Versie: 1.0 Datum vrijgave: 2-6-2017 Geldigheidsduur: 1 jaar Status: Concept Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Kwaliteitsaspecten betreffende database en footprint... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Ketenanalyse Asfalt scope 3 3 Organisatorische afbakening... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3.1 Procedure... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4 Identificatie en calculatie van emissies... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. emissies 4.1 Identificatie van bronnen... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.2 Calculatiemethode... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.3 Dataverzameling en conversiefactoren... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.4 Toepassen van calculatie... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.5 Onzekerheden in de data en conversiefactoren... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.6 Samenvatten van emissies op bedrijfsniveau... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.7 Werkwijze... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5 Rapportage... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Versie 1.0 Auteur(s) CO2-werkgroep Autorisatie Ir. H. Beerda Functie Algemeen Directeur Datum 2-6-2017 Handtekening Uitgegeven door: Oosterhof Holman Beheer B.V. Postbus 6 9843 ZG Grijpskerk
PAGINA: 2 van 7 1 Inleiding Koninklijke Oosterhof Holman Beheer b.v. (KOHB) is gecertificeerd conform de CO2-ladder niveau 5 (versie 3.0). Middels een kwalitatieve analyse is portefeuille breed inzicht verkregen in de CO2-emisssies in scope 3. Op grond daarvan is gekozen voor een ketenanalyse van asfaltproductie. Als aanvulling binnen deze ketenanalyse is de beschrijving op hoofdlijnen van de gehele asfaltketen van Oosterhof Holman een belangrijk punt. Het doel van het uitvoeren van deze scope 3 ketenanalyse is om inzicht te krijgen in de meest materiële scope 3 emissies in tonnen CO2 en waar deze optreden binnen de keten. Om daarmee vervolgens effectieve mogelijkheden te identificeren om scope 3 emissies te verminderen en wie daarvoor benaderd moeten worden (de zogenaamde ketenpartners). Met deze rapportage wordt invulling gegeven aan de eisen 4.A.1, 5.A.1, 5.A.2-2 en 5.A.3 van de CO2- prestatieladder, versie 3.0. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt het product asfalt beschreven evenals de productiemethode, en wordt de waardeketen afgebakend. In hoofdstuk 3 worden de emissies van de verschillende asfaltcentrales bepaald. In hoofdstuk 4 wordt een kort overzicht gegeven van de CO2 reductiemaatregelen bij de asfaltcentrales. En worden mogelijke reductie strategieën voor andere fasen in de asfalt keten besproken. In hoofdstuk 5 zijn de conclusies te vinden.
PAGINA: 3 van 7 2 De Waardeketen Asfalt Het overgrote deel van de wegen in Nederland bestaat uit asfaltwegen. De vraag naar asfalt zal in de komende jaren blijven aanhouden aangezien het huidige wegennet om continu onderhoud vraagt. Voor de aanleg en onderhoud wordt jaarlijks circa acht miljoen ton asfalt verwerkt (VBW-Asfalt, 2014). De asfaltcentrale vormt een belangrijk de schakel in de asfaltketen. Oosterhof Holman koopt asfalt in bij één van haar asfaltcentrales (leveranciers). Oosterhof Holman participeert in een tweetal asfaltcentrales: Asfalt Productie Westerbroek (APW) 32 % aandeel Asfalt Productie Kootstertille (APK) 29% aandeel 2.1 Beschrijving van de keten De keten van asfalt (figuur 1) bestaat in de kern uit de volgende fasen: 1. De productie en aanvoer van grondstoffen 2. De productie van asfalt in de centrale 3. Transport en aanleg (verwerking) 4. Gebruik tijdens de levensduur van asfaltwegen (onderhoud) 5. Frezen, slopen en recycling van asfalt (afdanking) Deze worden in de volgende paragrafen kort toegelicht. FIGUUR 1. Schematisch overzicht van de productieketen van asfalt (Rapportage voorstudie MJA3 asfaltsector VBW-Asfalt en BECO, oktober 2010) 2.1.1 Productie en aanvoer van grondstoffen Asfalt is een mengsel van zand, steenslag, asfaltgranulaten, vulstoffen en bindmiddelen. De bindmiddelen (bitumen, afkomstig uit de aardoliebronnen) zorgen voor de samenhang van het asfaltmengsel en bepalen voor een groot deel de eigenschappen van het asfalt. Het zand en steenslag worden periodiek per schip naar beide asfaltcentrales aangevoerd. Bovendien wordt freesmateriaal ( oud asfalt) gerecycled in nieuw asfalt. Asfaltgranulaat wordt daarom ook gezien als een belangrijke grondstof welke veelal per as vanaf de werklocatie naar de asfaltcentrale wordt getransporteerd.
