ONTWERPBESLUITEN VOOR DE AANLEG VAN DE HOOFDAARDGASTRANSPORTLEIDING BORNERBROEK - DUITSLAND

Inspraakreacties op ONTWERPBESLUITEN VOOR DE AANLEG VAN DE HOOFDAARDGASTRANSPORTLEIDING BORNERBROEK - DUITSLAND Inspraakpunt Bureau Energieprojecten Postbus 223 2250 AE VOORSCHOTEN www.bureau-energieprojecten.nl

INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF. 1 KENNISGEVING.. 2 MONDELINGE, SCHRIFTELIJKE EN DIGITALE REACTIES.. 3 NUMERIEK OVERZICHT 3 ALFABETISCH OVERZICHT ORGANISATIES 4 INSPRAAKREACTIES NUMMER 1 TOT EN MET 5... 5 April 2010

WOORD VOORAF Algemeen Van maandag 22 februari 2010 tot en met dinsdag 6 april 2010 hebben de ontwerpbesluiten voor het project hoofdaardgastransportleiding Bornerbroek - Duitsland ter inzage gelegen. Deze besluiten doorlopen gezamenlijk de uniforme openbare voorbereidingsprocedure overeenkomstig de Algemene wet bestuursrecht. Op het ontwerp rijksinpassingsplan en de overige ontwerpbesluiten voor aanleg van de hoofdaardgastransportleiding Bornerbroek - Duitsland, zijn in totaal 5 inspraakreacties binnengekomen. Alle 5 reacties zijn uniek en in deze bundel opgenomen. U kunt de bundel downloaden van www.bureau-energieprojecten.nl. Registratie en verwerking De ontvangen reacties zijn geregistreerd en aan de insprekers is een ontvangstbevestiging toegezonden. Verder heeft Bureau Energieprojecten de initiatiefnemer en degenen die bij het besluitvormingsproces zijn betrokken, tussentijds op de hoogte gebracht van de ontvangen inspraakreacties. Dit zijn de betrokken beleidsambtenaren bij de ministeries van Economische Zaken, Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Ook bevordert de minister van Economische Zaken als projectminister de gecoördineerde voorbereiding van alle op aanvraag en ambtshalve te nemen besluiten die nodig zijn voor de aanleg van deze aardgastransportleidingen. Al deze besluiten doorlopen gelijktijdig dezelfde procedure. De inspraakreacties zijn integraal in deze bundel opgenomen. Verdere procedure De bestuursorganen zullen, rekeninghoudend met de ingebrachte zienswijzen, naar verwachting binnen enkele weken na 6 april 2010 de definitieve besluiten nemen. Deze besluiten zullen te zijner tijd ter inzage gelegd worden op dezelfde locaties als waar nu de ontwerpbesluiten ter inzage liggen. Voor een belanghebbende die op een ontwerpbesluit een zienswijze heeft ingebracht, staat dan tegen dat besluit beroep open bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Ministerie van Economische Zaken Kennisgeving Ontwerpbesluiten voor de aanleg van de hoofdaardgastransportleiding Bornerbroek - Duitsland Met ingang van maandag 22 februari 2010 tot en met dinsdag 6 april 2010 liggen de ontwerpbesluiten voor het project hoofdaardgastransportleiding Bornerbroek - Duitsland ter inzage. Deze besluiten doorlopen gezamenlijk de uniforme openbare voorbereidingsprocedure overeenkomstig de Algemene wet bestuursrecht. Achtergrond Gasunie heeft het voornemen twee nieuwe aardgastransportleidingen aan te leggen: één met een diameter van 36 inch tussen de locatie Hofdijk (Gemeente Enschede) en de zoutcavernes ter hoogte van Epe (Duitsland) en één met een diameter van 30 inch tussen de locatie Bornerbroek (Gemeente Almelo) en voornoemde locatie Hofdijk, over het grondgebied van de gemeenten Almelo, Hof van Twente, Hengelo en Enschede. De voorgenomen leidingaanleg komt voort uit de vraag van gasleverancier Eneco om een nieuw te ontwikkelen ondergrondse aardgasopslag in het Duitse Epe aan te sluiten op het Nederlandse gastransportnetwerk. Het tracé van de aardgastransportleidingen zal worden vastgelegd in een rijksinpassingsplan dat wordt vastgesteld door de Ministers van Economische Zaken en van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Het rijksinpassingsplan gaat, na vaststelling, deel uitmaken van de desbetreffende bestemmingsplannen van de betrokken gemeenten. Ook bevordert de Minister van Economische Zaken als projectminister de gecoördineerde voorbereiding van alle op aanvraag en ambtshalve te nemen besluiten die nodig zijn voor de aanleg van deze aardgastransportleidingen. Al deze besluiten doorlopen gelijktijdig dezelfde procedure. Bestuursorgaan College van burgemeester en wethouders van Enschede College van burgemeester en wethouders van Hengelo College van burgemeester en wethouders van Hof van Twente Aanvraag/Verzoek/Ontwerpbesluiten 16. vergunningen ex artikel 4.11 Algemene plaatselijke verordening gemeente Enschede 2009 (18 x kapvergunning ) 17. plangoedkeuring op basis van artikel 2.11 Algemene plaatselijke verordening gemeente Enschede 2009 ( plangoedkeuring leidingwerkzaamheden ) 18. vergunning ex artikel 40 Woningwet ( bouwvergunning Hofdijk ) 19. vergunning ex artikel 40 Woningwet ( bouwvergunning Glanerbeekweg ) 20. vergunning ex artikel 40 jo. 45 Woningwet ( bouwvergunning voor realisatie van ketenpark) 21. ontheffing ex artikel 3.22 Wro ( tijdelijke ontheffing voor realisatie van ketenpark) 22. aanlegvergunning o.b.v. regels vigerend bestemmingsplan Buitengebied 2000* 23. vergunning ex artikel 2.1.5.3 Algemene plaatselijke verordening gemeente Hengelo 2006 ( uitwegvergunning ) 24. vergunning ex artikel 9 Monumentenverordening 2004 ( monumentenvergunning ) 25. instemming ex artikel 5 Algemene verordening ondergrondse infrastructuren gemeente Hengelo 2005 ( instemmingsbesluit ) 26. [niet van toepassing; aanvraag ingetrokken] 27. [niet van toepassing; aanvraag ingetrokken] 28. aanlegvergunning o.b.v. regels vigerende bestemmingsplannen Buitengebied Ambt Delden en Buitengebied Delden/Goor 29. vergunning ex artikel 2 Bomenverordening gemeente Hof van Twente 2006 ( kapvergunning ) 30. vergunning ex artikel 2.11 Algemene plaatselijke verordening Hof van Twente 2009 ( kruisen gemeentelijke wegen ) 31. vergunning ex artikel 9 Monumentenverordening Hof van Twente 2002 Ontwerpbesluiten Op dit moment worden de ontwerpen van het rijksinpassingsplan en van de uitvoeringsbesluiten