktisch realiseerbaar. - is bekend met de regelgeving en de achtergronden hiervan. Overtuigingskracht: eigen advies krachtig naar voren kunnen brengen zodat anderen ervoor gewonnen worden. Rekening houden met de belangen van betrokkenen in het overleg: luisteren naar anderen, doorvragen, inspelen op de vragen en zorgen die geuit worden en deze meenemen in de oplossingen die je voorstelt. Doelen van het (voor)overleg zijn bereikt: voor de andere partij is duidelijk wat er van hem verwacht wordt en wat hij terug kan verwachten. Keuzes &dilemma's Wat kan ik zelf nog beoordelen en waar moet ik een ander 2 Algemene Plaatselijke Verordening 3 Brandbeveiligingsverordening 4
raadplegen? Accepteren dat je beperkt bent in je kenniscapaciteit en niet volledig op de hoogte bent van ontwikkelingen, terwijl men wel vertrouwt op jouw expertise. Je kunt afgerekend worden op veiligheid terwijl ook flexibiliteit van je verwacht wordt in het verlenen van vergunningen (politieke druk). Impact van jouw eisen: maatregelen die je voorstelt i.v.m. brandveiligheid kunnen hoge kosten met zich meebrengen, terwijl je weet dat de betreffende organisatie daar de middelen moeilijk of niet voor kan vrijmaken (met name lastig bij gemeentelijke instellingen). Wanneer wordt het (voor)overleg gebruikt om het vergunningsproces goed te doen verlopen en wanneer wordt er oneigenlijk gebruik gemaakt van de expertise van de specialist brandpreventie. Integer blijven in geval van omkoping, intimidatie, agressie of bekendheid met de persoon/de situatie (belangenverstrengeling). Durft te handelen in de geest van de regelgeving. 5
Kerntaak 3: Uitvoeren van inspecties brandpreventie Werkzaamheden Neemt dossier door. Voert op locatie inspectie uit of laat deze uitvoeren en geeft een waarde oordeel aan de vergunningverlener eventueel in samenwerking met de inspectieinstellingen. Stelt inspectie- / controle rapport op voor de eigen organisatie (dossiervorming). Voert (zo nodig) herinspectie uit. Rapporteert aan de juridische afdeling en de leidinggevende. Beoordelingscriteria Tijdig, helder, compleet en inhoudelijk goed inspectierapport. Inhoudelijke kwaliteit wil zeggen dat duidelijk is: - Wat geïnspecteerd is en met welk doel? - Welke criteria daarbij gehanteerd zijn/ - Wat de bevindingen zijn? - Welke eventuele vervolgactiviteiten voortvloeien uit de bevindingen? Rekening houden met het gedrag van constructies en materialen bij brand. Correcte uitvoering van de inspectie: inspectielijst is volledig en afgewerkt Respectvol omgaan met gebruikers van het te inspecteren object. Keuzes &dilemma's Waar leg je de grens als het gaat om maatregelen en voorzieningen m.b.t. brandveiligheid. Dilemma tussen redelijkheid en perfectie. Integer blijven in geval van omkoping, intimidatie, agressie of bekendheid met de persoon/de situatie (belangenverstrengeling). 6
Kerntaak 4: Onderhouden van netwerken en relevante in- en externe contacten Werkzaamheden Functioneert in vakinhoudelijke platforms / netwerken. Draagt informatie over aan interne collega's: o.a. de afdelingen preparatie en repressie en de gemeentelijke afdelingen. Onderhoudt contacten met private en publieke (vergunnings- )partners. Beoordelingscriteria Representatief in optreden. Actieve houding. Efficiëntie in keuze. Keuzes &dilemma's Balans tussen brengen en halen : hoeveel tijd en geld wil ik eraan besteden in relatie tot de opbrengst van de contacten voor mijzelf en/of de organisatie. Balans vinden tussen je rol als vertegenwoordiger van een organisatie en je persoonlijke mening over bepaalde zaken (die af kan wijken van wat in de organisatie gangbaar. De juiste toon aanslaan ten opzichte van gesprekspartner(s). Eerlijk zijn en je kwetsbaar opstellen of verbloemen: durf je een vraag te stellen met het risico dat anderen jouw expertise of de expertise van jouw organisatie in twijfel trekken. 7
Kerntaak 5: Geven van voorlichting over brandpreventie Werkzaamheden Geeft voorlichting: - aan klanten over vergunningen en ontruimingsplannen. - desgevraagd aan betrokkenen na een incident. - aan doelgroepen (zorginstellingen, horeca, scholen etc.). - aan (in)directe collega's binnen de brandweer. Levert vakkundige inhoud aan t.b.v. preventieve schriftelijke voorlichting (persberichten). Beoordelingscriteria De informatie is doel- en doelgroep gericht. De informatie moet voldoen aan de voorwaarde van een goede presentatie. Analytisch vermogen tot keuze. Keuzes & dilemma's Balans tussen brengen en halen : ik moet er nu tijd en geld aan besteden terwijl de voorlichting mij later tijdswinst op kan opleveren? Volledige openheid versus maatwerk, specifiek gericht op het doel en de doelgroep van de voorlichting: wat breng je wel naar buiten en wat niet, hoe ver ga je? Op welke vragen om voorlichting ga je wel in en op welke niet? Kan de specialist brandpreventie vanuit zijn expertise een bijdrage leveren of moeten de keuzes voor het al dan niet geven van voorlichting gecommuniceerd worden? 8
Bijlage I Aan de totstandkoming van dit kwalificatieprofiel is bijgedragen door: Ontwikkelgroep Mevr. M. Rondeel Adviseur Kessels & Smit The Learning Company Dhr. M. Bokdam Hulpverleningsdienst Regio Twente Dhr. H. Isendam Regionale Brandweer Gelderland Zuid Mevr. T. Robben Regio Midden en West Brabant J. Mul Regio Hulpverlening Gelderland Midden Dhr. H. Blokker Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland Dhr. W. Verboom Regio Hulpverlening Gelderland Midden Nbbe Dhr. R. Van Diesen beleidsmedewerker Nifv Dhr. L. Witloks Mevr. M. Geelen Mevr. W. Bos Vakgroepdecaam Onderwijskundige onderwijskundige 9