Colofon: Datum: september 2016 Notitie Rekenbeleid 2016-2017
Inhoud Inleiding... 2 Beoogde referentieniveaus voor rekenen... 3 Doelstelling... 3 Rekentoets en de overgangsnormen... 3 Rekentoets en de slaag/zak-regeling... 3 Rekenbeleid leerjaar 1 t/m 6... 4 Leerlingen die doubleren of zakken... 5 Leerlingen met dyscalculie en/of ernstige rekenproblemen... 5 Organisatie/coördinatie digitale toetsing... 5 Rekendocenten schooljaar 2015-2016... 6 Informatie naar ouders en leerlingen... 6 Facilitering... 6 Evaluatie... 6 1
Inleiding Het ministerie heeft wettelijk bepaald dat alle leerlingen in het voortgezet onderwijs een rekentoets moeten afleggen aan het einde van hun vo schoolloopbaan op niveau 2F (vmbo) of 3F (havo/vwo). De invoering van de rekentoets heeft zowel invloed op de inhoud als op de organisatie van het onderwijs en het examen op onze school. Met de invoering van de rekentoets is de noodzaak ontstaan om de leerlingen voor te bereiden op deze toets. Deze voorbereiding op de rekentoets is komen te liggen bij de sectie wiskunde en de docenten die het vak rekenen geven. Alle leerlingen in het voortgezet onderwijs maken de rekentoets als onderdeel van het eindexamen. Alleen voor leerlingen op het vwo telt het resultaat van de rekentoets vanaf schooljaar 2015-2016 mee. Voor vmbo en havo wordt het resultaat van de rekentoets wel vermeld op de cijferlijst, maar telt het voorlopig nog niet mee voor het behalen van een diploma. In schooljaar 2012-2013 heeft de school meegedaan met de pilot rekentoets, in 2014 en 2015 heeft de school het examen rekentoets afgenomen in vmbo, havo en vwo. Opgemerkt dient te worden dat dit stuk gebaseerd is op de regelgeving en toets inhoud van oktober 2015. / septembermededeling 2016. 2
Beoogde referentieniveaus voor rekenen Bij het opstellen van het rekenbeleid is de wet "Referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen" van 1 augustus 2010 richtinggevend. Het referentiekader vormt de basis voor (aanpassing van) lesmethoden, leermiddelen en toetsen/examens. Uitgangspunt is dat de eindtermen van de referentieniveaus moeten worden gehaald. Bij rekenen is sprake van drie fundamentele of basisniveaus (F-niveaus) binnen het referentiekader. Deze niveaus zijn gekoppeld aan de volgende momenten in de schoolloopbaan van elke leerling: niveau 1F: einde van de basisschool; niveau 2F: einde van het vmbo/mavo en einde mbo-2 en mbo-3; niveau 3F: einde van de vwo, havo, en einde mbo-4; Bij rekenen geldt niveau 3F vooralsnog ook voor het vwo als eindniveau. De referentieniveaus voor rekenen hebben betrekking op vier domeinen : getallen verhoudingen meten en meetkunde verbanden Naast fundamentele niveaus zijn er ook streefniveaus (S-niveaus) vastgesteld. Bij rekenen zal waarschijnlijk voor de vwo leerling 3S als eindniveau gaan gelden. Hierover moet nog een besluit genomen worden. Doelstelling Het doel van het rekenbeleid is richting en vorm te geven aan het rekenonderwijs op het d Oultremontcollege om de leerlingen optimaal voor te bereiden op de rekentoets, zodat alle leerlingen bij het verlaten van de school met succes het eindniveau 2F (mavo) of 3F (havo/vwo) behalen. Mavo-leerlingen worden gestimuleerd en in staat gesteld niveau 3F te halen. Indien zij opstromen naar havo, kunnen ze hiermee een vrijstelling behalen voor de rekentoets. Voor vmbo-bb leerlingen die het reguliere 2F niveau waarschijnlijk niet kunnen behalen is er een alternatief ontwikkeld: de rekentoets 2A. Vanaf het schooljaar 2015-2016 wordt deze toets als alternatief ingevoerd, uitsluitend voor bb-leerlingen. Rekentoets en de overgangsnormen Het vak rekenen is toegevoegd als nieuw vak in vmbo-2, vmbo-3, havo-3 en havo-4. In de genoemde leerjaren rapporteren we middels een vaardigheidsscore O/V/G op basis van de referentieniveaus en is ook een onderdeel geworden van de