Jaarverslag 2013 mei 2014
Woord vooraf Het is elke keer weer een geweldige ervaring om de werkplaats van de REACH Make it! Skills Academy (RMI) in Kuilsrivier binnen te stappen! In Nederland, op zo n 10.000 km afstand, zijn we druk met vergaderen, het maken van verslagen, plannen, nieuwsberichten en niet te vergeten, de fondsenwerving. We maken we ons zorgen over de financiën, vragen ons af hoe het in Kuilsrivier gaat en hoe we de communicatie met RMI verder kunnen verbeteren. En dan stap je de werkplaats van RMI binnen en zie je 25 cursisten geconcentreerd aan het werk en docenten die enthousiast bezig zijn hen de kneepjes van het vak te leren. Je ontmoet een bevlogen manager die het, naast zijn gewone baan, voor elkaar krijgt om de Academie op poten te zetten en lopend te krijgen en een vrijwilliger die met veel plezier de receptie en de administratie bemenst. Als je dan ook nog een bezoek mag brengen aan een bedrijf waar vijf oud- cursisten van RMI met groot enthousiasme aan het werk zijn en je stralend vertellen hoe belangrijk RMI voor hen geweest is, dan is het zonneklaar dat onze inspanningen de moeite dubbel en dwars waard zijn! Ons concept van korte, praktijkgerichte scholing, om daarmee werkloze jongeren aan het werk of de vervolgstudie te krijgen, werkt! Ze zijn er in Zuid- Afrika buitengewoon enthousiast over. In 2013 zijn weer ruim 100 werkloze jongeren geschoold in basismetaal en lassen. Dat brengt het totaal sinds 2008 op zo n 400. We hebben de afgelopen anderhalf jaar geleerd, dat de weg naar een zelfstandige RMI, gefinancierd vanuit Zuid- Afrika, ingewikkelder is dan we dachten. Met RMI hebben we daarvoor een apart project ontwikkeld. U vindt dat op onze site. Er zijn nog heel veel werkloze jongeren die wachten op een kans op een beter bestaan. En wij kunnen en willen daaraan een bijdrage leveren. Dus gaan we daarvoor ook de komende jaren met veel energie en enthousiasme aan de slag. Daarbij is het sustainable krijgen van RMI in zijn huidige vorm onze prioriteit. Maar zodra het kan willen we uitbreiden, naar andere scholingsrichtingen en andere locaties. Dat kan allemaal alleen maar dankzij de ondersteuning van veel vrijwilligers, sponsors en subsidieverstrekkers. Waarvoor opnieuw onze hartelijke dank! Ton Reijers, voorzitter 2
Inhoudsopgave Woord vooraf 2 Samenvatting resultaten 2013 4 Hoofdstuk 1 Doel Leweza in Zuid- Afrika 5 Hoofdstuk 2 REACH Make it! Skills Academy en Leweza in 2013 5 Hoofdstuk 3 De financiën; bestedingen en inkomsten 9 Hoofdstuk 4 De fondsenwerving 10 Hoofdstuk 5 Werkbezoeken en communicatie 11 Hoofdstuk 6 Activiteiten in Nederland 12 Hoofdstuk 7 Ontwikkelingen en doelstellingen in 2014/2015 12 Hoofdstuk 8 Bestuur en vrijwilligers 14 Bijlage 1 Historie van Leweza in Zuid- Afrika 16 3
Samenvatting resultaten 2013 Bij wijze van samenvatting zijn de belangrijkste resultaten van 2013 hier kort op een rijtje gezet: o o 108 cursisten zijn in 2013 geschoold en hebben hun certificaat basismetaal en booglassen behaald. Daarvan hebben 41 de vervolgcursus MIG gevolgd en 17 de vervolgcursus TIG. Al deze cursisten hebben het certificaat behaald. o De inrichting van de bedrijfshal, die in 2012 betrokken werd, is verder verbeterd o De contacten met bedrijven zijn verbeterd. Het wordt steeds meer zichtbaar dat de cursisten ook daadwerkelijk aan het werk komen. Vaak bij bedrijven in de omgeving, waar ze ook verder geschoold worden. Veel cursisten hebben vaak (eerst) een flexcontract. Werkgevers zijn enthousiast over de bagage waarmee de cursisten binnenkomen. De consequente registratie van wie waar aan het werk is behoeft nog verbetering. o De administratieve kracht die als vrijwilligster voor RMI werkte heeft, mede dankzij haar eraring bij RMI, een betaalde baan gekregen. Er is een nieuwe vrijwilligster gevonden voor de administratie en het receptiewerk. o Oud- cursist en RMI- docent Appolinaire Samba heeft eind 2013 een mooie baan gekregen bij Chevron. In zijn plaats is een nieuwe docent aangetrokken met veel ervaring in het bedrijfsleven, Lennie Charles. o De samenwerking met de Business School Nederland is gecontinueerd. o Er is een apart project ontwikkeld om in de periode 2014-2015 daadwerkelijk financiële en organisatorische duurzaamheid te realiseren voor RMI. o Via de website, Facebook, Twitter en nieuwsbrieven heeft Leweza gecommuniceerd over de activiteiten en resultaten. o In januari en oktober zijn vanuit Leweza bezoeken gebracht aan RMI. o Naast BSN en Impulsis hebben vele donateurs bijgedragen aan het werk van Leweza. In de hele periode die Leweza actief geweest is in Zuid- Afrika zijn er dus zo n 400 cursisten opgeleid en gecertificeerd. Tevens zijn er twee vakdocenten opgeleid en ingewerkt. Voltooid Basisopleiding MIG TIG 2008 20 2009 69 2010 50 2011 60 24 8 2012 97 57 44 2013 108 41 17 Totaal 404 122 69 4