PAGINA: 4 van 7 2.1.2 Asfaltproductie Voor de productie van asfalt worden minerale grondstoffen gedroogd bij een temperatuur van 180 C. Tijdelijke opslag van de grondstoffen vindt plaats in geïsoleerde en indien nodig, verwarmde silo s. Afhankelijk van het gewenste type asfalt worden deze grondstoffen warm vermengd met bitumen, vulstoffen en eventueel pigmenten. Hierbij worden grote hoeveelheden gas verstookt. Door de verschillende verhouding tussen de diverse componenten kunnen verschillende eigenschappen aan het asfalt worden meegegeven. 2.1.3 Transport en aanleg Na het mixen wordt het asfaltmengsel gestort in een voorraadsilo van waaruit vrachtwagens het asfalt naar de werklocaties transporteren. Asfalt wordt warm vervoerd en warm aangebracht door een asfaltspreidmachine. De verwerkingstemperatuur ligt hierbij op 120-160 graden. Vervolgens wordt het asfalt uitgevlakt en door walsen verdicht. 2.1.4 Gebruik en onderhoud Tijdens de gebruiksfase slijt het asfalt waardoor onderhoud & reparatiewerkzaamheden noodzakelijk zijn. De deklaag is het meest aan slijtage onderhevig. De levensduur is afhankelijk van het type asfalt, de drukte op de weg en het weer. 2.1.5 Slopen, verwijdering en recycling Asfaltwegen worden regelmatig vernieuwd. De oude weg wordt ontmanteld door middel van een frees. Het vrijgekomen granulaat wordt hergebruikt als grondstof voor de productie van nieuw asfalt, hergebruikt voor een andere toepassing (bijvoorbeeld als funderingslaag) of afgevoerd naar een eindverwerker. 2.2 Energie-impact van de asfaltketen In het kader van de meerjarenafspraak energie-efficiëntie 2001-2020 (MJA3 convenant) is er binnen de asfaltsector een voorstudie gedaan naar het energieverbruik binnen de gehele asfaltketen. De energie-impact van de verschillende fasen staat in onderstaande tabel (tabel 1). TABEL 1. Bijdrage van de verschillende fasen aan het totale energieverbruik in de asfaltketen. Fase Ketenonderdeel MJ/m 2 Aandeel (%) 1 Productie van grondstoffen 241 24 2 Asfaltproductie in centrale 169 17 3 Transport en aanleg 100 10 4 Gebruik en onderhoud 413 42 - Productie van grondstoffen 148 15 - Asfaltproductie in centrale 104 11 - Transport en verwerking 61 6 - Frezen (excl. transport) 62 6 - Afdanking 38 4 5 Slopen, verwijdering en recycling 62 6 Totaal 985 100 2.3 Relevante scope 3 emissies en partners binnen de waardeketen Afbakening van ketenonderdelen met betrekking tot voorliggende ketenanalyse zijn in onderstaande figuur (figuur 2) weergegeven. De productie van asfalt is een activiteit die tot één van de grootste indirecte CO2- emissiebronnen gerekend kan worden voor Oosterhof Holman. Ook vanuit de keten blijkt dat het aandeel van de asfaltcentrales in het totale verbruik ongeveer 28% is (tabel 1).
PAGINA: 5 van 7 FIGUUR 2. Afbakening scope ketenanalyse. Transport van asfalt en asfaltgranulaat wordt voor het overgrote deel uitgevoerd door eigen materieel en valt daarmee binnen de scope 1 activiteiten van het bedrijf. Hetzelfde geldt voor de aanleg en de verwijdering van asfalt. Enkel wanneer deze activiteiten worden uitgevoerd door derden ten behoeve van projecten van Oosterhof Holman dan worden deze gerekend tot de scope 3. Aanbeveling is om deze de komende jaren onder te brengen binnen de ketenanalyse loonwerk en transport. De partners die een rol spelen in productie van asfalt zijn de besturen van de beide asfaltcentrales evenals de individuele aandeelhouders. APK: BAM en Jansma Drachten BV APW: Koninklijke Sjouke Dijkstra, KWS en Roelofs 3 Kwantificeren van emissies asfaltproductie 3.1 Methode Om scope 3 emissies van Oosterhof Homan te bepalen is allereerst de CO2-footprint van de desbetreffende asfaltcentrale berekend. Hiervoor zijn de verbruikscijfers voor diesel, gas en elektriciteit opgevraagd en vermenigvuldigd met de relevante conversiefactoren (afkomstig van de website: www.co2emissiefactoren.nl). Vervolgens is op basis van het aantal afgenomen tonnen ten opzichte van het totaal geproduceerde tonnen, een gedeelte van de footprint toegerekend aan Oosterhof Holman. 3.2 Asfaltproductie Westerbroek en Kootstertille In onderstaande tabellen worden overzichten gegeven van de CO2 emissies (in kg CO2/ton asfalt) voor de APW (tabel 2) en de APK (tabel 3). Hieruit is af te lezen dat de CO2 reductie sterk gerelateerd is aan de totale asfaltproductie per jaar.
