Lerarenopleiding Geschiedenis

Lerarenopleiding Geschiedenis (CROHO-nr. 35197) Variant dagopleiding Schematisch beeld van het opleidingsmodel: Curriculum Bachelor 2010 (BA2010) Kenmerken: 1. Programma vanaf cohort september 2010 (dagopleiding) 2. Indeling van het curriculum in: a. Een beroepsvoorbereidende leerlijn b. Een werkervaring, reflectie en onderzoek leerlijn c. Een opleidingsspecifieke leerlijn 3. Gebaseerd op de kennisbasis (generiek en opleidingsspecifiek) 4. Plaats van de minors in het programma (een opleidingsgebonden minor in het tweede leerjaar) 5. Introductie van leerwerktaken. 6. Onderwijseenheden te herkennen aan de plaats van het streepje op positie 3 in de code: EN- Dagopleiding 1

sopgave Propedeuse... 4 Beroepsvoorbereidende leerlijn... 4 Onderwijskunde 1... 4 Onderwijskunde 2... 5 Drama 1... 6 Werkervaring, reflectie en onderzoek leerlijn... 7 Studieloopbaanbegeleiding 1A... 7 Studieloopbaanbegeleiding 1B... 8 Leerwerkstage 1... 9 Opleidingsspecifieke leerlijn... 10 De les: Geschiedenis... 10 Voorbereiding op de stage... 11 Leerwerktaak: De les geschiedenis op de stageschool... 12 Leerwerktaak: De les geschiedenis buiten het lokaal... 13 Oudheid 1 Egypte, Oude Grieken... 14 Oudheid 2 Romeinen... 15 Middeleeuwen 1... 16 Vroegmoderne tijd 1 (1500 1650)... 17 Vroegmoderne tijd 2 (1650 1715)... 19 Vroegmoderne tijd 3 (1715 1800)... 21 Vroegmoderne tijd Nederland... 23 Moderne tijd 1 (1815 1914)... 24 Moderne tijd 2 (1914 1939)... 25 Postpropedeuse... 26 Beroepsvoorbereidende leerlijn... 26 Onderwijskunde 3... 26 Onderwijskunde 4... 28 Onderwijskunde 5... 29 Drama 2... 30 Drama 3... 31 Levensbeschouwelijke oriëntatie 1... 32 Levensbeschouwelijke oriëntatie 2... 33 Werkervaring, reflectie en onderzoek leerlijn... 34 Studieloopbaanbegeleiding 2... 34 Studieloopbaanbegeleiding 3... 35 Studieloopbaanbegeleiding 4... 36 Leerwerkstage 2A... 37 Leerwerkstage 2B... 38 Leerwerkstage 2 Onderzoek... 39 Leerwerkstage 2 Internationalisering... 40 Leerwerkstage 3... 41 Opleidingsspecifieke leerlijn... 42 Algemene didactiek en vakdidactiek geschiedenis2... 42 Leerwerktaak: Toegepaste didactiek 1... 43 Leerwerktaak: Toegepaste didactiek 2... 44 Leerwerktaak: Terugblik op de les geschiedenis... 45 Dagopleiding 2

Leerwerktaak: Theoretische vakdidactiek... 46 Leerwerktaak: Opdrachten in de les geschiedenis... 47 Leerwerktaak: Historisch redeneren... 48 Historisch redeneren... 49 Middeleeuwen 2... 50 Nederland in de 19 e eeuw... 51 Nederland in de 20 e eeuw... 53 Moderne tijd 3 (1939 1945)... 54 Moderne tijd 4 (1945 nu)... 55 Politiek en staatsinrichting... 56 (Moderne) Geschiedenis van de USA... 57 Global History... 58 Theorie en histografie... 59 Geschiedenis van Azië... 60 Geschiedenis van het Midden Oosten... 61 Diachronisch thema: Politiek... 62 Diachronisch thema: Kunst... 63 Diachronisch thema: Economie... 64 Diachronische literatuurlijst... 65 Afstudeerfase... 66 Visie op geschiedenisonderwijs... 66 Meesterstuk: het onderzoek... 67 Meesterstuk: de les... 69 Afstudeerstage... 70 Afstudeeronderzoek... 71 Kennisbasistoets startbekwaamheid Geschiedenis... 72 Dagopleiding 3

Propedeuse Beroepsvoorbereidende leerlijn Onderwijskunde 1 EN-VO-ONWK1.V.12 Onderwijskunde 1 - Dagonderwijs Dit is de eerste beroepsondersteunende onderwijseenheid die studenten krijgen binnen de opleiding tot docent. Juist bij aanvang van een opleiding tot leraar is het van groot belang dat de student zich bewust wordt van wat de rol van docent (precies) inhoudt. Docent zijn betekent niet alleen het geven van een vak, maar gaat verder, namelijk een teamlid zijn, een pedagoog, een onderwijsinnoveerder, et cetera. Niet alleen wordt de student gestimuleerd om zijn/haar eigen toekomstige rol te verkennen, maar ook de plek daarvan in de school en in het huidige onderwijssysteem. Waarom hebben we tegenwoordig al die verschillende opleidingen als vmbo, havo, vwo, bve? Hoe is dat ontstaan? Waar komen verschillende typen als bijzonder en openbaar onderwijs vandaan? Ook maken de studenten kennis met een drietal leertheoretische concepten binnen een onderwijsorganisatie. Colleges Diagnostische toetsen Digitale colleges Elektronische leeromgeving Werkcolleges en hoorcolleges code: EN-VO-ONWK1 Titel: Onderwijskunde/pedagogiek 1 Tijdens deze onderwijseenheid wordt aan de volgende hoofddoelstellingen gewerkt: 1. De studenten doen ervaring op in het leren binnen de community of learners van de School of education, LVO/BVE 2. De studenten hebben zicht gekregen op de ontwikkeling van de eigen basisstudievaardigheden 3. De studenten verwerven kennis over het ontstaan en de ontwikkeling van het Nederlands onderwijssysteem 4. De studenten hebben zichzelf georiënteerd in de verschillende taken of rollen die een docent in het onderwijs heeft Ec: 3 Tentamen 1 5,5 Werkstuk 1 5,5 (). Reader OWK1 Geerts, G & Kralingen, van, R (2011). Handboek voor leraren, 1. Bussum: Coutinho Dagopleiding 4