Hoofdstuk 1. Doel Leweza in Zuid Afrika Leweza richt zich, samen met haar Zuid- Afrikaanse partners, vooral op de (jonge) werklozen in de townships die in het reguliere onderwijs geen kans hebben gehad. Leweza biedt hen een perspectief via korte vakscholing en arbeidstoeleiding. Voor deze jongeren ondersteunt Leweza haar Zuid- Afrikaanse partner REACH in het organiseren van Leerwerkplaatsen, waar compacte praktijkopleidingen gegeven worden die snel tot werk leiden. Bij Leweza betrokken mensen hebben hiermee ervaring opgedaan bij de Centra Vakopleiding, die in Nederland decennia lang de brug vormden tussen werkloosheid en de arbeidsmarkt. Leweza gaat ervan uit dat zo n centrum voor vakopleidingen kan uitgroeien tot een duurzaam en breed verspreid instrument om werkloze jongeren een beter perspectief te bieden. Iedereen, die aan het werk geholpen wordt, telt! Zuid- Afrika is enerzijds een ontwikkeld land met een welvarende (vaak nog witte) bovenlaag en een nieuwe, opkomende kleurrijke middle class, maar heeft anderzijds een brede bevolkingslaag die leeft in bittere armoede in de townships en de zgn. rural areas. Een van de grote problemen is de enorme werkloosheid, die vaak weer het gevolg is van onvoldoende scholing. De situatie in het onderwijs voor kinderen en jongeren uit de townships is dramatisch; veel te volle klassen, te weinig goed opgeleide docenten en gebrek aan lesmaterialen leiden tot veel vroegtijdige schooluitval en slecht geschoolde jongeren, met nauwelijks kansen op vervolgonderwijs. Het beroepsonderwijs (FET colleges, een soort ROC s) is nog onvoldoende toegankelijk voor jongeren uit de townships en de rural areas. Tegelijk is er voldoende werkgelegenheid voor vaklieden. Voor grote groepen jongeren is dit zeer frustrerend. Voor hen blijft soms niet veel over dan apathisch rond hangen of rijkdom te suggereren in de bling/blingcultuur met veelal een criminele basis. Leweza gelooft heilig in vakscholing en arbeidstoeleiding als hét instrument in de bestrijding van armoede en het bieden van perspectief aan kansarme jongeren. (zie verder bijlage 1) Hoofdstuk 2. De REACH Make it! Skills Academy en Leweza in 2013. Inleiding Tussen 2008 en 2010 heeft Leweza een aantal Zuid- Afrikaanse NGO s ondersteund bij het verbeteren van hun vakscholing in de metaal. In die periode verfijnden we ook het concept, dat we Make it! hebben genoemd. In de tweede helft van 2010 werd een start gemaakt met de oude droom van REACH, onze partner van het eerste uur: een eigen vakscholingsproject voor kansarmen, de REACH Make It! Skills Academy (RMI). Aanvankelijk nog ingehuisd bij een school kon begin 2011, dankzij de sponsoring van de Business School Nederland (BSN), een eigen hal gehuurd worden op een industrieterrein in Kuilsrivier. Een uitgebreider historisch overzicht is te vinden in de bijlage. In 2013 heeft RMI opnieuw een grote groep jongeren en jongvolwassenen geschoold. Er is verder gewerkt aan de accreditatie en zijn er de nodige ontwikkelingen geweest in personeel en organisatie. De gewenste financiële zelfstandigheid is helaas nog niet bereikt. Wel zijn daartoe stappen gezet. Hieronder volgt een overzicht van activiteiten en resultaten van de REACH Make it! Skills Academy in 2013. 5
Cursisten In 2013 zijn er bij RMI opnieuw 4 cursussen van start gegaan voor de basismetaal en boog- lassen, met elk zo n 25 cursisten. In het totaal zijn 108 cursisten opgeleid en gecertificeerd voor de basismetaal en booglassen. 41 cursisten hebben ook de vervolgcursus Mig- lassen met goed gevolg afgerond en 17 de opleiding Tig- lassen. Opnieuw heeft dus een groot aantal werkloze jongeren hun kansen op werk en daarmee op een fatsoenlijk bestaan enorm vergroot. Helaas blijft het nog steeds een probleem om goed overzicht te krijgen en te houden op het aantal cursisten dat na afronding van de opleiding aan het werk komt en bij welke bedrijven zij aan het werk zijn. Het achterhalen van deze gegevens is enerzijds lastig omdat de adres- en telefoongegevens van de jongeren voortdurend veranderen. Anderzijds blijkt er onvoldoende capaciteit bij RMI om dit onderwerp systematisch op te pakken. Omdat werk (of vervolgscholing) het doel is van het project, is het van groot belang om daarover meer informatie te krijgen. In 2014 zal vanuit Leweza extra worden ingezet op dit punt. Wel is duidelijk dat veel van de cursisten aan het werk zijn, zij het vaak op tijdelijke contracten. RMI wordt steeds bekender bij metaalbedrijven en er is veel waardering voor de vakbekwaamheid van de cursisten. Met name de solide basis, waaronder tekening lezen en tekeningen maken, meten en basiskennis metaal onderscheidt de RMI- cursisten van anderen. Sommige cursisten zetten hun opleiding voort op een FET- college en kunnen dan instromen in niveau 3. En dat na 4 maanden scholing bij RMI! Het concept werkt! Oud- cursisten RMI aan het werk bij LAZAR engineering 6