voor het project ter inzage gelegd. Voor het aanleggen van de aardgastransportleidingen zijn diverse op aanvraag te nemen besluiten van diverse bestuursorganen benodigd. De volgende besluiten doorlopen (zoals hiervoor aangegeven) gelijktijdig dezelfde procedure. De Minister van Economische Zaken legt, naast het ontwerp-rijksinpassingsplan, de ontwerpen van de volgende besluiten ter inzage: Waar kunt u de ontwerpbesluiten inzien? De bovengenoemde aanvragen, ontwerpen van de besluiten en andere relevante stukken zullen met ingang van maandag 22 februari 2010 tot en met dinsdag 6 april 2010, tijdens reguliere openingstijden, ter inzage liggen bij: - Ministerie van Economische Zaken, Informatiecentrum, Bezuidenhoutseweg 30 te Den Haag, telefoon 070-379 89 11; - Stadhuis van Almelo, Stadhuisplein 1 te Almelo, telefoon 0546-54 11 11; - Stadskantoor Enschede, Hengelosestraat 51 te Enschede, telefoon 14 053 (netnummer niet nodig); - Stadskantoor Hengelo, Afdeling Vergunningen, Hazenweg 121, telefoon 074-245 93 99; - Gemeentehuis van Hof van Twente, De Höfte 7 te Goor, telefoon 0547-85 85 85. Bovengenoemde stukken zijn ook op internet beschikbaar: www.bureau-energieprojecten.nl. Het ontwerp-rijksinpassingsplan zal tevens te zien zijn via www.ruimtelijkeplannen.nl: klik op tabblad bestemmingsplannen > aanvinken toon concept en (voor)ontwerp > zoom in op de kaart (midden op de pagina) of klik op tabblad bestemmingsplannen > aanvinken toon concept en (voor)ontwerp > vul in het tabblad ID van het zoekscherm (rechts op de pagina) in: NL.IMRO.0000.ripBornerbroekEpe-0301. Bestuursorgaan Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Minister van Verkeer en Waterstaat College van Gedeputeerde Staten van Overijssel Dagelijks bestuur van Waterschap Regge en Dinkel College van burgemeester en wethouders van Almelo College van burgemeester en wethouders van Enschede Aanvraag/Verzoek/Ontwerpbesluiten 1. ontheffing ex artikel 75 Flora- en faunawet 2. vergunning ex artikel 2 Wet beheer rijkswaterstaatswerken ( vergunning voor kruisen van pijpleiding met Rijkswegen A1, A-35, N-18 en N-35) 3. vergunning ex artikel 2 Wet beheer rijkswaterstaatswerken ( vergunning voor kruisen van pijpleiding met Twentekanalen) 4. vergunning ex artikel 19 en 20 Spoorwegwet 5. vergunning ex artikel 5.1.3 Omgevingsverordening Overijssel 2009 ( kruisen provinciale wegen ) 6. a) ontheffing ex artikel 4.1 Keur waterschap Regge en Dinkel 1997 ( keur-ontheffing voor kruisen van pijpleiding met waterlopen n.a.v. de verbodsbepaling in artikel 3.7 van deze Keur) b) ontheffing ex artikel 4.1 Keur waterschap Regge en Dinkel 1997 ( keur-ontheffing voor het lozen van water in oppervlaktewater n.a.v. de verbodsbepaling in artikel 3.8 van deze Keur) 7. vergunning ex artikel 14 Grondwaterwet ( grondwateronttrekkingsvergunning ) 8. vergunning ex artikel 1 lid 1 Wet verontreiniging oppervlaktewateren ( lozingsvergunning ) 9. aanlegvergunning o.b.v. regels vigerende bestemmingsplannen Buitengebied Ambt Delden en Buitengebied Borne 10. vergunning ex artikel 40 Woningwet ( bouwvergunning ) 11. vergunning ex artikel 40 jo. 45 Woningwet ( tijdelijke bouwvergunning voor realisatie van ketenpark) 12. ontheffing ex artikel 3.22 Wro ( tijdelijke ontheffing voor realisatie van ketenpark) 13. vergunning ex artikel 2, eerste lid Bomenverordening gemeente Almelo 1998 (kapvergunning) 14. aanlegvergunning o.b.v. regels vigerende bestemmingsplannen Buitengebied 1996, De Marssteden 2005, Boswinkel 2006, Boeldershoek 1992, Kotmanpark, Kotmanplaats en Stroinkslanden 2006 15. vergunning ex artikel 2.12 Algemene plaatselijke verordening gemeente Enschede 2009 ( uitwegvergunning ) Hoe kunt u uw zienswijze kenbaar maken? Tot en met dinsdag 6 april 2010 kan eenieder schriftelijk zienswijzen ten aanzien van het ontwerp rijksinpassingsplan en de overige ontwerpbesluiten kenbaar maken bij: Inspraakpunt Aanleg aardgastransportleidingen Bornerbroek Epe Bureau Energieprojecten Postbus 223, 2250 AE Voorschoten Wij verzoeken u daarbij duidelijk te vermelden op welk(e) ontwerpbesluit(en) uw zienswijze betrekking heeft door de naam van het besluit en het bestuursorgaan te vermelden. Indien u mondeling wenst in te spreken, kunt u dit doen door te bellen met Bureau Energieprojecten, telefoon 070-379 89 79. Het inspraakpunt zal zorg dragen voor het doorzenden van uw mondelinge of schriftelijke zienswijze naar het bevoegde bestuursorgaan. Informatieavond Op 2 en 3 maart 2010 worden informatieavonden georganiseerd om een toelichting te geven op het project. De informatieavonden starten om 19.00 uur. Tot en met 21.00 uur is er een informatiemarkt waar medewerkers van de verschillende betrokken overheden en Gasunie aanwezig zijn om uw vragen te beantwoorden over verschillende aspecten van het project. Ook is het mogelijk zienswijzen op een of meerdere ontwerpbesluiten kenbaar te maken. De informatieavond op dinsdag 2 maart 2010 vindt plaats in Eden Dish Hotel Enschede (zaal 3), Boulevard 1945 nr. 2 te Enschede. De informatieavond op woensdag 3 maart 2010 vindt plaats in Restaurant en Partycentrum In den Weijenborg, Spoorstraat 16 te Delden. Wat gebeurt er met uw reactie? De bestuursorganen zullen, rekening houdend met de ingebrachte zienswijzen, naar verwachting binnen enkele weken na 6 april 2010 de definitieve besluiten nemen. Deze besluiten zullen te zijner tijd ter inzage gelegd worden op dezelfde locaties als waar nu de ontwerpbesluiten ter inzage liggen. Voor een belanghebbende die op een ontwerpbesluit een zienswijze heeft ingebracht, staat dan tegen dat besluit beroep open bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Nadere informatie Voor het verkrijgen van nadere informatie over de inhoud van de ontwerpbesluiten of voor informatie over de inspraakprocedure kunt u contact opnemen met het Bureau Energieprojecten, telefoon 070-379 89 79. De ontwerpbesluiten kunt u ook downloaden via www.bureau-energieprojecten.nl.