Onderwijskunde 2 EN-VO-ONWK2.V.12 Onderwijskunde 2 - Dagonderwijs In deze onderwijseenheid staan centraal de vijf rollen die succesvolle docenten laten zien en het gedrag van leerlingen en de leraar in de klas. Allereerst kijken we naar concrete gedragskenmerken van de vijf rollen, die te oefenen en toe te passen zijn. Belangrijk daarbij is of de voorgestelde doelen zijn bereikt, weergegeven door het gedrag van de leerlingen. Daarna gaan we in op de vraag hoe het gedrag van de individuele leerling, het gedrag in en van de groep en het gedrag van de leraar een rol spelen en hoe ze beïnvloed kunnen worden. Centraal staat welke interventies de docent kan plegen om tot voorbeeld(ig) gedrag te komen. We kijken hierbij zoveel mogelijk naar gedrag in relatie met de omgeving, omdat er altijd sprake is van een wisselwerking. We besteden aandacht aan effectieve vormen van klassenmanagement en uitdagend en activerend onderwijs waarin leerlingen door samenwerkend leren in een opbouw tot zelfverantwoordelijk leren komen. Je wordt je in deze onderwijseenheid steeds meer bewust van jouw eigen rol bij het ontstaan van bepaald gedrag bij leerlingen. Verder worden instrumenten aangereikt om jouw lessen op orde te krijgen en te houden. We gaan in op hoe persoonskenmerken tot uiting komen in het pedagogisch handelen en de wijze van communiceren van jou als docent. Door hier bewust mee te oefenen, krijg je meer variatiemogelijkheden tot jouw beschikking om leerlinggedrag te beïnvloeden. Hoorcolleges Werkcolleges Stage Elektronische leeromgeving Werkcolleges en hoorcolleges code: EN-VO-ONWK2 Titel: Onderwijskunde 2 Hoofddoelen OWK2. 1. Aan het einde van de onderwijseenheid weten de studenten welke vijf rollen succesvolle docenten laten zien en kunnen ze deze rollen toepassen in hun eigen onderwijspraktijk. 2. Aan het einde van de onderwijseenheid hebben de studenten inzicht en vaardigheden in klassenmanagement. 3. Aan het einde van de onderwijseenheid hebben de studenten kennis van en inzicht in groepsdynamica en interactieprocessen. Generieke kennisbasis: 2.5; 3.1; 3.2; 3.3; 8.1; 8.2 De doelen en de generieke kennisbasis zijn nader uitgewerkt in de toetsmatrijs OWK2. Ec: 3 Werkstuk 67 5,5 1 t/m 10, 1 dec Leerwerktaak 33 5,5 Reader OWK2 M. Slooter (2009). De vijf rollen van de leraar, 3. Amersfoort: CPS onderwijsontwikkeling en advies P. Teitler (2009). Lessen in orde, 1. Bussum: Coutinho W. Geerts, R. van Kralingen (2011). Handboek voor leraren, 1. Bussum: Coutinho Dagopleiding 5

Drama 1 EN-VO-DRA1.V.01 Drama - Dagonderwijs Studenten leren te streven naar congruentie tussen hun non-verbale communicatie en hun verbale taal. Interactie gericht op het nemen en houden van leiding staat hier centraal. Vragen als: Hoe zorg ik dat ik aandacht krijg en houd? Kom ik zo over als ik wil overkomen? Hoe kan ik dit beïnvloeden? komen aan de orde. De nadruk ligt op: stemgebruik, houding, non-verbale communicatie, contact maken, zelfvertrouwen, expressie, een samenhangend verhaal boeiend kunnen brengen. Studenten verdiepen zich dus in aspecten van performance in en voor de klas, en werken aan hun handelingsbekwaamheid. Door middel van gerichte opdrachten in de les ( en daarbuiten) vergroten zij de effectiviteit van hun communicatie voor en in de klas. De lessen kunnen beschouwd worden als practicum. Studenten werken ervaringsgericht in deze onderwijseenheid. Door middel van gerichte opdrachten in de les (en in de school) werken zij aan het vergroten van hun vaardigheden en ontvangen zij feedback op die vaardigheden. Door middel van andere opdrachten maken zij zich de theorie eigen. De docent op het instituut begeleidt de student in de lessen, via Blackboard, via opdrachten de docent in de school geeft feedback op uitgevoerde opdrachten van de student in de school code: EN-VO-DRA1 Titel: Drama 1 1. studenten zijn zich bewust van de signalen, die zij met hun non-verbale communicatie uitzenden 2. studenten kunnen non-verbale signalen van anderen herkennen en interpreteren en kunnen hun eigen non-verbale communicatie doelbewust inzetten 3. studenten leren te streven naar congruentie tussen hun non-verbale communicatie en hun verbale taal. 4. studenten kunnen via spel variëren in gedragingen 5. studenten weten welke factoren van gedrag horen bij leiding nemen 6. studenten weten dat een krachtige (dramatische) vorm de inhoud van de boodschap versterkt en kunnen dat ook toepassen Ec: 3 portfolio 0 5,5 Niet voldaan t/m Voldaan presentatie 1 5,5 Victor van Geel (2009). Lichaamstaal, praktijkboek voor de leraar, laatste druk 2009 Reader: Hier ben ik!, zesde. Baarn: HB-uitgevers Dagopleiding 6

Werkervaring, reflectie en onderzoek leerlijn Studieloopbaanbegeleiding 1A EN-VO-SLB1A.V.01 Studieloopbaanbegeleiding 1A - Dagonderwijs Je werkt bij SLB1A aan het in kaart brengen van je eigen ontwikkeling. Dit doe je door te werken aan de vijf beroepstaken in het kader van zelfsturing op studie en loopbaan. Dit zijn: kwaliteitenreflectie (wat kan ik? wie ben ik?), motievenreflectie (wat wil ik?), werkexploratie (waar wil ik werken), loopbaansturing (hoe bereik ik dat?) en netwerken (wie heb ik daarbij nodig?). Ook leer je meer over jezelf door te reflecteren en daarbij dingen bewust te maken die je onbewust aan het doen bent. Je leert concrete, meetbare doelen te stellen en daarbij een stappenplan te maken om die doelen ook te halen: je eerste persoonlijk ontwikkelingsplan. Je krijgt een SLB-groep van ongeveer 10 studenten uit je vakgebied met een SLB'er. Hiermee werk je aan groepsopdrachten maar je zal ook veel individuele opdrachten moeten doen. Het gaat bij SLB immers om jouw persoonlijke ontwikkeling. Jouw SLB'er begeleidt de groepsbijeenkomsten en zal ook regelmatig een persoonlijk gesprek met je aangaan. Studieloopbaantoolkit, loopbaankompas, blackboard, nulmeting De SLB'er begeleidt de groepsbijeenkomsten en gaat regelmatig met elke student persoonlij in gesprek over de persoonlijke ontwikkeling van de student. Daarnaast is de SLB'er het eerste aanspreekpunt voor de student. Niet voldaan t/m Voldaan code: EN-VO-SLB1A Titel: Studieloopbaanbegeleiding 1A LVO 1. De student ontwikkelt de competentie zelfsturing op studie en loopbaan en zet hierbij de beroepstaken van SLB op een juiste wijze in. 2. De student oriënteert zich op de referentiepunten van het eerste jaar op het gebied van persoonlijk professionele ontwikkeling in relatie tot het opleidings- en beroepsprofiel. 3. De student kan reflectie-instrumenten inzetten om tot een zelfsturing te komen. Ec: 2 Dossier 1 5,5 Niet voldaan t/m Voldaan Mirjam Groen (2006). Reflecteren, de basis, 1. Groningen: Noordhoff Dagopleiding 7

