De Multi waaier 12 tips voor het opbouwen van een cultureel divers netwerk
Culturele diversiteit en amateurkunst Deze waaier biedt u twaalf tips om u op weg te helpen een cultureel divers netwerk op te bouwen en te onderhouden. Dat is handig, want de diversiteit van de culturele achtergronden van de Nederlandse bevolking groeit. Kunstfactor heeft deze tips samengesteld op basis van gesprekken met professionals en ervaringsdeskundigen uit het veld van de amateurkunst.de waaier is bedoeld voor kunsteducatoren, managers van kunstinstellingen, beleidsmakers en subsidiënten. Kunstfactor heeft diverse inventarisaties gedaan naar culturele diversiteit binnen de amateurkunst. Meer kennis en verdieping vindt u op www.kunstfactor.nl/diversiteit.
Tip 1 Zet je westerse bril af Zorg voor een open houding. Bij het werken met niet-westerse groepen kom je vanzelfsprekend andere gewoontes en gebruiken tegen. Probeer aannames te voorkomen. Durf af te wijken van je eigen mening of denkbeelden. Ja betekent in sommige culturen misschien en misschien is een beleefde vorm voor nee. Ga op zoek naar de achtergrond van normen en waarden van je eigen cultuur en die van de niet-westerse groepen.
Tip 2 Ga de wijken in Zoek je netwerk buiten de gebaande paden. Het vinden en bereiken van cultureel diverse doelgroepen vindt vaak buiten de bestaande infrastructuur plaats. Ga de wijk in. Praat met winkeliers, ga langs bij buurthuizen, kerken, scholen en marktpleinen. Daar vind je mensen die je wegwijs maken bij het leggen van contact binnen bepaalde culturele groepen. Via hen leg je contact met niet-westerse amateurkunstenaars.
Tip 3 Herken de leider Iedere groep kent een of meerdere sleutelfiguren. Zet deze sleutelfiguren in voor een goede relatie met je doelgroep. Zij kunnen jouw boodschap vertalen naar de taal van de groep, waardoor deze ontvankelijker is. Sleutelfiguren genieten vaak veel aanzien en spelen een leidende rol. Het is niet per se een zichtbare leider. Soms is iemand achter de schermen invloedrijker. Je herkent een sleutelfiguur doordat leden van de groep vaak doorverwijzen naar deze persoon.
Tip 4 Houd rekening met de manvrouw relatie Laat de rolverdeling tussen mannen en vrouwen in sommige culturen van invloed zijn op je aanpak. Soms is je benadering succesvoller als een man een man benadert of een vrouw een vrouw. Daarnaast is bij sommige groepen de vrouw naar de buitenwereld toe niet zichtbaar als sleutelfiguur, maar weet zij wel het meeste over het culturele netwerk binnen de gemeenschap. Deze vrouwen zijn vaak op andere plekken te vinden dan de mannen. Bijvoorbeeld op het schoolplein en het consultatiebureau.
Tip 5 Investeer tijd zonder direct resultaat te verwachten Het opbouwen van een effectieve interculturele relatie gaat niet vanzelf. Daar moet je in investeren. Een goede samenwerking begint met verkennen. Verdiep je in elkaar. Bouw aan een wederzijdse vertrouwensband. Houd er rekening mee dat zo n investering tijd kost. Heb geen haast. En verwacht niet direct een tegenprestatie. Op den duur zal het beide partijen iets opleveren.
Tip 6 Bouw een langdurige relatie op Laat de winst van een samenwerking niet na één project wegvloeien, maar zet je in voor een duurzame samenwerking. Realiseer je dat niet alle winst na een project direct zichtbaar is. Houd na afloop van een project regelmatig contact. Laat je gezicht zien. Bezoek een repetitie, een tentoonstelling of drink een kop koffie samen. Zo ontstaat wellicht een vervolg op de samenwerking. En bestaande contacten leveren nieuwe contacten op. Zo kent een Turkse theatergroep muzikanten uit het Turkse netwerk en kent een Kaapverdiaanse beeldend kunstenaar weer Kaapverdiaanse dansgroepen.