MONDELINGE, SCHRIFTELIJKE EN DIGITALE REACTIES NUMERIEK OVERZICHT 1. Raedthuys Windenergie B.V.,, ENSCHEDE 2., ENSCHEDE 3., ZWOLLE 4. Stichting Wijkraad Helmerhoek, ENSCHEDE, via Ingenieursbureau Visser- Enschede. De Stichting Wijkraad Helmerhoek heeft op 6 april 2010 (tijdig) een zienswijze ingediend. Op 11 april 2010 is een aangepaste versie van deze zienswijze binnengekomen. Deze aangepaste versie bevat beter kaartmateriaal en enkele tekstuele verduidelijkingen. Inhoudelijk gezien is de versie van 11 april 2010 niet anders dan de op 6 april binnengekomen inspraak. In deze inspraakbundel is de versie van 11 april 2010 opgenomen. 5., ENSCHEDE, 5., ENSCHEDE, 5. 5. via Damsté Advocaten-Notarissen, ENSCHEDE

MONDELINGE, SCHRIFTELIJKE EN DIGITALE REACTIES ALFABETISCH OVERZICHT ORGANISATIES 1. Raedthuys Windenergie B.V.,, ENSCHEDE 5. Maatschap ENSCHEDE, via Damsté Advocaten-Notarissen, ENSCHEDE 4. Stichting Wijkraad Helmerhoek, ENSCHEDE, via Ingenieursbureau Visser- Enschede

RAEDTHUYS 1'-WIk~ ONTVANGEN 23 MRT 1010 Inspraakpunt Aanleg aardgastransportleidingen Bornerbroek - Epe Bureau Energieprojecten Postbus 223 2250 AE Voorschoten Enschede, 22 maart 20 I0 Betreft: zienswijze Ontwerp rijksinpassingsplan hoofdaardgastransportleiding Bornerbroek-Duitsland Geachte heer/mevrouw, Hierbij dient Raedthuys Windenergie B.v., Hengelosestraat 569, 7521 AG Enschede een zienswijze in tegen het Ontwerp rijksinpassingsplan hoofdaardgastransportleiding Bornerbroek-Duitsland (hierna: Ontwerp RIP). Indien blijkt dat deze zienswijze ook betrekking heeft tegen I of meer van de gelijktijdig met het Ontwerp RIP ter inzage gelegde ontwerpbesluiten, verzoek ik u deze zienswijze te beschouwen als mede gericht te zijn tegen deze ontwerpbesluiten en deze zienswijze door te sturen naar de bevoegde bestuursorganen. Raedthuys Windenergie houdt zich bezig met de ontwikkeling, realisatie en exploitatie van windturbines. De gemeenteraad van Enschede heeft op 6 oktober 2008 besloten om de zone, globaal omvattend de A35/Marssteden/Grote Plooy/Usseleres aan te wijzen als zoekgebied voor de plaatsing van windturbines. Hierbij heeft de gemeenteraad aangedrongen een ruimer gebied voor een verdere verkenning mee te nemen, namelijk de locatie Boeldershoek. Op 29 juni 2009 heeft Raedthuys bij de gemeente Enschede verzoeken tot wijziging van het bestemmingsplan ingediend voor de realisatie van windturbines op de locaties Marssteden en Boeldershoek. Beide windparken zijn gesitueerd in het door de gemeente aangewezen zoekgebied. De geplande windturbines hebben een ashoogte van circa 100 meter en een rotordiameter van circa 100 meter. Een globale situatieschets van beide windparken is hieronder weergegeven. RAEDTHUYS WINDENERGIE BV. HENGELOSESTRAAT 569 7521 AG ENSCHEDE' POSTBUS 3141 7500 DC ENSCHEDE' TEL (053) 434 12 00 fax (053) 434 12 23 E-MAil: INfO@RAEDTHUYS.Nl (0 CO I@) K.v K. Enschede 06080761 ING Bank 66 31.80.600 BTW nummer Nl8051.81 046 BOl Raedthuys WindenergIe IS een onderdee van de Raedthuys Groep WWWRAEDTHUYS.NL 2

RAEDTHUYS, p~~ Windpark Marssteden Windpark Boeldershoek Het College van Burgemeester en Wethouders van Enschede heeft besloten om samen met Raedthuys de mogelijkheden voor de realisatie van windturbines in het zoekgebied nader te verkennen. Het Ontwerp RIP is vastgesteld op 29 januari 20 I0 en daarmee ruimschoots na de aanwijzing van het zoekgebied voor windturbines en de indiening van de verzoeken tot wijziging van het bestemmingsplan om daadwerkelijk windturbines mogelijk te maken. Omdat er sprake is van een gewenste en op het moment van vaststeljingvan het RIP bekende ontwikkeling is de plaatsing van windturbines ten onrechte niet meegenomen in het inventarisatiedocument en de kwantitatieve risicotoetsing.