Dat cursisten de kans die zij krijgen via RMI een positieve wending aan hun leven te geven enorm waarderen blijkt b.v. uit Facebook- berichten, waarin zij hun docenten bedanken en uit hun verhalen tijdens bezoeken van Leweza- bestuursleden aan RMI. In november kregen we een veelbelovend bericht van Humphry Joseph, manager RMI. From: humphry@reachonline.org.za To: grosheide@hotmail.com Subject: Students Date: Thu, 21 Nov 2013 08:44:05 +0200 Good morning Diet I really trust that you are well. Abbigail is still at work trying to get in contact with our students. The few that have responded work at the following places: Engen petroleum Abelia metal All Weld Engineering Kilpin Engineering Transnet in Salt River as an apprentice Lazar Engineering We are still awaiting a response from the others. Yesterday was a very good day for us at RMI. I received a very great breakthrough after some negotiations that happen to go on for some time. The company Busmark 2000 have agreed to take all our students (past) in as welders. Busmark 2000 are currently building all the buses for the MyCiT y buses project for the city of Cape Town. This morning we will inform all of our students that is still without work to go to Busmark s offices. All they need to do is to take their CV s there and to inform the security that they are from RMI. My contact at Busmark promised me that they will take all our students as they need lots of welders and boilermakers. Today I will also negotiate for those that are currently in the program as well as our future students. I am also in discussion with them to upskill their current labour force. I promised them that we will even do that on a Saturday if that will suit them best. Busmark 2000 is so excited and hope to work close with RMI in future. So, Diet can now inform our sponsors that all our students will be active workers in the SA economy. I am so glad for all of them and for RMI! Thanks again for all the contributions of our friends in the Netherlands. Regards to your family and all Leweza members Ook dit jaar is een flink aantal cursisten afkomstig is uit andere Afrikaanse landen. Zij zien in het volgen van de opleiding een kans om in Zuid- Afrika aan het werk te komen. Van een aantal is bekend dat zij terug zijn naar eigen land en daar inmiddels een goede baan hebben. Mensen die zijn uitgeweken uit andere Afrikaanse landen zijn nog al eens proactiever als het gaat om het grijpen van kansen op werk. Vaak hebben ze in het land van herkomst ook al het nodige aan opleiding gedaan. RMI is trots op deze diversiteit die hen het gevoel geeft voor heel Afrika te werken. Het is wel van belang te zorgen dat geen verdringing optreedt van de groep Zuid- Afrikaanse werkloze jongeren. RMI gaat de komende periode dan ook extra aandacht besteden aan de toelating van in Zuid- Afrika geboren werkloze jongeren. 7
RMI heeft nooit moeite met het vol krijgen van cursusgroepen, er is bij het begin van een cursus meestal alweer een wachtlijst voor de volgende intake. De werkplaats In februari 2012 heeft de Skills Academy een grotere bedrijfshal op het industrieterrein van Kuilsrivier kunnen betrekken. Deze hal is in eigen beheer geheel gerenoveerd met inschakeling van het netwerk van REACH en tegen minimale kosten. De werkplaats is door de MerSeta goedgekeurd. In 2013 is de inrichting van de werkplaats en de kantoorruimten verder verbeterd. Gelukkig betaalde BSN ook in 2013 de (verhoogde) huur. Voor de huidige scholingsactiviteiten voldoet de werkplaats uitstekend. Met het oog op mogelijke uitbreiding wordt al voorzichtig gekeken naar een grotere ruimte. Accreditatie Op 15 augustus 2012 heeft RMI de voorlopige accreditatie van de MerSeta verkregen. Een geweldige prestatie! In 2013 blijkt dat het verwerven van definitieve accreditatie nog wel wat voeten in de aarde heeft. Bovendien stimuleert de MerSeta (uit enthousiasme voor wat zij aantroffen?) RMI om de lat steeds hoger te leggen en bv. te gaan mikken op opleidingsniveau 4. Hoewel de manager daarvan aanvankelijk uiteraard wel gecharmeerd was, hebben we als Leweza vastgesteld dat we dan ons doel voorbij zouden schieten. Dat is n.l. juist het slaan van een brug tussen enerzijds laag- en niet geschoolde jongeren en anderzijds de arbeidsmarkt of verdere scholing. Ons doel is niet het stichten van een nieuw, concurrerend FET. Vandaar dat RMI in overleg met Leweza heeft besloten niveau 2 aan te houden. Voor accreditatie is dat geen enkel probleem. De accreditatie vraagt ook veranderingen in het curriculum. De kunst daarbij is te voldoen aan de eisen van de MerSeta, die gestoeld zijn op het reguliere beroepsonderwijs, en tegelijk datgene wat ons concept succesvol maakt voor deze doelgroep overeind te houden. De verplichte stage bij een erkend leerbedrijf past op zich prima in dat concept. Lang niet alle metaalbedrijven zijn echter erkend leerbedrijf, vaak omdat ze de administratieve rompslomp niet zien zitten. Voor RMI betekent dit dus een zoektocht naar erkende leerbedrijven die willen meewerken. Daarnaast wil men in 2014 aan bedrijven aanbieden de administratieve rompslomp (tegen betaling) over te nemen. Dit kan interessant zijn omdat bedrijven pas in aanmerking komen voor overheidsopdrachten als ze erkend leerbedrijf zijn. Verder vraagt de inrichting van de administratie nog de nodige aandacht. Voor Leweza en RMI heeft de afronding van de accreditatie in 2014 absolute topprioriteit. Personeel, organisatie en eigenaarschap De deskundigheid en betrokkenheid van de twee docenten, Clive Fortuin en Appolinaire Samba is groot. Studenten uiten hun waardering daarover tijdens onze werkbezoeken en soms ook op FaceBook. Eind 2013 heeft Appolinaire Samba, cursist in 2008 en sinds medio 2010 docent, een mooie baan bij Chevron gekregen als kwaliteitscontroleur. Hoewel we het als Leweza betreuren dat hij afscheid heeft genomen, hebben we hem toch van harte gefeliciteerd met dit succes. Hij blijft het project een goed hart toe dragen en we zullen ongetwijfeld met hem contact blijven onderhouden. 8
