Kwaliteitsbeoordeling 8 bomen Projectlocatie Markt van Matena, Papendrecht
OPDRACHTGEVER Gemeente Papendrecht Afdeling Ruimtelijke Ordening PROJECTCODE 17251 STATUS RAPPORTAGE Definitief DATUM RAPPORTAGE 24 mei 2017 PROJECTTEAM R. van Wageningen, projectleider E. Koppelaar, senior adviseur P. van Es, senior adviseur
INLEIDING In opdracht van de gemeente Papendrecht, afdeling Ruimtelijke Ordening, mevrouw M.A.G. van t Verlaat-de Kruijf, heeft Bomenwacht Nederland een kwaliteitsbeoordeling uitgevoerd bij 8 bomen nabij de projectlocatie Markt van Matena te Papendrecht. Aanleiding van deze beoordeling vormt het voornemen om op de betreffende projectlocatie bouwactiviteiten te gaan uitvoeren. Deze bouwactiviteiten vallen binnen de valzone van de 8 bomen. In relatie tot de bouw is het wenselijk om meer inzicht te verkrijgen in de veiligheid en beheerbaarheid van de bomen. Doelstelling van de beoordeling is de volgende vragen te beantwoorden: Wat is de leeftijd van de bomen? Welke bomen kunnen worden behouden? Welke maatregelen moeten worden getroffen om de bomen te behouden en wat zijn de kosten die daarmee gepaard gaan? Wat is de geschatte levensduur (toekomstverwachting) van de bomen wanneer de benodigde maatregelen worden getroffen? Wat is de geschatte levensduur (toekomstverwachting) van de bomen wanneer er geen maatregelen worden getroffen? Op basis van de resultaten van de beoordeling kunt u een (technisch en financieel) onderbouwde keuze maken ten aanzien van de toekomst van de bomen. De beoordeling is uitgevoerd op 17 mei 2017 door P. van Es (European Tree Technician), boomtechnisch adviseur bij Bomenwacht Nederland. 1
SITUATIE De onderzoeksbomen staan aan de Matenasche Scheidkade te Papendrecht, nabij de projectlocatie Markt van Matena. Het gaat om 8 Italiaanse populieren (Populus nigra Italica ). De bomen staan op de oever van een perceel grasland, dat wordt omgeven door sloten. Ten behoeve van het onderzoek zijn de bomen van oost naar west oplopend genummerd van 1 tot en met 8. De stamdiameter bedraagt respectievelijk 72, 66, 63, 66, 76, 69, 80 en 93 cm, gemeten op 130 cm boven maaiveld. Op basis van de stamdiameter, de boomsoorteigenschappen en de standplaats wordt de leeftijd van de bomen geschat op 60 à 70 jaar. De diameter van de kroon bedraagt gemiddeld 5 meter, de boomhoogte bedraagt gemiddeld 24 meter. Een overzichtstekening van de locatie is opgenomen in bijlage A. Op deze tekening zijn de genummerde bomen weergegeven. 2
ONDERZOEKSMETHODE De kwaliteit van elke onderzoeksboom is vastgesteld aan de hand van drie aspecten: conditie, veiligheid en beheerbaarheid. Bij de conditiebeoordeling is met name gekeken naar de scheutlengte, de kroonstructuur en de bladgrootte, -kleur en -bezetting. Tevens is er gelet op symptomen die wijzen op een aantasting (bijvoorbeeld door een insect of bacterie). Bij de beoordeling van de veiligheid is gekeken naar biologische en mechanische aspecten die van invloed kunnen zijn op de stabiliteit en breukveiligheid van de boom. Voorbeelden hiervan zijn schimmelaantastingen, holten, scheuren, zware takken en plakoksels. Deze kunnen leiden tot een verhoogde kans op stambreuk, takbreuk en/of windworp. De beheerbaarheid van elke onderzoeksboom is beoordeeld aan de hand van diverse factoren. Naast de conditie en veiligheid zijn onder andere ook