Sanctiebeschikking Kenmerk: 16203/2009005645 Betreft: - prijsstelling van het boek Je moet schieten, anders kun je niet scoren - het verstrekken van Gemakcardpunten bij verkoop boeken. Sanctiebeschikking van het Commissariaat voor de Media betreffende overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, van de Wet op de vaste boekenprijs (hierna: Wvbp) door Tandem Totaal Gemak B.V. a. Verloop van de procedure 1. Bij brieven van 12 juni (kenmerk BVB-003688-ic), 17 juli (kenmerk BVB-004498-ic), 5 augustus (kenmerk BVB-004764-ic), 4 september (kenmerk BVB-005185-ic), 9 oktober (kenmerk BVB-006035-ic) en 2 december 2008 (kenmerk BVB-007123-ic) verzocht het Commissariaat Tandem Totaal Gemak informatie te verstrekken over de prijsstelling van het boek Je moet schieten, anders kun je niet scoren van Henk Davidse en over het verstrekken en verzilveren van Gemakcardpunten bij de verkoop van boeken in de Nederlandse en Friese taal. 2. Bij brieven van 16 juni, 22 juli, 8 augustus, 18 september 2008 en bij e-mails van 20 oktober 2008 en 18 december 2008 heeft Tandem Totaal Gemak de gevraagde informatie verstrekt. 3. Bij brief van 25 maart 2009 heeft het Commissariaat Tandem Totaal Gemak op de hoogte gesteld van het voornemen tot het opleggen van een boete van 5.000,- wegens overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp en is Tandem Totaal Gemak uitgenodigd voor een hoorzitting op 28 april 2009. 4. Op 28 april 2009 heeft Tandem Totaal Gemak het Commissariaat aanvullende informatie gestuurd per e-mail. Op vorengenoemde datum heeft Tandem Totaal Gemak het Commissariaat telefonisch medegedeeld geen gebruik te maken van de mogelijkheid haar zienswijze ten aanzien van het sanctievoornemen uiteen te zetten. b. Feiten 5. In een folder van Tandem Totaal Gemak, welke verspreid is in week 23 in 2008, wordt het boek Je moet schieten, anders kun je niet scoren aangeboden voor 6,95. Uitgeverij BZZTôH B.V. heeft voor het boek een vaste prijs van 9,95 vastgesteld. 6. De folder is in een nader aangeduide oplage verspreid. In de actieperiode van 2 juni tot en met 5 juli 2008 heeft Tandem Totaal Gemak geen exemplaren van het boek voor 6,95 verkocht. 7. Tandem Totaal Gemak hanteert een spaarsysteem waarbij een klant automatisch kan sparen via de Gemakcard. De Gemakcardpunten zijn in te wisselen voor geschenken, waaronder boeken, maar ook voor kortingen op bijvoorbeeld stedentrips. 8. Het boek Mama, 1000 redenen waarom jij bijzonder bent! kan worden verkregen voor 270 Gemakcardpunten. De folder waarin dit boek vermeld stond, is in een nader aangeduide oplage verspreid in week 17 van 2008. Er zijn geen exemplaren van het boek verkocht tegen (gedeeltelijke) betaling met Gemakcardpunten.
c. Relevante bepalingen 9. Artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp bepaalt dat de verkoper gehouden is bij de verkoop van boeken in de Nederlandse en Friese taal de prijs toe te passen die de uitgever voor deze boeken heeft vastgesteld. 10. Artikel 13 Wvbp bepaalt dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels kunnen worden gesteld omtrent het toepassen door een verkoper van kortingen op de vaste prijs. In hoofdstuk 1 van het Besluit vaste boekenprijs (hierna: Bvbp) wordt vervolgens nadere invulling gegeven aan het begrip kortingen in de zin van artikel 13 Wvbp. 11. Artikel 13, onder e, Wvbp geeft aan dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur nadere regels kunnen worden gesteld omtrent het toepassen door een verkoper van korting op de vaste prijs, waaronder levering in het kader van een collectieve spaaractie. 12. Artikel 4, eerste lid, Bvbp, omschrijft een collectieve spaaractie als een actie: a. die wordt georganiseerd door een rechtspersoon wiens activiteiten volgens de statutaire doelstelling uitsluitend of hoofdzakelijk bestaan uit de bevordering van de publieksaandacht voor boeken; b. die voldoende publiekelijk bekend wordt gemaakt; c. waaraan alle verkopers onder gelijke, door de organiserende rechtspersoon te stellen voorwaarden kunnen deelnemen, en d. waarbij eindafnemers, zijnde natuurlijke personen, een spaartegoed in de vorm van spaarpunten met een vooraf vastgestelde geldwaarde kunnen opbouwen dat bij alle deelnemende verkopers besteedbaar is voor de koop van boeken zonder beperking naar titel of genre. 