Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011
Voor klachten en meldingen : 0888 333 555 Voor vragen zie hieronder. Opsteller Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Contactpersoon Afdeling Toezicht & Handhaving, Coen Ladrak, Laura Markus 078-770 85 85 Deze rapportage is te downloaden via de sites www.voordelta.nl en www.natura2000- zuidholland.nl. OZHZ, Dordrecht, april 2012 Pagina 2 van 24
Voorwoord Rijkswaterstaat Noordzee (RWS NZ) is leidend bij de uitvoering van het beheerplan Voordelta. In het beheerplan zijn de Natura 2000-doelen vastgelegd en de strategische aanpak om ze te realiseren. De deeltaak communicatie is belegd bij de provincie Zeeland en de deeltaak toezicht en handhaving bij de provincie Zuid-Holland. Afstemming over de uitvoering van het beheerplan vindt plaats in de Regiegroep Voordelta, gevormd door vertegenwoordigers van het bevoegde gezag; de beide provincies, RWS NZ en het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I). De afstemming over deze deeltaak vindt plaats in de Kerngroep Handhaving Voordelta. De provincie Zuid-Holland levert de regisseur voor toezicht en handhaving in de Voordelta. Met ingang van 1 januari 2011 hebben Gedeputeerde Staten deze taak gemandateerd aan de directeur van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (hierna OZHZ) in Dordrecht. De afspraken over de wijze van toezicht en handhaving zijn niet vastgelegd in het beheerplan, maar in een separaat Handhavingplan Voordelta. Dat is niet bestuurlijk vastgesteld, maar moet worden beschouwd als een uitvoeringsprogramma. Een planning voorafgaand aan het jaar en deze rapportage aan het eind van het jaar maken daarvan deel uit. Dit is al weer het derde achtereenvolgende jaar dat deze rapportage wordt opgesteld. In drie jaar tijd is de samenwerking tussen de diverse handhavingpartners verder vorm gegeven in het Platform Handhaving Voordelta. De kwaliteit van de geleverde producten is verder geoptimaliseerd. De gezamenlijke inspanningen moeten uiteindelijk leiden tot een goed naleefgedrag door de diverse gebruikers van het Voordelta gebied. Door de resultaten en de samenwerking te evalueren en daaruit lering te trekken, wordt de uitvoering elk jaar verbeterd en toegespitst op de werkelijke knelpunten. Deze rapportage is opgesteld door de OZHZ, in opdracht van de provincie Zuid-Holland, in samenspraak met RWS NZ, de provincie Zeeland, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), en het Openbaar Ministerie; oftewel door de Kerngroep handhaving Voordelta. Verder zijn in deze jaarrapportage de ervaringen meegenomen van het Platform Handhaving Voordelta. De Kerngroep Handhaving Voordelta Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 3 van 24
Inhoud 1. INLEIDING...5 2. ORGANISATIE TOEZICHT EN HANDHAVING VOORDELTA...6 2.1 REGIEGROEP VOORDELTA...6 2.2 KERNGROEP HANDHAVING VOORDELTA...6 2.3 PLATFORM HANDHAVING VOORDELTA...6 3. UITVOERING HANDHAVINGPROGRAMMA 2011...7 3.1 VOORLICHTING...7 3.2 ZELFREGULERING...9 3.3 TOEZICHT EN HANDHAVING RECREATIE...10 3.4 TOEZICHT EN HANDHAVING BEROEPSVISSERIJ...15 3.5 WAARSCHUWINGEN EN SANCTIES...16 3.6 PROVINCIAAL MELDPUNT...17 4. OVERZICHT ACTIVITEITEN 2011 GEPLAND EN GEREALISEERD...18 5. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN...20 5.1 CONCLUSIES...20 5.2 AANBEVELINGEN...21 BIJLAGE. CONTACTLIJST DEELNEMERS PLATFORM HANDHAVING VOORDELTA...22 Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 4 van 24
1. Inleiding In deze rapportage wordt verslag gedaan van de handhavingactiviteiten in het Natura 2000-gebied Voordelta in 2011. Om de naleving van de regelgeving te waarborgen werkt een 20-tal organisaties met elkaar samen; verenigd in het Platform Handhaving Voordelta. Toezicht en handhaving in de Voordelta richt zich in eerste instantie op een goed naleefgedrag van de natuurwet- en regelgeving. Aanvullend wordt ook andere regelgeving meegenomen, zoals de Visserijwet en de APV (Algemene Plaatselijke Verordening). Zo hebben alle partijen profijt van de samenwerking. In de Voordelta ligt de nadruk op de instandhouding- en compensatiedoelen. Instandhouding als gevolg van aanwijzing van het gebied als Natura 2000-gebied. Compensatie als gevolg van het verlies van 2000 hectare door de aanleg van Maasvlakte II. Door het instellen van rustgebieden, waar zeehonden en watervogels kunnen rusten en foerageren, moet bereikt worden dat natuur, industrie, visserij en recreatie samengaan. Toegangsbeperkingbesluiten bepalen dat activiteiten, met enkele uitzonderingen, in de rustgebieden zijn verboden. Toezicht is van belang, maar slechts één van de instrumenten om een goed naleefgedrag te bevorderen, naast onder meer een goede inrichting van het gebied, markering en communicatie. Hoe dat toezicht wordt vormgegeven is vastgelegd in het Handhavingplan Op koers naar handhaving in de Voordelta. De prioriteiten worden jaarlijks bepaald op basis van de bevindingen. In de afgelopen jaren 2009 en 2010 