RAEDTHUYS1 p~~ Ik verzoek u om deze zienswijze gegrond te verklaren en de ontwikkeling van de windturbines mee te nemen in de kwantitatieve risicotoetsing zodat verzekerd is dat de nieuw aan te leggen hoofdaardgastransportleiding geen belemmering vormt voor de realisatie van de gewenste windturbines. Op deze wijze kan de aanleg van de hoofdaardgastransportleiding samengaan met de door de gemeente Enschede gewenste realisatie van windturbines. Met deze windturbines wordt een stap gezet in de invulling van de in het klimaatbeleid van de gemeente Enschede opgenomen doelstelling dat 17%van de in Enschede gebruikte energie in 2020 afkomstig is uit duurzame bronnen. Indien blijkt dat de realisatie van de aardgastransportleiding geen doorgang kan vinden wanneer wel rekening gehouden wordt met de geplande windturbines, is Raedthuys graag bereid om in overleg met Gasunie te zoeken naar een oplossing. Voor eventuele vragen en/of opmerkingen kunt u contact opnemen met telefoonnummer op Ik verzoek u om schriftelijke correspondentie (Postbus 3 141, 7500 De Enschede) te sturen. naar aanleiding van deze zienswijze naar ons postadres Met vriendelijke groet,

Schriftelijk zienswijze ONTVANGEN 2 APR 2010 Pag ] / 1 Aan: Inspraakpunt Aanleg aardgastransportleidingen Bornerbroek-Epe Bureau Energieprojecten Postbus 223, 2250 AE Voorschoten Van: 7534 Datum: 1 april 2010 Onderwerp: Schriftelijk zienswijze ten aanzien van het ontwerp- rijksinpassingsplan Hoofdaardgastrans ortleiding Bornerbroe~PJ.Iitsland.. Geachte dames en heren. Het ontwerp- rijksinpassingsplan is een mooi verhaal; de werkelijkheid is echter minder mooi! De bewoners van het buitengebied van Enschede nabij het Aamsveen worden opgezadeld met een ongewenste en overbodige afsluiterlocatie met risico's. 1) Er is een afsluiterlocatie gepland in de nabijheid van de Glanerbeekweg en de RW 35 (route gevaarlijke stoffen) en het recreatiegebied Aamsveen en die brengt voor bewoners en weggebruikers en recreanten, meer risico's met zich mee dan de risico's van één gasleiding. Maar deze risico's worden in dit ontwerp- rijksinpassingsplan niet beschreven. NB men veronderstelt dat de risico's van een afsluiterlocatie gelijk zijn aan de risico's van één gasleiding en dat de risico's van twee gasleidingen gelijk zijn aan de risico's van één gasleiding. Het ligt eerder voor de hand om te stellen dat een afsluiterlocatie meer risico's meebrengt dan één gasleiding en dat de risico's van twee gasleidingen groter zijn dan de risico's van één gasleiding De risico's van het toekomstscenario dat een tweede 24 inch leiding vanuit Duitsland in Nederland aangesloten gaat worden, wordt in het ontwerpplan ook niet beschouwd. Een afsluiterlocatie waaraan een 36 inch leiding en twee 24 inch leidingen aangesloten zijn zal nog meer risico's met zich mee brengen dan één gasleiding. Kennelijk laat de (concept) regelgeving toe dat de risico's van de afsluiterlocatie niet zijn gekwantificeerd, maar die risico's zijn er zeker, hierbij wijs ik op het advies van de Regionaal commandant brandweer ing. S.J.M. Wevers MCDM, waaruit ik citeer: Wil WIjzen u er op dal door de onl"lvlkkehng u mensen binnen hel InvloedsgeblEld van een buisleiding br ngl BIJe n uitstroom van gas met directe ontste In of v rtraagde ontsteking zuren vr~wel direct stachtoff rs vallen bij d nabije boerdenjen of op de bednjventerrelren en l,loonwljk n binnen het effectge ea De nulperensten zullen hier beperkt hulp kunnen v rlenen vanwege de specmexe kenm rken van het scenario Deze beperkingen gelden ovengens ook al In de huidige snuatre bijde bestaande buisleiding Ik verzoek u om de risico's van deze afsluiter in beide varianten (36 inch op één 24 inch leiding en 36 inch op twee 24 inch leidingen) te kwantificeren en in dit ontwerp- rijksinpassingsplan vast te leggen en zonodig de (concept) regelgeving aan te passen.

Schriftelijk zienswijze van Pag 2 / 2 2) De gemeente Enschede wenst dat er 36 inch leiding wordt aangelegd tot in de buurt van de grens met Duitsland, maar Eneco wil zich nu in Duitsland (en dus ook een stukje in Nederland) beperken tot de aanleg van een 24 inch gasleiding. De Gasunie ziet geen kans om overeenstemming te krijgen om één diameter gasleiding aan te leggen. Tengevolge hiervan dient een afsluiterlocatie te worden gerealiseerd, om deze 24 inch leiding die vanuit Duitsland nog een stuk over Nederlands grondgebied zal lopen, te verbinden met de 36 inch leiding! Overigens kost de 36 inch leiding aangesloten op een 24 inch leiding ipv een doorlopende 24 inch of36 inch leiding, meer en de exploitatie is niet kostendekkend. Ik verzoek u om (op ministerieel niveau) te overleggen met de Duitse bevoegde organen en Eneco met het doel om een gasleiding met één diameter ( bij voorkeur 36 inch) aan te leggen zodat de exploitatie rendabel wordt en de afsluiterlocatie overbodig wordt. Het is de verwachting dat de exploitatie van een 36 inch leiding in de toekomst rendabel te maken is door er een tweede 24 inch leiding vanuit Duitsland erop aan te sluiten. De Gasunie laat zich er niet over uit wanneer dit gebeurd. Maar dit scenario en bijbehorende risico's worden in dit ontwerp- rijksinpassingsplan niet beschreven. Ik verzoek u om ook dit scenario en bijbehorende risico's in dit ontwerp- rijksinpassingsplan nu al te beschrijven 3) In het ontwerp- rijksinpassingsplan wordt afgezien van een milieueffect rapportage. De geplande afsluiterlocatie is echter een industrieterrein dat in een gebied met agrarische en recreatieve bestemming wordt geïntroduceerd. Ik verzoek u daarom om toch de milieueffectrapportage uit te voeren en in dit ontwerprijksinpassingsplan te beschrijven.

