ONTWIKKELINGEN REGELGEVING CULTUREEL ERFGOED Een archeologische exploratie van wet en regelgeving
OPBOUW PRESENTATIE Erfgoedwet: grote nadruk op erfgoedverordening en vervreemding cultuurgoederen Kijkje over de schutting naar de Omgevingswet Rode draad: relatie erfgoedwet, omgevingswet, overgangsrecht
ERFGOEDWET GEBOORTE: 1 JULI 2016 SAMENVOEGING WETGEVING CULTUREEL ERFGOED MINUS VERGUNNINGBEPALINGEN VERGUNNINGBEPALINGEN UIT WABO EN ERFGOEDWETTEN GAAN NAAR OMGEVINGSWET
RELATIE ERFGOEDWET EN OMGEVINGSWET Erfgoedwet: grondslag voor waardering en bescherming van erfgoed Roerend (cultuurgoederen en verzamelingen) Onroerend (monumenten en archeologie) Omgevingswet: wijze waarop met cultureel erfgoed wordt omgegaan
RELATIE ERFGOEDWET EN OMGEVINGSWET Erfgoedwet vervangt: Monumentenwet Wet tot Behoud Cultuurbezit Omgevingswet vervangt: WABO Wro
OVERSTAPTIJDEN KLOPPEN NIET Erfgoedwet matcht met Omgevingswet Echter: Erfgoedwet vertrekt op 1 juli 2016 Vertrek Omgevingswet wordt verwacht in voorjaar 2019! Probleem
OPLOSSING: OVERGANGSRECHT Aantal bepalingen Monumentenwet blijven van kracht totdat Omgevingswet in werking treedt
ERFGOEDWET Bevoegdheid Raad vaststellen gemeentelijke erfgoedverordening Bijhouden van erfgoedregister Procedure vervreemding cultuurgoederen en verzamelingen Vervanging landelijke aanwijzing van beschermde stads en dorpsgezichten door een Rijksinstructie Aanwijzen ensembles Archeologie
ERFGOEDWET: DE ERFGOEDVERORDENING Wettelijke basis bevoegdheid Raad tot vaststellen van gemeentelijke erfgoedverordening: artikel 3.16 Erfgoedwet Beheer en behoud van cultureel erfgoed van bijzonder belang voor gemeente VNG Model erfgoedverordening 2016: totaal pakket roerend en onroerend cultureel erfgoed Gebaseerd op de Erfgoedwet, de per 1juli resterende artikelen van de Monumentenwet en de WABO
ERFGOEDVERORDENING Bouwstenen VNG Model Erfgoedverordening 2016 Gemeentelijk erfgoedregister Aanwijzing en bescherming van gemeentelijke cultuurgoederen en verzamelingen Aanwijzing en bescherming gemeentelijk monument Advies omgevingsvergunning rijksmonument Gemeentelijke stads en dorpsgezichten Handhaving en toezicht Vangnetartikel archeologie
ERFGOEDVERORDENING Gemeentelijk erfgoedregister (art. 3.16 lid 3 Erfgoedwet) College verplicht dit register bij te houden * Artikel 2 VNG model verordening Lid 2 sub b: facultatief: ook opname van door Rijk aangewezen cultureel erfgoed in register
ERFGOEDVERORDENING Aanwijzing van beschermde gemeentelijke cultuurgoederen en verzamelingen Wettelijke basis: artikel 3.16 Erfgoedwet Bevoegdheid om cultuurgoederen of verzamelingen, die in hun bezit zijn of aan hun zorg zijn toevertrouwd als beschermd aan te wijzen Model VNG Verordening: artikel 3 en 4 Rijk zelfde bevoegdheid ten aanzien van Nederlands cultuurbezit Geen rechtsgrond bescherming particulier bezit/ symbolische aanwijzing
ERFGOEDVERORDENING Aanwijzing en bescherming van gemeentelijk monument Wettelijke basis: 3.16 Erfgoedwet Bevoegdheid aanwijzing beschermde gemeentelijke monumenten (ook archeologie) Mogelijkheid inschakeling commissie van deskundigen Opent mogelijkheid: verplichtstelling omgevingsvergunning voor activiteiten gemeentelijk monument (artikel 2.2. aanhef en sub b WABO) en mogelijkheid voorbescherming Model VNG Verordening: artikelen 5 tot en met 16 Artikel 14 VNG Verordening: mogelijkheid versoepeling facultatief