Studieloopbaanbegeleiding 1B EN-VO-SLB1B.V.01 Studieloopbaanbegeleiding 1B - Dagonderwijs In het vervolg van SLB1A werk je bij SLB1B aan het in kaart brengen van je eigen ontwikkeling. Je blijft werken aan de vijf beroepstaken en je werkt aan je reflectieniveau. Je leert een portfolio aan te leggen waarin je met bewijsmateriaal je ontwikkeling aantoont. Je leert kijken naar je eigen ontwikkeling vanuit je persoonlijke ontwikkeling (jouw beeld van jouw kwaliteiten en motieven), je opleiding (jouw beeld van jouw studievaardigheden) en de beroepsidentiteit (jouw beeld van het beroep van docent) In de periode waarin je SLB1B volgt zal je veel op je stageschool zijn. Hier zullen de SLBbijeenkomsten dan ook plaatsvinden begeleidt door de schoolopleider. Je krijgt door de schoolopleider begeleiding bij het werken aan je POP en het maken van je portfolio. Je SLB'er van Windesheim zal met jou voortgangsgesprekken voeren. Studieloopbaantoolkit, loopbaankompas, blackboard De SLB'er op Windesheim begeleidt op afstand, de schoolopleider leidt de themabijeenkomsten en begeleidt je persoonlijke ontwikkeling die te zien is in en om je less Niet voldaan t/m Voldaan code: EN-VO-SLB1B Titel: Studieloopbaanbegeleiding 1B LVO 1. De student ontwikkelt de competentie zelfsturing op studie en loopbaan 2. en zet hierbij de beroepstaken van SLB op een juiste wijze in. 3. De student oriënteert zich op de referentiepunten van het eerste jaar op het gebied van persoonlijk professionele ontwikkeling in relatie tot het opleidings- en beroepsprofiel. 4. De student kan reflectie-instrumenten inzetten om tot een zelfsturing te komen. Ec: 2 Propedeusetoets 0 5,5 Niet voldaan t/m Voldaan Portfolio 1 5,5 Niet voldaan t/m Voldaan Taaltoets 0 5,5 Mirjam Groen (2006). Reflecteren, de basis, 1. Groningen: Noordhoff Dagopleiding 8

Leerwerkstage 1 EN-VO-LWS1.V.02 Leerwerkstage jaar 1 - Dagonderwijs Je gaat in de beroepspraktijk aan de slag met het vormgeven van een goede activerende leeromgeving voor leerlingen. Je bereidt onderwijsactiviteiten voor en kiest daarbij voor een didactische aanpak die activerend is voor leerlingen en die past binnen de context van de school. Je gaat de geplande onderwijsactiviteiten uitvoeren met leerlingen. Je kunt daarbij denken aan vaklessen, maar (afhankelijk van de stageschool) ook aan andere vormen van onderwijs, zoals het maken en begeleiden van onderwijsactiviteiten binnen leergebieden of binnen het competentiegericht leren op het MBO. Ook ga je de uitgevoerde onderwijsactiviteiten bespreken en evalueren. Je gaat in de beroepspraktijk aan de slag met het omgaan met leerlingen. Je geeft leiding aan gesprekken en activiteiten met groepen leerlingen. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan het leiding geven tijdens een docentgestuurde lessituatie of aan een project waar leerlingen samen aan werken. De context waarin je leiding geeft is afhankelijk van de mogelijkheden binnen je stageschool. Leerwerkstage Handboek LWS1 en ondersteunende materialen op de bijbehorende blackboard module. door vakcoach, opleider in de school en leerwerkbegeleider in de vorm van lesbezoek, intervisie, gesprekken en themabijeenkomsten. Zeer slecht t/m Uitmuntend code: EN-VO-LWS1 Titel: Leerwerkstage jaar 1 1. Je werkt in de beroepspraktijk aan de SBL competenties. Het vereiste niveau is in de bijhorende gedragsindicatoren uitgewerkt. 2. Je kunt na afonding van onderwijseenheid motiveren of je docent wil worden en of het beroep bij je past. Ec: 6 Beoordelingsgesprek 1 5,5 Zeer slecht t/m Uitmuntend basis van een bewijsdossier Handboek leerwerkstage Dagopleiding 9

Opleidingsspecifieke leerlijn De les: Geschiedenis EN-GS-VAKD1.V.01 De les geschiedenis - Dagonderwijs Vakdidactiek geschiedenis: de les geschiedenis: een eerste aanzet Hoor- en werkcolleges code: EN-GS-VAKD1 Titel: De les geschiedenis 1. De student leert een specifiek vakdidactische aanpak voor de les geschiedenis onderkennen, volgens het directe instructiemodel. 2. De student leert deze vakdidactische aanpak toe te passen in het maken van lessen. 3. De student leert een les geschiedenis te beoordelen op opzet, samenhang en inhoud, op basis van het directe instructiemodel. 4. De student is in staat zijn vakdidactische keuzen te mondeling te verantwoorden. Ec: 4 Eindgesprek Vakdidactiek 1 0 5,5 Niet voldaan t/m Voldaan Dossier VAKDIDACTIEK 1 1 5,5 (). A.Wilschut ea. Handboek voor de geschiedenisdidactiek,. : Marcel van Riessen e.a. (2008). Marcel van Riessen e.a. (red.), Oriëntatie op de geschiedenis. Basisboek voor de vakdocent (Assen 2008),. Assen: Van Gorcum Dagopleiding 10

Voorbereiding op de stage EN-GS-VAKD2.V.01 De les geschiedenis op de stageschool - Dagonderwijs Aan het einde van de cursus kunnen de studenten omgaan met de hulpmiddelen waarmee zij de stage op kunnen starten en de voortgang in de stage vast kunnen leggen, zoals weekjournalen en intervisiemethoden. Aan het einde van de cursus hebben de studenten geoefend in het geven van leiding door een miniles te geven waarin ordeverstoringen voorkomen. Aan het einde van de cursus hebben de studenten kennisgemaakt met enkele basisvaardigheden die ten grondslag liggen aan het lesgeven in geschiedenis, waarbij de nadruk ligt op het praktisch voortbouwen op de didactische theorieën die in Vakdidactiek1 zijn aangeboden. het gaat hierbij om vaardigheden als goede vragen stellen, begrippen uitleggen en het omgaan met een (digitaal) schoolbord. Elk college word afwisselend ingevuld met een hoor- en responsie onderdeel en een werkdeel waarin presentaties worden gehouden en vaardigheden worden geoefend. Stageformulieren: weekjournaal en intervisie Schoolmethodes Digitale schoolborden De docent legt de (vak)didactische principes en de praktische vertaling (en consequenties ervan voor de stages) uit en begeleid de studenten in het verwerven en oefenen van de (vak)didactische vaardigheden. Zeer slecht t/m Uitmuntend code: EN-GS-VAKD2 Titel: Voorbereiding op de stage Tijdens deze cursus wordt de student voorbereid op de stage. De student leert omgaan met weekjournaals en intervisie. De student leert observeren en reflecteren. De student bouwt voort op de theoretische kennis in vakdidactiek 1 om nu enkele praktische vaardigheden in het geven van de les geschiedenis vóór de stage onder de knie te krijgen. Ec: 3 Portfolio 1 5,5 Zeer slecht t/m Uitmuntend Dagopleiding 11