is een afname geconstateerd van het aantal overtredingen. In 2010 (265) zelfs een halvering ten opzichte van 2009 (541). In 2011 daarentegen is het aantal geconstateerde overtredingen weer op hetzelfde niveau als in 2009. De doelgroep kitesurfers begaat substantieel meer overtredingen in de vorm van betredingen van de rustgebieden. Aan het eind van 2011 is tijdens een bijeenkomst van het Platform Handhaving Voordelta een viertal acties benoemd om het naleefgedrag te bevorderen; - speerpuntacties voor kitesurfers - goede inrichting met informatie- en verbodsborden/markering van het Slufterstrand - meer toezien op het in werking zijn van het AIS (Automatic Identification System) aan boord van beroepsvissers - verbeteren van de follow-up van meldingen. Dat is opgenomen in het jaarprogramma voor 2012. Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 5 van 24
2. Organisatie toezicht en handhaving Voordelta 2.1 Regiegroep Voordelta De Regiegroep Voordelta is verantwoordelijk voor de uitvoering van het beheerplan Voordelta als geheel en bestaat uit vertegenwoordigers van de bevoegd gezag partijen; het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I), het ministerie van Infrastructuur en Miileu (I&M), in casu Rijkswaterstaat Noordzee, als voortouwnemer voor de uitvoering van het beheerplan Voordelta en de beide provincies, Zeeland en Zuid-Holland. 2.2 Kerngroep Handhaving Voordelta De Kerngroep Handhaving Voordelta is verantwoordelijk voor de organisatie van de deeltaak toezicht en handhaving. In dat kader is onder meer een planning (uren en dagen) gemaakt van alle controleactiviteiten door de betrokken instanties. Verder is aandacht besteed aan de betonning/bebording, AIS (Automatic Identification System) voor beroepsvissers, de gedragscode voor toezichthouders en de knelpunten in de uitvoering. 2.3 Platform Handhaving Voordelta Het Platform Handhaving Voordelta bestaat uit de kerngroepleden en de handhavingpartners in de Voordelta. De samenwerking is vormgegeven volgens het zogenaamde netwerkmodel. De OZHZ is de regisseur in opdracht van de provincie Zuid-Holland. Het Platform maakt afspraken over de uitvoering; tijdens twee jaarlijkse bijeenkomsten worden ervaringen en informatie uitgewisseld. Tijdens de bijeenkomsten zijn onder meer de volgende onderwerpen aan de orde geweest: Boaregistratiesysteem. Waterschap Bebording strandzijde Brouwersdam. Zeeuwse eilanden Follow-up meldingen post Ouddorp. Waterschap Zuid- Hollandse Hollands Delta landschap Planning. Ervaringen toezichthouders (en doorvertaling naar Kerngroep). Zeehavenpolitie LNV/AID Uitwisseling ervaring Functioneel Provincie OM Zeeland Parket, aandachtspunten voor een goed proces-verbaal. Regisseur Evaluatie van de handhaving in 2011. Regionaal Milieuteam Politie Zeeland Natuurmonumenten Groenservice Zuid- Holland Op 1 december 2011 heeft het Platform de ervaringen uitgewisseld van 2011. Reg. Milieupolitie R dam Rijnmond RWS Provincie Zuid-Holland Staatsbosbeheer Hiernaast nog maar eens de structuur van het Platform. Gemeente Westvoorne Platform handhaving Voordelta Gemeente Goedereede Gemeente Schouwen- Duiveland Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 6 van 24
3. Uitvoering handhavingprogramma 2011 3.1 Voorlichting De zogenaamde interventiematrix omvat alle instrumenten om een goed naleefgedrag te bevorderen. Toezicht en handhaving vormen slechts een onderdeel daarvan. Goed naleefgedrag in het geval van de Voordelta leidt onder meer tot de gewenste rust voor de zeehonden en watervogels. Het begint met het goed inrichten van het gebied, het markeren daarvan met (verbod)borden en gele tonnen en het voorlichten van de doelgroepen over nut en noodzaak van deze maatregelen. Ook in 2011 is daaraan weer tijd en aandacht besteed. Niet alleen door de communicatiewerkgroep, onder leiding van de provincie Zeeland, maar ook vanuit het Platform Handhaving Voordelta. De deelnemers in het Platform hebben veel inspanning geleverd om bekendheid te geven aan de natuurwaarden van de Voordelta en de noodzaak om de regels goed na te leven. Dat is onder meer gebeurd door met diverse vormen van communicatie, zoals sites, folders en diverse andere kanalen, maar ook ter plaatse in het veld, interviews en door diverse presentaties in het land. De Voordelta dient ondertussen als voorbeeld voor andere Natura 2000-gebieden in het land. Dat geldt met name voor het proces om te komen tot het handhavingplan in overleg met alle betrokkenen, de samenwerking en de programmatische aanpak. Dit proces is minstens zo belangrijk als het plan zelf. Naast een brede bekendheid is het van belang dat de doelgroepen, zoals benoemd in beheerplan en handhavingplan op de juiste manier bereikt worden. Idealiter wordt de individuele recreant bereikt, vóórdat hij de rust in het rustgebied verstoort. Dat lukt niet altijd en vooral niet bij de individuele kitesurfers, zoals blijkt uit de constateringen van 2011. Dat heeft deels te maken met