Gelukkig kon snel een nieuwe docent verwelkomd worden, Lennie Charles, een man met zeer veel ervaring in het (metaal)bedrijfsleven, ook als praktijkopleider. Hij heeft zich vol energie op zijn nieuwe baan gestort. Cynthia Sars, de vrijwilligster die zorgde voor de administratieve ondersteuning heeft, mede dankzij haar werk bij RMI, een betaalde baan bemachtigd. Mooi dat Humphry Joseph ook op deze wijze mensen aan een opstapje naar betaald werk helpt! Een punt van zorg is, of met de huidige RMI- bezetting het doel van financiële en organisatorische duurzaamheid wel bereikbaar is. De ideeën en plannen zijn er wel, maar de uitvoering ervan komt niet echt van de grond. De docenten hebben hun handen vol aan het geven van de cursussen en waarschijnlijk ook niet de geschikte competenties voor het opzetten van een goede werkgeversbenadering en betaalde activiteiten. Manager Humphry Joseph doet zijn werk voor RMI als vrijwilliger naast zijn gewone baan. De administratie draait ook op vrijwilligers. Eind 2013 hebben we als Leweza- bestuur de conclusie getrokken dat extra investeringen in menskracht en waarschijnlijk ook apparatuur, nodig zijn om het gestelde doel te halen. Daarvoor is vervolgens een apart plan ontwikkeld. (zie verder) Hoofdstuk 3. De financiën; bestedingen en inkomsten Voor de financiën verwijzen we u graag naar de jaarrekening (zie: www.leweza.nl ). In dit jaarverslag geven wij een kort overzicht van onze bestedingen en ontvangsten. In totaal heeft Leweza 39.851 euro uitgegeven, waarvan 38.656 euro is besteed aan de Leerwerkplaats in Kuilsrivier Zuid- Afrika. Dit betekent dat de overheadkosten in Nederland beperkt zijn gebleven tot 3%. Dit betreft kosten voor fondsenwerving en verplichte uitgaven zoals Kamer van Koophandel en bankkosten. Bestuursleden en vrijwilligers ontvangen geen vergoeding en betalen hun eigen kosten ook voor de reizen naar Zuid- Afrika. Met deze 39.851 euro heeft Leweza een substantiële bijdrage kunnen leveren aan de scholing van meer dan 100 cursisten een basisopleiding metaal/lassen gekregen en een deel daarvan een specialisatie in het Mig en Tig lassen. Daarnaast is een deel van de financiering van RMI gerealiseerd in Zuid- Afrika vanuit de eigen inkomsten/fondsen van RMI. Doordat manager en administratieve ondersteuning op vrijwilligersbasis hun bijdrage leveren, zijn de kosten van RMI verder gedrukt. Op langere termijn is invulling van deze functies via vrijwilligers in verband met de continuïteit echter ongewenst. Zo is tegen minimale kosten een gedegen opleiding geboden, die door de MerSeta is erkend. Bestedingen in Zuid- Afrika in 2013 Euro Salarissen docenten 17.807 Huur 9.602 Materiaal 9.073 Reis- en verblijf* 2.174 Totaal 38.656 *De betreffende vrijwilligers hebben gedeclareerd en het bedrag geschonken aan Leweza 9
Inkomsten in 2013 Euro Impulsis/Kerk in Actie (gaf in 2012 een subsidie voor 2 jaar) Business School Nederland 11.770 Niet gedeclareerde kosten vergoeding 2.174 Donaties, giften, schenkingen 7.180 Stichting projecten Zuid- Afrika 1.756 Rente 94 Totaal inkomsten 22.974 Overzicht inkomsten en uitgaven in 2013 Euro Totaal uitgaven Zuid- Afrika 38.656 Overige uitgaven 1.195 Totaal uitgaven 39.851 Totaal inkomsten 22.974 Tekort 2013 16.877 Het tekort over 2013 ad ( 16.877 ) is onttrokken aan de reserves. Dit is mogelijk omdat in 2012 van Impulsis/Kerk in actie een subsidie van 30.000 euro is verkregen voor 2012 en 2013 en omdat de opbrengst van ruim 31.000 euro van de kerstpakkettenactie van het personeel van UWV eind 2011 voor de periode 2012/2013 bestemd was. Het vrij besteedbaar bedrag per 1-1- 2014 is: 12.141 Duidelijk is dat in 2014 veel aandacht zal uitgaan naar de fondsenwerving. Hoofdstuk 4. Fondsenwerving. Het werk van Leweza en RMI is alleen mogelijk door de bijdragen van vele gulle gevers. Humphry Joseph geeft, namens RMI, regelmatig blijk van zijn dankbaarheid en zijn waardering voor de Nederlandse sponsors. In 2013 heeft BSN er weer voor gezorgd dat de huur van de werkplaats betaald kon worden. Impulsis/Kerk in Actie sponsorden Leweza over 2012 en 2013 met een geweldig bedrag. Een aantal bedrijven en vele particulieren hebben ook (opnieuw) een financiële bijdrage geleverd. De snelheid, waarmee RMI zelfstandig kan worden hebben wij onderschat, evenals de middelen en menskarcht die daarvoor nodig zijn. Toen duidelijk werd dat RMI in de huidige situatie niet op eigen kracht duurzaam financieel zelfstandig kan worden, hebben we eind 2013 besloten een apart project te maken van het sustainable krijgen van RMI. Het plan hiervoor is uiteraard gemaakt in samenwerking met RMI. Voor geïnteresseerden is het plan beschikbaar via de website, www.leweza.nl. Met de realisatie van dit plan moet RMI echt op eigen benen komen en krijgen we als Leweza de handen vrij om nieuwe vakscholingsprojecten te ontwikkelen, samen met REACH of met andere partijen. Zo n project kost natuurlijk geld. Mede daarom zijn we eind 2013 in zee gegaan met een professionele fondsenwerver, Martine Stoppelenburg van Bureau Internationale Samenwerking (BIS). Zij is zeer thuis op het terrein van ontwikkelingssamenwerking en werkt op basis van no cure no pay en een zeer schappelijk tarief. Haar hulp komt zeer van pas en heeft begin 2014 al een en ander aan fondsen opgeleverd. 10
