Stadsplan Willemstad Leefbaarheid maken doe je samen
Stadsplan Willemstad Leefbaarheid maken doe je samen
Colofon Samenstelling Corine van Egten Christiaan Gaasbeek Vormgeving binnenwerk Farida Abdoelsamath Druk Sector Document Processing, VNG maart 2005 SGBO Onderzoeks- en Adviesbureau van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus 30435 2500 GK Den Haag SGBO 2470.03/ Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van SGBO. Aan de totstandkoming van deze publicatie is de grootst mogelijke zorg besteed. SGBO kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden, noch kunnen aan de inhoud rechten worden ontleend.
Voorwoord p.m. : Voorzitter Hart voor Willemstad
Inhoudsopgave blz. Samenvatting 5 1 Inleiding 7 1.1 Een stadsplan voor Willemstad 7 1.2 Willemstad: een kern in de gemeente Moerdijk 7 1.3 Gemeentelijke kaders 9 1.4 Leeswijzer 12 2 Huidige situatie 14 2.1 Profiel van Willemstad 14 2.2 Belemmeringen en mogelijkheden 14 3 Gewenste situatie 20 3.1 Inleiding 20 3.2 Sociaal klimaat 20 3.3 Relatie burger-overheid 21 3.4 Wonen 22 3.5 Verkeer 23 3.6 Werken 24 3.7 Voorzieningen 25 4 Maatregelen, taakverdeling en planning 27 4.1 Inleiding 27 4.2 Sociaal klimaat 27 4.3 Relatie burger-overheid 30 4.4 Wonen 33 4.5 Verkeer 35 4.6 Werken 39 4.7 Voorzieningen 41 Bijlagen 47 Bijlage 1 Resultaten bijeenkomst jeugd 48
Samenvatting Het stadsplan van Willemstad bevat een beschrijving van de huidige situatie, de door bewoners gewenste situatie en de maatregelen die zij voorstellen om die gewenste situatie te bereiken. Het volgende profiel van Willemstad is door de bewoners geformuleerd: Willemstad bestaat uit een historische vesting met een haven en een nieuwere woonwijk. Het is een gezellige stad, waar toerisme, recreatie en horeca een belangrijke rol spelen, maar die ook een prettige woonomgeving biedt. De bevolking van Willemstad is gemêleerd, zowel senioren als gezinnen en jongeren voelen zich hier thuis en vormen een hechte gemeenschap. De bedrijvigheid en werkgelegenheid beperkt zich tot kleinschalige bedrijven, vooral in de commerciële dienstverlening: toerisme, horeca, detailhandel en kantoren aan huis. Willemstad heeft een redelijk hoog voorzieningenniveau en een omvangrijk verenigingsleven. Hoewel veel bewoners buiten de stad en zelfs buiten de gemeente werken, is men vrij sterk op Willemstad en de lokale voorzieningen gericht. Dit geldt nog meer voor de senioren en voor bewoners die geen auto hebben. De huidige voorzieningen moeten dan ook behouden blijven en enigszins uitgebreid worden. Het zwembad en het Mauritshuis met de huidige openbare functies moeten behouden blijven. Een sporthal is zeer gewenst. De medische en zorgvoorzieningen kunnen gecombineerd worden in een gebouw, waarbij ook seniorenhuisvesting met lichte verpleging mogelijk gemaakt wordt. De functie van het verenigingsgebouw moet gewaarborgd worden, door op termijn een multifunctioneel gebouw te realiseren. De voorzieningen kunnen meer afgestemd worden op de wensen van de jeugd, bijvoorbeeld door activiteiten buiten verenigingsverband aan te bieden. Het verenigingsleven is aangewezen op de inzet van vrijwilligers. Om de sociale cohesie te behouden is het dan ook van belang dat er ook in de toekomst voldoende mensen zijn die vrijwilligerswerk doen. Er dient dan ook aandacht te worden besteed aan het werven en behouden van vrijwilligers. Naast handhaving en uitbreiding van de huidige voorzieningen is het van belang dat er voldoende woningen gebouwd worden. Door nieuwbouw en verbouw en aanpassing van bestaande woningen moet een hoeveelheid en diversiteit aan woningen ontstaan die aan de wensen van de verschillende leeftijdsgroepen voldoet. Hierbij gaat het zowel om diversiteit in het type woningen en in prijsklasse als om een goede verdeling tussen koop- en huurwoningen. Op dit punt wijkt het stadsplan van Willemstad af van de gemeentelijke kaders: er zijn meer woningen nodig dan in de huidige plannen van de gemeente zijn opgenomen. De bereikbaarheid van Willemstad dient vergroot te worden, door het verbeteren van de busverbindingen (vooral met Zevenbergen) en het aanleggen van fietspaden. Dit laatste is vooral ook met het oog op de verkeersveiligheid. De woonomgeving in Willemstad is zeer karakteristiek. Dit karakter van een oude vestingstad moet behouden blijven. De straten en trottoirs in de vesting moet echter wel goed toegankelijk 5
gemaakt worden voor mensen die minder goed te been zijn. Dit is voor bewoners van belang, maar ook voor toeristen die de vesting komen bezoeken. Een belangrijk onderwerp in Willemstad is het toerisme. Vooral in de zomer en op zondagen komen veel toeristen naar de vesting. Dit zorgt enerzijds voor inkomsten, maar anderzijds ook voor overlast. De toeristische en recreatiemogelijkheden moeten verder uitgebreid worden, zodat er meer werkgelegenheid in Willemstad komt en voorzieningen zoals winkels in stand kunnen worden gehouden. Het Havenfront speelt hier een grote rol in. Daarnaast zou het buitengebied beter benut kunnen worden voor recreatie, door fiets- en wandelpaden aan te leggen. De overlast door toeristen ligt grotendeels in parkeerproblemen. Buiten de vesting moet dan ook voldoende parkeerruimte zijn voor toeristen, bezoekers en langparkeerders. De relatie tussen de gemeente Moerdijk en de bewoners van Willemstad kan verbeterd worden. Van beide kanten dienen hiertoe inspanningen te worden geleverd. De bewoners kunnen zich actiever opstellen in het verkrijgen van informatie en het informeren van de gemeente over de situatie in Willemstad. Dit is onder andere een taak van de stadsraad, maar ook van individuele inwoners. De gemeente kan meer aandacht besteden aan de mate en de vorm van informatie die ze verstrekt en meer betrokkenheid tonen voor de specifieke Willemstadse ontwikkelingen. Daarnaast kan de dienstverlening sneller en dichter bij huis worden aangeboden. 6