overgangsnormen. Bij de kwalificatie O is de leerling bespreek-leerling o.a. als signaalfunctie naar ouders. Dit schooljaar willen we bekijken of we rekenen in alle jaarlagen met een cijfer op het rapport kunnen krijgen. Rekentoets en de slaag/zak-regeling Alle leerlingen in het voortgezet onderwijs maken de rekentoets als onderdeel van het eindexamen. Alleen voor leerlingen op het vwo telt het resultaat van de rekentoets vanaf schooljaar 2015-2016 mee voor het behalen van het diploma. Voor vmbo en havo wordt het resultaat van de rekentoets wel vermeld op de cijferlijst, maar telt het voorlopig nog niet mee voor het behalen van een diploma. Vanaf schooljaar 2016-2017 behoort het vak rekenen tot de kernvakkenregeling. Vwo-leerlingen mogen voor Nederlands, Engels, wiskunde en de rekentoets één eindcijfer 5 halen. De rest moet minimaal een 6 zijn. 3
De leerlingen hebben in totaal 4 kansen om de rekentoets te halen: de eerste kans is in het voorexamenjaar (januari), de overige 3 kansen kunnen plaatsvinden in het voorexamenjaar(, maart en juni), en het examenjaar (januari, maart en juni). Van leerlingen die doubleren of zakken vervalt het behaalde cijfer voor de rekentoets. Rekenbeleid leerjaar 1 t/m 6 Leerjaar 1 t/m 3 In de wiskundelessen wordt aandacht besteed aan rekenen middels de wiskundemethode Getal en Ruimte. Bij ongeveer de helft van de hoofdstukken wordt in leerjaar 1 geen rekenmachine gebruikt. We zetten gestandaardiseerde toetsen (op dit moment CITO 0123) in om de voortgang van de leerlingen te volgen in klas 1 t/m 3. Leerjaar mavo-2, havo-3 en vwo-3 De leerlingen krijgen in de tweede helft van het leerjaar 1 lesuur rekenen per week, waarbij gebruik wordt gemaakt van de methode Got-it. Met deze digitale methode wordt er gedifferentieerd gewerkt onder leiding van een docent. Er wordt gestart met een digitale instaptoets. De leerlingen werken vervolgens zelfstandig dan wel verplicht in de les aan de domeinen die meer aandacht behoeven. De docent houdt de voortgang van de leerlingen bij. Leerlingen kunnen ook thuis werken met deze methode. In juni krijgen zij een oefenrekentoets. De uitslag zal voor mavo-2 en havo-3 vertaald worden naar een vaardigheidsscore O/V/G. Deze vaardigheidsscore komt in magister te staan en is een onderdeel van de overgangsnorm. Leerjaar mavo-3 en havo-4 De leerlingen krijgen de eerste helft van het leerjaar 1 lesuur rekenen per week, waarbij gebruik wordt gemaakt van de methode Got-it. Met deze digitale methode wordt er gedifferentieerd gewerkt onder leiding van een docent. Er wordt gestart met een digitale instaptoets. Leerlingen werken vervolgens zelfstandig dan wel verplicht in de les aan de domeinen die meer aandacht behoeven. De docent houdt de voortgang van de leerlingen bij. Leerlingen kunnen ook thuis werken met deze methode. In week 42 maken alle leerlingen een oefenrekentoets, de zogenaamde proef op de som. als oefening voor het examen Rekentoets in januari. Aan de hand daarvan bekijken we welke begeleiding de individuele leerling nodig heeft. De uitslag zal vertaald worden naar een cijfer. Deze vaardigheidsscore komt in Magister te staan. Leerlingen kunnen tot het examen in maart nog zelfstandig werken met de methode Got-It. In januari is het examen rekentoets. De uitslag van dit examen zal vertaald worden naar een punt. Het resultaat komt ook weer in Magister te staan. Leerlingen die bij het examen rekentoets een onvoldoende hebben gescoord kunnen zelfstandig werken met de methode Got-It. Leerlingen die ernstige uitval vertonen worden begeleid door de rekendocent / of de wiskunde docent. Zij krijgen in juni wederom een oefenrekentoets om zo hun vaardigheidsscore te verbeteren. Het cijfer van de rekentoets is een onderdeel van de overgangsnorm. Leerlingen kunnen in het examenjaar nog een of meer herkansingen doen om hun cijfer te verbeteren. Op dit moment is nog niet bekend of het cijfer in 2017-2018 onderdeel gaat uitmaken van de slaag/zak-regeling. Leerlingen van mavo-3 die de rekentoets op 2F niveau hebben gehaald, kunnen de rekentoets herkansen op 2F niveau of het examen maken op 3F niveau. Ze kunnen zelf beslissen welk cijfer en niveau op hun diploma komt te staan. 4