ERFGOEDVERORDENING Advies omgevingsvergunning Rijksmonument College bevoegd gezag omgevingsvergunning rijksmonumenten (artikel 2.1. lid 1 WABO, vanaf 2019 Omgevingswet) Omgevingswet zal deze bevoegdheid nog uitbreiden tot archeologische monumenten (i.c.m. zwaarwegend advies Minister) Overgangsrecht: artikel 15 Monumentenwet: inschakeling commissie van deskundigen verplicht VNG Model 2016: artikel 17
ERFGOEDVERORDENING Aanwijzing en bescherming gemeentelijk stads en dorpsgezicht Bevoegdheid Raad Opent mogelijkheid eisen omgevingsvergunning bij sloop (artikel 2.2. lid 1 aanhef en sub c WABO tot inwerkingtreding Omgevingswet) Model verordening VNG: artikelen 18 tot en met 20 Artikel 18 lid 3 tot en met 6: mogelijkheid tot vaststellen van beschermend bestemmingsplan of bestaand bestemmingsplan als beschermend: let op: gaat veranderen bij Omgevingswet
ERFGOEDVERORDENING Bepalingen met betrekking tot handhaving en toezicht Strafbaarstelling: handelen zonder of in strijd met omgevingsvergunning reeds geregeld in WABO en WED VNG Model verordening 2016: artikel 21: strafbaarstelling geldt uitsluitend voor overtreding instandhoudingsplicht gemeentelijk monument en nadere regels dienaangaande (art. 13 en 14 model) VNG Modelverordening 2016: artikel 22: mogelijkheid aanwijzen gemeentelijke toezichthouders
ERFGOEDVERORDENING Vangnetbepaling archeologie artikel 3.1.6 Bro: legt verplichting op om bij bestemmingsplan een beschrijving op te nemen hoe om te gaan met in gebied (verwachte) aanwezige cultuurhistorische waarden komt voor dat deze beschrijving in oude plannen nog niet is opgenomen VNG model verordening 2016: artikel 23 vangnetregeling: facultatief en vooral zo houden, vangnetregeling kan verplichting ex artikel 3.1.6 Bro immers niet opzij zetten
ERFGOEDWET Vervreemding cultuurgoederen door B&W Roerend erfgoed: schilderijen, beelden (eigendom gemeente) Maar ook cultuurhistorische en natuurhistorische objecten Behoort tot de collectie Nederland Regering wil objecten van grote waarde voor Nederland behouden Daarom: paragraaf 4.2. Erfgoedwet: artikelen 4.17 tot en met 4.21
VERVREEMDING CULTUURGOEDEREN Artikel 4.17 lid 1 Erfgoedwet: voornemen vervreemding door middel van verplicht gesteld bekendmakingsformulier bekend maken (via staatscourant: www.overheid.nl of via: www.afstotingsdatabase.nl: echter dan LAMO van toepassing! Artikel 4.17 lid 2 Erfgoedwet: bekendmaking moet bevatten Beschrijving van cultuurgoed/verzameling Motivering van voorgenomen vervreemding Mededeling of al dan niet advies wordt gevraagd aan commissie van onafhankelijke deskundigen
VERVREEMDING CULTUURGOEDEREN Indien geen advies nodig van Commissie van Deskundigen (ex artikel 4.18 Erfgoedwet) Eenieder bevoegd Gedurende zes weken Zienswijzen in te dienen Tijdens termijn: geen vervreemding
VERVREEMDING CULTUURGOEDEREN Centrale vraag: Is het te vervreemden cultuurgoed of verzameling van bijzondere cultuurhistorische waarde of wetenschappelijke betekenis en onvervangbaar en onmisbaar?