de standplaats, de boomsoort, de resterende levensduur en het beoogde eindbeeld bepalend. Aan de conditie, veiligheid en beheerbaarheid worden waarderingscijfers toegekend (tussen 0 en 10). Vermenigvuldiging van de drie cijfers resulteert in een kwaliteitsgetal (tussen 0 en 1000). Op basis hiervan wordt de boom ingedeeld in een kwaliteitscategorie. De volgende tabel geeft een overzicht van de gehanteerde categorieën en de bijbehorende omschrijvingen. Kwaliteitscategorie Kwaliteitsgetal Omschrijving Slecht 0-50 De boom functioneert niet. Matig 51-200 De boom functioneert niet naar behoren. Voldoende 201-1000 De boom functioneert naar behoren. Nader onderzoeken Om de kwaliteit te kunnen vaststellen, dient eerst een nader onderzoek te worden uitgevoerd. Niet te beoordelen De kwaliteit kan niet worden beoordeeld. Niet aanwezig De boom is op locatie niet aangetroffen. Naar aanleiding van de kwaliteitsbeoordeling is een advies opgesteld met veiligheids- en/of onderhoudsmaatregelen. Indien actieve veiligheidsmaatregelen noodzakelijk zijn om de risico s voor de omgeving te minimaliseren, is de boom benoemd als risicoboom. Vergen de afwijkingen in de huidige situatie (nog) geen actieve maatregelen maar is jaarlijkse inspectie wel gewenst, dan is de boom als attentieboom aangemerkt. 3
RESULTATEN Per boom zijn de resultaten van de beoordeling terug te vinden op het registratieformulier in bijlage B. Hieronder volgt een nadere toelichting. CONDITIE De conditie is bij 7 bomen als voldoende beoordeeld. Bij 1 boom (nummer 1) is de conditie als onvoldoende aangemerkt. Het betreft een boom waarvan het grootste deel van de stam is afgebroken. Het resterende deel van de stam is ingerot en de overgebleven zijtak vertoont een beperkte scheutontwikkeling. VEILIGHEID Bij 3 bomen (nummers 2, 4 en 5) is de veiligheid als onvoldoende beoordeeld. Deze bomen vertonen afwijkingen die in de huidige situatie een veiligheidsrisico met zich meebrengen. Het betreft hier de aanwezigheid van breukgevaarlijk grof dood hout in de kronen. Boom 2 heeft daarnaast nog een lokale holte in de stamvoet die in de toekomst gevaar kan opleveren. Bij 1 boom (nummer 1) is de veiligheid als slecht aangemerkt. Deze boom vertoont afwijkingen die in de huidige situatie een veiligheidsrisico met zich meebrengen. Het betreft de boom waarvan het grootste deel van de stam is afgebroken. Het resterende deel van de stam is ingerot en de overgebleven zijtak kan van het verzwakte stamstuk afbreken. Bij 4 bomen (nummers 3, 6, 7 en 8) is nader onderzoek noodzakelijk om de precieze aard en omvang van de aangetroffen afwijkingen in kaart te kunnen brengen en daarmee zicht te krijgen op de (mogelijke) veiligheidsrisico s. Bij al deze bomen is in de stamvoet een holte aangetroffen. Door met de klophamer op de stamvoet te kloppen en met de prikpen in de holte te prikken, is vastgesteld dat alle holten inmiddels een aanzienlijke omvang hebben. Daarnaast is in de kronen van deze 4 bomen breukgevaarlijk grof dood hout waargenomen. Bij alle 8 bomen is dus sprake van afwijkingen die leiden tot een veiligheidsrisico voor de omgeving. De bomen zijn dan ook als risicoboom geclassificeerd. Om het gevaar weg te nemen, zijn actieve maatregelen noodzakelijk (zie Conclusie en advies). BEHEERBAARHEID De beheerbaarheid is bij 2 bomen (nummers 4 en 5) als