Ter ondersteuning van een meer structurele aanpak van de fondsenwerving is een start gemaakt met de club van 100 vrienden. Deze actie heeft inmiddels een aantal structurele donateurs opgeleverd. Toch bleek het minder eenvoudig om donateurs te interesseren. In 2014 gaan we hier, al dan niet in aangepaste vorm, mee verder. Hoewel het voor ons glashelder is dat scholing en arbeidstoeleiding een cruciaal wapen zijn in het bestrijden van armoede en het bieden van perspectief aan jongeren en dat dit in Zuid- Afrika nog steeds bittere noodzaak is, valt het niet mee om fondsen, bedrijven en particulieren hier op grote schaal voor te interesseren. Er wordt voor ons idee steeds meer geïnvesteerd in projecten dicht bij huis. En ook de doelgroep is niet fancy. Daar zullen we dus iets aan moeten doen. Hoofdstuk 5. Werkbezoeken en communicatie. Begin 2013 hebben Dick van Maanen en Willy van Kraaij namens Leweza een werkbezoek gebracht aan RMI. Vooraf is overlegd over de punten die daarbij aan de orde zouden komen. Willy heeft RMI geholpen met de administratie en Dick heeft zich vooral op het punt van de accreditatie en de werkgeversbenadering geconcentreerd. In oktober is bestuurslid Diet Grosheide op werkbezoek geweest bij RMI. Bij de eerste afspraak met RMI werd zij vergezeld door een bestuurslid van SPZA, dat in 2013 een aantal cursisten heeft gesponsord. Het was goed om te zien dat dit SPZA- bestuurslid zwaar onder de indruk was van het project. Zij was met name geïmponeerd door de goede sfeer, de wijze waarop de cursisten aan het werk waren, elkaar hielpen, en vertelden over hun achtergrond en toekomstdromen en de resultaten van het project. Tijdens een aantal andere afspraken met manager en staf zijn diverse zaken besproken. Onder andere het belang van het afronden van de accreditatie en de noodzaak om zelf financiële middelen te gaan genereren. Dit blijkt voor de huidige docenten een moeilijke stap te zijn. Hoogtepunt is altijd het bezoek aan de werkplaats, waar de cursisten druk aan het werk zijn en vertellen hoe belangrijk de cursus voor hen is. Tijdens het werkbezoek zijn ook diverse bezoeken gebracht aan partnerorganisaties van Stichting Projecten Zuid- Afrika. Dat leverde een aantal interessante samenwerkingsmogelijkheden voor RMI op. Elkaar persoonlijk ontmoeten is essentieel in de samenwerking tussen REACH en Leweza, maar gezien de afstand is periodiek contact via de mail onontbeerlijk om te horen hoe het project draait en eventuele knelpunten te kunnen oplossen. Humphry Joseph heeft uitgebreid gerapporteerd over het eerste en het tweede half jaar en elke maand hebben wij een bevestiging gekregen van het ontvangen geld. Het blijft echter lastig om een vaste routine te ontwikkelen in de contacten. Enerzijds door computerproblemen, anderzijds doordat de manager een vrijwilliger is en de vele taken rondom RMI naast zijn gewone baan moet doen. Communiceren via skype werkt op zich goed, maar is onderhevig aan dezelfde problemen. In het plan voor de verzelfstandiging zijn ook afspraken opgenomen over de communicatie. Overigens is de bewondering groot over wat Humphry, met hulp van de docenten, inmiddels tot stand heeft gebracht! Humphry zou graag vanuit Leweza ondersteund worden bij het opzetten van een goed administratief systeem voor cursisten, financiën en materieel beheer. En het opzetten van employment office en het intensiveren van de contacten met de werkgevers. Daar is afgelopen jaar een begin mee gemaakt door Dick van Maanen en Willy van Kraaij. In het plan voor 2014 en 2015 hebben we verdere stappen opgenomen. 11
Cursisten helpen elkaar (foto SPZA, oktober 2014) Hoofdstuk 6. Activiteiten in Nederland Naast de fondsverwerving en het relatiebeheer naar aanpalende organisaties zijn in 2013, mede dankzij de hulp van diverse vrijwilligers de volgende activiteiten in Nederland ontplooid: In het najaar organiseerde Leweza weer een bijeenkomst voor De vrienden van Leweza, vrijwilligers, sponsors en anderen die zich betrokken voelen bij het werk van Leweza. Daar werd verslag uitgebracht van de bezoeken aan Kuilsrivier en werden informatie en ideeën uitgewisseld. Daarnaast zijn in 2013 diverse activiteiten ontplooid om het werk van Leweza onder de aandacht van het Nederlandse publiek te brengen: berichten op de website berichten op Facebook en Twitter een nieuwjaarskaart een nieuwsbrief Hoofdstuk 7. Ontwikkelingen en doelstellingen in 2014 en 2015 7.1 De verdere ontwikkeling van de REACH MakeIt! Skills Academy (RMI). Er staat nu daadwerkelijk een Skills Academy in Kuilsrivier met als kern de opleiding basismetaal en lassen. Bij het overleg met werkgevers en andere mogelijke partners kan RMI dus een goed geëquipeerde leerwerkplaats laten zien waar daadwerkelijk vaklieden worden opgeleid, die zowel voldoen aan de criteria van de MerSeta als de eisen van werkgevers. Behoud daarvan is essentieel. 12