VERVREEMDING CULTUURGOEDEREN Als er een redelijk vermoeden bestaat dat vraag met ja moet worden beantwoord: College verplicht om Commissie van onafhankelijk deskundigen in te schakelen Verplichting ook aan de orde als zienswijzen ex artikel 4.17 Erfgoedwet hiertoe aanleiding geven
VERVREEMDING CULTUURGOEDEREN Grootte en samenstelling van de commissie Artikel 4.20 Erfgoedwet Tenminste drie leden Deskundigheid betreft specifieke eigenschappen van het te vervreemden object of verzameling Onafhankelijkheid
VERVREEMDING CULTUURGOEDEREN Decentraal regelen van commissie Aparte commissie roerend cultureel erfgoed Ook koppeling mogelijk met bestaande gemeentelijke monumentencommissie als bedoeld in artikel 15 Monumentenwet en artikel 17 VNG Model verordening Intergemeentelijke commissie eveneens mogelijk Landelijke Toetsingscommissie Beschermingwaardigheid van de Museumvereniging (let op: gekoppeld aan beperkende museale voorwaarden)
VERVREEMDING CULTUURGOEDEREN Als commissie redelijk vermoeden bevestigt, dat: gemeentelijk cultuurgoed of verzameling daadwerkelijk van landelijke betekenis is DAN is het College op grond van artikel 4.21 Erfgoedwet verplicht dit (onder toezending van advies commissie) aan de minister OCW te melden Deze kan dan ofwel het besluit tot vervreemding vernietigen, dan wel het object als beschermd cultuurgoed aanwijzen
RIJKSINSTRUCTIE Rijksinstructie in plaats van aanwijzen beschermd stads en dorpsgezicht Artikel 35 Monumentenwet: aanwijzingsbevoegdheid Rijk komt te vervallen zodra Omgevingswet in werking treedt Omgevingswet kent immers instrument van Rijksinstructie (nadere uitwerking van instructiebevoegdheid in AMvB: deze zomer) Rijk kan gemeente instrueren om in Omgevingsplan beschermingsregime in te richten voor bepaald gezicht
AANWIJZEN EMSEMBLES Minster OCW bevoegdheid om te beschermen ensembles aan te wijzen: rijksmonument met cultuurgoederen (paragraaf 3.3 Erfgoedwet) Pas daadwerkelijke bescherming roerende zaken als minister ook aanwijzing geeft van bescherming cultuurgoederen en verzamelingen (paragraaf 3.2. Erfgoedwet)
ARCHEOLOGIE Artikel 34a Monumentenwet: tegemoetkoming Rijk aan gemeenten voor excessieve opgravingskosten vervalt In de plaats daarvan: compensatie in gemeentefonds Tijdelijke subsidieregeling
ARCHEOLOGIE Artikel 45 t/m 48 Monumentenwet: opgravingsvergunning vervalt Paragraaf 5.1. Erfgoedverordening: archeologiecertificaat
MUSEALE CULTUURGOEDEREN Minister OCW krijgt beheer museale cultuurgoederen van de staat (paragraaf 2.1. Erfgoedverordening)
SAMENVATTEND Erfgoedwet Bouwstenen model verordening Vervreemding cultuurgoederen Rijksinstructie in plaats van aanwijzen beschermd stads en dorpsgezicht Aanwijzen ensembles Archeologie
EN VANAF 2019?
OMGEVINGSWET 1 juli 2015: instemming tweede kamer: thans eerste kamer Fundament: omgevingsrecht in één wet in plaats van huidige versnippering in verschillende wetten (WRO, Woningwet, Monumentenwet, Waterwet, ) Bestemmingsplan vervalt: in plaats daarvan: gemeentelijk omgevingsplan dat ruimere inhoud heeft dan huidig bestemmingsplan
OMGEVINGSWET 1 omgevingsplan voor gehele grondgebied gemeente Belangrijkste ruimtelijk instrument van gemeente Integratie van omgevingsrechtelijke aspecten, zoals milieu, natuur, cultureel erfgoed, bomen, welstand, Primaat besluitvorming fysieke leefomgeving geheel bij gemeente (wel mogelijkheid instructieregels Rijk en Provincie en afzonderlijke instructies)
OMGEVINGSWET EN MONUMENTEN Onderdeel integrale afweging Erfgoedverordening gaat op in Omgevingsplan Monument aanwijzen door middel van functiekenmerk en locatiekenmerk Mogelijkheid opnemen nadere regels Vaststellen omgevingswaarden
OMGEVINGSWET EN MONUMENTEN Opnemen beoordelingsregels voor het verlenen van omgevingsvergunningen voor afwijkactiviteiten (als aan beoordelingskader wordt voldaan: moet omgevingsvergunning worden afgegeven) Als niet aan beoordelingskader wordt voldaan: mogelijkheid tot belangenafweging Digitale beschikbaarheid: enkele druk op de knop
ERFGOEDWET OMGEVINGSWET Perfecte Match? De toekomst zal het uitwijzen