Leerjaar vwo-5 Zij krijgen geen rekenlessen. Zij kunnen zelfstandig oefenen met de beschikbare oefenrekentoetsen op internet. In week 42 maken deze leerlingen een oefenrekentoets, de zogenaamde proef op de som als oefening voor het examen rekentoets in januari. Leerlingen die bij het examen een voldoende hebben gescoord hebben hiermee de rekentoets gehaald. Zij kunnen altijd nog een herkansing maken om hun cijfer te verbeteren. Leerjaar vmbo-4, havo-5 en vwo-6 Voor vmbo-4 en havo-5 geldt dit schooljaar geen minimumeis en zijn dus alle leerlingen geslaagd met elk behaald cijfer. Het cijfer komt wel op de cijferlijst te staan. Voor vwo-6 geldt dat minimaal een 5 moeten worden gehaald om te kunnen slagen. Alle leerlingen van vwo-6 hebben afgelopen jaar voldaan aan deze eis. Alle leerlingen mogen dit schooljaar de rekentoets herkansen om een hoger cijfer te halen of op een hoger niveau (3F voor vmbo) de rekentoets te maken. Herkansen van de rekentoets Leerlingen die aangeven niet meer te willen herkansen worden uitgesloten van de herkansing van de rekentoets. Leerlingen die doubleren of zakken Voor leerlingen die doubleren in de voorexamenklas of zakken in de examenklas vervalt het eerder behaalde resultaat van de rekentoets. Leerlingen met dyscalculie en/of ernstige rekenproblemen Voor leerlingen met ernstige rekenproblemen, zoals dyscalculie, is er een aparte toets. Dit is de rekentoets 2ER (op referentieniveau 2F) en 3ER (op referentieniveau 3F) waarbij het mogelijk is gebruik te maken van hulpmiddelen (ingebouwde rekenmachine, eigen rekenmachine, standaardrekenkaart of aanvullende rekenaart). De rekentoets ER is niet makkelijker, maar wel beter te maken als een leerling ernstige problemen met rekenen heeft. De school mag zelf bepalen welke leerlingen ernstige rekenproblemen en/of dyscalculie hebben. Hiervoor zijn landelijke criteria opgesteld, waar de leerling aan moet voldoen, er is geen dyscalculieverklaring nodig om deze toets te kunnen maken. Wel is één van de voorwaarden voor deelname aan de ER toets dat er een beknopt leerling-dossier wordt samengesteld, en dat er een wederzijdse inspanning is geweest. Op het diploma zal zichtbaar zijn dat de leerling de ER toets heeft gedaan. Dit kan gevolgen hebben voor toelating op vervolgopleidingen. De leerling heeft het recht om na de rekentoets op ER niveau gedaan te hebben, te herkansen met de reguliere toets. Leerlingen hebben het recht na elke rekentoets het niveau te wijzigen. Organisatie/coördinatie digitale toetsing De organisatie en coördinatie van het afnemen van de digitale oefenrekentoetsen is in handen van de rekencoördinatoren en examensecretarissen met ondersteuning van ICT, de roostermaker, rekendocenten en surveillanten. 5
Rekendocenten schooljaar 2016-2017 Reken coördinatoren : M. Boudestein en J. Boelaars 2 mavo M. van Dijk (docent wiskunde) 3 mavo J. Boelaars (docent wiskunde) 4 mavo J. Boelaars (docent wiskunde) 4 havo M. Boudestein (docent wiskunde) 4 havo C. Verhoeven (docent wiskunde) De docenten wiskunde zijn verantwoordelijk voor voorbereiding op de rekentoets en de de analyse van de resultaten van de rekentoetsen van hun eigen leerlingen. Dit geldt dus ook voor de leerlingen in 5 en 6 vwo die geen rekenlessen op de lessentabel hebben staan. Uitzondering hierbij zijn de leerlingen in 4 en 5 havo zonder wiskunde in het pakket. De docent rekenen is hiervoor verantwoordelijk. Informatie naar ouders en leerlingen Aan het begin van het schooljaar worden de ouders en leerlingen