Daarmee is ook onze eerste prioriteit helder: het realiseren van sustainability op basis van structurele inkomsten uit Zuid- Afrika zelf. Omdat inmiddels gebleken is dat met de huidige inzet en middelen de continuïteit niet structureel verankerd kan worden, hebben we eind 2013, samen met RMI, een apart plan gemaakt voor de periode 2014-2015 dat moet leiden tot financiële en organisatorische duurzaamheid. Om aan de andere kant duidelijk te maken dat het menens is met de afbouw van de financiële ondersteuning, wordt in dezelfde periode de bijdrage voor de operationele kosten van de Academy in zijn huidige vorm in vier stappen afgebouwd. Dit betekent dat RMI een steeds groter deel van de operationele kosten voor z n rekening gaat nemen. Het Make it! project is pas geslaagd als het volledig door RMI gedragen wordt. Voor de plannen voor 2014 en 2015 wordt hier verder verwezen naar eerder genoemd plan, dat op onze website staat. 7.2 Uitbreiding (v.a. 2015). Omdat het scholingsconcept een succes blijkt, kijkt Leweza intussen ook naar opties voor nieuwe projecten in Zuid- Afrika. Leweza zal daarbij vooral zijn expertise inbrengen en slechts een beperkt aandeel in de financiering nemen. Deze expertise betreft met name: - Het organiseren van een Skills Center. - De samenwerking opzetten met een Zuid- Afrikaanse organisatie. - De invulling van het curriculum met het lesmateriaal van het Centrum Vakopleiding/ Make It! passend bij de vereisten van de Seta s en de werkgevers. - Het teach de teacher programma ter plekke organiseren. - Het netwerk met de werkgevers en met de NGO s in een regio organiseren. - Het aanboren van diverse financieringsbronnen. Mogelijke nieuwe projecten, die we verkennen zijn: Uitbreiding scholingsrichtingen bij RMI Wanneer de Academy in zijn huidige vorm sustainable is, willen we RMI ondersteunen in het opzetten van nieuwe scholingsrichtingen. De gedachten gaan daarbij in de eerste instantie uit naar electro/installatietechniek in Kuilsrivier. Op verzoek van sponsor Dick Gerdzen (BSN) worden door RMI de mogelijkheden onderzocht om in Houtbay scholingsprojecten op te zetten, b.v. in panelbeating en spray painting, chauffeurs en/of nannies. De personeelsbehoefte van werkgevers zal bepalend zijn voor de keuze van de scholingsrichting. Port Alfred Wij hebben contact met de vestiging van het Stenden College ( Leeuwarden ) in Port Alfred in Zuid- Afrika. De studenten die daar hun buitenlandstage lopen, moeten ook projecten uitvoeren in de Townships van Port Alfred. De coördinator voor deze projecten Alroy Taai is zeer enthousiast over ons concept van korte vakopleidingen en wil graag deze vorm van vakopleiding organiseren in Port Alfred. Hij ziet zowel mogelijkheden bij de modernisering van de gebouwen van het vliegveld als in de drinkwatervoorziening van de stad en hij verwacht steun en garanties van werkgevers en de gemeente te kunnen verwerven. Ondertussen heeft Leweza ook contact met het College van Bestuur van Stenden in Nederland om de organisatie van deze projecten een impuls te geven. 13
Vakopleidingen in Kwazulu- Natal Bestuurslid Martin Siers is benaderd door de Zuid- Afrikaanse Heather Reynolds die opvang en onderwijs organiseert voor kinderen die hun ouders verloren hebben door aids of geweld. Het basisonderwijs wil ze uitbreiden met vakopleidingen. Zij denkt met name aan onderhoudsvakman. Daarmee wil ze stapsgewijs beginnen. Eerst opleiden voor het onderhoud van de eigen gebouwen en installaties. Ondertussen vestigen zich geleidelijk kleine industrieën en distributiecentra in deze plattelandsregio, de Vallei met de 1000 heuvels. Dit kan weer extra kansen op werk bieden aan allround onderhoudsvaklieden. Met de Nederlandse stichting die hierbij betrokken is wordt nader in kaart gebracht wat de mogelijkheden zijn. Samenwerkingsprojecten in Nederland In Nederland wordt de samenwerking voortgezet met de Business School Nederland, Impulsis en de Stichting Projecten Zuid- Afrika. Nieuwe samenwerking wordt ontwikkeld met Technicom dat ons wil helpen met het aanpassen van het lesmateriaal Centrum Vakopleiding aan de huidige vakeisen en het uitgangspunt om alleen tot het startniveau bij werkgevers op te leiden en de verdere training op de job uit te voeren bij die werkgevers. Ook wil Technicom helpen bij het uitzenden van vakdocenten voor de teach the teacher activiteiten. Ook met de Rotterdamse instituten ROFABOP, LEAF, COUNTRY Experts en het Albeda College wordt bekeken welke samenwerkingsmogelijkheden er zijn in het Europese programma ACP ( Africa Caribean and Pacific) en het aanvragen van de zgn. Ploumensubsidies. Het gaat uiteraard ook om uitwisseling van kennis en ervaring bij de verschillende projecten in de diverse landen. Hoofdstuk 8. Bestuur en