Zwolle, 1 apri12010 ONTVANGEN Geachte heer/mevrouw, Mijn zienswijze betreffende ontwerpbesluit 14 van B& W Enschede: 3 APR 2010 De wet belemmering privaatrecht is jaren geleden in het leven geroepen om te zorgen dat alle huishoudens en bedrijven in Nederland van gas konden worden voorzien. Tegenwoordig worden gasleidingen aangelegd voor commerciele doeleinden. Het doel van de Gasunie is om Nederland doorvoerland te laten worden voor gas, vanuit onder meer Rusland en Noorwegen. De Gasunie profileert zich ook als een commercieel en winstgevend bedrijf. De aanleg van deze leiding dient in dit geval ook niet de nutsvoorziening van de Nederlandse burger, dus kan ook de gedoogplicht vervallen, De vergoedingen voor de aanleg van dezelfde gasleiding zijn enkele kilometers oostelijk veel hoger. En ook in West-Brabant (zie bijlage 2). Waarom? In ons geval betreft het de aanleg van een gasleiding in een perceel grond, dat direct grenst aan de bebouwde kom, m.i. warme grond. Ik voorzie waardevermindering V.h. resterende stuk grond, doordat op een groot deel niets -----...ders meer kan staan dan gras. Ik denk ook dat de kans dat het resterende stuk grond ooit nog bouwgrond wordt, is verminderd door de aanleg van de gasleiding. Met vriendelijke groeten,

'Vergoeding Gasunie te laag' Page 1 of 1 Staat in: AGD ) Nieuws> 'Vergoeding Gasunie te laag' Artikel 'Vergoeding Gasunie te laag' 28 jan 2009 18:24 Zeeuwse en Belgische grondeigenaren en pachters overwegen gezamenlijk te gaan procederen over de aanleg van een gasleiding van Gasunie van de Westerschelde naar Zelzate. De boeren vinden 90 cent per vierkante meter te weinig voor het gebruik van de percelen. In totaal gaat het over een afstand van 45 kilometer, waarbij een breedte van 10 meter nodig is voor de aanleg van de leiding. De leiding is onderdeel van 450 kilometer nieuw aan te leggen gasnet in Nederland, als onderdeel van de Europese gasrotonde. "We zullen de aanleg van de gasleiding niet tegen kunnen gaan, maar de vergoeding die ons geboden wordt is veel te laag. We overwegen te gaan procederen, er zijn meer dan voldoende aanknopingspunten", zegt Egbert Vervaet, een van de kartrekkers van het collectief. Over drie weken nemen de betrokken grondeigenaren en pachters een besluit. "Het gaat hier om een gasnet met commerciële belangen. De opstalvergoeding van 90 cent is echt een schijntje in vergelijking met de miljoenen aan aanlegkosten en de miljarden aan omzet die met de leiding gemaakt kan worden. Er liggen hier al vi1f gasleidingen, we accepteren dit niet langer voor de huidige voorwaarden", aldus Vervaet. Gasunie kan de gedoogplicht inzetten als grondeigenaren en -gebruikers de aanlegcondities weigeren. "Nu in heel Nederland gas beschikbaar is, is deze wet niet meer van deze tijd", vindt Vervaet. Het gaat het collectief alleen om de opstalvergoeding. "De schadevergoeding voor de aanleg is goed geregeld", aldus Vervaet. Eerder kregen grondeigenaren bij de aanleg van de AmBra-leiding na jarenlang procederen een hogere vergoeding. BRON AGRARlSCH DAGBLAD AUTEUR: MARISKA VERMAAS http://www.agd.nl/nieuws/artikel.htm?class=articleb uttons&contentid=693 95&prese... 24-6- 2009

Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie - Thema's pagina 1 van I Thema's Energie Nieuws Boeren krijgen 1,6 miljoen voor leiding Boeren in West-Brabant in hun gebied. krijgen samen 1,6 miljoen euro als vergoeding voor de aanleg van een gasleiding De uitkering ligt acht tot tien keer hoger dan de wettelijke basisvergoeding. De nieuwe leiding is 33 kilometer lang ëiïvërbindtindustriegebied Moerdijk en de Amercentrale in Geertruidenberg met elkaar. Opdrachtgever is het energiebedrijf Essent. Een aantal boeren ging niet akkoord met de zakelijke vergoeding die in dit soort zaken gebruikelijk is. Zij voerden met hulp van de ZLTO diverse processen, tot aan de Raad van State toe. Er kwam pas een doorbraak toen de rechtbank in Breda akkoord ging met het inschakelen van een mediator. Dit bracht de partijen na vijf jaar procederen bij elkaar. De overeengekomen vergoeding komt ten goede aan alle 82 boeren, die de leiding in hun grond krijgen. Ook de boeren die al met het eerste voorstel van Essent akkoord waren gegaan, profiteren van de overeenkomst. De ZLTO-afdelingen Moerdijk en Drimmelen worden betrokken bij de verdeling van het geld. Nieuwe Oogst, vrijdag 19 december 2008 http://www.zlto.nl/nl/25222713-thema%27s.html?path=110001021l11000103/10040813 4-9-2009

