H.F.M. Crombag P.J. van Koppen W.A. Wagenaar DUBIEUZE ZAKEN De Psychologie van strafrechtelijk bewijs Uitgeverij Contact Amsterdam /Antwerpen
Woord vooraf n Verantwoording 13 Inferentie 66 Verankering 69 De algemene regel 73 Dubieuze zaken en rechterlijke dwalingen 15 De bewijsbeslissing 15 Gevalsstudie 17 Methode van onderzoek 18 Rechterlijke dwalingen en herziening 20 Dubieuze veroordelingen 24 Aantallen en procedure 24 Privacy 26 Het trekken van conclusies 27 Van burger tot verdachte 30 Verdacht worden 31 Het proces-verbaal 33 De bekentenis 34 Het gerechtelijk vooronderzoek 35 Rechten van schuldigen en unschuldigen 38 1/ Verhaal en verankering 41 Juridische feiten 42 Bewijsmiddelen en overtuiging 44 Zte bewijskracht van bewijsmiddelen 47 Toetsing van hypotheses 50 Verholen 58 Z)e rfrurtuur uan Ae* verhaal 61 Ankerloos bewijs 78 )«onmogelijke dader 78 Thaise delicatessen 81 Z)«beroepsboef 83 Dissociatie van overtuiging en bewijs 86 Hi?/ wettig bewijs 90 Bewijsverweren 91 Conviction intime 94 Verankering 96 Signaaldetectietheorie 98 Z)e overtuigingsparadox 101 Z> verhouding tussen schuldigen en unschuldigen 103 Diagnostische waarde 106 Rekenende rechters 115 De algemene regeis 117 Validiteit en betrouwbaarheid 120 Schatting van validiteit 121 IJverige politie 123 Opsporing en bewijs 126 Verificatie en falsificatie 133 Zte n^n hypothese 138 Misdrijfgeleid en verdachtegeleid bewijs 139 D? stopregel 146
Het teleutstellende onderzoek 148 Komplotten legen en zelfs mit de verdachte 152 Bekentenissen 154 De tortuur 155 De diagnostische waarde van bekentenissen 161 Het effect van een bekentenis 163 Wat is er tegen methoden die valse bekentenissen uitlokken? 164 Psychologische mechanismen 170 Politietrucs 172 Politieopleiding 178 Plakkers 181 De verhoorkamer 183 Preventie van valse bekentenissen 183 Het herkennen van valse bekentenissen 186 De bekentenis als anker 187 8 De identiteit van de dader 190 Het principe van een identificatietest : 93 Oslo-confrontaties 195 De rol van rechter-commissaris, openbaar ministerie en rechter 209 Verhaal en verankering 212 Wetten en regeis 215 De eerste verdenking 216 Bewijs van onschuld 219 De geursorteerproef 220 Kluger Hans 222 Herhaling en bijleggers 224 De diagnostische waarde van de geursorteerproef 226 Bewijs van hören zeggen 229 Het opsporingsonderzoek 231 De juridische regeling 238 De waarde van de-audituverklaringen 240 De auditu in strikte zin 243 Conclusie 248 10 Liegende getuigen 250 Wettig bewijs 251 De verklaring onder ede 252 Meineed 253 De beschermende getuige 255 Liegen om niet verdacht te zijn 257 Medeverdachten 260 Andere motieven 261 Liegende opsporingsambtenaren 262 Remedies 267 11 Dwalende getuigen 270 Het autobiografisch geheugen 271 Tegenstrijdige herinneringen 274 Regressie van het geheugen 276 Informatie achteraf 280 Informatie vooraf 284 Fantasie 287 Remedie 289 12 Getuige-deskundigen 291 deskundigenbericht 292 CTZ.Djw 294 Nederlandse getuige-deskundigen 296 Z)e kritische rechter 298 Rechter-commissaris-plaatsvervangers 298 ÜMW2 <z<z«deskundigen 300 Verdeling van expertise 303.De vraagstelling 307 Spreekrecht en zwijgplicht 310 Onvolledig eiteren 312