PAGINA: 6 van 7 TABEL 2. Overzicht CO2 emissies en reductie t.o.v. 2010 bij APW. Categorie Eenheid 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Diesel L 38 777 33 917 23 132 29 968 35 996 28 669 26.953 Aardgas Nm³ 1 694 278 1 907 516 1 414 192 1 886 395 2 301 292 1 568 706 1 585 549 Elektriciteit kwh 1 005 795 1 093 740 926 706 1 079 298 1 271 280 1 088 553 1 070 619 Productie ton 205 002 238 887 173 985 234 904 299 366 197 000 204 618 Afname door OH ton 46 281 61 785 52 442 50 782 56 127 57 300 52 175 CO2 emissies (OH) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2015 Diesel ton CO2 27 28 22 20 21 26 22 Aardgas ton CO2 698 900 778 744 787 834 738 Elektriciteit ton CO2 68 85 84 70 72 95 82 TOTAAL ton CO2 794 1 013 884 835 880 956 841 Per ton asfalt kg CO2 17,2 16,4 16,9 16,4 15,7 16,7 16,1 Reductie t.o.v. 2010 4,4% 1,7% 4,2% 8,6% 2,7% 6,0% TABEL 3.Overzicht CO2 emissies bij APK. Categorie Eenheid 2015 2016 Diesel L 26 535 36 165 Aardgas Nm³ 1 808 189 2 526 973 Elektriciteit kwh 859 685 1 194 825 Productie ton 213 000 335 499 Afname door OH ton 68 500 32 986 CO2 emissies (OH) 2015 2016 Diesel ton CO2 26,4 11,1 Aardgas ton CO2 1.056 453 Elektriciteit ton CO2 83 35 TOTAAL ton CO2 1 165 500 Per ton asfalt kg CO2 17,01 15,15
PAGINA: 7 van 7 4 Reductie strategieën binnen de asfaltketen In voorgaande jaren is voornamelijk ingezet op energie-efficiëntieverbeteringen in het kader van de Meerjarenafspraken (MJA3 en 4). Enkele kansrijke reductiemaatregelen gericht op het productieproces (zoals gedefinieerd door APK en APW) zijn de volgende: - Overkapping grondstoffen t.b.v. opslag asfaltgranulaat - Gebruik van restwarmte - Toepassen verbeterde PR trommel waar door hoger percentage recycling te realiseren. De selectie van besparingsmogelijkheden en planning van maatregelen voeren de asfaltcentrales zelf door. Om meer grip te krijgen op het realiseren van CO2 reductie in de keten is er dit jaar voor gekozen om een tweetal concrete projecten uit te gaan voeren die effect hebben op energiebesparing in de asfaltketen. Het betreft de toepassing van laagtemperatuurasfalt en recycling van bouwstoffen. Daarnaast nemen we actief deel aan de Ketentafel Asfalt Noord-Nederland, onderdeel van Vereniging Noorden Duurzaam. 4.1 Toepassen van laag temperatuurasfalt Asfalt wordt gewoonlijk geproduceerd bij temperaturen die oplopen tot ca. 160 C. Tegenwoordig wordt steeds meer met laag temperatuurasfalt (LTA) gewerkt. Lynpave is een zo n asfaltproduct waardoor de asfaltverwerking op lagere temperatuur mogelijk is. De temperatuur die hierbij nodig is tijdens de asfaltproductie is circa 120-130 C, en dit levert een aanzienlijke reductie op in aardgasverbruik per ton asfalt en CO2 uitstoot tot gevolg (tot wel 25%). 4.2 De Circulaire Weg De voormalige provinciale weg N31 Marsum-Deinum (1,6 km lang) wordt ter plekke hergebruikt als nieuwe toegangsweg en fietspaden op de Energiecampus Leeuwarden. Dit betekent recycling van alle materialen en daarmee direct een enorme besparing op primaire grondstoffen en transportkilometers. 4.3 Deelname aan Ketentafel Asfalt De Ketentafel Asfalt, onderdeel van de Vereniging Noorden Duurzaam, is een breed samenwerkingsverband van ketenpartners gericht op het verduurzamen van de Asfaltketen in Noord Nederland. Leden van deze tafel zijn overheden, aannemers, recyclingbedrijven en gespecialiseerde adviesbureaus. 5 Conclusies en Aanbevelingen 5.1 Resultaten tot nu toe Bij de APW is het afgelopen jaar 6% CO2 reductie ten opzichte van 2010 behaald. Hoe hoger de productie, hoe energie-efficiënter er geproduceerd kan worden. Met als gevolg meer CO2 reductie. De asfaltcentrales voeren in het kader van de MJA 2017-2020 zelf energie-efficiëntiemaatregelen door. Oosterhof Holman neemt deel aan diverse initiatieven en projecten op het gebied van een duurzaam gebruik van asfalt. 5.2 Aanbevelingen Focus verleggen van CO2 reductie binnen de asfaltproductie naar meer concrete projecten met effect op energiebesparing binnen de gehele keten. De toepassing van laag temperatuurasfalt en de aanleg van circulaire infrastructuur uitwerken.