onbekendheid met het gebied, maar ook met onwil en calculerend gedrag; de overtreder vraagt zich van tevoren af hoe groot de pakkans is en, als het dan zover is, wat de hoogte is van de boete. Bollen van de Ooster Als onderdeel in de voorlichting is in 2011 in opdracht van de OZHZ een extra informatiepaneel op de Brouwersdam geplaatst om kitesurfers beter te informeren over de rustgebieden. Per saldo moet dat ook het aantal betredingen van de Bollen van de Ooster terugdringen. Bij de Brouwersdam vindt tussen De Kous en de vluchthaven ten noorden daarvan in hoog tempo een verondieping plaats. Bij laag water is er nu al een strook strand over de hele lengte, waardoor het voor recreanten aantrekkelijk is om (met de camper) rechtstreeks daarheen te rijden. Vandaar hoeven de watersporters nauwelijks te lopen om op het water te komen. Er is dus geen sprake van een strandopgang, maar een brede strook van circa een kilometer. De praktijk heeft uitgewezen dat de betonning rondom de Bollen van de Ooster nog niet onder alle omstandigheden even goed zichtbaar is. Voorafgaand aan het zomerseizoen 2012 zullen daarom grotere/hogere tonnen geplaatst worden in de plaats van de kleinere om ook met meer golfslag de zichtbaarheid van de begrenzing van het rustgebied te verzekeren. Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 7 van 24
Slikken van Voorne Bij de Slikken van Voorne is de begrenzing geregeld aanleiding voor misverstanden, door de rechte hoek in de grens tussen kitesurfgebied en rustgebied. Er is inmiddels een voorstel voor aanpassing van de begrenzing, om die vloeiender te laten verlopen, waardoor de grens beter herkenbaar is. Dit voorstel wordt eerst voorgelegd aan de werkgroep Slikken van Voorne, gevormd door de partijen die indertijd betrokken zijn geweest bij de zonering van dit gebied; denk aan de gemeente Westvoorne, Zuid-Hollands Landschap (ZHL), Groenservice Zuid-Holland (G.Z-H). Dit proces heeft tijd nodig; daarom is door de regiegroep Voordelta besloten om deze grensaanpassing niet direct mee te nemen in het voorstel voor wijziging van het Toegangsbeperkingbesluit voor het rustgebied Verklikkerplaat voorjaar 2012, ondanks het feit dat beide rustgebieden in hetzelfde besluit zijn opgenomen. Daarnaast moet het plaatsen van de informatiepanelen bij de strandopgangen in de gemeente Westvoorne leiden tot minder betredingen van het rustgebied Slikken van Voorne. Alle kitesurfers (en andere recreanten) moeten vanaf de parkeerplaats voorbij het paneel op de Brielse Gatdam (zie foto hiernaast) om de Slikken te bereiken. Het argument ik wist het niet houdt dan geen stand. Verklikkerplaat Bij de Verklikkerplaat zijn, net als in voorgaande jaren, veel betredingen door wandelaars geconstateerd bij laag water. Nu geconstateerd is dat de zeehonden in toenemende mate de Middelplaat verkiezen boven de Verklikkerplaat is een voorstel voor aanpassing van het bestaande Toegangbeperkingbesluit in procedure gebracht door de Regiegroep; gericht op het opheffen van het rustgebied Verklikkerplaat en het instellen van het rustgebied Middelplaat. Dat doet vóór alles recht aan de veranderingen in het gebied, maar neemt tevens een belangrijk knelpunt bij toezicht en handhaving weg. Het streven is er op gericht om vóór het zomerseizoen van 2012 de wijziging afgerond te hebben. Dat zal betekenen dat vanaf circa 1 mei 2012 het gebied Middelplaat gemarkeerd is met gele tonnen. (Dat betekent ook dat de informatiepanelen deels moeten worden aangepast.) Slufterstrand In 2011 heeft geregeld overleg plaatsgevonden met het Havenbedrijf Rotterdam over extra betonning bij het rustgebied Hinderplaat en extra informatiepanelen op de dijk bij de Slufter in verband met het (opnieuw) openstellen van het Slufterstrand. Dat is in 2010 afgesloten vanwege het Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 8 van 24
opspuiten van de 2 de Maasvlakte. In het 1 e kwartaal van 2012 is de ophoging vrijwel afgerond. Dat betekent dat aan de zuidwestzijde een strand van circa 8 kilometer beschikbaar komt. In het zomerseizoen van 2012 kan echter nog niet het hele strand in gebruik genomen worden, waardoor de recreatie, inclusief kitesurfers, zich zal concentreren in de paar kilometer die het dichtst bij de Hinderplaat ligt. Betreding door met name kitesurfers ligt dan voor de hand; gebaseerd op de bevindingen van de periode voorafgaande aan de sluiting van het Slufterstrand. 