Leerwerktaak: De les geschiedenis op de stageschool EN-GS-VAKD3.V.01 De les geschiedenis op school De les geschiedenis in de praktijk: Vakdidactiek 1 op de stageschool Voornamelijk op de stageschool code: EN-GS-VAKD3 Titel: De les geschiedenis op school (leerwerktaak) De doelstelling van de onderwijseenheid (en leerwerktaak) De les geschiedenis in de praktijk is studenten in staat te stellen om: 1. De theorie van vakdidactiek 1 en vakdidactiek 2 te vergelijken met de praktijk op de stageschool. 2. Hieruit conclusies te trekken over de gangbare praktijk met betrekking tot de les geschiedenis. 3. Persoonlijk te reflecteren over de verschillen tussen praktijk en theorie. Ec: 1 Dossier 1 5,5 Dagopleiding 12

Leerwerktaak: De les geschiedenis buiten het lokaal EN-GS-VAKD4.V.01 Vakdidactiek 4 Geschiedenis buiten het lokaal (leerwerktaak 2) Geschiedenis buiten de les. Werkzaamheden op de stageschool Stageschool op de stageschool code: EN-GS-VAKD4 Titel: De les geschiedenis buiten het lokaal (leerwerktaak) Na afloop van deze onderwijseenheid is de student in staat om: 1. een opsomming en analyse te maken van buitenklassikale activiteiten buiten de les geschiedenis (of MenM) van de stageschool 2. een opdracht te ontwerpen voor een activiteit buiten de les geschiedenis (of Men) die op de stage van toepassing is Ec: 2 dossier vakdidactiek 4 1 5,5 Dagopleiding 13

Oudheid 1 Egypte, Oude Grieken EN-GS-OUD1.V.01 Oudheid 1 - Dagonderwijs code: EN-GS-OUD1 Titel: Oudheid 1 De onderwijseenheid Oudheid 1 heeft tot doel over de geschiedenis van het Nabije Oosten en Griekenland vakkennis te verwerven die toepasbaar is in de beroepssituatie. Na afloop van de onderwijseenheid kan een student: 1. werken met primaire bronnen (literair en visueel) 2. leren omgaan met het begrippenkader feit-interpretatie 3. inzicht verwerven in de drie hoofdfactoren die in de geschiedenis werkzaam zijn: de sociaaleconomische, de politiek-institutionele en de cultureel-mentale factoren 4. in staat zijn in eigen woorden een mythe te vertellen 5. op grond van de literatuur en de bronnen in staat zijn een eigen standpunt in te nemen. Ec: 3 tentamen 1 5,5 Dagopleiding 14

Oudheid 2 Romeinen EN-GS-OUD2.V.01 Oudheid 2 - Dagonderwijs code: EN-GS-OUD2 Titel: Oudheid 2 Het onderdeel Oudheid 2 heeft tot doel over de geschiedenis van het Romeinse rijk vakkennis te verwerven die toepasbaar is in de beroepssituatie. Bovendien wordt geoefend met het houden van een referaat. Studenten: 1. leren aan de hand van voorbeelden uit de Romeinse geschiedenis wat historisch besef is en kunnen dit ook in de beroepspraktijk uitwerken 2. zijn competent om beeldvorming over de Oudheid (bijv. in speelfilms zoals Spartacus the Gladiator, Troy ), op hun juiste manier te beoordelen en te vertalen in de onderwijspraktijk 3. leren dat geschiedenisonderwijs waardengebonden is en zijn in staat zelf een beredeneerd oordeel over een onderwerp uit de oude geschiedenis te geven 4. zijn in staat om bij het referaat verschillende didactische werkvormen toe te passen 5. zijn in staat competent te handelen ten opzichte van leerlingen/ studenten (d.w.z. maken een verantwoorde keuze van de leerinhoud en de didactische aanpak en houden rekening met de doelgroep) 6. tonen in staat te zijn professioneel te kunnen handelen als docent geschiedenis (d.w.z. beheersen de basiskennis van de oude geschiedenis en zijn in staat deze aantoonbaar aan te vullen met recente ontwikkelingen op het vakgebied d.m.v. literatuurstudie en kritische consultatie van relevante internet-gegevens) 7. zijn in staat competent te handelen ten opzichte van de samenleving (d.w.z. kunnen duidelijk maken wat de relevantie is van de kennis van de klassieke beschaving voor de huidige generatie leerlingen) Ec: 4 Referaat 1 5,5 tentamen 1 5,5 Dagopleiding 15

Middeleeuwen 1 EN-GS-MID1.V.01 Middeleeuwen 1 - Dagonderwijs De lange periode van de middeleeuwen (500-1500) verdelen we op deze opleiding in twee delen. 1. In de eerste module ligt het accent op de religieus-kerkelijke ontwikkelingen in de periode 500-1000. 2. In de tweede module (die pas volgend jaar aangeboden wordt) wordt meer aandacht besteed aan de sociaal-politieke ontwikkelingen in de periode 1000-1500. Hoor- en werkcollege Bij werkcollege code: EN-GS-MID1 Titel: Middeleeuwen 1 De lange periode van de middeleeuwen (500-1500) verdelen we op deze opleiding in twee delen. 1. In de eerste module ligt het accent op de religieus-kerkelijke ontwikkelingen in de periode 500-1000. 2. In de tweede module (die pas volgend jaar aangeboden wordt) wordt meer aandacht besteed aan de sociaal-politieke ontwikkelingen in de periode 1000-1500. Studenten: 1. ontwikkelen de attitude inleving en verbeelding om deze door velen ten onrechte als duistere eeuwen gekwalificeerde periode op zijn juiste waarde te schatten 2. hebben voldoende vakkennis verworven over de religieuze en kerkpolitieke structuur van de agrarische samenleving in West- Europa tussen ca. 500 en 1000 en kunnen die toepasbaar maken in de beroepssituatie 3. zijn competent om het wereldbeeld van de joods-christelijke cultuur te vergelijken met dat van de Arabisch-islamitische cultuur 4. ontwikkelen een kritisch vermogen om middeleeuwse bronnen te beoordelen op betrouwbaarheid en representativiteit 5. hebben kennis verworven van de monastieke identiteit van mensen uit de middeleeuwen en zijn competent hierop zelf te reflecteren (bijvoorbeeld door een bezoek aan een klooster of een gesprek met een monnik) Ec: 3 schriftelijk tentamen 1 5,5 Dagopleiding 16