13. Artikel 4, tweede lid, Bvbp, bepaalt dat de verkoper alleen bij deelname aan een collectieve spaaractie bij levering van boeken aan een eindafnemer, zijnde een natuurlijk persoon, een korting op de vaste prijs kan toepassen in de vorm van het verstrekken van spaarpunten met een geldwaarde van ten hoogste 2 procent van de vaste prijs van de geleverde boeken. 14. Artikel 4, derde lid, Bvbp, bepaalt dat de verkoper alleen bij deelname aan een collectieve spaaractie bij levering van een boek een korting op de vaste prijs kan toepassen in de vorm van aanvaarding van betaling ten laste van een spaartegoed dat door de eindafnemer in het kader van een collectieve spaaractie is opgebouwd. 15. Op grond van artikel 17, eerste lid, Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde bij of krachtens de artikelen 2 tot en met 14 Wvbp een bestuurlijke boete opleggen. 16. Artikel 18, tweede lid, Wvbp bepaalt dat het Commissariaat bij de vaststelling van de hoogte van de boete in elk geval rekening houdt met de ernst van de overtreding, alsmede met de mate waarin deze aan de overtreder kan worden verweten. Het Commissariaat houdt daarbij zonodig rekening met de omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd.
d. Informatie Tandem Totaal Gemak B.V. Toepassen vaste boekenprijs 17. Tandem Totaal Gemak is sinds korte tijd gestart met het aanbieden van boeken in haar actiefolders. Door onbekendheid met de materie en een communicatiestoring is een fout ontstaan, welke Tandem Totaal Gemak ten zeerste betreurt. 18. Tandem Totaal Gemak heeft het boek Je moet schieten, anders kun je niet scoren voor een actieprijs aangeboden. Naar aanleiding van het schrijven van het Commissariaat heeft Tandem Totaal Gemak haar ondernemers op de hoogte gebracht van het feit dat de correcte verkoopprijs gehanteerd diende te worden. De site www.totaalgemak.com is eveneens direct aangepast. Richting de consument wordt er een beroep gedaan op de zinsnede wijzigingen in prijs-, en model, evenals zetfouten voorbehouden, zoals geformuleerd op de achterzijde van de folder. Spaaractie Gemakcard 19. Begin 2007 is Tandem Totaal Gemak begonnen met de spaaractie met de Gemakcard. Deze spaaractie is alleen via de website www.totaalgemak.com onder de aandacht van de consument gebracht. De consument kan automatisch via de Gemakcard sparen voor de omzetgroep boeken. 20. Per augustus 2008 is er een nader aangeduid aantal Gemakcardhouders; de meeste Gemakcardhouders die punten inwisselen kiest voor Staats- of krasloten, een minderheid kiest voor cadeauartikelen, welke op de website www.totaalgemak.com worden aangeboden. Aankopen met punten anders dan bovenstaand is niet voorgekomen. 21. Tandem Totaal Gemak heeft nooit op enige wijze openbaar gemaakt dat klanten voor boeken kunnen sparen of dat ze punten kunnen inleveren waarmee ze boeken kunnen aanschaffen. 22. Na bestudering van het Bvbp heeft Tandem Totaal Gemak besloten om de spaarmogelijkheid voor Gemakcardpunten met onmiddellijke ingang stop te zetten voor wat betreft de aankoop van boeken. Ook het verzilveren van Gemakcardpunten bij de aankoop van boeken om daarmee een korting te verkrijgen is niet meer toegestaan. 23. Tandem Totaal Gemak heeft bij Smart Concepts, het bedrijf dat het platform beheerde van het Loyalty systeem waar Tandem Totaal Gemak vanaf het begin tot 28 mei 2008 gebruik van maakte, rapporten opgevraagd. Uit deze rapporten blijkt dat gedurende de periode vanaf de eerste introductie van het Loyalty systeem (de Gemakcard) tot de stopzetting van het verstrekken en verzilveren van Gemakcardpunten naar aanleiding van de brief van het Commissariaat van 12 juni 2008, er slechts voor een nader aangeduid bedrag aan Gemakcardpunten bij verkoop van boeken is verstrekt. Dit komt neer op een nader aangeduid aantal Gemakcardpunten met een consumentenwaarde van 0,025 per punt. 24. Uit de rapporten blijkt voorts dat er voor wat betreft de assortimentsgroep boeken alleen loyalty punten zijn verzilverd tijdens testaankopen vanuit het hoofdkantoor. Daarnaast zijn er geen exemplaren van het boek Mama, 1000 redenen waarom je zo bijzonder bent verkocht tegen gedeeltelijke betaling met Gemakcardpunten. 25. In de periode van 28 mei 2008 tot 12 juni 2009 zijn er geen Gemakcardpunten verstrekt en verzilverd, zoals uit de rapporten blijkt.