3.2 Zelfregulering In de afgelopen jaren zijn afspraken gemaakt met de visserijbranche, kitesurfscholen en de Nederlandse Kanobond over de zelfregulering van hun activiteiten in de Voordelta. De ervaring leert dat deze zelfregulering goed werkt en dat de onderlinge afspraken goed worden nageleefd. Dat geldt ook voor de kitesurfscholen; hun leerlingen geven aan dat de instructeurs ze wijzen op de kwetsbaarheid van het rustgebied en op het kwetsbare evenwicht tussen rust en recreatie. De G.Z-H reguleert de activiteiten van de kitesurfscholen door het afgeven van ontheffingen op grond van de Verordening van het Recreatieschap Voorne-Putten. Het aantal scholen wordt beperkt gehouden en het aantal leerlingen per instructeur ook. Neemt niet weg dat op enig moment circa 200 leerlingen tegelijkertijd actief kunnen zijn. De maatregelen van de G.Z-H zijn in eerste instantie gericht op de veiligheid van de kitesurfers, maar hebben als bijkomend voordeel dat de druk op het rustgebied beperkt wordt. Iedere kitesurfer heeft voldoende ruimte nodig om te varen, hoe meer er zijn, hoe groter de aandrang om de ruimte van het rustgebied op te zoeken. Toezichthouders van de G.Z-H controleren op het naleven van de voorwaarden uit de verleende ontheffingen. Dit is ook meegenomen tijdens de gecombineerde acties met inzet van diverse handhavinginstanties. De Nederlandse Kanobond heeft zoals afgesproken vooraf melding gemaakt van hun tochten in de Voordelta. Deze melding wordt zowel bij de milieutelefoon gedaan als bij de verkeerspost Ouddorp. Het onderzoeksschip Luctor en het betonningsvaartuig De Vliestroom van Rijkswaterstaat melden zoals afgesproken vooraf elke activiteit in de Voordelta. In 2011 zijn voor het eerst twee zeehondensafari s georganiseerd met het motorschip Sirius. Dan geeft mensen de mogelijkheid om zeehonden te bekijken. Weliswaar niet van dichtbij, want ms Sirius blijft buiten de rustgebieden. Maar door de hoogte van het schip en het gebruik van goede kijkers, zijn de zeehonden toch redelijk goed te zien. Voor deze safari s is geen vergunning verleend en nodig geacht, maar de organisatoren moeten wel aan een aantal voorwaarden voldoen; die zijn opgenomen in een brief van de provincie. Te zijner tijd zullen deze voorwaarden meegenomen worden in de Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 9 van 24
herziening van het beheerplan voor de Voordelta; mits blijkt dat deze activiteiten zonder vergunning door kunnen gaan. Foto gemaakt vanaf ms Sirius. 3.3 Toezicht en handhaving recreatie De provincie Zeeland heeft in 2011 geen gebruik meer gemaakt van het motorschip Branta voor controles in de Voordelta. Voorwaarde voor het varen op zee is onder meer dat er drie personen aan boord zijn als bemanning. Dat legt grote druk op de beschikbare formatie van de provincie Zeeland. Als alternatief zijn gecombineerde diensten uitgevoerd met de snelle rubberboot (Skua) van de OZHZ. Op dit moment voert Zeeland nog overleg met de Inspectie Leefomgeving en Transport (IL&T, een samenvoeging van de VROM-inspectie en de Inspectie Verkeer en Waterstaat) over de eisen die worden gesteld aan het varen met hun snelle rubberboot Sterna op zee. Als hierover duidelijkheid is zal dit schip waarschijnlijk gebruikt gaan worden voor toezicht in de Voordelta. De actieradius van Sterna is veel groter dan van ms Branta. Ondanks het fraaie voorjaarsweer in 2011werden de eerste overtredingen pas in mei geconstateerd. Gedurende de zomermaanden was het weer eigenlijk te slecht voor de normale waterrecreatie. Het was vaak wel uitstekend weer voor (geoefende) kitesurfers. De maand september liet juist wel meer overtredingen zien dan voorgaande jaren. Gedurende 6 weken gold een sluisregime bij de Goereese Sluis in Stellendam. Schutten was alleen mogelijk met laag water. De waterstand op het Haringvliet was Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 10 van 24
dusdanig laag, dat schutten bij hoog water tot teveel verzilting van het Haringvliet zou leiden. Ondanks dat zijn er 40 vaarcontroles gedaan. Toezichtdichtheid In 2011 hebben de deelnemers van het Platform 140 controles gedaan in de Voordelta. Deze controles zijn geregistreerd in het Boaregistratiesysteem. Ongeveer tweederde van het aantal controles heeft plaatsgevonden vanaf het land, de rest vanaf het water. Verder hebben de controles zich geconcentreerd in en om het weekend en op de warme dagen. Resultaten uitgevoerde controles In 2011 zijn in totaal 503 overtredingen waargenomen. Deels door de toezichthouders, maar verreweg de meeste vanuit de zeeverkeerspost Ouddorp. Daarnaast doen derden, vogelaars bijvoorbeeld, meldingen. De overtredingen betroffen in vrijwel alle gevallen gedragingen in strijd met de toegangsbepalingen, door motorboten, wandelaars en kitesurfers (betreden van de aangewezen rustgebieden). Door de andere doelgroepen worden slechts enkele overtredingen begaan. In de hiernavolgende tabel is een overzicht opgenomen van het aantal overtredingen per doelgroep (geclusterd voor de leesbaarheid) en de vergelijking met 2009 en 2010. Constateringen Handhavend optreden Doelgroep Jaar 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Kitesufers 202 111 340 54 30 25 Watersporters 183 100 32 33 24 10 Wandelaars 113 50 101 13 17 65 Overig 43 4 30 13 4 20 Totaal 541 265 503 113 75 120 Conclusies: Kitesurfers Kitesurfers hebben opnieuw een groot aandeel in het betreden van de rustgebieden. Dat betekent nog niet dat het een voortdurend probleem is; het zijn vaak bepaalde momenten, bij bepaalde weersomstandigheden. Dan zijn het vaak grotere aantallen personen die tegelijk de rustgebieden betreden. Dat geldt wat de kitesurfers betreft met name voor de Slikken van Voorne en in mindere mate de Bollen van de Ooster. Ondanks het feit dat meer overtredingen door kitesurfers zijn gezien, is het aantal keren handhavend optreden juist afgenomen. Dat heeft alles te maken met de praktische (on)mogelijkheden om kitesurfers te verbaliseren (zie volgende pagina). In 2009 ging het Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 11 van 24