1 Inleiding 1.1 Een stadsplan voor Willemstad De gemeente Moerdijk is ontstaan uit een fusie van vijf gemeenten, namelijk: Zevenbergen, Fijnaart en Heijningen, Klundert, Standdaarbuiten en Willemstad. Sinds 1997 vormen deze vijf hoofdkernen samen met zes kleinere dorpen de gemeente Moerdijk. Hoewel Zevenbergen als grootste kern de meeste voorzieningen herbergt, kan er toch niet gesproken worden van een hoofdkern. In feite bestaat de gemeente Moerdijk uit elf relatief opzichzelfstaande kernen met een heel eigen identiteit. In het leven van de inwoners van Moerdijk neemt de leefbaarheid in hun dorp dan ook een belangrijke plaats in. De gemeenteraad van Moerdijk heeft dit zeer wel begrepen. In zijn raadsprogramma heeft hij daarom ingezet op het versterken van de leefbaarheid in de kernen. De raad heeft hiertoe het college van burgemeester en wethouders opgedragen om voor elke kern een dorp-/stadsplan op te (laten) stellen en hierbij de bevolking nadrukkelijk te betrekken. Het stadsplan beschrijft enerzijds de knelpunten en kansen, anderzijds de gewenste ontwikkelingen en maatregelen binnen de kern voor een meerjarige periode. Daarom wordt ook wel over dorp- /stadsontwikkelingsplan gesproken. Het college heeft op haar beurt gekozen voor een aanpak die de inzet en inbreng van de bewoners zelf zo veel mogelijk waarborgt. Om deze reden heeft het college besloten om de totstandkoming voor de dorps-/stadsplannen niet zelf ter hand te nemen maar extern te laten begeleiden, namelijk door SGBO, Onderzoeks- en Adviesbureau van de VNG. Begin 2004 heeft het college van burgemeester en wethouders een start gemaakt met het opstellen van de plannen. De eerste dorpsplannen voor Moerdijk en Langeweg zijn in 2004 afgerond en aangeboden aan het college en de gemeenteraad. Het dorpsplan Standdaarbuiten zal in april 2005 worden aangeboden. Voor u ligt het stadsplan van de inwoners van Willemstad. 1.2 Willemstad: een kern in de gemeente Moerdijk Willemstad is een redelijk kleine kern in de gemeente Moerdijk. Het aantal inwoners bedroeg in 2004 2.441. In de periode 1999-2003 is dit aantal enigszins toegenomen met 98. Na 2001 hebben zich meer mensen in Willemstad gevestigd dan er vertrokken zijn. Ook was het aantal geboorten hoger dan het aantal sterfgevallen. Bevolking 2000-2004 80 jaar eo 65-79 jaar 55-64 jaar 40-54 jaar 30-39 jaar 20-29 jaar 10-19 jaar 0-9 jaar 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% Willemstad 2000 Willemstad 2004 gemeente 2004 7
In de leeftijdsverdeling valt op dat Willemstad in verhouding tot de hele gemeente relatief veel jonge kinderen van 0-9 jaar en bewoners van 40-54 jaar heeft. Ook de categorie 65-79 jaar is iets groter dan in de rest van de gemeente. Alle overige leeftijdsgroepen zijn minder sterk vertegenwoordigd. De groep 20 - tot 29-jarigen is in de laatste vier jaar iets kleiner geworden: in 2004 woonden 22 personen van deze leeftijdsgroep minder in Willemstad dan in 2000. In dezelfde periode is de groep 10- tot 19-jarigen juist iets gegroeid: met tien personen. Voor de overige leeftijdscategorieën zijn de verschillen tussen 2000 en 2004 minimaal. Andere feitelijke gegevens over Willemstad, bijvoorbeeld over de woningvoorraad, de verenigingen en de werkgelegenheid, zijn in paragraaf 2.2 per thema (subparagraaf) beschreven als inleiding op de problemen en kansen. De gemeente Moerdijk heeft diverse onderzoeken, beleidsnota s en visies vastgesteld die van invloed zijn op de situatie en mogelijkheden van Willemstad. De gemeente heeft deze documenten kaderstellend genoemd voor het opstellen van de dorpsplannen. Dat betekent dat, binnen de mogelijkheden die de gemeentelijke beleidskaders geven, de dorpen zoeken naar de gewenste ontwikkeling, oplossing van knelpunten en maatregelen die daaruit voortvloeien. Afbeelding 1. Ligging van Willemstad in de gemeente Moerdijk 8
1.3 Gemeentelijke kaders Hieronder volgt van deze kaderstellende documenten een korte samenvatting, met de specifieke informatie over Willemstad. Structuurvisie Plus (1999) Behalve het kiezen van de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente, is de leefbaarheid in de kernen een van de centrale thema s in de Structuurvisie Plus. Dit uit zich in de volgende strategieën: - het aanbieden van woningen afgestemd op de kwalitatieve vraag vanuit de kernen; - een mobiliteitsplan afgestemd op de beschikbaarheid en bereikbaarheid van voorzieningen; - het bevorderen van recreatie en toerisme. Uitbreiden vindt pas in laatste instantie plaats. Inbreiden heeft veruit de voorkeur om de ruimte zo efficiënt mogelijk te (her)gebruiken. Binnen de bebouwde kommen zijn de stedelijke functies afweegbaar. Voor de ruimtelijke ontwikkeling van Willemstad wordt het volgende voorgesteld: De toekomst van de stad ligt in het behouden van de huidige kwaliteiten en het benutten van de recreatieve potentie. Het beeld langs de dijken kan worden verbeterd; jachthavenontwikkeling en eventueel andere recreatieve functies met behoud van het groene karakter en door de voortzetting van de Oostdijk en Lantaarnweg richting vesting en havenfront. Ontwikkelingsmogelijkheden voor stedelijke functies zijn beperkt vanwege de bijzondere monumentale en landschappelijke waarden. Alleen Zuidoostelijk van het nieuwe woongebied is ruimte, waarbinnen nieuwe stedelijke functies afweegbaar zijn: wonen, sport en verblijfsrecreatie. Binnen de vesting ligt één potentiële inbreidingslocatie De genoemde inbreidingslocatie betreft de Achterstraat. Afbeelding 2. Plattegrond van Willemstad 9
Visie woningbouw De Structuurvisie Plus herijkt en in de tijd gezet (2003) De gemeente Moerdijk heeft beperkte woningbouwmogelijkheden. Zo realiseert de gemeente in de periode 2000-2005 in totaal 90 woningen per jaar, inclusief een extra contingent via de Compensatieregeling Moerdijk-werknemers. De komende jaren zal dit aantal toenemen: diverse bouwplannen zitten in de pijplijn. Voor de periode 2004-2010 is er een bouwcapaciteit van in totaal 1.100 woningen. Ook na 2005 is er sprake van een beperkte groeimogelijkheid. Er is een indicatieve verdeling van de richtgetallen: Zevenbergen 50% Fijnaart 20% Klundert 15% Overige 8 kernen 15% Hiermee kiest de gemeente voor concentratie van de meeste woningbouw in de grootste kernen om daarmee de voorzieningen in Moerdijk in stand te kunnen houden. Voor de kleinere kernen, waaronder Willemstad, betekent dit de uitdaging om de bestaande voorraad optimaal in te zetten: sloop en vervangende nieuwbouw, levensloop bestendig bouwen en aanpassing van de bestaande voorraad aan de behoefte. In de Structuurvisie Plus wordt slechts één mogelijke inbreidingslocatie binnen de vesting genoemd. Voor Willemstad werd (op 1 januari 2003) voor de periode 2003-2005 rekening gehouden met een uitbreiding van in totaal 38 woningen. In de praktijk zijn er sinds 1997 23 nieuwe woningen gebouwd. In uitvoering zijn of komen in de periode 2004-2005 nog eens 32 woningen: zowel kavels als projectmatige woningbouw. Verder zijn er plannen voor uitbreiding onder de naam Kloosterblokje IV. Hier kunnen mogelijk nog 150 woningen gebouwd worden. Het is niet bekend op welke termijn dit plaats zal vinden. Dit is afhankelijk van mogelijkheden voor woningbouw elders in Willemstad. Ook het thema zorg-wonen-welzijn wordt belicht in de notitie. Er worden drie typen kernen onderscheiden: A: wijken en kernen met alle voorzieningen op het gebied van wonen, zorg en welzijn; B: kernen met basisvoorzieningen; C: gebieden zonder noemenswaardige voorzieningen. Willemstad heeft de B status. 10