26. Gelet op het vorenstaande is Tandem Totaal Gemak van mening dat de thans door het Commissariaat voorgenomen bestuurlijke boete van 5.000,- niet in verhouding staat tot het daadwerkelijke bedrag dat als voordeel aan de klant is uitgegeven. e. Overwegingen Commissariaat Toepassen vaste boekenprijs 27. Het Commissariaat overweegt dat niet in geschil is dat Tandem Totaal Gemak het boek Je moet schieten, anders kun je niet scoren van Henk Davidse heeft aangeboden voor een lagere prijs dan de prijs die de uitgever voor het boek heeft vastgesteld. 28. Nu Tandem Totaal Gemak als verkoper gehouden is de vaste prijs toe te passen en dat niet heeft gedaan bij het aanbieden van dit boek, heeft Tandem Totaal Gemak artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp overtreden. Spaaractie Gemakcard 29. Het Commissariaat stelt vast dat bij Tandem Totaal Gemak gespaard kan worden voor Gemakcardpunten. Deze Gemakcardpunten zijn vervolgens in te wisselen bij aankoop van daartoe geselecteerde producten. 30. Boeken waren niet uitgezonderd van dit spaarsysteem, hetgeen betekent dat bij verkopen van (onder meer) boeken Gemakcardpunten werden verstrekt. De Gemakcardpunten kunnen bij aankoop van andere producten worden ingewisseld. Deze geselecteerde producten kunnen vervolgens met korting worden verkregen. Het Commissariaat concludeert derhalve dat Gemakcardpunten een geldelijk voordeel vertegenwoordigen, dat onder andere werd verstrekt bij de verkoop van boeken die onder de Wvbp vallen. 31. De wetgever bepaalt in artikel 13, onder e, Wvbp in samenhang met artikel 4, tweede lid en artikel 4, derde lid, Bvbp en de nota van toelichting betreffende dit artikel dat het verstrekken en verzilveren van spaarpunten bij verkoop van boeken moet worden aangemerkt als korting. Hieruit volgt dat de verkoper niet de vaste prijs toepast indien bij de verkoop van boeken spaarpunten worden verstrekt dan wel verzilverd. In beide gevallen is sprake van een vorm van korting die alleen mag worden verleend als sprake is van een collectieve spaaractie in de zin van artikel 4, eerste lid, Bvbp. 32. Het Commissariaat overweegt dat het Gemakcard spaarprogramma niet wordt georganiseerd door een rechtspersoon wiens activiteiten uitsluitend of hoofdzakelijk bestaan uit het bevorderen van de publieksaandacht voor boeken (dat wil zeggen het bevorderen van het lezen en kopen daarvan). De nota van toelichting op het Bvbp geeft aan dat een organisatie die gericht is op het organiseren en uitvoeren van spaaracties in brede zin, dus ook buiten het terrein van boeken, geen collectieve spaaractie in de zin van het Bvbp kan organiseren. Tevens is deelname aan het Gemakcard spaarprogramma door andere verkopers niet mogelijk en is het spaarprogramma niet uitsluitend gericht op de verkoop van boeken. Naar het oordeel van het Commissariaat voldoet het Gemakcard spaarprogramma dan ook niet aan de voorwaarden als genoemd in artikel 4, eerste lid, Bvbp. 33. Gezien het feit dat het Gemakcard spaarprogramma niet voldoet aan de voorwaarden die in artikel 4, eerste lid, Bvbp ten aanzien van collectieve spaaracties worden gesteld, was het Tandem Totaal Gemak niet toegestaan bij de verkoop van boeken korting toe te passen in de vorm van het verstrekken en verzilveren van spaarpunten. Naar het oordeel van het Commissariaat heeft Tandem Totaal Gemak met het hierboven
omschreven spaarprogramma derhalve artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp overtreden. Overtredingen door Tandem Totaal Gemak B.V. 34. Het Commissariaat constateert enerzijds dat de feitelijke verkoop van boeken en daarmee het verstrekken en verzilveren van spaarpunten daarbij, plaatsvond door de 160 winkels die deelnemen aan de Totaal Gemak-formule. Anderzijds overweegt het Commissariaat dat niet alleen degene die door zijn fysieke (feitelijke) handelingen de bestanddelen van het delict vervult, kan worden aangemerkt als overtreder, maar ook de zogenaamde functionele dader. Dit betekent dat de sanctie niet alleen kan worden opgelegd aan degene die de gedraging in fysieke zin heeft verricht, maar ook aan degene die maatschappelijk gezien voor de gedraging verantwoordelijk is. 35. Het Commissariaat overweegt in dit verband dat Tandem