nog in de meeste gevallen om waarschuwingen; daaraan worden geen (hoge) eisen gesteld voor de waarneming door de opsporingsambtenaar en het opnemen van de verklaring van de verdachte. Slikken van Voorne Daar de problemen met de kitesurfers al een aantal jaren bestaan is in 2011 gekozen voor een andere aanpak bij het handhavend optreden; door gecombineerde acties van diverse groene Boa s, Zeehavenpolitie en de inzet van waterscooters van het KLPD. In 2011 is op die manier een drietal acties uitgevoerd, waarbij 36 processen-verbaal zijn geschreven. In de forums van de kitesurfers (op internet) is hier veel op gereageerd, zowel in positieve als in negatieve zin. Veel kitesurfers juichen de acties toe en beklagen zich erover dat het de enkelingen zijn die het verpesten voor de anderen. Een aantal voelt zich beknot in de eigen mogelijkheden. Een deel van de kitesurfers wijst op de overkill van inzet van mensen en materieel bij zo n grootschalige actie. Het Platform herkent dat en is actief op zoek naar andere manieren om (notoire) overtreders te bereiken. Het aantal waarschuwingen en processen-verbaal aan kitesurfers is, afgezet tegen het aantal waargenomen overtredingen door deze doelgroep, gering. Verschillende factoren spelen hierbij een rol. De Slikken van Voorne zijn op de meeste plaatsen zo ondiep dat kitesurfers per boot niet bereikbaar zijn. De kitesurfer heeft genoeg aan 10 centimeter water; de rubberboot Skua heeft een diepgang van 90 centimeter. Ook vanaf het land is het vaak niet eenvoudig om de desbetreffende persoon aan te spreken. Immers, nadat is geconstateerd dat een kitesurfer het rustgebied heeft betreden, moet deze persoon soms geruime tijd met het oog worden gevolgd totdat hij of zij aan land komt. Als diverse kitesurfers kort na elkaar een overtreding begaan, wordt het voor de toezichthouder lastig. Tevens hebben kitesurfers maar zelden hun identificatiebewijs bij zich. Deze ligt meestal elders, bijvoorbeeld in de auto op de parkeerplaats bij de Brielse Gatdam. Hierdoor neemt de afdoening van één geconstateerde overtreding veel tijd in beslag. Kortom, het toezicht op de activiteit kitesurfen, verloopt moeizaam en is ondanks alle inspanningen nog onvoldoende effectief. De oplossing moet voor 2012 gezocht in een betere zelfregulering bij deze doelgroep en toch weer een aantal gerichte gecombineerde handhavingacties met behulp van waterscooters. Het KLPD had al goede ervaringen met de aanpak van kitesurfers op het IJsselmeer en de Veluwe randmeren. Tijdens de drie actiedagen in samenwerking met circa 12 collega s (per actie) van het ZHL, Natuurmonumenten, Zeehavenpolitie (ZHP), G.Z-H, politie Rotterdam-Rijnmond en de OZHZ werden de overtreders één Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 12 van 24
voor één van het water gehaald en overgedragen aan een opsporingsambtenaar op het strand. Tevens werden vanaf twee hooggelegen locaties waarnemingen gedaan voor het constateren van de overtredingen. Twee waterscooters van het KLPD tussen de kitesurfers. Met zoveel kites is het lastig om te bepalen met welke de overtreding is begaan. Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 13 van 24
Verklikkerplaat: In 2011 heeft toezicht op betreding van de Verklikkerplaat plaatsgevonden vanaf het water en vanaf het land. Vastgesteld is het aantal zeehonden op de Verklikkerplaat substantieel is afgenomen en dat zij zich verplaatsen naar de nabij gelegen zandplaat Middelplaat. Bij het toezicht is geconstateerd dat de Verklikkerplaat regelmatig betreden wordt en in een aantal gevallen door grote aantallen wandelaars. Soms zelfs door paardrijders of motorrijders. Hinderplaat: In 2011 zijn twee keer van afstand personen met jetski s gezien op de Hinderplaat. Zie de foto hierna. Helaas is het niet gelukt om de personen staande te houden of de registratie van de jetski s te herkennen. Te zien is dat de personen aan het varen zijn op de plaats waar normaliter zeehonden liggen te rusten. Het is dus zeer aannemelijk dat zij zelf hebben kunnen constateren dat ze de zeehonden verontrustten, toen de zeehonden noodgedwongen vertrokken. In 2012 moet hierop adequater gereageerd kunnen worden door enerzijds een betere bereikbaarheidsdienst bij de OZHZ en door nadere afspraken met de politie Rotterdam-Rijnmond. De waterscooters vertrekken namelijk in de meeste gevallen vanuit de buitenhaven Stellendam; de personen kunnen daar opgevangen worden. De waterscooters varen in circa 10 minuten van Stellendam naar Hinderplaat. Dus andersom ook; de opsporingsambtenaar moet in staat zijn hier snel op te reageren. Deze foto is van grote afstand gemaakt door een vogelaar. Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 14 van 24