Intermezzo: provinciaal beleid De ruimtelijke ontwikkeling van Willemstad wordt in belangrijke mate bepaald door de uitgangspunten uit de Structuurvisie Plus en de hierop gebaseerde nota s Visie Industrie en Visie Woningbouw (zie kaders dorpsplannen). Bij deze notities is aansluiting gezocht bij het ruimtelijke beleid van de provincie Noord-Brabant, zoals dat is vastgelegd in het in 2002 vastgestelde streekplan. Compact bouwen en zuinig ruimtegebruik zijn hierin de centrale thema s. Deze uitgangspunten zijn nader uitgewerkt door middel van de nota Uitwerkingsplan landelijke regio Moerdijk. Visie industrie (2002) Binnen Moerdijk zijn er diverse bedrijventerreinen. Behalve de grotere en bijzondere terreinen Moerdijk en Dintelmond zijn er in de gemeente vijftien lokale bedrijventerreinen. Willemstad kent geen bedrijventerrein, noch zijn er plannen om hier een bedrijventerrein te gaan ontwikkelen. Het is juist de bedoeling dat startende, groeiende en uit de plaatsen (milieuhinderlijke) bedrijven uit de kernen Willemstad naar het terrein Dintelmond verplaatst worden. Visie Toerisme en recreatie Volgens de visie Toerisme en recreatie is Willemstad het brandpunt van deze sector, binnen Moerdijk. Het water, het dijkenpatroon in het buitengebied en de forten worden als belangrijke punten genoemd. In het Regionaal Ontwikkelingsperspectief West-Brabant en het Streekplan is de bovenregionale functie van Willemstad genoemd. Ontwikkeling van de jachthaven en het Havenfront met onder meer watersportvoorzieningen en -winkels wordt in deze visie als een belangrijke maatregel genoemd. Daarnaast wordt gesproken over het uitbreiden van overnachtingsmogelijkheden, het instandhouden van de functies van het Mauritshuis en het uitbreiden van toeristisch-recreatieve routes rondom Willemstad. Scenario Moerdijk 2020 (2002) Dit rapport heeft de volgende probleemstelling: Na de herindeling is de gemeente een uitgestrekte gemeente geworden met meerdere grote en kleine kernen. Enerzijds heeft de gemeenteraad uitgesproken dat elke kern het eigen karakter en de eigen specifieke culturele achtergrond moet kunnen behouden. Anderzijds vraagt het sombere financiële perspectief de gemeente om prioriteiten te stellen. De spreiding van voorzieningen over de gemeente en de kernen vormt daarbij een groot probleem. Daarnaast zullen ook prioriteiten moeten worden gesteld binnen het brede terrein van welzijn. De gemeente Moerdijk heeft behoefte aan een eigen sociaal gezicht. Sociaal-maatschappelijk welzijn als beleidsterrein aan de ene kant en specifiek welzijn vertaald naar de lokale gemeenschap van elke kern zal in samenhang ontwikkeld moeten worden. 11
De nota noemt elf projecten en diverse actiepunten. Voorbeelden van projecten zijn: - ontwikkelen van vraaggestuurd huisvestingsbeleid; - dorpsplannen ontwikkelen, als opmaat voor vernieuwing; - heroverweging van spreiding van maatschappelijke voorzieningen (basiskaart); - visie op het vrijwilligerswerk in Moerdijk opstellen; - voorstellen en ideeën ontwikkelen voor een vitaal verenigingsleven; - subsidiebeleid ontwikkelen; - de interactief communicerende gemeente (leren van ervaringen lokaal sociaal beleid). In de nota zijn in een bijlage enkele samenvattende gegevens van de Leefbaarheidsmonitor (LeMon, 2001) opgenomen. Het totaaloordeel van bewoners over Willemstad is een 7,8. Men is ontevreden over de speelvoorzieningen ( cijfer: 4,9), winkels en vuil van huisdieren ( beide 5,3). Een andere bijlage vat een deel van het project Niemand aan de kant: op weg naar 2020 samen. Dit betreft het lokaal sociaal beleid van de gemeente. Het levert onder meer de volgende kapstokken op (toegespitst op de kleinere kernen) voor Moerdijk in 2020: - woongemeente: Moerdijk blijft een groene en landelijke woongemeente, voorzien in de woningbehoefte van de verschillende kernen, aanpasbaar bouwen, aandacht voor jong en oud; - een gemeente met voorzieningen en accommodaties: basisvoorzieningen in de verschillende kernen, sommige voorzieningen delen met andere kernen (mits bereikbaarheid gegarandeerd is), in elke kern eigen onderwijsvoorziening met multifunctionele schoolgebouwen; voorzien in de dagelijkse levensbehoeften in de eigen kern; goed, flexibel en betaalbaar openbaar vervoersysteem in alle kernen; - geïntegreerde zorg: zorg afstemmen op de behoefte van de inwoners en op de vergrijzing, samenwerken naar een loket, zorg op maat en op de plek waar men dat wil (eigen kern); - aandacht voor de jeugd: de gemeente moet initiatief nemen voor jeugdbeleid met een kwalitatief aanbod van activiteiten en voorzieningen, betrekken van jeugd en jongeren bij alledaagse onderwerpen en ook gerichter en directer met hen communiceren. 1.4 Leeswijzer De inwoners van Willemstad hebben in vier intensieve avonden in de periode december 2004 tot en met maart 2005 de inbreng geleverd voor dit stadsplan. Op deze avonden is er op verschillende manieren gekeken naar de stad. Zo is de huidige situatie besproken, op zes verschillende terreinen 1. De beschrijving van de huidige situatie vindt u in hoofdstuk 2. In de tweede bijeenkomst is aandacht besteed aan de toekomst van de stad, de gewenste situatie. In hoofdstuk 3 staan beschrijvingen van de visies en de doelstellingen op de zes thema s. De derde avond heeft in het teken gestaan van het benoemen van concrete maatregelen en activiteiten. De neerslag hiervan vindt u in dit stadsplan in hoofdstuk 4. Omdat op de reguliere bijeenkomsten nauwelijks of geen jongeren aanwezig waren, is een afzonderlijke bijeenkomst met de jeugd belegd. De resultaten van deze bijeenkomst zijn in dit 1 Zie hoofdstukken 2, 3 en 4. 12