vrijwilligers Bestuur Het bestuur van Stichting Leweza telt op het ogenblik 5 leden. Er is plaats voor een nieuw bestuurslid. We moesten helaas afscheid nemen van onze penningmeester Jos Brinkhuis, vanwege zijn drukke (andere) werkzaamheden. Met twee lekkere flessen wijn hebben we hem hartelijk bedankt voor zijn werk en gezelligheid. De bestuursleden ontvangen geen vergoeding voor het werk dat ze voor de Stichting Leweza verrichten. In 2013 is het Leweza- bestuur 6 maal in vergadering bijeen geweest. Op de agenda stonden o.a. de koers van Leweza, de voortgang van het project in Zuid- Afrika, de communicatie met REACH, de financiën, de fondsenwerving en werkbezoeken en de plannen voor de toekomst. Daarnaast zijn er op verschillende momenten bestuursleden bijeen geweest voor overleg met elkaar of met derden. Bestuursleden hebben deelgenomen aan de netwerkdag Zuid- Afrika en studiebijeenkomsten van o.a. Impulsis. Bestuurslid Diet Grosheide is in oktober gedurende twee weken op werkbezoek geweest in Zuid- Afrika en in januari zijn Dick van Maanen en Willy van Kraaij namens Leweza naar Kuilsrivier geweest. Allen deden dit op eigen kosten. 14
Per 31 december 2013 bestond het bestuur van Stichting Leweza uit de volgende personen: Naam Functie in bestuur Achtergrond Ton Reijers Voorzitter Sr. Adviseur MD bij UWV Rob Kröber Secretaris Manager zorg Jos Brinkhuis Penningmeester (tot 1-8) Belastingadviseur Aranka Goijert lid Oud lid 1 e kamer Diet Grosheide lid Sr. Beleidsmedewerker P&O UvA Martin Siers Lid (penningmeester vanaf 1-8) Sr. Adviseur Arbeidsmarkt en Scholing Vrijwilligers Last but not least: een stichting als Leweza staat of valt met de inzet van vrijwilligers. Gelukkig kan Leweza een beroep doen op een aantal vakkundige mensen. Vrijwilligers die Leweza steunen: Theo Stielstra (docent) Henk Hamster (docent) Kars Lensen (docent) Karin Zijlstra (mn. projectmanagement, communicatie) Jaqueline Smook (vertaling, werkgeversbenadering) Ivan Coats (vertaling) Frits Haasjes (communicatie) Dick van Maanen (advies, bezoek Kuils Rivier) Willy van Kraaij (advies, bezoek Kuils Rivier) 15
Bijlage 1. Doel en geschiedenis van Leweza in Zuid- Afrika Doel en achtergrond Stichting Leweza (Leerwerkplaats Zuid- Afrika) richt zich, samen met haar Zuid- Afrikaanse partners, vooral op de (jonge) werklozen in de townships die in het reguliere onderwijs geen kans hebben gehad en probeert hen een perspectief te bieden via korte vakscholing en arbeidstoeleiding. Voor deze jongeren ondersteunt Leweza haar Zuid- Afrikaanse partner REACH in het organiseren van Leerwerkplaatsen, waar korte compacte praktijkopleidingen gegeven worden die snel tot een baan/werk kunnen leiden. De bij Leweza betrokken mensen hebben met dit soort scholing ervaring opgedaan bij de Centra Vakopleiding, die in Nederland decennia lang de brug vormden tussen werkloosheid en de arbeidsmarkt. Zo n centrum voor vakopleidingen is misschien slechts een druppel op een gloeiende plaat, maar het kan ook het mosterdzaadje zijn dat uitgroeit tot een stevige boom. En iedereen, die aan het werk geholpen wordt telt! Begin negentiger jaren werd de apartheid in Zuid- Afrika afgeschaft. Onder leiding van Nelson Mandela begon een nieuwe periode in de Zuid- Afrikaanse geschiedenis, een democratisch Zuid- Afrika voor alle Zuid- Afrikanen, met gelijke rechten en kansen voor iedereen, ongeacht ras, sekse of religieuze overtuiging. Die uitgangspunten werden vastgelegd in een grondwet die als een van de modernste ter wereld bekend staat. Door de verzoeningsgezinde aanpak van de grote verandering leek zich een wonder te gaan voltrekken. Een fantastische droom! Kenmerkend voor vandaag is dat Zuid- Afrika een ontwikkeld land is qua sociaal economische structuur en bedrijvigheid, met enerzijds een welvarende (vaak nog witte) bovenlaag en een nieuwe, opkomende kleurrijke middle class en anderzijds een brede bevolkingslaag die leeft in bittere armoede in de townships en de zgn. rural areas. (Van de zwarte bevolking van ruim 43 miljoen leeft ruim 20 miljoen onder de armoedegrens; IS, nr. 3 april 2009) Een zeer grote groep mensen blijft te lang verstoken van deelname aan de welvaart, vooral ook door gebrek aan scholing en werk. Voor grote groepen werkloze jongeren blijft niet veel over dan apathisch rond hangen of rijkdom te suggereren in de bling/blingcultuur met veelal een criminele basis of te ontsnappen aan de armoede via een uitzichtloze zoektocht/serieus zoeken naar de schaarse banen. Het grote probleem is de enorme werkloosheid, vaak het gevolg van het gebrek aan opleiding. Hoewel de regering streeft naar een onderwijssysteem met gelijke kansen voor iedereen en er een formeel onderwijssysteem bestaat, is de feitelijke situatie in het onderwijs voor kinderen en jongeren uit de townships dramatisch; veel te volle klassen, te weinig goed opgeleide docenten en gebrek aan lesmaterialen leiden tot veel vroegtijdige schooluitval en slecht geschoolde jongeren, met nauwelijks kansen op vervolgonderwijs. Het beroepsonderwijs begint met zo n 50 FET colleges (een soort ROC s) goed van de grond te komen, maar is volstrekt nog onvoldoende toegankelijk voor jongeren uit de townships en de rural areas. Daardoor hebben veel mensen niet de kans gehad om een vak te leren en daarmee een goede baan te veroveren, terwijl er anderzijds voldoende werkgelegenheid is voor vaklieden. Ook is er geen traditie om via een vakopleiding hoger op te komen, omdat veel beroepen onder de apartheid niet toegankelijk waren. 16