De Bollen van de Ooster: In 2011 beduidend minder bootjes om naar de zeehonden te kijken, maar wel meer kitesurfers die de Bollen van de Ooster gebruiken om uit te rusten. Dat heeft vooral met het weer in de zomer te maken; veel wind, waardoor het eenvoudiger is voor surfers en kitesurfers om de afstand van 5,5 kilometer van Brouwersdam naar Bollen van de Ooster te overbruggen. Diverse keren hebben we een grotere groep kitesurfers getroffen in de zuidwest hoek van de Bollen van de Ooster; vlak bij de vaste rustplaats van de zeehonden. Vandaar waren ze aan het surfen in de branding aan de westzijde van de zandplaat; waarbij ze hun materiaal op de plaat achterlieten. Probleem hierbij is dat in de praktijk maar één surfer gevolgd kan worden naar de Brouwersdam om hem of haar procesverbaal aan te zeggen. Identificatie hebben ze namelijk nooit bij zich, dus moet de opsporingsambtenaar mee naar hun auto. Al met al koste het geruime tijd voor één proces-verbaal, terwijl de andere overtreders ermee weg komen. Sportvissers In 2011 zijn 19 overtredingen door sportvissers geconstateerd in het rustgebied Bollen van de Ooster. Dat is opvallend, omdat dat in de jaren 2009 en 2010 niet is voorgekomen. Wellicht heeft dit er mee te maken dat door de toezichthouders in die beginjaren geregeld folders werden uitgedeeld op de Brouwersdam, onder meer door ze onder de ruitenwissers van geparkeerde auto s met trailers te stoppen, en in 2011 niet meer. (De sportvissers zijn nu in de doelgroep overige meegenomen.) 3.4 Toezicht en handhaving beroepsvisserij In 2011 is vanaf de handhavingdesk op het Kustwachtcentrum in Den Helder circa 200 uur toezicht gedaan op de beroepsvisserij in de Voordelta. Daarbij zijn 9 gevallen geconstateerd waarbij vissers de AIS (Automatic Identification System) niet in werking hadden. Deze schepen zijn door de Kustwacht aangeroepen, hetgeen leidde tot een verbeterde naleving van de op grond van het beheerplan Voordelta geldende verplichting tot het in werking hebben van de AIS (verplicht gesteld ten behoeve van de handhaving). In 2011 is geconstateerd dat de in het beheerplan opgenomen AIS-verplichting niet consequent in alle (visserij)vergunningen voor de Voordelta is opgenomen, hetgeen tot rechtsongelijkheid kan leiden. In de nieuwe vergunningen (voor 2012 e.v.) zal de AIS-plicht door het ministerie van EL&I expliciet opgenomen worden, ook al staat het al in het beheerplan voor de Voordelta. Voor het toezicht vanaf de handhavingdesk op de beroepsvisserij is het essentieel dat vissers hun AIS in werking hebben. Wanneer de AIS niet in werking is, wordt er vanaf de handhavingdesk alleen een radarsignaal geconstateerd en moet de identificatie plaatsvinden door Kustwachteenheden of door de zeeverkeerspost Ouddorp. Het protocol voor de follow-up van meldingen en constateringen is verder uitgewerkt en zal in 2012 actief worden opgevolgd. De Kustwacht wil het toezicht efficiënter en meer gestructureerd organiseren, onder meer door de verschillende toezichteenheden (zowel van de Kustwacht als van de provincie) met elkaar te verbinden op de momenten dat er operationeel toezicht wordt uitgeoefend. Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 15 van 24
Verder zal in 2012 het systeem voor automatische alarmering op de handhavingdesk verder worden verbeterd, opdat ook op de momenten dat er geen toezicht wordt gehouden vanaf de handhavingdesk, er automatisch een alarm afgaat indien een vissersvaartuig zich in een gebied bevindt waar niet gevaren of gevist mag worden. Dat functioneert nog niet optimaal. Het signaal moet overgaan bij de handhavingdesk op het moment dat het schip de grens van een rustgebied passeert. Op dit moment gebeurt dat ook gebeurt als deze schepen het bodembeschermingsgebied invaren; en dat gebeurt nogal eens. In 2011 zijn de medewerkers van de handhavingdesk nader geïnformeerd over de regels en afspraken voor het toezicht op de Voordelta. In het uitvoeringsprogramma voor de handhavingdesk voor 2012 is het aantal beschikbare uren ten opzichte van 2011 verdrievoudigd tot 1000 uur. Hierboven het realtime beeld van scheepvaartverkeer op enig moment, dat de AIS in werking heeft, in de buurt van de Maasgeul. (Bron: www.marinetraffic.com) 3.5 Waarschuwingen en sancties Tot 1 september 2009 heeft de nadruk gelegen op voorlichting en communicatie. Vanaf dat moment is waar mogelijk strafrechtelijk opgetreden tegen overtredingen. In 2011 is het aantal processenverbaal toegenomen tot 71. Daarnaast is toch ook nog waarschuwend opgetreden in gevallen dat er niet duidelijk sprake was van betredingen en/of verstoringen. Denk aan mensen die 50 meter voorbij Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 16 van 24