stadsplan opgenomen. In bijlage 1 is een beknopt verslag opgenomen van de punten die de jongeren genoemd hebben. De laatste avond is benut om het conceptplan nog eens kritisch tegen het licht te houden en waar nodig te wijzigen of aan te scherpen. De aanpak heeft geresulteerd in een stadsplan van de inwoners van Willemstad waarin aandacht is besteed aan de concrete problematiek van alledag èn gekeken wordt naar de toekomst van de stad. Het biedt daarom zowel handvatten voor activiteiten op de korte termijn als voor maatregelen die de leefbaarheid van Willemstad op langere termijn moeten waarborgen. 13
2 Huidige situatie 2.1 Profiel van Willemstad De bewoners van Willemstad hebben hun stad als volgt geprofileerd: Willemstad bestaat uit een historische vesting met een haven en een nieuwere woonwijk. Het is een gezellige stad, waar toerisme, recreatie en horeca een belangrijke rol spelen, maar die ook een prettige woonomgeving biedt. De bevolking van Willemstad is gemêleerd, zowel senioren als gezinnen en jongeren voelen zich hier thuis en vormen een hechte gemeenschap. De bedrijvigheid en werkgelegenheid beperkt zich tot kleinschalige bedrijven, vooral in de commerciële dienstverlening: toerisme, horeca, detailhandel en kantoren aan huis. 2.2 Belemmeringen en mogelijkheden 2.2.1 Inleiding Willemstad staat in de Structuurvisie plus beschreven als een stadje met een relatief goed voorzieningenniveau, een bloeiend verenigingsleven en een aantrekkelijk recreatief karakter. In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de inwoners van Willemstad hun woonplaats zien. 2.2.2 Sociaal klimaat Willemstad kent een sterke sociale cohesie. Het verenigingsleven is omvangrijk en veel mensen zijn actief als vrijwilliger. De cohesie blijkt bijvoorbeeld ook uit het grote aantal mensen dat de bijeenkomsten in het kader van dit stadsplan heeft bijgewoond en de betrokkenheid die men daar getoond heeft. Het sociale klimaat wordt op het moment positief gewaardeerd. Echter, de bewoners van Willemstad zien een aantal ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op dit sociale klimaat, zowel in positieve zin (kansen) als in negatieve zin (bedreigingen). Willemstad telt 2 kerkgemeenschappen (PKN en RK) en 36 verenigingen, stichtingen, e.d.: * sport: voetbal, tennis,gymnastiek, korfbal, tafeltennis, watersport, bridge, schietsport, hengelsport, biljarten, schaken * cultureel/ontspanning: Toeristen- en Arrangementenbureau, Oranjecomité, muziek, zang, culturele raad, heemkundekring, bejaardensociëteit, NBvP Vrouwen van Nu *belangenbehartiging: Hart voor Willemstad, seniorenraad, ANBO, * jeugd: jeugdwerk, kindervakantiewerk, scouting, speel-o-theek * overig: EHBO, kruisvereniging Om de huidige sociale cohesie te behouden is het van belang dat het verenigingsleven sterk blijft en dat er ook in de toekomst voldoende vrijwilligers zullen zijn. Het verenigingsgebouw ( gebouw Irene) speelt hierin een belangrijke rol. 14
Men signaleert echter dat het steeds moeilijker wordt om vrijwilligers te vinden. Vooral voor bestuurlijke functies is dit al een probleem. Het aantal regels en eisen dat door de landelijke en lokale overheid aan vrijwilligers en verenigingen gesteld wordt en de afname van subsidies voor verenigingen maken het extra moeilijk om mensen enthousiast te krijgen en te houden om zich als vrijwilliger in te zetten. Het verenigingenloket is bij enkelen bekend en wordt door hen als waardevol beschouwd. Een ander knelpunt is de afname van voorzieningen en daarmee van het aantal ontmoetingspunten. Ook de vergrijzing wordt genoemd als een bedreiging voor het sociale klimaat. Dit leidt tot een onevenwichtige bevolkingsopbouw, terwijl voor een sterk verenigingsleven en het instandhouden van het voorzieningenniveau ook jonge mensen en jongere ouderen onmisbaar zijn. Tot slot wordt het toerisme zowel een kans als een bedreiging voor de sociale kwaliteit genoemd. Enerzijds zorgen toeristen voor inkomsten, het behoud van voorzieningen (bijv. winkels en horeca) en daarmee ook van ontmoetingspunten. Anderzijds zorgt de toestroom van toerisme op sommige momenten tot irritatie bij bewoners die prijs stellen op een rustige woonomgeving. Deze belangentegenstelling heeft geen positief effect op de onderlinge verhoudingen. 2.2.3 Relatie burger-overheid De gemeenteambassadeur is een vertegenwoordiger van de gemeente. De functie bestaat sinds de herindeling in 1997 en is bedoeld om afstand tussen de dorpen en het gemeentehuis te verkleinen. Wekelijks wordt in de dorpen een spreekuur gehouden, waar de bewoners met hun vragen en verzoeken aan de gemeente terecht kunnen. Ook in Willemstad hield de ambassadeur tot voor kort een wekelijks spreekuur. In 2003 waren er 54 bezoekers en 23 in de eerste helft van 2004. Vanwege dit lage aantal is de werkwijze veranderd: de ambassadeur komt nog steeds naar de dorpen (inclusief Willemstad), maar nu op huisbezoek na (telefonische) afspraak. De bewoners van Willemstad ervaren een grote afstand tot de gemeentelijke overheid. Fysiek is de afstand tot het gemeentehuis circa 20 km, terwijl men voor de herindeling van 1997 gewend was om paspoorten en dergelijk in Willemstad te kunnen halen. Maar ook de aandacht die het gemeentebestuur specifiek voor Willemstad heeft, vindt men te gering. De gemeente weet onvoldoende wat er leeft in Willemstad. Als andere knelpunten worden het ambtelijk taalgebruik genoemd, de lange termijn voordat plannen daadwerkelijk uitgevoerd worden en het feit dat beslissingen van de gemeente onvoldoende worden toegelicht en beargumenteerd, naar de bevolking toe. Men is wel tevreden over het spreekuur van de burgemeester en men ziet in Hart voor Willemstad mogelijkheden om als intermediair tussen gemeente en bevolking te fungeren. De vereniging Hart voor Willemstad functioneert op het moment als de stadsraad van Willemstad. De vereniging heeft circa 250 leden. Een deel van de bevolking ziet de huidige stadsraad als voldoende representatief voor de Willemstadse bewoners. Anderen voelen zich echter niet vertegenwoordigd door Hart voor Willemstad en vragen zich af of de stadsraad niet op een democratischer manier moet worden samengesteld. 15