Tip 7 Benader elke doelgroep specifiek Wil je mensen bereiken, dan moeten zij zich herkennen in hoe ze aangesproken worden. Iedere cultuur heeft zijn eigen tradities, gewoontes, voorkeuren en netwerken. Houd hiermee rekening in je benaderwijze. Dat een Chinese deelnemer zichzelf niet makkelijk zal herkennen in een workshop van een Marokkaanse rapper spreekt misschien voor zich. Maar ook een Surinaamse Creool zal zichzelf niet snel herkennen in een foto met een Surinaams-hindoestaanse danser. Diverse doelgroepen benaderen in één multiculturele aanpak levert weinig op. Wees specifiek.
Tip 8 Maak onderscheid in leeftijd Wat iemand interesseert verschilt per levensfase en niet per generatie. Dit is bepalend voor je aanbod. Jongeren zijn makkelijk te bereiken en beleven graag theater, dans en muziek samen met jongeren uit andere culturen. In de fase waarin mensen een gezin gaan stichten, gaan ze meer waarde hechten aan traditie. Iedere nieuwe generatie wordt in deze fase monocultureler. Oudere deelnemers houden sowieso van kunstactiviteiten gericht op de eigen cultuur. Wil je een bepaalde doelgroep werven of behouden, zul je je aanbod hierop moeten afstemmen.
Tip 9 Give the people what they want Programmeer vraaggericht. Laat je publiek zelf vertellen wat het graag wil zien. Vaak is maatschappelijk engagement gericht op thema s die spelen binnen de culturele groep een sterke, bindende factor. Maak kwaliteit niet het voornaamste criterium om te programmeren. Onderzoek welke onderwerpen, kunstenaars of kunstvormen populair zijn bij het publiek dat je wilt bereiken en behouden.
Tip 10 Match inhoud, docent en deelnemers Ook voor kunsteducatie geldt: weet wat de wensen van je doelgroep zijn. Om deelnemers in beweging te krijgen, is een match tussen de groep, het lesaanbod en de docent belangrijk. Onderzoek wat zij willen leren. Durf docenten buiten je eigen team aan te trekken, die al aanzien en respect hebben bij de groep. Deelnemers weten vaak zelf haarfijn wat zij willen leren en van wie. Cruciale pijlers zijn: wat bied je aan en wie doceert het.
Tip 11 Durf traditie te ondersteunen Focus als ondersteunende instelling of subsidiënt niet op vernieuwing, maar kijk naar de behoefte van de doelgroep. Sta open voor de toegevoegde waarde van traditie en durf dit te ondersteunen. Veel mensen met een niet-westerse achtergrond vieren met het beoefenen van amateurkunst hun identiteit. Traditie hoort bij wie zij zijn en waar ze vandaan komen. Ze hechten meer waarde aan het ambachtelijk verfijnen en perfectioneren van hun kunstvorm, dan aan artistieke vernieuwing.
Tip 12 Cultureel divers tot in de puntjes Practise what you preach. Werk niet alleen voor, maar ook met je doelgroep. Zorg voor culturele diversiteit binnen je eigen organisatie. Deze collega s brengen met hun achtergrond veel kennis mee over de gebruiken van hun cultuur. Bespreek met hen wat gangbaar is in de doelgroep: wel of geen pauze, wat voor hapjes, wel of geen alcohol, welke muziek op de achtergrond. Zo herkent je doelgroep zich zowel in je activiteiten als ook in je organisatie. Dit verstevigt jullie relatie.
Meer weten? Op www.kunstfactor.nl/diversiteit vindt u onder andere de volgende publicaties over het thema diversiteit binnen de amateurkunst: Code culturele diversiteit Wij zijn hier! - Over ondersteuning en ontwikkeling van cultureel divers theater Met stille trom - Muziek uit Turkije in Nederland Hiphop in Nederland Aan de andere kant van de brug Chinese popmuziek in Nederland Religie & actieve kunstbeoefening: dans, theater, beeldende kunst
Colofon Onderzoek en tekst Kunstfactor Diana Chin-a-Fat Francine van Dam Anneke Mengerink Richard Molenschot Met inhoudelijke bijdragen van Saundra Williams (Black Magic Womanfestival) Doro Siepel (Theater Zuidplein) Tessa van Lier (Krater Theaterwerkplaats Zuidoost) Marlies Juffermans (ZIMIHC) Concept/vormgeving BLADEN&CO, Utrecht Productie Atlas BV, Soest kunstfactor sectorinstituut amateurkunst Kromme Nieuwegracht 66 Postbus 452 3500 al Utrecht T +31 (0)30 711 51 00 www.kunstfactor.nl info@kunstfactor.nl kunstfactor