Aan: Inspraakpunt Aanleg aardgastransportleidingen Bornerbroek - Epe Bureau Energieprojekten Postbus 223 2250AE Voorschoten Afzender: zie ondertekening. Opsteller: ingenieursbureau Visser-Enschedé te Enschede. ZIENSWIJZE P163. Objektomschrijving: Het gaat tussen de Hofdijk te Enschede en Epe om een aardgasleiding 36 inch (91 cm) diameter voor aardgastransport naar en van een ondergrondse buffer bij Epe in cavernes groot 900.000 m3 waar het gas onder een druk van 200 Bar wordt opgeslagen als voorraad voor Nederlandse piekvraag. De leiding die langs de A35 en de N35 wordt aangelegd is voor een bedrijfsdruk van 80 Bar. Komend van de Hofdijk in Enschede West wordt de leiding juist ten noorden van de A35 gelegd en het verlengde daarvan, de N35. Juist voor de afslag Enschede Zuid gaat de leiding naar de zuidzijde van de N35. Zienswijzen: 1. Risico-inventarisatie is niet afgerond en niet compleet: a. De aard van de onveiligheid van een gasleiding onder hogedruk staat niet vermeld in de aangegeven website. (www.ruimtelijkeplannen.niid: NL.lMRO.0000ripBornerbroekEpe-301). En evenmin de aard van het gevaar in geval van een calamiteit. b. Ook het "Besluit Externe Veiligheid Buisleidingen" dat thans in ontwerp voorligt (sic), geeft geen informatie over de aard van de onveiligheid van de buisleidingen. En evenmin over de aard van het gevaar in geval van een calamiteit. c. De hoeveelheid gas die vrijkomt bij een calamiteit is, vanaf het moment dat de afsluiters Hofdijk en Glanerbeeklaan dicht zijn en geëxpandeerd tot 1 bar, bijna o/.i miljoen m3. Dit is het jaarverbruik van ongeveer 500 woningen. d. Niet beschouwd is de situatie waarbij een brandende gaspluim of brandend gasscherm door de dan heersende wind buigt in de richting van die wind en zo haar hittestraling op een verdergelegen gebied concentreert zoals een lens dat met zonlicht dat kan doen. Wij verzoeken u hierbij om dit verschijnsel in uw berekeningen mee te nemen en de uitkomsten voor besluitvorming te communiceren. e. De aard van de onveiligheid van een hogedruk-gasleiding is dat deze door mechanische inwerking van buitenaf kan scheuren, maar ook door plaatselijk onvoldoende bescherming van het staal tegen corrosie. Het "Besluit externe veiligheid buisleidingen" voorziet niet in de aard en frequentie van inspectie van zo'n ingegraven buis. En derhalve ook niet welke discipline van onze Overheid tenminste vereist is om decennia lang het niveau van veiligheid op peil te houden. Tot en met de twaalfde mei 2000 verklaarden de Gemeente Enschede en het voor de veiligheid aangewezen Overheidsbureau Milan dat de situatie bij het vuurwerkbedrijf SE Fireworks "niet onveilig" was. Desondanks ontplofte het bedrijf.

Nietsvermoedend werden mensen aan gevaren blootgesteld om achteraf tot de slotsom te komen dat men zich in slaap had laten sussen - men was onvoldoende wantrouwig en onderzoekend geweest. Wij verzoeken u om vooraf duidelijk aan te geven hoe de veiligheid van de leiding gewaarborgd behoort te worden en welke bestuurlijke eisen daartoe gehandhaafd moeten worden. f. Er worden onnodig veel bochten aangebracht in de leiding om heze ter hoogte van de Zuiderval naar de zuidzijde van de N35 te brengen. Iedere bocht in de leiding brengt extra risico met zich mee. g. Er liggen inmiddels al twee hogedruk gasleidingen in dit tracé. De kennisgeving van de ontwerpbesluiten voor de aanleg van de hoofdaardgastransportleiding Bornerbroek - Duitsland maakt hiervan geen melding en ook de meegeleverde stukken als genoemd in de publicatie in "Huis aan Huis dd 17 februari 2010" melden dit feit niet. De onderlinge afstand tussen de leidingen wordt evenmin vermeld. Er wordt geen inschatting gegeven van de verhoging van het risico en de bijbehorende verhoogde ernst van een calamiteit doordat er meerdere hogedrukgasleidingen naast elkaar dan wel binnen elkaars (on)veiligheidszone gelegen zullen zijn (het zogenaamde groepsrisico ). 2. Knelpunten zijn niet/onvoldoende geanalyseerd: a. Voorts kent de leiding in het Enschedese stadsgebied enkele opvallende bochten in het tracé die verklaard kunnen worden uit het aanhouden van een afstand van tenminste 300 m tot zogenaamde kwetsbare objekten zoals drie scholen en een verzorgingshuis voor bejaarden. Dit zijn het Bonhoeffercollege aan de Geessinkweg, Stedelijk Lyceum Wesselerbrink aan de Vlierstraat, het Stedelijk Lyceum locatie Zuid aan het Tiemeister en het Verzorgingshuis Broekheurnerstede aan de Broekheurnerrondweg. Zonder de extra bochten wordt de minimumafstand van 300 m tot deze kwetsbare objecten niet gehaald. b. Op de voorlichtingsavond van 2 maart in de Twentehallen aan De Reulver te Enschede kreeg ik op gerichte en volhardende navraag het volgende te horen: In het geval een hogedruk gasleiding lek raakt, is het gevaar de uitstroming van gas dat nagenoeg zeker onmiddellijk in brand raakt, en dat ongeveer 20 sec na ontbranden de hoogste hitte-intensiteit krijgt die daarna weer afneemt. Op korte afstand van de brandende gaspluim is de hittestraling 35 kw/m2, dit is 35 maal de stralingsintensiteit van de zon. Deze stralingssterkte is dodelijk voor de mens. Wie op grotere afstand in de straling van de vuurzuil is maar toch een aantal kws/m2 oploopt, krijgt verbrandingswonden en bijvoorbeeld de print van een kledingstuk in de huid gebrand. De veiligheid wordt geregeld door het "Besluit externe veiligheid buisleidingen", nu nog een "ontwerpbesluit". Er geldt voor een 36 inch buis op 80 bar druk een inventarisatiezone van 470m ter weerszijden van de leiding, een toetsingsafstand van 115 m en een bebouwingsafstand van 35 m. Bovendien geldt dat kwetsbare objecten meer dan 300 m van de leiding vandaan moeten zijn. De leiding moet tussen de Hofdijk en de Glanerbeekweg een minimale grondbedekking van 1,5 m hebben. Knelpunten die reeds door/vanwege EZ gevonden zijn, zijn de kruising met de Van VeenlaanlWesselerbrinklaan en de basisschool aan de Belgielaan. c. Ik heb daar op de informatieavond van 2 maart jl. in de Twentehallen aandacht gevraagd - en doe dat hier opnieuw - voor het drievoudige viaduct Usseler Rondweg, N35 en daaronder de fietstunnel Oude Dijk/Helmerzijdeweg.