Geschiedenis (2008-2011) Begin 2008 start Leweza met het ondersteunen van een korte lascursus bij de NGO Zenzele in Kaapstad, Zuid- Afrika. Naar aanleiding van de vraag van Humphry Joseph (directeur van NPO REACH) zoekt Leweza een startpunt en uitvalsbasis in Zuid- Afrika om samen met een Zuid- Afrikaans instituut een vakopleiding te starten vanuit het concept van het Centrum Vakopleiding. Deze vakopleiding moet een brug slaan tussen het startniveau van de cursisten en de vereiste vakkennis die de bedrijven vragen. Bij Zenzele levert Leweza een Nederlandse vakdocent die de aanwezige docent verder opleidt, de kwaliteit van de opleiding verhoogt en het curriculum verder structureert. Tijdens deze samenwerking worden er 15 cursisten opgeleid. Hierna is er nog kort samengewerkt met het bedrijf Ford. Daar wordt een begin gemaakt met het opleiden tot vakdocent van de door REACH aangedragen vakman (Boilermaker) Clive Fortuin. Medio 2008 gaat Leweza een verregaande samenwerking aan met Noluthando Training Industries (NTI), een Zuid Afrikaanse NGO die vakscholing verzorgt voor werklozen. Resultaat: eind 2008 draait er een gezamenlijke Leerwerkplaats van NTI en Leweza in Crossroads, een van de armste townships. Leweza richt het praktijklokaal in voor de basismetaal en NTI een praktijklokaal voor de lasopleiding met elk 12 cursusplaatsen. Naast tijdelijke financiële steun levert Leweza, de expertise via het uitzenden van een vakdocent- en het lesmateriaal voor deze vorm van compact vakonderwijs. Medio 2010 geeft NTI aan dat ze zelfstandig verder kunnen. Met Noluthando zijn er van de zomer 2008 tot medio 2010, 97 cursisten opgeleid. Ook is er een tweede vakdocent, opgeleid. Dit is een oud- cursist van Zenzele, die inmiddels in diverse metaalbedrijven heeft gewerkt: Appolinaire Samba. Leweza was ondertussen al bezig zich te oriënteren op een tweede locatie voor de samenwerking met REACH, onze partner van het eerste uur en de NGO met wie we het concept van een Leerwerkplaats, inmiddels Make it! gedoopt, voor Zuid- Afrika ontwikkeld hebben. Samen met REACH wordt in september 2010 een Leerwerkplaats voor basismetaal en lassen opgezet in het praktijklokaal van de Faure Skills School in Eersterivier bij Kaapstad. Deze Leerwerkplaats functioneert in grote lijnen volgens het concept van het Centrum Vakopleiding. Naast de vakinhoudelijke kant hebben ook de life skills een belangrijke plaats. Het curriculum voor basismetaal en booglassen is nu gecomprimeerd tot 10 weken. Een vakdocent uit Nederland heeft geholpen dit concept ter plekke in te vullen en de Zuid- Afrikaanse praktijkdocenten, Clive Fortuin en Appolinaire Samba hiermee vertrouwd te maken. Zij kunnen nu zelfstandig deze opleidingen verzorgen en verder ontwikkelen. Zij worden op de payrol van REACH geplaatst; Leweza zorgt voor het grootste deel van de financiering van het project. De voorzitter van REACH is als vrijwillig manager de dagelijkse coördinator van deze Leerwerkplaats. De leerwerkplaats krijgt ook een eigen naam, die zowel de kans die aan jongeren geboden wordt weerspiegelt, als de ambitie om als instituut door te groeien: de REACH Make It! Skills Academy. In 2010 leidt REACH met ondersteuning van Leweza 22 cursisten op. Begin 2011 wordt voor deze Skills Academy een eigen bedrijfshal gehuurd op het industieterrein van de meer centraal gelegen voorstad Kuilsrivier. Hiermee ligt de leerwerkplaats letterlijk tussen de townships en de bedrijvenparken in, waardoor de werkloze jongeren uit deze townships gemakkelijk kunnen toestromen en met een opleiding aan het werk geholpen kunnen worden. REACH en Leweza 17
hebben nu de mogelijkheid om de eigen opleiding zo te organiseren dat de lesmethode van de Centra Vakopleiding gecombineerd kan worden met de vereisten van de MerSeta ( het leerlingstelsel in Zuid- Afrika). Ook is dit de basis om meerdere opleidingsrichtingen te organiseren en er een bredere Skills Academy van te maken. Naast de vakinhoudelijke skills worden er ook life skills gegeven om je als mens goed te kunnen bewegen in de maatschappij en op de arbeidsmarkt. In 2011 is 3 keer achtereen een opleidingscyclus voor lassen en basismetaal georganiseerd en zijn op deze manier 60 cursisten opgeleid, waarvan er 32 ook nog een vervolgcursus Mig- of Tiglassen hebben afgerond. In 2012 zijn er 97 cursisten opgeleid in basismetaal en booglassen, waarvan een groot aantal ook een of beide vervolgcursussen hebben gevolgd. In de hele periode die Leweza actief geweest is in Zuid- Afrika zijn er dus zo n 400 cursisten opgeleid en gecertificeerd. Tevens zijn er twee vakdocenten opgeleid en ingewerkt. Basisopleiding MIG TIG 2008 20 2009 69 2010 50 2011 60 24 8 2012 97 57 44 2013 108 41 17 Totaal 404 122 69 18