Hoe moet de rechter dan wel met de deskundige omgaan? 314 Amicus curiae 315 Een film van bewijs 404 Selechef gebruik van bewijs 407 De grondslag voor de selectie 409 13 Gedragsdeskundigen over de verdachte 318 De psychiater als anker 31g Toerekeningsvatbaarheid 321 De rol van de rechter 325 Het werk van de gedragsdeskundige 3 2 7 Psychoseksuele pyromanie 330 Voorspellen 333 De logica van seksuele impulscontrole 341 De ontkennende verdachte 343 'Indien bewezen' 345 De psychotische ontkenner 349 De psychiater als leverancier van onzin 352 Magische verankering 355 14 Getuige-deskundigen over getuigen 357 Verklaringen van kinderen 357 Poppen na de Bolderkar-affaire 360 Het speiinterview 363 Suggestie 369 De ja-routine 370 Ware en onware verhalen 384 Statement validity analysis 385 Dilemma 's 389 Hypnose en de polygraaf 391 Het verhaal van de deskundige 393 '5 Montage van bewijs 395 Regnssief redeneren 397 Bewijsverweren 399 Selectieve presentatie van bewijs 400 16 Falende verdediging 412 Juridische finesses en de feiten 415 Tijd en geld 418 Deskundigheid 420 De aanval op verhalen 421 De aanval op verankering 422 Andere ankers 426 Verdediging wordt niet op prijs gesteld 429 Remedies 431 V De kunst van het vonnis maken 432 De hete adem van het hof 434 Redengevende feiten en omstandigheden 436 Knip en plak en kop/staart 437 Naieve rechters 438 Het toezicht door de Hoge Raad 442 18 Conclusies en aanbevelingen 446 De theorie van verhaal en verankering 446 Wat de vijfendertig zaken ons leerden 449 Wat wij wel en niet aanbevelen 458 Motiveren 460 Specifieke aanbevelingen 463 Tijdnood en de politieke verantwoordelijkheid 473 Houd je aan de regeis 477 Het Europese perspectief 478
Bijlage Beschrijving van zaken 484 Inleiding 484 Akirya of Vriendin van de grote baas 486 Bakoven of Portier of bezoeker? 490 Buendia of Drama en leugens 494 Carroll of ira-moorden 500 Castelyn of De pratende baby 508 Chapelle of Achtervolging bij nacht 512 Colombo of De drugssmokkelaar en zijn Controller 517 Donker of Een bezeten orthopedagoge 521 DuCroq of Een creatief procesverbaal 527 Edelschat of Een abonnement op reisbureaus 532 Eyunlu of De vermoorde vakbondsleider 535 Franklin of Brandstichting onder invloed van LSD 542 Graanhout of Hij of zij? 547 Gremeling of De betonvlechter met het ijzeren geheugen 550 Haaknat of Een duik in de slotgracht 557 Helder of Het verstandshuwelijk 563 Hendrix of Vermeende aspergestekers 570 Henkemans of Thaise delicatessen 574 Huismann of Hasj of heroine? 578 Karakaya of De onmogelijke bekentenis 581 King of De gemolesteerde inbreker 586 Kluiver of Familieruzie 590 Kraft of Een uit de hand gelopen vete 596 Martens of De kleine marktkoopman en de grote FIOD 601 Neeringh of Siechte vrienden 604 0 'Flynn of De zogenaamde pornokoning 608 Rabout of Wie stak met de schaar? 617 Rijkbloem of De Surinamer of de bakkersvrouw? 621 Rodriguez of Tweeennegentig getuigen 626 Rotweiler of Rennende mannen op het Goudenregenplein 631 Schneider of Boeven onder elkaar 638 Schuddeboom of Politieke motieven 642 Speckman of Opsporing verzocht 646 Volp of In de brand, uit de brand? 651 Walters of Misbruik van geestelijk gehandicapten 654 Namenregister 661 Jurisprudentieregister 665 Strafzakenregister 667 Onderwerpenregister 669 10