2.2.4 Wonen Willemstad is een heel bijzondere woonkern, doordat het een vestingstad is, die nog grotendeels het oorspronkelijke karakter behouden heeft. Daar hoort vanzelfsprekend een bepaald type woningen bij en straten met specifieke bestrating. De ruimte is dus beperkt. Buiten de vesting is echter ook een groot aantal woningen gebouwd. In deze wijken zijn de beperkte ruimte en de specifieke eisen aan woningen, bestrating etc. aanzienlijk minder aan de orde. De huidige woningbouw vindt voornamelijk buiten de vesting plaats. Willemstad heeft 248 sociale huurwoningen, waarvan het grootste deel in de klasse goedkoop (minder dan 317) valt. In Willemstad zijn geen sociale huurwoningen beschikbaar in de hoge prijsklasse ( boven 486). Van de particuliere huurwoningen is niet bekend in welke prijsklasse ze vallen. 70% van de woningen bestaat uit koopwoningen, waarvan driekwart in 2002 duurder was dan 174.000. 248; 26% Woningvoorraad in Willemstad per 1-1-2004 35; 4% 673; 70% Koop Sociale huur Particuliere huur Men vindt het jammer dat er beperkingen worden gesteld aan het aantal te bouwen woningen. Vooral voor jonge mensen (starters op de woningmarkt), maar ook voor senioren zijn er onvoldoende mogelijkheden om een woning te vinden, zowel binnen de vesting als buiten de vesting. De woningvoorraad is te eenzijdig. Er is behoefte aan diverse typen woningen voor alle leeftijden: onder andere betaalbare huur- en koopwoningen, vooral voor jonge mensen en een woonvoorziening voor senioren die intensieve zorg nodig hebben. Daarnaast is het wegtrekken van voorzieningen een probleem, omdat dit een negatieve invloed heeft op het woongenot. Verder blijkt uit het Woningbehoefteonderzoek (WBO 2002) dat de behoefte van 55-plussers divers is: deze groep zoekt zowel koopwoningen in de middelste prijsklassen als goedkopere en duurdere huurwoningen. In Kloosterblokje IV zal in de toekomst wellicht woningbouw mogelijk zijn. In de Structuurvisie Plus is slechts één inbreidingslocatie binnen de vesting genoemd. De bewoners van Willemstad noemen echter een flink aantal locaties waar nieuwbouw mogelijk zou zijn, zowel binnen als buiten de vesting. In hoofdstuk vier komen de genoemde locaties aan de orde. Over de woonomgeving is men erg tevreden. Het specifieke karakter van de vesting en de monumentale panden zijn kenmerken waar men trots op is en die behouden moeten blijven. Ook de groenvoorzieningen, onder andere op de vestingwerken, bepalen voor een belangrijk deel de kwaliteit van de woonomgeving. Men is dan ook ontstemd over het recente kappen van bomen binnen de vesting en op de wallen. De bestrating binnen de vesting en de staat van onderhoud levert soms problemen op voor mensen die minder goed ter been zijn. Hier komen we bij het thema Verkeer nog op terug. 16
2.2.5 Verkeer Willemstad ligt vrij geïsoleerd ten opzicht van de andere kernen van Moerdijk en ten opzichte van grotere plaatsen. De snelweg A29 ligt dichtbij en ook via water is Willemstad goed In 2000 tot 2002 zijn enkele verkeerstellingen gehouden. Dit zijn de resultaten ( uitgedrukt in een gemiddeld aantal voertuigen per etmaal van een werkdag): - Kraayendijk: 582 ( maart 2001) - Landpoortstraat 3911 (juni 2001) - Oostdijk: 548 (juni 2001) - Hellegatsweg: 1890 (juli-augustus 2000) - NoordLangeweg1512 (oktober 2002) Er hebben 29 ongevallen plaatsgevonden in de periode 2001-2004, waarvan 13 binnen de vesting, 9 in het nieuwe deel ( waarvan de helft op het Steenpad) en 7 in het buitengebied. bereikbaar, maar fietspaden en goede openbaar vervoerverbindingen zijn er onvoldoende, volgens de bewoners. De geïsoleerde ligging heeft als voordeel dat het verkeer alleen bestaat uit bewoners en bezoekers. Deze laatste categorie is echter omvangrijk, vooral op zondagen en in de zomerperiode. Dit leidt vaak tot parkeerproblemen als toeristen binnen de vesting parkeren. In beide toegangswegen zijn blokkers geplaatst, zodat op zaterdagavond en s zomers op zondagmiddag alleen bewoners met hun auto toegang hebben tot de vesting, maar deze blijken het probleem niet geheel op kwamen meerdere ongevallen voor. te lossen. Buiten de vesting zijn enkele locaties mogelijk geschikt als parkeerruimte voor bezoekers, langparkeerders en bij evenementen. In de huidige situatie kunnen vrachtwagens de gehele dag laden en lossen binnen de vesting. Dit leidt soms tot opstoppingen. pm: foto Verkeer afbeelding: parkeren binnen de vesting In en rond Willemstad is de infrastructuur te weinig aangepast aan fietsers, wandelaars en gehandicapten. De bestrating binnen de vesting is voor mensen met een rolstoel, rollator of kinderwagen moeilijk begaanbaar en op veel plaatsen zijn de trottoirs erg smal of ontbreken ze geheel. De vestingwerken en het pad naar de vuurtoren zijn voor mensen met een handicap bijna geheel onbegaanbaar. Buiten Willemstad zijn er te weinig fiets- en wandelpaden, volgens de inwoners. Voor mensen die in Willemstad wonen is dit een probleem, omdat zij niet veilig naar bijvoorbeeld Zevenbergen kunnen fietsen. Daarnaast zou het buitengebied optimaler benut kunnen worden als recreatiegebied voor wandelaars en fietsers. Het openbaar vervoer bestaat uit een busverbinding met Rotterdam en Fijnaart. In Fijnaart kan worden overgestapt in de richting van onder ander Zevenbergen. In het weekend komt er in Willemstad alleen een belbus, die een uur van te voren gereserveerd moet worden. Vanzelfsprekend hebben veel inwoners van Willemstad een auto. Mensen die 17
echter afhankelijk zijn van het openbaar vervoer, onder andere jongeren onder de 18 jaar, zijn er ontevreden over. Er is geen directe verbinding met Zevenbergen en de belbus is niet geheel betrouwbaar. Steeds meer kinderen gaan echter naar school in Zevenbergen en de gemeente zou dit schoolgaan binnen de gemeentegrenzen moeten stimuleren. Als onveilige verkeerssituaties worden de scholen en de gymzaal genoemd. Omdat hier veel kinderen komen, is een veilige situatie extra belangrijk. Ouders die hun kinderen met de auto naar school brengen, zorgen echter zelf voor drukke en onoverzichtelijke omstandigheden. Verder vinden sommige inwoners dat op het Steenpad, in de vesting en in het buitengebied te hard gereden wordt. De drempels en andere snelheidsbeperkende maatregelen zijn blijkbaar niet erg effectief. Ook motoren zorgen soms voor overlast en onveilige situaties, vanwege te hoge snelheden en het parkeren op plaatsen die daar niet geschikt voor zijn, zoals op trottoirs. Tot slot is het verkeer op het Hollandsch diep en in de sluizen een risico, omdat veel schepen gevaarlijke stoffen vervoeren. 