INHOUD 5 INHOUD DEEL 1 ALGEMENE TOELICHTING 13 HOOFDSTUK 1 INLEIDING 15 1.1 Het initiatiefwetsvoorstel-schaper 17 1.2 De toenemende maatschappelijke onrust 17 HOOFDSTUK 2 DE ARBEIDSWET 1919 19 2.1 Inleiding 19 2.2 Tweeledige begrenzing arbeids- en rusttijden 19 2.3 Arbeids- en rusttijdennormering 20 2.3.1 Uitgangspunt 20 2.3.2 Arbeids- en rusttijdennormering 20 2.4 Veelvuldig gewijzigd 21 HOOFDSTUK 3 OVERIGE REGELGEVING TER ZAKE VAN ARBEIDS- EN RUSTTIJDEN 23 HOOFDSTUK 4 NAAR DE ARBEIDSTIJDENWET 25 4.1 Inleiding 25 4.1.1 Nieuwe arbeidstijdpatronen 25 4.1.2 Medezeggenschap 26 4.2 Nota vergunningenbeleid Arbeidswet 1919 27 4.3 Discussienota inzake een nieuwe wettelijke werk- en rusttijdenregeling 28 4.4 Hoofdlijnennota Arbeidstijdenwet 28 4.5 De parlementaire totstandkoming van de Arbeidstijden wet 29 HOOFDSTUK 5 DE ARBEIDSTIJDENWET 31 5.1 Inleiding 31 5.1.1 Vereenvoudigingsaspecten 31 5.1.2 Aandachtspunten 31 5.2 Standaard- en overlegregeling 32 5.2.1 Doorwerking 33 5.3 Handhaving 35 5.3.1 Handhaving van de standaardregeling 35 5.3.2 Handhaving van de collectieve regeling 36 5.3.3 Handhaving van overheidswege 36 HOOFDSTUK 6 DE VEREENVOUDIGDE ARBEIDSTIJDENWET 37 6.1 Inleiding 37 6.2 De vereenvoudiging van de Arbeidstijdenwet 38 6.2.1 Inleiding 38 6.2.2 Een enkelvoudig normenstelsel 39 6.2.3 Andere wijzigingsvoorstellen 40
6 INHOUD Bijlage 1 Arbeids- en rusttijden van werknemers van 18 jaar of ouder (oud) 45 Bijlage 2 Arbeids- en rusttijden van jeugdige werknemers (oud) 47 Bijlage 3 Vereenvoudiging Arbeidstijdenwet: huidige normen overlegregeling, kabinetsvoorstel en advies Sociaal-Economische Raad 49 Bijlage 4 Arbeids- en rusttijden van werknemer van 18 jaar en ouder 55 Bijlage 5 Arbeids- en rusttijden van jeugdige werknemers 59 DEEL 2 ARBEIDSTIJDENWET 61 HOOFDSTUK 1 ALGEMENE BEPALINGEN 63 HOOFDSTUK 2 TOEPASSINGSGEBIED 84 2.1 Gehele of gedeeltelijke uitsluiting van de toepasselijkheid 84 2.2 Uitbreiding van de toepasselijkheid 97 2.3 Bijzondere voorschriften voor vliegend, varend en rijdend personeel 102 HOOFDSTUK 3 HET VERBOD VAN KINDERARBEID 104 HOOFDSTUK 4 ALGEMENE VERPLICHTINGEN 112 4.1 Algemeen 112 4.2 Jeugdige werknemers 122 4.3 Vrouwelijke werknemers 123 4.4 Gezondheidsproblemen in relatie met het verrichten van nachtdiensten 128 HOOFDSTUK 5 ARBEIDS- EN RUSTTIJDEN 130 5.1 Algemene bepalingen 130 5.2 Arbeids- en rusttijden 136 5.3 Bijzondere voorschriften 178 5.4 Vrijstelling en ontheffing 184 5.5 Samenloop 190 HOOFDSTUK 6 MEDEZEGGENSCHAPSASPECTEN 196 HOOFDSTUK 7 OVERIGE BESTUURSRECHTELIJKE ASPECTEN 200 HOOFDSTUK 8 TOEZICHT 213 8.1 Toezicht 213 8.2 Het bevel tot staken van de arbeid 220 8.3 Geheimhouding 226 8.4 Controlemiddelen toezichthouders 228 8.5 Gegevensuitwisseling 230 HOOFDSTUK 9 ZELFSTANDIGE BESTUURSORGANEN 232
INHOUD 7 HOOFDSTUK 10 BESTUURSRECHTELIJKE HANDHAVING 233 10.1 Overtredingen 233 10.2 Het boeterapport 235 10.3 Oplegging van de boete 238 10.4 Inlichtingen en terugbetaling 247 10.5 Terugbetaling 248 10.6 Bijzondere voorschriften voor bestuurders van motorrijtuigen zonder bekende woon- of verblijfplaats in Nederland 249 HOOFDSTUK 11 STRAFBAARSTELLING EN DAARMEE SAMENHANGENDE BEPALINGEN 252 HOOFDSTUK 12 SLOTBEPALINGEN 259 DEEL 3 ARBEIDSTIJDENBESLUIT, IN LUSIEF UITVOERINGSREGELINGEN 261 HOOFDSTUK 1 ALGEMENE BEPALINGEN 263 HOOFDSTUK 2 TOEPASSINGSGEBIED VAN DE WET 264 2.1 Gedeeltelijke uitsluiting van de toepasselijkheid van de wet 262 2.2 Uitbreiding van de toepasselijkheid van de wet 266 HOOFDSTUK 3 REGISTRATIE 266 3.1 Registratieverplichtingen 266 3.2 Bewaartermijn 267 3.3 Registratie aanwezigheidsdienst en maatwerk 267 HOOFDSTUK 4 ARBEIDS- EN RUSTTIJDEN, ALGEMENE AFWIJKINGEN EN AANVULLINGEN 267 4.1 Alternatieve sancties 267 4.2 Feestdagen 268 4.3 Noodzakelijke werkzaamheden 269 4.4 Overdracht van werkzaamheden 269 4.5 [Vervallen] 269 4.6 Pauze 269 4.7 Nachtdiensten 270 4.8 Aanwezigheidsdiensten 271 4.9 Referentieperiode 272 HOOFDSTUK 5 ARBEIDS- EN RUSTTIJDEN, BIJZONDERE AFWIJKINGEN EN AANVULLINGEN 273 5.1 Baggerwerkzaamheden 273 5.2 [Vervallen] 274 5.3 Brandweer 274