de grens van het rustgebied zijn. Het hogere aantal processen-verbaal is vooral te danken aan het beter uitkiezen van de momenten voor toezicht en in een aantal gevallen adequaat reageren op meldingen. Neemt niet weg dat het logistiek lastig blijft om een goede follow-up van constateringen te doen. Buiten de geplande vaardiensten om, moet elke keer opnieuw de afweging gemaakt worden of het lonend is om te gaan varen. In een aantal gevallen is het mogelijk geweest om de overtreders op te vangen op de plaats van vertrek (meestal de vluchthaven aan de Brouwersdam of bij De Kous ). Dat stelt echter eisen aan het strafrechtelijk optreden; er moet immers met zekerheid vastgesteld kunnen worden dat de persoon die staande gehouden wordt ook daadwerkelijk de overtreder is geweest. Het Functioneel Parket heeft de strafmaat in de loop van 2010 verhoogd van 150,- naar 250,- voor opzettelijke betreding. Door de hogere strafmaat kunnen overtreders geneigd zijn om de zaak voor de rechter te laten komen. Uit het proces-verbaal moet blijken dat het om een bewuste handeling ging. Er moet blijken dat de verdachte had kunnen weten dat hij het rustgebied niet in mocht, bijvoorbeeld doordat hij een informatiepaneel en/of verbodsbord is gepasseerd of door de lijn met gele betonning is gevaren. Dit stelt (hoge) eisen aan de eigen waarneming ( redenen van wetenschap ) van de verbalisant en aan de opgenomen verklaring van de verdachte. In 2011 is slechts één boete door de rechter omgezet in een voorwaardelijke boete. 3.6 Provinciaal meldpunt In 2011 heeft de OZHZ de medewerkers van de meldkamer van de DCMR geïnstrueerd over de afhandeling van de meldingen die betrekking hebben op de Voordelta. Door de relatief grote hoeveelheid verschillende mensen die daarbij betrokken zijn, is niet altijd adequaat opgetreden. Met ingang van 2012 geldt één telefoonnummer van de gehele provincie; 0888 333 555. De meldingen komen dan binnen bij de DCMR in Schiedam. Vanaf mei 2012 zullen de inspecteurs van de OZHZ bereikbaarheidsdiensten gaan invullen, waardoor meldingen die betrekking hebben op groene wetten, dus ook constateringen in de Voordelta, direct worden doorgesluisd naar één telefoonnummer dat rouleert onder de groene inspecteurs. Zij zullen dan beoordelen wie wanneer het beste een melding kan afhandelen. Zij zijn dus niet de mensen die er direct op afgaan, maar zij zullen de actie in gang zetten (of niet, als dat niet zinvol lijkt). Foto: Gezamenlijk toezicht op de Slikken van Voorne. Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 17 van 24
4. Overzicht activiteiten 2011 gepland en gerealiseerd Overzicht geplande producten 2011 en de realisering Nr Gepland product Tijd Realisatie product, opmerkingen 1 Afspraken gezamenlijke diensten 2 Actualisering handhavingplan Apr- okt Gezamenlijk toezicht vastgelegd in maandroosters en aan handhavingpartners gecommuniceerd via e-mail en website. 1/7/2011 Afhankelijk gesteld van een nieuw format voor Natura 2000-gebieden, waar pas eind 2011 een begin mee gemaakt is. Doorgeschoven naar 2012. 3 Organisatie Kerngroep 4x 4 Bijeenkomsten van de Kerngroep 4 Organisatie Platform 2x In mei en in december. 5 Boaregistratiesysteem 1/12/2011 Gebruik is op punten verbeterd. 6 Website voor het delen van informatie. 7 Verbeteren van de follow-up van constateringen (met name die van de verkeersleiders Ouddorp). 8 Handhaving op het nietgebruiken van AIS. 1/7/2011 Het is niet gelukt om de website goed van nieuwe informatie te voorzien. Dit wordt in 2012 uitbesteed aan een extern bureau. De beperkte inzetmogelijkheden van de politie op Goeree waren hierbij een voornaam knelpunt. Voor 2012 is een verruiming van de beschikbare capaciteit afgesproken. De provincie Zuid-Holland heeft in 2011 zoveel mogelijk zelf invulling gegeven aan de followup. In 2011 zijn er door de Kustwacht 9 gevallen geconstateerd waarbij vissersvaartuigen de AIS niet in werking hadden. Deze schepen zijn door de Kustwacht aangeroepen, hetgeen leidde tot een verbeterde naleving. In 2011 is geconstateerd dat de in het beheerplan opgenomen AIS-verplichting niet consequent in alle (visserij)vergunningen voor de Voordelta is overgenomen. Dit is in december 2011 hersteld: in nieuw af te geven vergunningen (elk type vergunningen in de Voordelta) zal de AIS-plicht voortaan expliciet opgenomen worden, al staat het ook al in het beheerplan voor de Voordelta. Het protocol voor de follow-up van meldingen Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 18 van 24
