Beleidsaanbevelingen. Wat leert ons het Grote Woononderzoek? Sien Winters KU Leuven - HIVA Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013 Brussel, Vlaams Parlement, De Schelp 3 maart 2015 www.steunpuntwonen.be
Inhoud Doelstellingen woonbeleid: 1. Verbeteren van de betaalbaarheid 2. Verbeteren van de kwaliteit Doelstellingen buiten het woonbeleid 3. Eigendomsverwerving aanmoedigen 4. Bouwactiviteit stimuleren (Optimaal ruimtegebruik) Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 2
1. Verbeteren van de betaalbaarheid Vaststellingen: - Betaalbaarheidsproblemen toegenomen, hoewel niet volgens alle indicatoren - Betaalbaarheidsproblemen het grootst en het meest toegenomen op de private huurmarkt - Betaalbaarheidsprobleem is in eerste plaats een inkomensprobleem Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 3
1. Verbeteren van de betaalbaarheid Aanbevelingen: - Woonbeleid moet (samen met andere beleidsdomeinen) een antwoord bieden - Door substantiële uitbreiding huursubsidie / sociale huisvesting - W.b. sociale huisvesting: - niet noodzakelijk een pleidooi voor verlaging van de huurprijs - Misschien wel voor evaluatie van differentiatie van huurprijs naargelang inkomen - Te bekijken binnen bredere kader van financiering sociale huisvesting - W.b. eigendomsverwerving: - Van algemene steun (woonbonus) naar selectieve steun (sociale leningen) - W.b. private huur: - Voorzichtig met huurprijsregulering Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 4
2. Verbeteren van de kwaliteit Vaststellingen: - Aanzienlijke vooruitgang geboekt op vlak van comfort - Aan 37% van de Vlaamse woningen zijn ingrepen vereist om ze te laten voldoen aan de normen van de Vlaamse Wooncode - 13% van de Vlaamse woningen vereist omvangrijke en structurele aanpassingswerken - De grootste problemen zijn te vinden op de huurmarkt - Vooral zwakste groepen slecht gehuisvest - Vochtproblematiek verbetert niet Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 5
2. Verbeteren van de kwaliteit Aanbeveling: - Nood aan een globaal renovatieplan, met duidelijke doelstellingen en verantwoordelijkheden - Verantwoordelijkheid voor noodzakelijke werken ligt in eerste plaats bij eigenaar - Overheid moet er op toezien dat basiskwaliteit voor iedereen aanwezig is en alle nodige acties daartoe ondernemen drie soorten instrumenten Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 6
2. Verbeteren van de kwaliteit Communicatieve instrumenten: - Informatiecampagne naar breed publiek over o.a.: - Correcte plaatsing toestellen - Nazicht technische installaties - Ventilatie - Gezondheids- en veiligheidsrisico s - Ondersteuning en begeleiding zwakke groepen, o.a. energiebesparende ingrepen - Wie verspreidt de informatie? - Vastgoedmakelaars - Gemeentelijke woondiensten - Woonwinkels, SVK s, huurdersbonden, opbouwwerk - Vorming en opleiding professionelen: - Vlaamse kwaliteitsnormen in opleiding architecten - Vorming lokale actoren Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 7
2. Verbeteren van de kwaliteit Juridische instrumenten (regulering): - Normering voor nieuwbouw: - Stroomlijning van normen (Vlaamse kwaliteitsnormen, ruimtelijke ordening, energie, sociale huisvesting...) - Bv: trappen en trapleuningen, ballustrades, toegankelijkheid van de woning - Kwaliteitsbewaking bestaande woningen: - Afstemming EPC en CA - Differentiatie in sancties bij ongeschiktverklaring naargelang ernst van gebrek Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 8
2. Verbeteren van de kwaliteit Financiële instrumenten (belastingen en subsidies): - Voor eigenaars-bewoners: - Vlaamse renovatiepremies sterker richten op grootste problemen - Eerder subsidie via gerichte premies dan via (brede) woonbonus - Voor eigenaars-verhuurders: - Renovatiepremies uitbreiden naar deze groep? - Logisch dat energiepremies ook voor deze groep van toepassing zijn Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 9
2. Verbeteren van de kwaliteit - Voor private huurders: - Kleine aanpassingswerken verder aanmoedigen - Derde betalersregeling verkennen - Voor publieke actoren: nood aan een globaal renovatieplan voor de sociale huisvesting - Gebaseerd op goede inventaris (beschikbaar voor SHM s, niet voor andere actoren) - Plan op lange termijn - Met duidelijke financiële afspraken - En met inbegrip van strategie op vlak van herhuisvesting Bij dit alles: er is een grens aan wat verbeterbaar is! Geen overheidsfinanciering voor renovatie wanneer vervanging voorkeur verdient! Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 10
3. Eigendomsverwerving aanmoedigen Vaststellingen: Onderzoek over de woonbonus (Haffner, Van den Broeck & Winters, 2014): - Overheidsuitgaven voor eigen woningbezit moeten in verhouding zijn tot de netto-positieve effecten van eigen woningbezit op welvaart - De verhouding van subsidies voor eigenaars en huurders lijkt daarmee niet overeen te komen - Enkele argumenten die hiervoor werden aangehaald in dit onderzoek, krijgen bevestiging in het GWO Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 11
3. Eigendomsverwerving aanmoedigen Aanbevelingen: - Meer neutrale behandeling van huur en eigendom - Dit kan een verdere afbouw van overheidssteun voor eigendomsverwerving betekenen (zie ook OESO, 2015) - Maar ook het meer gelijk belasten van huur en eigendom - Hiervan kan een positief effect op de huurmarkt worden verwacht - Te bekijken of specifieke overheidssteun voor aanbod op de private huurmarkt nog bijkomend wenselijk is - Mogelijk is hier selectiviteit aangewezen - Net zoals ook bij de resterende steun voor eigendomsverwerving grotere selectiviteit gewenst is Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 12
4. Bouwactiviteit stimuleren Vaststellingen: - Woningvoorraad volgt aangroei huishoudens - Ook aard van de aangroei lijkt demografische evolutie te volgen - Aangroei komt meer en meer tot stand via transformatie van bestaande gebouwen, vooral in steden - Bevindingen over woningkwaliteit noodzaken omvangrijke renovatiewerken Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 13
4. Bouwactiviteit stimuleren Aanbevelingen: - Globale stimulering (traditionele) nieuwbouw lijkt niet aan de orde. - In lijn met wat voorafgaat wel stimulering nodig van woningrenovatie - Vanuit ruimtelijke doelstellingen kan stimuleren van transformatie van bestaande gebouwen naar woningen overwogen worden - Maar ook hier weer dient beleid selectief gericht te zijn op gebieden en segmenten waar markt zelf onvoldoende reageert op de noden - Gezien belang van voldoende woningvooraad en van tewerkstelling in de sector blijft monitoring vereist. Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013? 14