Vroegmoderne tijd 1 (1500 1650) EN-GS-VMT1.V.12 Vroegmoderne tijd 1 2012-2013 In de onderwijseenheid Vroegmoderne tijd 1 staat de periode 1500-1650 centraal en passeren onderwerpen als de ontdekkingsreizen, de kerkreformatie, de renaissance, het ontstaan van het handelskapitalisme en het opkomend absolutisme de revue. In de Vroegmoderne tijd (1500-1800) stelde men veel van wat traditioneel was gegroeid ter discussie. In de periode 1500-1650 zocht men in de economie bijvoorbeeld naar nieuwe manieren om grootschalig te kunnen produceren. Op politiek gebied stelde men de traditionele macht van vorsten ter discussie. Op levensbeschouwelijk terrein kreeg de kerk het zwaar te verduren. Er kwam bovendien naast de traditionele aandacht voor het hiernamaals meer aandacht voor het hier en nu, en de culturele elite was zelfs uit op een herleving van de beschaving door radicaal met het directe verleden af te rekenen. Deze kritische houding ten aanzien van het traditionele doet soms erg aan onze tijd denken. Anderzijds waren de nieuwe wegen die men toen insloeg vaak hele andere dan die wij nu vanzelfsprekend zouden vinden. Door je te verdiepen in de onderwijseenheden over de Vroegmoderne tijd leer je niet alleen hoe mensen vanuit hun historische omstandigheden in dit tijdvak hun samenleving inrichtten, maar word je ook aan het denken gezet over de samenhang tussen de keuzes die wij maken en de omstandigheden waarin wij leven. Via deze onderwijseenheid leer je om lesinhouden te bepalen waarmee je leerlingen kennis kunt bijbrengen over deze periode. Bovendien wordt je de kennis, de vaardigheden en de houding bijgebracht om leerlingen via dit verleden te oriënteren op zichzelf, op hun samenleving en op het bestaan in het algemeen. KENNISBASIS GESCHIEDENIS (onderdelen die bij VMT1 aan de orde komen) Tijdvak 4: De tijd van steden en staten (1000 1500) Kenmerkend aspect: e. Het begin van staatsvorming en centralisatie Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij de staatsvorming en centralisatie een rol spelen: 1. Manieren waarop vorsten probeerden greep te krijgen op leenmannen. 2. Groei van centrale bestuursinstellingen. 3. Uitbouw van koninklijke rechtspraak. 4. Juridische onderbouwing van koninklijke macht. 5. Opkomst van standenvertegenwoordiging. Tijdvak 5: Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) Kenmerkend aspect: a. Veranderend mens- en wereldbeeld in de renaissance Korte inhoudsomschrijving: Elementen van het veranderende mens- en wereldbeeld in de renaissance: 1. Geografische en natuurwetenschappelijke ontdekkingen. 2. Groeiende stedelijke rijkdom en stedelijke autonomie. 3. Uitingen van een veranderend mens- en wereldbeeld in kunsten en wetenschappen. Kenmerkend aspect: b. Het begin van de overzeese Europese expansie Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij het begin van de overzeese Europese expansie een rol spelen: 1. Motieven van Portugezen en Spanjaarden om verre zeereizen te ondernemen. 2. Factoren die Portugese en Spaanse overzeese expansie mogelijk maakten. 3. De geografische reikwijdte van de Portugese en Spaanse overzeese expansie. 4. Verschillen in de aard van het Portugese en het Spaanse kolonialisme. 5. Gevolgen van het Spaanse kolonialisme voor de inheemse volkeren in de nieuwe wereld. Dagopleiding 17

Kenmerkend aspect: c. De Reformatie en de splitsing in de christelijke kerk Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij de Reformatie en de splitsing in de christelijke kerk een rol spelen: 1. Religieuze achtergronden. 2. Verschillende stromingen binnen de protestantse hervormingsbeweging. 3. Politieke, sociaal-economische en religieuze factoren die tot de splitsing in de christelijke kerk hebben geleid. 4. De opdeling van Europa in (staatkundig) katholieke en (staatkundig) protestantse landen. Tijdvak 6: Tijd van regenten en vorsten (1600-1700) 1. Contrareformatie. Kenmerkend aspect: e. De hernieuwde interesse voor de klassieke oudheid Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij de hernieuwde interesse voor de klassieke oudheid een rol spelen: 1. Materiële en immateriële kanten van het Grieks-Romeinse erfgoed. 2. Factoren die de heropleving van het Grieks-Romeinse erfgoed bevorderden. 3. Streken in Europa waar de heropleving van het Grieks-Romeinse erfgoed zich voordeed. 4. Navolging van de Grieks-Romeinse vormentaal door renaissancekunstenaars. 5. Bestudering van geschriften uit de Oudheid door humanisten. Kenmerkend aspect: a. Ontstaan van handelskapitalisme en begin van een wereldeconomie Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij het ontstaan van handelskapitalisme en wereldeconomie een rol spelen: 1. Huisnijverheid, manufactuur en vroegmoderne industrie naast en in plaats van de gildeeconomie. 2. Mercantilisme. 3. Intercontinentale handel. 4. Kolonialisme Zelfstudie Hoor-/instructiecollege Werkcollege Er zijn voor deze onderwijseenheid geen specifieke hulpmiddelen nodig. Via digitale media Mondeling code: EN-GS-VMT1 Titel: Vroegmoderne tijd 1 Na afloop van de onderwijseenheid kan de student de belangrijkste gebeurtenissen, ontwikkelingen, verschijnselen en personen uit de Europese geschiedenis van circa 1500 tot 1650 chronologisch plaatsen, als paraat historisch referentiekader gebruiken en kan hij bepalen wat typerend is voor dit tijdvak. De student heeft de kennis, de vaardigheden en de houding ontwikkeld om: 1. historische kennis over dit tijdvak verder uit te breiden en te verfijnen; 2. op basisniveau historische verbanden te leggen tussen dit tijdvak en andere tijdvakken, waaronder het heden; 3. lessen te ontwerpen die niet alleen gericht zijn op het overdragen van historische kennis over dit tijdvak, maar ook op de ontwikkeling van het historisch besef bij leerlingen. Ec: 4 Tentamen VMT1 1 5,5 Palmer, R. R.; Colton, Joel; Kramer, Lloyd, LL (2006). A History of the Modern World, 10e. New York: Mc Graw-Hill Dagopleiding 18

Vroegmoderne tijd 2 (1650 1715) EN-GS-VMT2.V.12 Vroegmoderne Tijd 2 2012-2013 In de onderwijseenheid Vroegmoderne tijd 2 staat grofweg de periode 1650-1750 centraal. Hierbinnen worden twee aspecten van de Europese geschiedenis behandeld die zeer bepalend zijn geweest voor de geschiedenis van West-Europa en voor de dominante positie van de westerse cultuur in de wereld. Dat zijn de ontwikkeling van de vroegmoderne staat in Europa en de ontwikkeling van de vroegmoderne wetenschap. Wat het eerste betreft staat de vraag centraal waarom sommige staten zoals Frankrijk, Engeland, maar ook Rusland en Pruisen zich in de periode van circa 1650 tot 1750 sterk hebben ontwikkeld en waardoor andere staten zoals het Duitse, Poolse en Turkse rijk nu juist naar de achtergrond werden gedrongen. Er is ook aandacht voor de verschillende staatsvormen die zich in deze periode ontwikkelden en voor theorieën waarmee men deze systemen wilden legitimeren. Bij het tweede aspect wordt behandeld hoe de moderne wetenschap is ontstaan en hoe dit leidde tot een ware wetenschappelijke revolutie die grote gevolgen heeft gehad voor het wereldbeeld van mensen in de Vroegmoderne tijd. Deze onderwijseenheid stelt je in staat en stimuleert je om leerlingen via de geschiedenis van de Vroegmoderne tijd te oriënteren op vragen als: 1. Onder welke omstandigheden ontstaan sterke staten? 2. Wat is het beste politieke systeem is en hoe hangt dat samenhangt met de omstandigheden? 3. Hoe hangt het wereldbeeld van mensen samen met de stand van de wetenschap in hun samenleving en de mate waarin de samenleving van deze kennis kan profiteren? Door je te verdiepen in de onderwijseenheden over de Vroegmoderne tijd leer je niet alleen hoe mensen vanuit hun historische omstandigheden in dit tijdvak hun samenleving inrichtten, maar word je ook aan het denken gezet over de samenhang tussen de keuzes die wij maken en de omstandigheden waarin wij leven. Via deze onderwijseenheid leer je om lesinhouden te bepalen waarmee je leerlingen kennis kunt bijbrengen over deze periode. Bovendien wordt je de kennis, de vaardigheden en de houding bijgebracht om leerlingen via dit verleden te oriënteren op zichzelf, op hun samenleving en op het bestaan in het algemeen. KENNISBASIS GESCHIEDENIS (onderdelen die bij VMT2 aan de orde komen:) Tijdvak 4: De tijd van steden en staten (1000 1500) Kenmerkend aspect: e. Het begin van staatsvorming en centralisatie Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij de staatsvorming en centralisatie een rol spelen: 1. Manieren waarop vorsten probeerden greep te krijgen op leenmannen. 2. Groei van centrale bestuursinstellingen. 3. Uitbouw van koninklijke rechtspraak. 4. Juridische onderbouwing van koninklijke macht. 5. Opkomst van standenvertegenwoordiging. Tijdvak 6: Tijd van regenten en vorsten (1600-1700) Kenmerkend aspect: c. Het streven van vorsten naar absolute macht Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij het streven van vorsten naar absolute macht een rol spelen: 1. De strijd tussen enerzijds vorsten die willen centraliseren en bureaucratiseren en anderzijds particularistische adel, geestelijkheid en steden die hun macht willen behouden. 2. De theoretische onderbouwing van het absolutisme/politieke theorieën. 3. Mercantilisme. 4. De vermenging van politiek en religie. Dagopleiding 19