Totaal Gemak B.V. het in haar macht had de overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp te voorkomen. Het spaarprogramma waarbij Gemakcardpunten worden verstrekt en verzilverd bij verkoop van onder meer boeken in de Nederlandse en Friese taal is opgezet door Tandem Totaal Gemak B.V. Daarnaast hebben de ondernemers die deelnemen aan de Totaal Gemak-formule zich op grond van de overeenkomst die hieraan ten grondslag ligt, verbonden aan bepaalde verplichtingen, waaronder het deelnemen aan het spaarprogramma van Tandem Totaal Gemak B.V. Tandem Totaal Gemak B.V. heeft de handelingen die de overtreding opleveren aanvaard door alle ondernemers die aan de Totaal Gemak-formule deelnemen te verplichten deel te nemen aan de door Tandem Totaal Gemak georganiseerde acties. 36. Op grond van het vorenstaande is aannemelijk te achten dat Tandem Totaal Gemak B.V. maatschappelijk gezien voor (het uitvoeren van) de spaaractie verantwoordelijk was. Bestuurlijke boete 37. Op grond van artikel 17, eerste lid, Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde in artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp een bestuurlijke boete opleggen. Het Commissariaat legt Tandem Totaal Gemak een boete op van 500,-. 38. Bij het bepalen van de hoogte van de boete houdt het Commissariaat rekening met de aard en de ernst van de overtreding. Hierbij worden de omstandigheden van het specifieke geval in aanmerking genomen. Dit betekent dat het Commissariaat in dit geval rekening houdt met het feit dat Tandem Totaal Gemak B.V. een landelijk opererende winkelketen is met 160 winkels, waarvan in 156 winkels de Boeken Top 10 wordt verkocht, en met de periode waarin Gemakcardpunten zijn verstrekt en verzilverd (begin 2007 tot het stopzetten van het spaarprogramma medio 2008 voor wat betreft de verkoop van boeken). 39. Tevens houdt het Commissariaat rekening met het nader aangeduide aantal Gemakcardpunten dat bij de verkoop van boeken is verstrekt. Naar aanleiding van de gegevens die Tandem Totaal Gemak hierover op 28 april 2009 heeft verstrekt, ziet het Commissariaat aanleiding de voorgenomen boete van 5.000,- te matigen en een boete van 500,- op te leggen. 40. Daarnaast overweegt het Commissariaat dat Tandem Totaal Gemak in de publiciteit over het Gemakcard spaarprogramma op de website www.totaalgemak.com geen specifieke aandacht heeft gegeven aan het verstrekken en het verzilveren van Gemakcardpunten bij verkoop van boeken. Het Commissariaat neemt voorts in acht
dat er geen Gemakcardpunten zijn verzilverd bij de aankoop van boeken. Verder overweegt het Commissariaat dat Tandem Totaal Gemak de productgroep boeken inmiddels heeft uitgesloten van het Gemakcard spaarprogramma. 41. Het Commissariaat is verder niet gebleken van feiten of omstandigheden die het zouden rechtvaardigen van de toepassing van de bestuurlijke boete in dit geval af te zien noch zijn omstandigheden gebleken die aanleiding geven de boete te matigen. f. Waarschuwing 42. Voor het Commissariaat staat vast dat Tandem Totaal Gemak met het aanbieden van boek Je moet schieten, anders kun je niet scoren beneden de vaste prijs artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp heeft overtreden. Het Commissariaat kan voor deze overtreding een boete opleggen. 43. Gelet op het feit dat er geen boeken beneden de vastgestelde prijs zijn verkocht, besluit het Commissariaat geen bestuurlijke boete op te leggen, maar te volstaan met het geven van een waarschuwing. g. Besluit 44. Voor het Commissariaat staat vast dat Tandem Totaal Gemak met zowel het verstrekken van Gemakcardpunten bij verkoop van boeken als met het bieden van de mogelijkheid om Gemakcardpunten bij verkoop van boeken te verzilveren, artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp heeft overtreden. Het Commissariaat legt Tandem Totaal Gemak in verband met deze overtredingen een boete op van 500,-. Hilversum, 19 mei 2009 Hoogachtend, COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA, prof. dr. Tineke Bahlmann voorzitter prof. dr. Jan van Cuilenburg commissaris Op grond van de Algemene wet bestuursrecht kan de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, een bezwaarschrift indienen bij het Commissariaat voor de Media.