2.2.6 Werken Willemstad en Helwijk hebben samen 183 bedrijven en organisaties. Het gaat vooral om kleine bedrijven in de sectoren detailhandel, horeca, zakelijke dienstverlening en enkele agrarische bedrijven. Helwijk heeft een klein bedrijventerrein. Deze bedrijven en organisaties bieden 552 arbeidsplaatsen. Dit houdt in dat de meeste inwoners van Willemstad en Helwijk buiten de stad werken: elders in Moerdijk of buiten de gemeente. De bedrijvigheid in Willemstad is voor een aanzienlijk deel afhankelijk van het toerisme. Dit wordt dan ook als een belangrijke kans gezien voor de werkgelegenheid. De bewoners leggen hierbij een duidelijke link met de plannen tot ontwikkeling van het havenfront, waar winkels, horeca en watersportvoorzieningen gepland zijn. Ook andere midden en kleinbedrijven zoals kantoren zouden meer werkgelegenheid kunnen brengen. Enkele bewoners van Willemstad signaleren echter dat het gemeentelijk beleid de vestiging van nieuwe bedrijven beperkt. Men maakt zich zorgen over het voortbestaan van de winkels, omdat het steeds moeilijker wordt om een winkel rendabel te houden in een kleine kern. Wellicht zou een toename van het aantal toeristen ook het klantenbestand van de winkels vergroten. Niet iedereen is een voorstander van meer bedrijvigheid in Willemstad, omdat het vooral binnen de vesting regelmatig parkeerproblemen en overlast met zich meebrengt. De gemeente voert met een aantal partijen overleg over het stimuleren van toerisme en recreatie. Dit overleg heeft de naam bezoekersmanagement. Deelnemers zijn, naast de gemeente: het TAB, de horeca- en recreatieondernemers, winkeliers, Hart voor Willemstad, de havenmeester, de Heemkundekring en de politie. 18
2.2.7 Voorzieningen In de vorige paragraaf is al genoemd dat Willemstad een aantal horecagelegenheden kent. Er zijn ook enkele winkels, waaronder een supermarkt. Verder is er een bank en zijn in het Mauritshuis het Toerisme- en arrangementenbureau (TAB) en een postagentschap gevestigd. Er is een wekelijkse markt. Qua sportvoorzieningen zijn er voetbalvelden, korfbalvelden, tennisbanen, een verwarmd openlucht zwembad en een gymzaal. Willemstad heeft twee basisscholen ( een openbare school met circa 90 leerlingen en een Protestants Christelijke met circa 180 leerlingen), een kinderdagverblijf, een peuterspeelzaal, buitenschoolse opvang en een speel-o-theek. Beide schoolgebouwen zullen uitgebreid worden. Gebouw Irene is een gemeenschapshuis waar verenigingen terecht kunnen voor activiteiten en vergaderingen en waar rouwbijeenkomsten georganiseerd worden. Dit is overigens geen gemeentelijk gebouw, de stichting Ons Dorpshuis is de eigenaar. Wel verstrekt de gemeente subsidie. Het Mauritshuis heeft, naast de eerder genoemde functies, vooral een functie als trouwzaal en vergaderruimte. Ook maakt stichting de Markenlanden, afdeling thuiszorg gebruik van het gebouw en is de permanente expositie van de Heemkundekring er gevestigd. De bibliobus heeft drie standplaatsen, op twee dagen. Het kerkgebouw van de Gereformeerde kerk is niet meer in gebruik, maar er is nog wel een Rooms-Katholieke kerk en een Hervormde kerk. Op het gebied van gezondheidszorg zijn er diverse praktijken: huisarts (doordeweeks, overdag. In het weekend en s avonds is men aangewezen op de huisartsenpost in Roosendaal), fysiotherapie, huidtherapie, logopedie, oefentherapie Cesar en verloskundigen. Verder is er een steunpunt voor ouderen, waarin ook een woonvoorziening in de vorm van aanleunwoningen is opgenomen en is er een dierenarts. Ook een kazerne van de brandweer is in Willemstad gevestigd. De inwoners van Willemstad zijn redelijk tevreden over het huidige voorzieningenniveau en willen dit graag behouden. Een punt waar men ontevreden over is, is de huisartsenpost in het weekend en de ambulancepost: deze zijn te ver weg. Alleen voor de jeugd zijn er te weinig voorzieningen, vinden zowel volwassenen als jongeren. In twee bunkers is een jeugdhonk gevestigd, dat door een bepaalde groep jongeren in de leeftijd van 14 tot 18 jaar bezocht wordt. Behalve in verenigingsverband is er voor de jeugd niet veel te doen: er worden weinig losse activiteiten voor hen georganiseerd. Er is wel een voetbalveldje, maar dit is niet geschikt, vanwege de ondergrond en het feit dat er honden worden uitgelaten. Er is een skatebaan gepland, aan de Hoge weg ( De Wit plantsoen) 19
3 Gewenste situatie 3.1 Inleiding In hoofdstuk 2 is beschreven hoe de bewoners van Willemstad hun stad zien. Het is een gezellige stad, met een bevolking die gemêleerd is qua leeftijd en een hechte gemeenschap vormt. Toerisme en recreatie spelen een belangrijke rol in de sfeer en de economie van Willemstad. Dit profiel is een omschrijving van de huidige situatie, maar vooral ook van het soort kern dat Willemstad wil zijn. Het heeft dus ook een gewenst toekomstbeeld in zich. In dit hoofdstuk wordt verder uitgewerkt hoe Willemstad er over een jaar of tien uit zou moeten zien, volgens haar inwoners. Deze beelden worden per thema weergegeven als de visie. Deze visies zijn vervolgens door de bewoners vertaald naar doelstellingen. 3.2 Sociaal klimaat De bewoners in Willemstad vinden de volgende zaken bij het sociale klimaat van belang. Visie op het sociale klimaat in 2015: De sociale cohesie in Willemstad wil men ook over tien jaar nog zo sterk zien. Een verenigingsleven dat net zo bloeiend is als nu en een toename van het aantal vrijwilligers zullen daarvoor de belangrijkste pijlers zijn. De bevolking is gemêleerd en evenwichtig opgebouwd: zowel ouderen als jongeren en jonge gezinnen beschouwen Willemstad als een prettige woonplaats. Het toerisme is uitgebreid en daarin is een goed evenwicht gevonden met de belangen van de bewoners. Om deze visie in de komende tien jaar te realiseren, zal aandacht besteed moeten worden aan enkele randvoorwaarden. Een evenwichtig en gemêleerd bevolkingsbestand kan alleen bereikt worden als de woningvoorraad en het voorzieningenniveau aan de wensen van de verschillende groepen voldoet. Paragraaf 3.4 gaat verder in op het wonen in Willemstad en paragraaf 3.7 op de voorzieningen. Welke doelstellingen dragen bij aan het realiseren van de visie en helpen, waar nodig, problemen op te lossen en kansen te benutten? Doelstelling voor het sociale klimaat: I Versterken van de stadsgemeenschap, door: a. het vergroten van het aantal vrijwilligers b. het waarborgen van voldoende ontmoetingspunten. 20