8 INHOUD 5.4 Brood- en banketbakkerij 276 5.5 Sneeuw- en gladheidsbestrijding 277 5.6 Defensie 277 5.7 Personenchauffeurs 278 5.8 Horecabedrijf 279 5.9 [Vervallen] 279 5.10 Inwonend huishoudelijk personeel 279 5.11 Vrijwillige politie 280 5.12 Audio-visuele producties 281 5.13 Lokaalspoorwegen 281 5.14 Mijnbouw 282 5.15 Bioscopen 286 5.16 Podiumkunsten 287 5.17 [Vervallen] 288 5.18 Schoonmaakbedrijf 288 5.19 Verpleging en verzorging 289 5.20 Artsen 290 5.21 Verloskundigen 291 5.22 [Vervallen] 292 5.23 Tentoonstellingsbouw en scheepsreparatie 292 5.24 [Vervallen] 293 5.25 [Vervallen] 293 5.26 Niet-nautisch personeel binnenvaart 293 5.27 Ambulancezorg 293 5.28 Schippersinternaten 294 HOOFDSTUK 7 OVERTREDINGEN EN DAARMEE SAMENHANGENDE BEPALINGEN 295 HOOFDSTUK 8 OVERGANGS- EN SLOTBEPALINGEN 299 8.1 Overgangsbepalingen 299 8.2 Slotbepalingen 299 BELEIDSREGEL BOETEOPLEGGING ARBEIDS TIJDEN WET EN ARBEIDSTIJDENBESLUIT 2013 300 BELEIDSREGEL PREVENTIEVE STILLEGGING ARBEIDSWETTEN 310 REGELING AANSCHERPING HANDHAVING EN SANCTIEBELEID ARBEIDSTIJDEN WETGEVING 312 GEBRUIKTE LITERATUUR 313 TREFWOORDENREGISTER 321
VOORWOORD 9 VOORWOORD De vormgeving en de totstandkoming van de Arbeidstijdenwet heeft een lange voorgeschiedenis gehad. Hieraan wordt in het algemene deel van de toelichting aandacht besteed. De komst van de Arbeidstijdenwet wijzigde de wetgeving op het gebied van de arbeids- en rusttijden ingrijpend. De Arbeidstijdenwet bevat bepalingen inzake de arbeids- en rusttijden van werknemers in zowel het bedrijfsleven als bij de overheid. Het onderwerp arbeids- en rusttijden en al wat daarmee samenhangt, is een zeer complexe materie. Een ingenieus systeem van een standaard- en een overlegregeling opent de mogelijkheid om voor iedere arbeidssituatie de best passende werktijdregeling te vervaardigen. Deze standaard- en overlegregeling is zeer vernieuwend geweest. Om die reden wordt hieraan in de algemene toelichting en ook aan de handhavingsaspecten die hiermee samenhangen aandacht besteed. Omdat arbeids- en rusttijden niet alleen behoren tot het domein van de arbeidsomstandigheden, maar ook tot de arbeidsverhoudingen, is kennis van de Arbeidstijdenwet alleen niet voldoende. Om dit onderwerp in zijn volle omvang te kunnen vatten, is ook kennis vereist van het CAO-recht, medezeggenschapsrecht, de individuele arbeidsovereenkomst, het ambtenarenrecht, het bestuursrecht en in het bijzonder de Algemene wet bestuursrecht, het strafrecht en dan niet alleen de Wet op de economische delicten, maar ook het commune strafrecht en niet te vergeten de Arbeidsomstandighedenwet. Al deze aspecten en wetten komen in deze uitgave in de reeks tekst en toelichting aan de orde. Tot slot nog het volgende. Waar wordt verwezen naar een artikel, wordt daarmee bedoeld een artikel van de Arbeidstijdenwet, tenzij anders is aangegeven. Daar waar wordt verwezen naar een artikel van de Arbeidstijdenwet, omvat deze verwijzing ook de toelichting bij dat artikel. Na het verschijnen van de vorige druk is de Arbeidstijdenwet een aantal keren gewijzigd. Verwerkt zijn de Verzamelwet SZW 2013 (Stb. 2013, 236), de Wet opheffing bedrijfslichamen (Stb. 2014, 571) en de Wet van 17 december 2014, houdende modernisering regelingen voor verlof en arbeidstijden (Stb. 2014, 565). Ook is het bedrag van de zogenoemde loongrens aangepast (Stcrt. 2016, 67089). De wijziging van het Arbeidstijdenbesluit het vervallen van paragraaf 5.26 (Stb. 2016, 515) is verwerkt. Dat geldt ook voor de wijziging van de Beleidsregels boeteoplegging Arbeidstijdenwet en Arbeidstijdenbesluit 2013 in verband met de wijziging van de Beleidsregel ontheffing verbod van kinderarbeid (Stcrt. 2016, 3263). De bijwerkdatum is 1 januari 2017. Zoetermeer/ s-gravenhage Harry van Drongelen Dick Korver