(Wanneer daar van het viaduct een zware vrachtcombinatie van de hooggelegen Usseler Rondweg afvalt waar het fietspad onder de N35 ligt en de gasbuis daar vlak onder dat fietspad scheurt, zijn we aan de beurt). Ook is aandacht gevraagd voor de dakbedekking van de woningen in het Boswinkel (platte daken van asfalt op hout vormen een groter risico voor stralingsbrand dan de schuine pannendaken waar het "Besluit externe veiligheid buisleidingen" vanuit lijkt te gaan). 3. De voorlichting aan betrokken burgers is gebrekkig: a. Dat de leiding op afstand van de meer gegoede buurten is gepland houdt verband met het voorkomen van mogelijk tijdrovend weerwerk door aanwonenden. Dat de leiding met kunstgrepen buiten natuurgebieden wordt gehouden, zelfs ten koste van een grotere onveiligheid zoals de doorsteek onder de N35 vlakbij de Duitse grens, toont de beduchtheid voor de verwachte weerstand uit kringen van natuurliefhebbers/-beschermers. b. De zienswijze is tevens dat onze Overheid bij haar publicaties betreffende dit "Ontwerp Rijksinpassingsplan" heeft nagelaten om het voorgenomen tracé zo op kaart te tekenen dat burgers, aanwonenden en anderen, een goede indruk krijgen van wat hen te wachten staat; zo is kennelijk met voorbedachten rade kaartmateriaal gebruikt waarop alleen een speurneus enige oriëntatie vindt. Ook ontbreken de cruciale veiligheidsafstanden waaraan de burgers hun risico kunnen inschatten. Bij een Overheid waar zoveel communicatiemedewerkers in dienst zijn is dit een testimonium paupertatis dat zeer effectief alle lessen uit eerdere rampen teniet doet. c. Om een duidelijk beeld te krijgen van de risico's en waar deze zijn, heb ik het plan-tracé ingetekend op een Falkplan stadskaart van Enschede en ook de bijbehorende veiligheidszones. gaf een schrikreactie bij de wijkraadleden. Dit d. De zienswijze is ook dat Onze Overheid, anders dan in dit geval is gedaan, zorgvuldig en didactisch verantwoord haar plannen bekendmaakt en dat zij helder en begrijpelijk aangeeft welke risico's waar liggen en hoe deze er in onverhoopt geval uitzien, alsmede dat nauwgezet de bestuurlijke discipline wordt aangegeven die vereist blijft om het beoogde niveau van veiligheid te handhaven. De zienswijze omvat tevens het onder 1.g. hierboven genoemde: nl dat er nabij het voorgestelde tracé reeds 2 hogedruk-gasleidingen liggen die niet vermeld zijn en dat de veiligheidsbeoordeling van de mogelijk drie leidingen onderdeel van deze "Kennisgeving van ontwerpbesluiten... " behoort te zijn. e. De zienswijze is tevens dat voorlichting op zijn minst behoort te geschieden door de betrokken bewoners en anderen binnen een afstand van 470 m tot de nieuwe gasleiding (en de bestaande hogedruk-gasleidingen) te informeren via een brief per huishouding, tenminste verwijzende naar aanvullende informatie als onder d. hierboven. 4. Het zuidelijke tracé gaat niet ten koste van het milieu, natuurwaarden, en verdient de voorkeur. a. Bijgevoegd is een overzicht van de aantallen inwoners van Enschede die per wijk binnen de 470 m inventarisatiezone wonen en hen die binnen de 300 m kwetsbare objecten-grens naast de hogedrukaardgaspijpleiding wonen. Het totaal aantal inwoners dat binnen de 300 m zone woont is 6630. Het totaal aantal inwoners dat binnen de 470 m zone woont is 13213. Bij deze totalen zijn niet meegeteld schoolleerlingen en personeel werkzaam in kwetsbare objecten. b. De zienswijze is dat de keuze voor het tracé ten zuiden van de Enschedese stadsbebouwing het aantal inwoners dat binnen de 300 m en de 470 m zones woont de hierboven genoemde aantallen reduceert tot enkele tientallen.

c. De zienswijze is ook dat het mijden van natuurgebieden zoals Natura 2000 niet heel erg mensvriendelijk is en uit oogpunt van natuurbehoud overdreven voorkomt. Er zal immers nooit gebouwd worden in de buurt van een hogedruk aardgasleiding - een eenvoudige garantie voor onverstoordheid van de natuur aldaar. Enkel waar de buis ligt is een zekere toegankelijkheid nodig. Conclusie: Het is een gotspe om een buis buiten een natuurgebied te houden dat daar hoofdzakelijk voordeel van heeft, ten koste van het blootstellen van duizenden inwoners van Enschede aan gevaar. Hoe gering de kans statistisch gezien ook zou zijn. Hierbij richten wij tot u een dringend pleidooi om de lessen van Enschede van 13 mei 2000 thans onverkort toe te passen: ga met deze leiding om de stad heen. Enschede, 6 april 2010 Getekend: t=12,6 u Visser-Enschedé, ingenieursbureau voor kwaliteitszorg en innovatie. Beltrumbrink 84 Postbus 40319 KvK nr 06081305 7544 ZD Enschede 7504 RH Enschede Btw nr. 0694.42.848. B01 Tel.: 053-4366571 Fax: 053-4366 572 Onderweg: 06-515 225 57

AANTEKENEN MET HANDTEKENING RETOUR Inspraakpunt Aanleg aardgastransportleidingen Bornerbroek - Epe Bureau Energieprojecten Postbus 223 2250 AE VOORSCHOTEN ONTVANGEN 07 APR 2010 Darnst:é ADVOCATEN - NOTARISSEN Postbus 126 7500 AC Enschede Hengelosestraat 571 7521 AG Enschede T 053-484 00 00 F 053-484 00 99 www.damste.nl ZIENSWIJZE Praktijkgroep: Advocaat: Onze ref.: Inzake: Uw ref.: Doorkiesnr. tel.: E-mail rechtstreeks: Vastgoedrecht Enschede, 6 april 2010 Geachte heer, mevrouw, Tot mij wendden zich de wonende te Enschede aan de, wonende te 7534 PG Enschede aan de Kersdijk 255 en de wonende te 7534 PG Enschede aan de Kersdijk 251. Cliënten hebben mij gevraagd hen van advies te dienen en rechtsbijstand te verlenen met betrekking tot het volgende. zijn eigenaar van het perceel kadastraal bekend gemeente Lonneker,, plaatselijk bekend Het betreft hier een perceel grasland van ruim 17 ha. Het perceel wordt door de woont naast dat perceel. Ten behoeve van de aanleg van de aardgastransportleiding A-670 Bornerbroek - Epe heeft de Gasunie onder andere de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit alsmede burgemeester & wethouders van Enschede om toestemming gevraagd deze aardgastransportleiding te mogen aanleggen. De toestemming van de Minister van Landbouw ziet op een ontheffing op grond van artikel 75 van Flora- en Faunawet. g::~:rli~:~ z~n";env~:;~~~~v~:~::~ssen advocaten en notanssen met vestigingenina~40~n Enschede Op alle opdrachten die door ons kamoor worden aanvaard zijn onze algemene voorwaarden van toepassing Deze voorwaarden, waarvan de tekst IS afgedrukt op de ectuerzqoe van deze briel bevatten een aansprakelukheidsbeperkmq