In paragraaf 4.2 staat welke maatregelen (met een taakverdeling en globale planning) kunnen bijdragen aan deze visie en aan doelstelling I. Een evenwichtige bevolkingsopbouw komt terug in paragraaf 3.4 Wonen. Bij dit thema zijn ook de volgende doelstellingen genoemd. Deze overlappen sterk met andere doelstellingen en zijn daarom bij het meest relevante thema geplaatst. - Uitbreiding van het toerisme, in balans met de belangen van bewoners (thema werken) - Meer fiets- en wandelpaden ( thema verkeer) - Toegankelijkheid vergroten voor mensen met een handicap (thema verkeer) - evenwichtige bevolkingsopbouw (thema wonen) Pm: foto gebouw Irene Afbeelding Hervormde kerk 3.3 Relatie burger-overheid De gewenste relatie tussen de burgers in Willemstad en de gemeentelijke overheid kan als volgt worden omschreven. Visie op de relatie burger-overheid in 2015: De gemeente en de bevolking staan dichter bij elkaar. De gemeente weet wat er speelt in Willemstad en besteedt actief aandacht aan de wensen van de bevolking. Bewoners hebben vertrouwen in de gemeente. De gemeentelijke dienstverlening is afgestemd op de behoeften van de bevolking en de mogelijkheden van bijvoorbeeld internet. Er is voldoende ruimte voor specifiek Willemstadse belangen en initiatieven. Willemstad heeft een goede vertegenwoordiging in de vorm van de stadsraad. Onderstaande doelstellingen beschrijven de mogelijkheden om deze visie te verwezenlijken. Doelstellingen voor de relatie burger-overheid II De bewoners investeren in een goed relatie met de gemeente, door: a. te communiceren over ontwikkelingen in Willemstad b. het bereiken van een zo breed mogelijk draagvlak voor de stadsraad 21
III De gemeente investeert in een betere relatie met en meer vertrouwen van de bewoners van Willemstad, door: a. goede communicatie over plannen en beslissingen b. snelle uitvoering van plannen c. goede, snelle en bereikbare gemeentelijke dienstverlening. In het algemeen is een dorps- of stadsraad zowel gesprekspartner voor de gemeente als klankbord voor de eigen doelgroep en tevens spreekbuis van de burgers en vertaler van gemeentelijk beleid. Een dorps- of stadsraad wordt geacht op te komen voor de leefbaarheid van het dorp; de belangen van de inwoners van het dorp te behartigen en het contact tussen dorp en gemeente te bevorderen. Dit betekent dat er voldoende draagvlak onder de bevolking moet bestaan. In paragraaf 4.3 is beschreven welke maatregelen genomen moeten worden om deze doelstellingen te bereiken. 3.4 Wonen Voor het thema wonen kan de gewenste situatie voor Willemstad als volgt worden samengevat. Visie op het wonen in 2015: Willemstad moet over tien jaar voor inwoners van alle leeftijden passende en betaalbare woonruimte hebben. Zowel starters als ouderen kunnen in Willemstad (blijven) wonen. Het woningbestand is dan ook gemêleerd: zowel koop- als huur, in verschillende prijsklassen en diverse typen woningen. Willemstad moet het specifieke karakter van een vestingstad in een groene, ruime omgeving behouden. De bewoners van Willemstad zien een duidelijke relatie tussen het woningbestand, de samenstelling van de bevolking en het sociale klimaat. Het aantal woningen, het type woningen en de prijsklasse bepalen mede in hoeverre starters, gezinnen en ouderen in Willemstad kunnen blijven of komen wonen. De visie en knelpunten en kansen zijn als volgt vertaald naar doelstellingen. Doelstellingen voor het wonen: IV Streven naar een qua leeftijd gemêleerde bevolkingssamenstelling op straat- en stadsniveau. V Het handhaven en zo mogelijk versterken van de unieke kwaliteit van de woonomgeving. Gezien de vergrijzing zullen er de komende jaren meer woningen voor senioren nodig zijn: gelijkvloerse en aan te passen woningen, maar ook woonzorgvoorzieningen voor mensen die niet meer zelfstandig kunnen wonen. Een landelijke tendens is gericht op het langer zelfstandig 22
laten wonen van senioren, door thuis of dicht bij huis zorg te bieden. Ook mantelzorgers hebben hier een belangrijke rol in. Voor een goed sociaal klimaat is een evenwichtige samenstelling van de bevolking nodig. Daarom moeten er, naast woonruimte voor senioren, ook voldoende woningen zijn voor gezinnen en starters op de woningmarkt. Het bevorderen van doorstroming en het bouwen van goedkopere woningen voor jonge mensen kunnen hier aan bijdragen. De verhuisgeneigdheid onder inwoners van Willemstad is vrij laag, zo blijkt uit het Woningbehoefteonderzoek 2002. Uit de ervaringen van de woningstichting blijkt dat de vraag naar woningen in Willemstad relatief hoog is, in vergelijking met de andere kernen in Moerdijk. Dit pleit er voor om extra woningbouw mogelijk te maken. De unieke kwaliteit van de woonomgeving betreft vooral de vesting: zowel de oude en monumentale panden als het straatbeeld ( groen, bestrating etc.). In paragraaf 4.4 wordt ingegaan op de te treffen maatregelen voor het thema wonen. 3.5 Verkeer Voor het thema verkeer kan de gewenste toekomstige situatie voor Willemstad als volgt worden samengevat. Visie op het verkeer in 2015: De parkeerproblemen binnen de vesting zijn over tien jaar opgelost. De vesting is verkeerluw, doordat toeristen en bezoekers in principe er buiten parkeren. Voor mindervaliden is de vesting beter toegankelijk. Vooral rond de scholen en de gymzaal zal de verkeeerssituatie aanzienlijk veiliger zijn dan nu het geval is. De bewoners van Willemstad willen het autoverkeer binnen de vesting beperken en de mogelijkheden voor wandelaars en fietsers vergroten. Voor bewoners moet de vesting toegankelijk zijn en moet er voldoende parkeerruimte zijn. De mogelijkheden voor vrachtwagens om te laden en lossen kunnen beperkt worden en toeristen en bezoekers dienen hun auto buiten de vesting te parkeren. Vooral bij de Singelschool dient de situatie veiliger te worden. Het verplaatsen van de school is wellicht een optie, maar het aanpassen van de huidige verkeersituatie verdient de voorkeur, zodat er minder auto s bij de school kunnen komen. De omwonenden moeten echter zo min mogelijk hinder ondervinden. De doelstellingen zijn als volgt: Doelstellingen voor het verkeer: VI Streven naar een veilige, toegankelijke en verkeersluwe vesting. VII Vergroten van de verkeersveiligheid, met name bij de school. VIII Vergroten van de voorzieningen voor langzaam verkeer, met name door de aanleg van fiets- en wandelpaden IX vergroten bereikbaarheid Willemstad 23