Kenmerkend aspect: d. De wetenschappelijke revolutie Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij de wetenschappelijke revolutie een rol spelen: 1. Voorwaarden voor de ontwikkeling van de moderne wetenschap. 2. De ontwikkeling van de wetenschappelijke methode. 3. Experimentele wetenschap. 4. Toegepaste wetenschap. 5. Belangrijke resultaten van de natuur- en cultuurwetenschappen. Zelfstudie Hoor-/instructiecollege Werkcollege Er zijn voor deze onderwijseenheid geen specifieke hulpmiddelen nodig. Via digitale media Mondeling code: EN-GS-VMT2 Titel: Vroegmoderne Tijd 2 Na afloop van de onderwijseenheid kan de student de belangrijkste gebeurtenissen, ontwikkelingen, verschijnselen en personen uit de Europese geschiedenis van circa 1500 tot 1750 chronologisch plaatsen, als paraat historisch referentiekader gebruiken en kan hij bepalen wat typerend is voor dit tijdvak. De student heeft de kennis, de vaardigheden en de houding ontwikkeld om: historische kennis over dit tijdvak verder uit te breiden en te verfijnen; Ec: 4 op basisniveau historische verbanden te leggen tussen dit tijdvak en andere tijdvakken op gevorderd niveau historische verbanden te leggen tussen de stof die in deze onderwijseenheid wordt aangeboden (ca. 1650-1750) en de belangrijkste gebeurtenissen, ontwikkelingen, verschijnselen en personen uit de periode van circa 1500-1650; lessen te ontwerpen die niet alleen gericht zijn op het overdragen van historische kennis over dit tijdvak, maar ook op de ontwikkeling van het historisch besef bij leerlingen. Tentamen VMT2 1 5,5 Palmer, R. R.; Colton, Joel; Kramer, Lloyd, LL (2006). A History of the Modern World, 10e druk (laatste druk). New York: Mc Graw-Hill Dagopleiding 20

Vroegmoderne tijd 3 (1715 1800) EN-GS-VMT3.V.12 Vroegmoderne Tijd 3 2012-2013 De onderwijseenheid Vroegmoderne tijd 3 bestrijkt de periode van circa 1750 tot 1815 en behandelt de Verlichting en de grote democratische revoluties uit het einde van de 18e eeuw, zoals de Franse revolutie, en het tijdperk van Napoleon. Het gaat in deze onderwijseenheid om veranderingen die een belangrijke basis hebben gelegd voor de hedendaagse democratische samenleving. De veranderingen zijn zo revolutionair geweest dat daarmee het tijdperk van de Vroegmoderne tijd eindigt en daarna de Moderne tijd begint. Door je te verdiepen in de onderwijseenheden over de Vroegmoderne tijd leer je niet alleen hoe mensen vanuit hun historische omstandigheden in dit tijdvak hun samenleving inrichtten, maar word je ook aan het denken gezet over de samenhang tussen de keuzes die wij maken en de omstandigheden waarin wij leven. Via deze onderwijseenheid leer je om lesinhouden te bepalen waarmee je leerlingen kennis kunt bijbrengen over deze periode. Bovendien wordt je de kennis, de vaardigheden en de houding bijgebracht om leerlingen via dit verleden te oriënteren op zichzelf, op hun samenleving en op het bestaan in het algemeen. KENNISBASIS GESCHIEDENIS (onderdelen die bij VMT3 aan de orde komen:) Tijdvak 7: Tijd van pruiken en revoluties (1700 1800) Kenmerkend aspect: a. Rationeel optimisme en verlicht denken dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij dit rationele optimisme en verlicht denken een rol spelen: 1. Invloed van de wetenschappelijke ontdekkingen uit de 17de eeuw. 2. Rationele opvattingen worden gepopulariseerd voor het geletterde deel van de bevolking. 3. Overgang van cyclisch denken naar vooruitgangsdenken. 4. In de godsdienst: het afwijzen van intolerantie en geloofsvervolging. 5. In de politiek: het afwijzen van de absolute macht van vorsten, het vastleggen van burgerrechten en de invoering van de trias politica (scheiding der machten). 6. In de economie: het streven naar een vrije markt. 7. In de sociale verhoudingen: het bepleiten van gelijke rechten voor de burgers en het afschaffen van standsonderscheid. Kenmerkend aspect: b. Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme) Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij dit verlichte absolutisme een rol spelen: 1. Streven naar godsdiensttolerantie. 2. Streven naar meer juridische gelijkheid. 3. Stimuleren van het onderwijs. 4. Stimuleren van de economie. 5. Vasthouden aan de absolute macht van de vorst. Dagopleiding 21