9 Opleiding omgaan met agressie 10 Evaluatie handhaving 2011 11 Toezicht over land en over water 12 Gecombineerde acties bij de Slikken van Voorne op overtredingen door kitesurfers. 13 Objectgebonden toezicht 14 Administratief -juridische afhandeling 15 Exploitatie provinciale vaar- en voertuigen. 16 Overige: Boaregistratie, website, informatiepaneel. Apr-okt en constateringen is in 2011 verder uitgewerkt en zal in 2012 actief worden opgevolgd. De varende controles zullen beter worden afgestemd met de handhavingdesk, zodat de mensen in de boot direct kunnen reageren op constateringen gedaan door de Kustwacht. Ook zal in 2012 het toezicht door de Kustwacht worden geïntensiveerd, onder andere door - naast toezicht vanaf de handhavingdesk - meer gebruik te maken van de inzet van varende en vliegende eenheden. Maakt tegenwoordig deel uit van de permanente her- en bijscholing van buitengewoon opsporingsambtenaren. Zie deze Jaarrapportage Volgens afspraken en maandroosters. 3 Keer, met inzet van circa 12 opsporingsambtenaren per keer, voertuigen en twee waterscooters van het KLPD. Vergunningen diverse keren gecontroleerd op naleving van de voorwaarden; onder meer (de bouw van) strandpaviljoens, zeehondensafari s, visserij in rustgebieden. Bezoekrapportages, 70 processen-verbaal. Het FP heeft geconstateerd dat de kwaliteit van de processen-verbaal sterk is verbeterd. In één geval bestuurlijk opgetreden. Doorlopende activiteit Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 19 van 24
5. Conclusies en aanbevelingen De belangrijkste conclusies van de gezamenlijke handhaving van de Natuurbeschermingswet- en regelgeving in de Voordelta in 2011 zijn als volgt. 5.1 Conclusies 2011 De betrokken handhavingorganisaties hebben in 2011 over het geheel genomen een goede bijdrage geleverd aan de doorontwikkeling van het toezicht en de handhaving in het gebied alsmede de onderlinge samenwerking. In 2011 is volgens plan waar mogelijk bij het constateren van overtredingen verbaliserend opgetreden. Het zwaartepunt van het toezicht lag in de zomermaanden. De strafmaat is verhoogd door het Functioneel Parket. Daardoor kunnen overtreders geneigd zijn om zaken voor te laten komen. Tot op heden is dat nog maar enkele keren gebeurd. De registratie van de toezicht- en handhavinginspanningen vindt volgens afspraak - plaats in het Boaregistratiesysteem. Tijdens het overleg van het Platform Handhaving Voordelta is uitgebreid gesproken met het Functioneel parket. Hierdoor is de inhoud en de strafrechtelijke onderbouwing van de processen-verbaal enorm verbeterd. De toezichthouders maken inmiddels gebruik van een standaard goedgekeurd proces-verbaal. Drie handhavingacties met de inzet van de waterscooters waren succesvol, met dien verstande dat de overtreders op die manier wel bereikt konden worden. Het vereist wel veel flexibiliteit van alle handhavingpartijen. Het succes van de actie hangt immers nauw samen met de weersomstandigheden en de werkroosters van de diverse diensten.. De handhaving op de Verklikkerplaat verloopt moeizaam, zeehonden worden daar al veel minder gezien dan voorgaande jaren. Dat zal deels te maken hebben met verstoring, deels heeft dat er mee te maken dat er een dusdanige verondieping is, dat de vluchtweg voor de zeehonden verdwijnt. In 2012 moet adequater gereageerd kunnen worden op betredingen van de Hinderplaat door waterscooters. Door enerzijds een bereikbaarheidsdienst bij de OZHZ en nadere afspraken met de politie Rotterdam-Rijnmond. Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 20 van 24
5.2 Aanbevelingen 2012 Bereikbaarheidsdienst voor de groene inspecteurs van de OZHZ, die de follow-up van meldingen in gang zetten. Het reeds bestaande protocol voor soorten overtredingen (motorboten, kitesurfers, wandelaars) verder uitwerken en communiceren aan het Platform. Afspraken met de collega s van de politie Rotterdam-Rijnmond over het (mogelijk) opvangen van verdachten op de Brouwersdam. Het Boaregistratiesysteem kan gebruiksvriendelijker en meer geschikt gemaakt worden om op elk moment een managementsrapportage te genereren. De OZHZ heeft hierover contact met de beheerder van het systeem. In 2012 gaat gewerkt worden met de Bestuurlijke Strafbeschikking Milieu (BSBm) voor onder meer overtredingen van de toegangsbeperking op grond van artikel 20 van de Natuurbeschermingswet 1998. Het standaard goedgekeurd proces-verbaal handhaven voor het geval een verdachte in verzet gaat tegen de opgelegde boete. (Dan volgt het normale strafrechtelijke traject.) Nadere afspraken met de meldkamer van de politie maken geeft de mogelijkheid om de identiteit van verdachten te verifiëren, als ze geen identificatiemiddel bij zich dragen. Dat kan veel tijd schelen bij het aanzeggen van proces-verbaal. De handhavingacties met de inzet van de waterscooters op gezette tijden herhalen. Onderzoeken of dit ook met minder mensen kan; oftewel low-profile. Tijdens de varende controles ook de Middelplaat meenemen; mits er een nieuw Toegangsbeperkingsbesluit in werking is. In 2012 adequater reageren op betredingen van de Hinderplaat door waterscooters. Door goede bereikbaarheid en goede afspraken met deelnemers in het Platform. Kitesurfers achter de palen met verbodsborden (Slikken van Voorne). Jaarrapportage Handhaving Voordelta 2011 Versie 2.0, april 2012 Pagina 21 van 24