X streven naar goed onderhouden wegen, fietspaden en trottoirs In paragraaf 4.5 worden deze doelstellingen nader uitgewerkt in concrete maatregelen. 3.6 Werken De gewenste situatie voor het thema werken is volgens de bewoners als volgt. Visie op het werken in 2015: In 2015 heeft de werkgelegenheid binnen Willemstad minimaal de huidige omvang. Het aantal banen in de sector toerisme en recreatie en in afgeleide sectoren is verhoogd. Willemstad zal een gunstig klimaat bieden voor het midden- en kleinbedrijf, zoals winkels en kantoren aan huis. De bedrijvigheid veroorzaakt zo min mogelijk overlast voor bewoners. Uit deze visie vloeien de volgende doelstellingen voort: Doelstellingen voor het werken: XI Uitbreiden toeristische sector, in balans met ruimte voor bewoners XII Soepel vestigingsbeleid voor nieuwe ondernemers, met name in de sectoren toerisme en detailhandel De toeristische sector zal uitgebreid moeten worden. Dit levert arbeidsplaatsen en inkomsten op. Niet alleen het aantal bezoekers zal toe moeten nemen, maar vooral ook de periode en het type toeristen. Met name toeristen die buiten de zondagen om naar Willemstad komen, langer blijven dan een paar uur en geld willen besteden zijn erg welkom. Hierdoor kunnen voorzieningen zoals winkels wellicht blijven voortbestaan. Uitbreiding van het toerisme mag echter niet ten koste gaan van het woongenot van de inwoners van Willemstad. De plannen voor ontwikkeling van het Havenfront zijn gericht op het uitbreiden van het toerisme, waarbij een aantal voorzieningen net buiten de vesting geplaatst worden. Afbeelding 3. Kleine bedrijven binnen de vesting Afbeelding 4. De haven In paragraaf 4.6 wordt geconcretiseerd in maatregelen hoe deze doelstellingen binnen bereik kunnen komen. 24
3.7 Voorzieningen Het thema voorzieningen heeft een zeer directe relatie met de leefbaarheid in de stad. De gewenste toekomstige situatie ziet er volgens de bewoners als volgt uit. Visie op de voorzieningen in 2015: Het huidige voorzieningenniveau van Willemstad blijft in de toekomst minimaal behouden. Openbare gebouwen worden zo efficiënt mogelijk gebruikt door meerdere functies te combineren. De voorzieningen voor gezondheidszorg, jeugd, horeca en winkels zijn beter afgestemd op de wensen van de bewoners. Het combineren van functies om optimaal gebruik te maken van gebouwen wordt door de bewoners van Willemstad in verschillende contexten genoemd: Sommige gebouwen, zoals gebouw Irene en de gymzaal zullen op termijn aan renovatie of vervanging toe zijn. Gebouw Irene is bezit van stichting Ons Dorpshuis. De gymzaal wordt door de twee basisscholen gebruikt en door de gymnastiekvereniging, maar voldoet niet aan alle eisen voor wedstrijden. Het raadhuis, gebouw Bethel, de gereformeerde kerk en het arsenaal kunnen optimaler gebruikt worden dan nu het geval is. Er is behoefte aan een sporthal. Om de kosten hiervan te beperken, kan een combinatie gezocht worden met andere functies. Er is behoefte aan medische voorzieningen voor urgente gevallen (EHBO-apparatuur) en reguliere gezondheidszorg zoals een huisarts, tandarts, fysiotherapeut en apotheek. Ook deze zouden gecombineerd kunnen worden, namelijk in een zorgcentrum. Ook is enkele malen de behoefte aan een brede school genoemd, met daarin de basisscholen en kinderopvang. Bovenstaande gewenste situatie kan worden vertaald naar de volgende doelstellingen. Doelstellingen voor de voorzieningen: XIII Het huidige voorzieningenniveau handhaven. XIV Uitbreiden voorzieningenniveau met: a. Een sporthal b. een (woon-)zorgcentrum, met daarin ambulante zorg (medische praktijken) en enkele woonvoorzieningen met lichte verpleging c. multifunctioneel centrum voor verenigingen en andere sociale functies d. een brede school, met daarin een of twee basisscholen en kinderopvang e. in overleg met jeugd: jeugdvoorzieningen f. streven naar uitbreiding winkelbestand met circa tien winkels g. grotere diversiteit van horecavoorzieningen h. uitbreiding serviceniveau bank/postagentschap i. watersportvoorzieningen 25
Ook de doelstelling Uitbreiding toeristische voorzieningen is door bewoners genoemd bij het thema voorzieningen. Ten behoeve van de uitwerking in maatregelen is deze echter opgenomen in het thema werken. 26
4 Maatregelen, taakverdeling en planning 4.1 Inleiding In hoofdstuk 2 is beschreven hoe Willemstad er momenteel voorstaat op de zes thema s, de huidige situatie. Hoofdstuk 3 beschrijft het toekomstbeeld van de bewoners van Willemstad, de gewenste situatie. In dit hoofdstuk worden de huidige situatie en de gewenste situatie bijeen gebracht in de vorm van concrete maatregelen. Hier worden activiteiten beschreven die volgens de bewoners van Willemstad de problemen van vandaag kunnen oplossen en de gewenste toekomst dichterbij kunnen brengen. Bij deze maatregelen en activiteiten wordt benoemd wie de eigenaar is. Deze organisatie of groep zou het initiatief moeten nemen. Ook de organisaties en/of groepen die betrokken moeten worden bij de betreffende maatregel worden hier genoemd. Ten slotte wordt bij elke maatregel waar mogelijk ook een (indicatieve) einddatum genoemd. Daarmee geven de bewoners een prioriteitsstelling aan. 4.2 Sociaal klimaat Bij het thema sociaal klimaat zijn twee doelstellingen genoemd. Per doelstelling hebben de bewoners de volgende maatregelen voor ogen. Doelstelling voor het sociale klimaat: I Versterken van de stadsgemeenschap, door: a. het vergroten van het aantal vrijwilligers b. het waarborgen van voldoende ontmoetingspunten. Ia 1 Het bieden van ondersteuning aan besturen Om het aantal vrijwilligers te vergroten zullen vrijwillige bestuursleden ondersteund worden bij hun werkzaamheden. Dit kan in de vorm van cursussen, maar ook door praktische hulp te bieden bij het aanvragen van subsidies en overige complexe administratieve taken. Ook kan informatie verstrekt worden over wet- en regelgeving waaraan verenigingen en stichtingen dienen te voldoen. Men is tevreden over het verenigingenloket, maar de functies van dit loket zouden wellicht uitgebreid kunnen worden. Gemeente ( verenigingenloket) en de vrijwilligerscentrale (st. De Markenlanden) Vrijwillige besturen van verenigingen, stichtingen e.d. 2007 27