Kenmerkend aspect: c. Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij de uitbreiding van de Europese overheersing, de plantagekoloniën, de trans- Atlantische slavenhandel en de opkomst van het abolitionisme een rol spelen: 1. Handelskoloniën, vestigingskoloniën en plantagekoloniën als varianten van Europese expansie. 2. Toenemend belang van plantageproducten uit Amerika op de Europese markt. 3. Trans-Atlantische slavenhandel bereikt in de 18de eeuw zijn grootste omvang. 4. Streven naar afschaffing van de slavenhandel en slavernij in de tweede helft van de 18e eeuw en eerste resultaten daarvan in het begin van de 19e eeuw. Kenmerkend aspect: d. De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap Korte inhoudsomschrijving: Elementen die bij de democratische revoluties een rol spelen: 1. Democratische revoluties in Noord-Amerika, de Nederlandse Republiek en Frankrijk werden gestimuleerd door gemeenschappelijke verlichte ideeën over politiek en samenleving. 2. Elk van deze revoluties is veroorzaakt door specifieke korte en lange termijnfactoren. 3. Fasering en resultaten van de revoluties. Zelfstudie Hoor-/instructiecollege Werkcollege Er zijn voor deze onderwijseenheid geen specifieke hulpmiddelen nodig. Via digitale media Mondeling code: EN-GS-VMT3 Titel: Vroegmoderne Tijd 3 Na afloop van de onderwijseenheid kan de student de belangrijkste gebeurtenissen, ontwikkelingen, verschijnselen en personen uit de Europese geschiedenis van circa 1500 tot 1815 chronologisch plaatsen, als paraat historisch referentiekader gebruiken en kan hij bepalen wat typerend is voor dit tijdvak. De student heeft de kennis, de vaardigheden en de houding ontwikkeld om: historische kennis over dit tijdvak verder uit te breiden en te verfijnen; Ec: 4 op basisniveau historische verbanden te leggen tussen dit tijdvak en andere tijdvakken op gevorderdenniveau historische verbanden te leggen tussen de stof die in deze onderwijseenheid wordt aangeboden (ca. 1750-1815) en de belangrijkste gebeurtenissen, ontwikkelingen, verschijnselen en personen uit de periode van circa 1500-1750; lessen te ontwerpen die niet alleen gericht zijn op het overdragen van historische kennis over dit tijdvak, maar ook op de ontwikkeling van het historisch besef bij leerlingen. Tentamen VMT3 1 5,5 Palmer, R. R.; Colton, Joel; Kramer, Lloyd, LL (2006). A History of the Modern World, 10e (altijd laatste druk). New York: Mc Graw-Hill Dagopleiding 22

Vroegmoderne tijd Nederland EN-GS-VMTN.V.01 Vroegmoderne tijd Nederland - Dagonderwijs De Bourgondische Nederlanden, De Nederlanden als onderdeel van het Habsburgse Rijk; Oorzaken en aanleiding van de Nederlandse Opstand, het verloop van de Opstand, Genreschilderijen, Twaalfjarig Bestand, De kunst van het belegeren, De vrede van Munster, het Eerste Stadhouderloze tijdperk, de neergang van de republiek in de eerste helft van de 18e eeuw. De student wordt verondersteld zich voor te bereiden via handboek- en verdiepingsvragen d tijdens de colleges respectievelijk worden besproken en gepresenteerd. Daarnaast bestaat een gedeelte van de bijeenkomsten uit hoorcolleges. De docent begeleidt de student wekelijks bij de bespreking en correctie van de opdrachten. code: EN-GS-VMTN Titel: Vroegmoderne tijd Nederland Na afloop van deze onderwijseenheid: 1. Is de student in staat historische personen, gebeurtenissen en ontwikkelingen uit de periode 1500-1750 te selecteren op basis van een historische argumentatie. 2. Is de student in staat voorbeelden te noemen van de wederzijdse beïnvloeding van binnenlandse en internationale ontwikkelingen tijdens de Opstand en de Republiek. 3. Kan de student de werking van de staatsinrichting van de Republiek beschrijven en verklaren. 4. Is de student in staat een beredeneerd oordeel te geven over de Opstand en de Republiek in schoolmethoden. 5. Is de student in staat culturele, militaire en economische ontwikkelingen te plaatsen in de context van de politieke ontwikkelingen. Ec: 3 Dossier 1 5,5 Eindgesprek 1 5,5 JCH BLOM (). J Blom, De Geschiedenis der Nederlanden,. : Dagopleiding 23

Moderne tijd 1 (1815 1914) EN-GS-MOD1.V.12 Moderne Tijd 1 Dagonderwijs Chronologisch en thematische benadering van de industrialisering en de vorming van een burgermaatschappij vanaf 1750 tot heden. Enkele onderwerpen die behandeld worden zijn: uitvinding en innovatie, economische depressie en internationale samenwerking, etnocentrisme en modernisering, de gemengde economie en de sociale gevolgen van de industriële samenleving. De inhoud van de bestudeerde literatuur wordt verwerkt in een lesbrief. Daarnaast zal er een historisch werkstuk volgens de eisen van de Buck geschreven moeten worden. Hierin worden de kennis en vaardigheden getoetst op verscheidene niveaus: het verwerven van inhoudelijk kennis door individueel onderzoek, het vergaren en verwerken van kennis door schrijven van werkstuk en het kritisch kunnen kijken naar historische bronnen en werkstukken. In overleg met de docent kiest de student een relevant onderwerp aangaande de onderwijseenheid voor hem/haar eigen historisch onderzoek. Individuele opdrachten bij het bestuderen van de literatuur Individuele opdracht: het schrijven van een historisch werkstuk. e-learning zelfstudie Geen via digitale media (mail) mondeling code: EN-GS-MOD1 Titel: Moderne Tijd (1815-1914) Studenten: 1. verwerven kennis over Europa in de periode 1815-1914 op politiek, economisch en sociaal vlak 2. zijn in staat dit op relevante wijze te gebruiken in de lespraktijk 3. zijn in staat in groepjes een kwalitatief goede en competente lesbrief te vervaardigden Ec: 3 Tentamen 3 5,5 Historisch werkstuk 1 5,5 (). Artikelen: Industrialisatie en Burgermaatschappij in de 19e en 20e eeuw,. : Buck, P. de, Mout, M.E.H.N., Musterd, C., & Talsma, J. (2005). Zoeken en schrijven. Handleiding bij het maken van een historisch werkstuk, 10e. Den Haag: R.R. Palmer (2002). History of the Modern World,. New York: Dagopleiding 24

Moderne tijd 2 (1914 1939) EN-GS-MOD2.V.01 Moderne Tijd 2 (1914-1939) - Dagonderwijs Centraal staat de historische ontwikkeling in Europa tussen 1914 en 1939 op politiek, economisch, sociaal en mentaal vlak. De onderwijseenheid wordt aangeboden door middel van hoor- en responsiecolleges en werkcolleges. Er zijn geen specifieke hulpmiddelen nodig. De begeleiding vindt plaats gedurende de hoor- en responsiecolleges en werkcolleges. Verder kan via blackboard en email gecommuniceerd worden. code: EN-GS-MOD2 Titel: Moderne Tijd 2 (1914-1939) Na de afronding van de module is de student in staat om: 1. De historische ontwikkelingen tussen 1914-1939 in Europa, en Duitsland in het bijzonder- te reproduceren. 2. Een karakteristiek te produceren van de ontwikkelingen in Europa in de periode 1914-1939. 3. De oorzaken en gevolgen van het ontstaan van de Eerste Wereldoorlog, Het interbellum in Europa en in het bijzonder de opkomst en neergang van de Weimar Republiek (Duitsland) en de opkomst van het Derde Rijk te reproduceren en verklaren. 4. De hoofdstromen met betrekking tot de periode 1914-1939 in de Duitse en Nederlandse historiografie te onderscheiden 5. De opgedane kennis toe te passen in een referaat. Ec: 3 Reader 0 5,5 Niet voldaan t/m Voldaan Referaat 1 5,5 R.R. Palmer en J.Colton (2002). Palmer, R.R., en Colton, Joel, A history of the modern world (New York 2002) De Buck, P., e.a., Zoeken en schrijven. Een handleiding bij het maken van een historisch werkstuk (10e druk; Baarn 2005) Reader Moderne Tijd 2 (J.E. van Es red.) Dagopleiding 25