Darnst:é ADVOCATEN - NOTARISSEN De toestemming van burgemeester & wethouders van Enschede ziet onder andere op het verlenen van een aanlegvergunning op grond van het bestemmingsplan "Buitengebied 1996". Cliënten exploiteren een agrarisch bedrijf en kunnen zich met de aanleg van de aardgastransportleiding door hun perceel niet verenigen. Het is om die reden dat zij een zienswijze tegen de hiervoor genoemde besluiten van de Minister van Landbouw en burgemeester & wethouders van Enschede indienen. Hierna zal per besluit de zienswijze van cliënten worden verwoord. Aanlegvergunning Het perceel dat cliënten ten behoeve van hun agrarisch bedrijf exploiteren maakt deel uit van het bestemmingsplan "Buitengebied 1996". In dat bestemmingsplan heeft het perceel de bestemming "agrarisch gebied". Zonder vergunning van burgemeester & wethouders is het niet toegestaan om in het perceel ondergrondse transport-, energie- of telecommunicatieleidingen en de daarmee verband houdende constructies, installaties of apparatuur aan te brengen. Cliënten kunnen zich niet verenigen dat burgemeester & wethouders voor hun perceel voornemens zijn een aanlegvergunning af te geven. In het perceel van cliënten zijn reeds twee aardgastransportleidingen aanwezig evenals een hoogspanningsleiding van NUON, een derde aardgastransportleiding achten zij niet evenredig. Cliënten zijn dan ook niet voornemens om met de aanleg van de onderhavige aardgastransportleiding in hun perceel in te stemmen. Naar de mening van cliënten had meer en beter moeten worden onderzocht of de leiding niet kan worden gerealiseerd direct ten zuiden van de N-35. Met de realisering van de transportleiding aan die zijde van N-35 blijft het perceel van cliënten ongeroerd en is het niet nodig dat die N-35 tot twee keer toe moet worden gekruist. Cliënten realiseren zich dat ten zuiden van de N-35 het Aamsveen is gelegen, maar wanneer de aardgastransportleiding in de (geluids)zones van die N- 35 wordt aangelegd er geen schadelijke effecten op het leefgebied van beschermde soorten zal optreden. Uit de beide aanvraag betrokken stukken alsmede uit de aanvraag om ontheffing op grond van artikel 75 van de Flora- en Faunawet is cliënten niet gebleken dat in dat deel van het Aamsveen beschermde soorten voorkomen voor welke de aanleg van de aardgastransportleiding schadelijke effecten hebben. De soorten waarvoor een ontheffing op grond van artikel 75 van de Flora- en Faunawet wordt aangevraagd, het bermpje en kleine modderkruiper, komen in dat deel van het Aamsveen niet voor. Hetzelfde geldt voor de gevlekte orchis van een aantasting van landschappelijke-, ecologische en natuurlijke waarden, zoals bedoeld in het aanlegvergunningstelsel van de gemeente Enschede is dan ook geen sprake. Verder vragen cliënten zich af in hoeverre met de aanleg van de aardgastransportleiding rekening is gehouden met het geprojecteerde binationale bedrijventerrein net op en over de grens met Duitsland. Dat terrein zal op Duits grondgebied worden ontwikkeld ter hoogte van het perceel van cliënten. Bekend is dat wanneer transportleidingen als de onderhavige worden aangelegd, er binnen een zone rond die leidingen niet gebouwd kan en mag worden. Uit de aanvraag om aanlegvergunning blijkt niet dat met dit aspect rekening is gehouden. - 2 -

Da.-nst:é ADVOCATEN NOTARISSEN Ontheffing Flora- en Faunawet De Minister van Landbouw is voornemens om een ontheffing te verlenen op grond van artikel 75, lid 5, Flora- en Faunawet Met dit besluit wordt een ontheffing verleend van de verbodsbepalingen van artikel 8 en 13, lid 1, Flora- en Faunawet voorzover dit betreft het verzamelen, uitsteken, beschadigen of op enigerlei andere wijze van de groeiplaats verwijderen en het vervoeren en onder zich hebben van de gevlekte orchis, alsmede van artikel 11 van de Flora- en Faunawet voorzover dit betreft het beschadigen, vernielen of verstoren van voortplantings-, vaste rust- of verblijfplaatsen van het bermpje en de kleine modderkruiper. Cliënten kunnen zich niet verenigen met de aanleg van de aardgastransportleiding door hun perceel. Voor hen is het onbegrijpelijk dat voor die aanleg twee maal de N-35 wordt gekruist, terwijl de aardgastransportleiding evengoed kan worden aangelegd in de zone direct ten zuiden van de N-35. Deze zone grenst aan het Aamsveen, maar cliënten zijn er niet van overtuigd dat met de aanleg de instandhouding van beschermde soorten in het Aamsveen in gevaar wordt gebracht Uit de bij de aanvraag om ontheffing gevoegde stukken blijkt dat de soorten waarop de ontheffing ziet niet of nauwelijks in dat deel van het Aamsveen voorkomen. Daarnaast menen cliënten dat door gebruik te maken van sleufloze technieken verstoring van een leefgebied kan worden voorkomen. Het is dan eveneens niet noodzakelijk dat de N-35 wordt gekruist en het perceel van cliënten wordt doorsneden. REDENEN WAAROM: Cliënten burgemeester & wethouders van Enschede en de Minister van Landbouw verzoeken hun zienswijze gegjpnd te verklaren en af te zien van het verlenen van de gevraagde aanlegvergun 1hg respectievelijk ontheffing. - 3 -