voldoende beoordeeld. Bij 1 boom (nummer 2) is de beheerbaarheid als onvoldoende aangemerkt. Deze boom heeft een lokale inrotting die zich kan uitbreiden. De toekomstverwachting voor de boom is daardoor verminderd. Bij 5 bomen (nummers 1, 3, 6, 7 en 8) is de beheerbaarheid als slecht beoordeeld. Boom 1 is de boom waarvan het grootste deel van de stam is afgebroken. Bij de andere 4 bomen is sprake van een omvangrijke holte in de stamvoet. Het houtweefsel van Italiaanse populieren kan door houtrot snel worden afgebroken. Duurzaam behoud van de bomen wordt dan ook niet mogelijk geacht. 4
KWALITEITSBEPALING Op basis van de conditie, veiligheid en beheerbaarheid is de kwaliteit van de onderzoeksbomen bepaald. De volgende tabel laat zien hoe de bomen verdeeld zijn over de diverse kwaliteitscategorieën. Kwaliteitscategorie Aantal bomen Boomnummers Slecht 1 1 Matig 3 2, 4, 5 Voldoende 0 Nader onderzoeken 4 3, 6, 7, 8 Totaal 8 5
De populieren staan naast een te ontwikkelen projectgebied. De standplaatsen bevinden zich aan de oever van een sloot. Bij het merendeel van de bomen is sprake van houtrot. Boom 1 moet als breukgevaarlijk worden beschouwd. 6
CONCLUSIE EN ADVIES Op basis van de beoordelingsresultaten volgen hieronder de conclusie en het advies. De kwaliteit is bij 3 bomen (nummers 2, 4 en 5) als matig beoordeeld en bij 1 boom (nummer 1) als slecht. Van de andere 4 bomen (nummers 3, 6, 7 en 8) kan de kwaliteit vooralsnog niet worden vastgesteld. Bij deze bomen is sprake van holten met een omvang die niet precies bekend is. Wel is vastgesteld dat de holten inmiddels een aanzienlijke omvang hebben, de 4 bomen zijn dan ook niet duurzaam te behouden. De leeftijd van de 8 bomen is geschat op 60 à 70 jaar. Uitgaande van gelijkblijvende omstandigheden bedraagt de toekomstverwachting bij 2 bomen (nummers 4 en 5) meer dan 15 jaar, bij 1 boom (nummer 2) minder dan 10 jaar en bij 5 bomen (nummers 1, 3, 6, 7 en 8) minder dan 5 jaar. Samenvattend kan worden gesteld dat bij 6 bomen (nummers 1, 2, 3, 6, 7 en 8) duurzaam behoud niet mogelijk wordt geacht. Boom 1 is grotendeels afgebroken en het resterende stamstuk is ingerot. Boom 2 heeft een lokale holte en bij bomen 3, 6, 7 en 8 is, zoals gezegd, sprake van omvangrijke holten. Al deze bomen zijn dus in meer of mindere mate aangetast door houtrot. Aangezien het een boomsoort betreft waarbij het houtweefsel snel door houtrot kan worden afgebroken, adviseren wij deze 6 bomen vanuit beheeroogpunt te verwijderen. Indien deze bomen daadwerkelijk worden verwijderd, kunnen ook bomen 4 en 5 niet behouden blijven. Deze bomen staan nu in de luwte van de rij. Bij verwijdering van de overige bomen zouden de achterblijvende bomen te kampen krijgen met een veranderende windinvloed. In combinatie met de standplaats van de bomen aan de oever zou dit betekenen dat de stabiliteit van de bomen in gevaar komt. Voor boom 1 geldt vanuit veiligheidsoogpunt al een rooiadvies. Mochten de andere 7 bomen (vooralsnog) behouden blijven, dan dienen bij deze bomen wel veiligheidsmaatregelen te worden uitgevoerd. Ook komen de bomen in aanmerking voor onderhoudssnoei. Per boom zijn de relevante adviesgegevens, inclusief een bijbehorende kostenraming, terug te vinden op het registratieformulier in bijlage B. 7
8
BIJLAGEN BIJLAGE A Overzichtstekening BIJLAGE B Registratieformulier 9