Postpropedeuse Beroepsvoorbereidende leerlijn Onderwijskunde 3 EN-VO-ONWK3.V.01 Onderwijskunde 3 - dagonderwijs In deze onderwijseenheid focussen we ons op de leerlingen. Hoe ontwikkelen leerlingen zich. Wat kenmerkt de leerling/ student in het vo en mbo? Hoe kan je leerlingen ondersteunen als de ontwikkeling niet vanzelfsprekend gaat? Wat betekent dit voor jou als docent, wat kan je als school hieraan doen? Hoe kan je onderwijs bieden aan alle leerlingen: passend onderwijs. In deze eenheid wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van jongeren (ontwikkelingspsychologie). Daarnaast gaan we in op de diversiteit van leerlingen en in het bijzonder leerlingen die speciale onderwijsbehoeften hebben. Wat betekent die voor jouw handelen als docent, wat betekent dit voor jouw lesgegeven? Tevens wordt verkent op welke wijze scholen extra ondersteuning bieden aan leerlingen bij wie de ontwikkeling en leren niet vanzelfsprekend gaat. Welke instrumenten en organisatiestructuren zijn hier voor? Hoe werken scholen samen met andere partners? Hoe worden ouders hierbij betrokken? Het vormen van jouw eigen mening en het opdoen van ervaringen hierin is, naast het verkrijgen van een (eerste) kennisbasis, een belangrijk onderdeel van deze onderwijseenheid. Jouw rol als docent en jouw mogelijkheden om goed onderwijs aan alle leerlingen te bieden zijn belangrijke thema s in deze eenheid. Kernwoorden zijn: ontwikkelingspsychologie, ontwikkelingsbehoeften, ontwikkelingsperspectief, passend onderwijs, handelingsgericht werken, leer- en gedragsproblemen/stoornissen, pedagogische grondhouding, activerende didactiek en klassenmanagement voor alle leerlingen. (werk)colleges Leerwerktaak maken in de praktijk Het maken van een dossier Toets ontwikkelingspsychologie code: EN-VO-ONWK3 Titel: Onderwijskunde/pedagogiek 3 Hoofddoelen OWK3. 1. Aan het eind van deze onderwijseenheid heeft de student kennis en inzicht in de adolescentiepsychologie. 2. Aan het eind van deze onderwijseenheid heeft de student kennis van een aantal veelvoorkomende ontwikkelingsproblemen en kan de student een hierbij passende interventie uit zijn of haar handelingsrepertoire inzetten in de onderwijspraktijk. 3. Aan het eind van deze onderwijseenheid weet de student op welke wijzen scholen en externe instanties aan passende interventies kunnen bijdragen. Generieke kennisbasis: 1.1; 2.1; 2.2; 2.3; 2.4; 2.5; 2.6; 4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.4; 6.1; 6.2; 6.3; 6.4. Projectgroep Passend Onderwijs Windesheim: 1; 2; 3; 4; 5; 6; 7. Ec: 3 Dagopleiding 26

Tentamen 1 5,5 Dossier 1 5,5 docenten ONWK (2011). Reader Onderwijskunde 3, 1ste. Zwolle: Windesheim Vd Wal & De Wilde (2011). Vd Wal & De Wilde (2011), entiteitsontwikkeling en Leerlingbegeleiding. Bussum: Coutinho, 4de. bussum: coutinho Dagopleiding 27

Onderwijskunde 4 EN-VO-ONWK4.V.12 Onderwijskunde 4 Dagonderwijs In deze onderwijseenheid staan een tweetal thema s centraal. Het eerste thema is ICT in het onderwijs. Het is belangrijk dat je als toekomstig docent weet hoe je ICT kunt gebruiken in je lessen. Je wilt dat leerlingen bepaalde dingen leren en dan is het zinvol dat je weet hoe ICT kan worden ingezet als (didactisch) middel om dat doel te bereiken. Het tweede thema is Toetsing, als docent is het belangrijk om te weten waar een goede toets aan moet voldoen. Je moet niet alleen een goede toets kunnen herkennen, maar ook zelf een goede toets kunnen ontwikkelen. Als je leerlingen wat wilt leren, is het goed om te kunnen meten in hoeverre ze de leerstof eigen hebben gemaakt. Colleges Workshops Digitale leeromgeving Elektronische leeromgeving Werkcolleges Hoorcolleges Workshops code: EN-VO-ONWK4 Titel: Onderwijskunde 4 Tijdens deze onderwijseenheid wordt aan de volgende hoofddoelstellingen gewerkt: 1. Studenten verwerven exemplarische kennis en vaardigheden van ICT leermiddelen in het onderwijsleerproces en ontwerpen hierbij een leerarrangement. 2. Studenten hebben kennis van de functies van toetsing in het onderwijssysteem en kunnen daarbij een kwalitatief goede toets ontwikkelen, afnemen en analyseren. Generieke kennisbasis: 1.1;1.4;2.1;2.3;2.4;2.6;6.4 Zie voor de exacte uitwerking van de leerdoelen de toetsmatrijs behorend bij deze onderwijseenheid. Kennisbasis ICT: 0. Attitude 1. Instrumentele vaardigheden 2. Informatievaardigheden 3. Algemene didactiek 4. Arrangeren en ontwikkelen Ec: 3 Werkstuk 2 5,5 Tentamen 1 5,5 Reader ONWK4 Geerts, G. & Kralingen, van, R (2011). Handboek voor leraren, 1. Bussum: Coutinho Dagopleiding 28

Onderwijskunde 5 EN-VO-ONWK5.V.12 Onderwijskunde 5 Dagonderwijs OWK 5 is een differentiatiegestuurde module ondersteunend aan de LIO- fase. De doelen verschillen per keuzethema. Mogelijke thema s: 1. Mentoraat 2. Decanaat 3. Zorgcoördinator 4. ICT- Coördinator 5. Intercultureel onderwijs 6. Differentiatie 7. LWOO Diagnostisch tentamen Hoorcolleges Werkcolleges OWK 5 is een differentiatiegestuurde module ondersteunend aan de LIO- fase. De doelen verschillen per keuzethema. Mogelijke thema s: 1. Mentoraat 2. Decanaat 3. Zorgcoördinator 4. ICT- Coördinator 5. Intercultureel onderwijs 6. Differentiatie 7. LWOO Werkcolleges en hoorcolleges code: EN-VO-ONWK5 Titel: Onderwijskunde 5 Hoofddoelen OWK5. OWK 5 is een differentiatiegestuurde module ondersteunend aan de LIO- fase. De doelen verschillen per keuzethema. Mogelijke thema s: 1. Mentoraat 2. Decanaat 3. Zorgcoördinator 4. ICT- Coördinator 5. Intercultureel onderwijs 6. Differentiatie 7. LWOO Afhankelijk van gekozen thema Generieke kennisbasis: 2.2; 2.3; 2.5; 3.1; 3.2; 3.3; 4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.4; 6.1; 8.3; Ec: 3 Werkstuk 1 5,5 Reader ONWK5 Dagopleiding 29