voorzien van informatie rondom de rekenlessen en rekentoets (o.a. regelgeving). Dit gebeurt door de afdeling in samenwerking met de rekendocenten. Facilitering De schoolleiding initieert en faciliteert in ruimte voor lessen, scholing en middelen (Got-It). Evaluatie Na afloop van iedere toets Kunnen leerlingen zich inschrijven voor inzage van de toets, samen met de wiskunde docent maakt de leerling een foutenanalyse. In mei/juni 2017 vindt er met alle betrokkenen een evaluatie en indien nodig bijstelling van het rekenbeleid plaats door reken coördinatoren en betrokken directielid. 6
Aanvulling december 2016; voorstel van de sectie wiskunde betreffende aanvulling / verandering rekenbeleid Leerlingen mavo 2 en havo 3 maken in januari in got-it de instaptoets op 1F en 2F niveau. Leerlingen die uitvallen, onder.%. krijgen steunles, een got-it uur of beide. Alle leerlingen maken thuis gedurende de 2de helft van het schooljaar zelfstandig, voor elk domein een aantal toetsen in got-it. De docent wiskunde controleert of de toetsen ook gemaakt zijn en stuurt leerlingen aan. Gedurende dit schooljaar kunnen leerlingen gewisseld worden indien noodzakelijk, naar steunles of got-it of juist niet meer. Er zijn in schooljaar 2016 2017 voor de voorvoorexamenklassen 3 lesuren rekenen beschikbaar, 6 lesuren in de 2de helft van het jaar. 2 lesuren zullen worden gegeven aan leerlingen met behulp van got-it, 2 lesuren aan steunles aan deze klassen en 2 lesuren aan steunles voor de voorexamenklassen of examenklassen. Voorstel Organisatie Rekenen Schooljaar 2017 2018 Bij alle 1ste en 2de klassen hoort rekenen bij het vak wiskunde en bij de docent wiskunde. Leerlingen rekenen thuis met behulp van een boek/ digitale methode. Nakijken/ controleren geschiedt door leerlingen zelf. Iedere periode wordt een reken proefwerk afgenomen, cito 0, cito 1 en cito 2 worden ook afgenomen en geven een indicatie van de rekencapaciteiten. Leerlingen die uitvallen, op basis van cito, op basis van informatie basisschool, of op basis van resultaten in de rekentoetsen krijgen ondersteuning in algemene zin, of op het gebied waar ze in uitvallen. De steunlessen worden gegeven door docenten wiskunde / rekenen. Er zijn in schooljaar 2016 2017 voor de 1ste, 2de en 3de klassen 7 lesuren rekenen beschikbaar. In schooljaar 2017 2018 worden 3 lessen ingezet voor zwakkere leerlingen uit de 1ste klas, 2 lessen voor zwakkere leerlingen uit de 2de/ 3de klas en 2 lessen voor zeer zwakke leerlingen. Er zijn in schooljaar 2016 2017 voor de voorexamenklassen 3,5 lesuren rekenen beschikbaar, 7 lesuren in de 1ste helft van het jaar, die lessen zijn ingevuld met got-it uren voor mavo 3 en havo 4, de wijze waarop beviel de lesgevende docenten, Martin en John, niet. In schooljaar 2017 2018 maken alle leerlingen van de voorexamenklassen gedurende de eerste 4 maanden zelfstandig, voor elk domein, een aantal toetsen in got-it. De docent wiskunde controleert of de toetsen ook gemaakt zijn en stuurt leerlingen aan. In schooljaar 2017 2018 worden de eerste helft van het jaar, tot de rekentoetsen in januari 4 lessen ingezet voor zwakkere leerlingen uit de voorexamenklassen en examenklassen. Leerlingen die uitvallen bij cito 2 (mavo3) of cito 3 ( havo4/vwo5) en leerlingen die (diep) onvoldoende halen voor de oefenrekentoets in september worden per domein ingedeeld voor steunles, got-it uren of beide. Vanaf januari worden 2 lesuren voor rekensteunlessen ingezet voor de leerlingen die nog onvoldoende hebben gescoord en in maart (examenleerlingen, laatste kans, dringend en belangrijk) of in juni (voorexamenleerlingen 2de kans) herkansen. 1ste klas, 2 lessen voor zwakkere leerlingen die worden gehaald uit cito 0 en de rekentoetsen. 2de/ 3de klassen, 2 lessen voor zeer zwakke leerlingen die worden gehaald uit cito 1/2 en de rekentoetsen. Samenvattend: 2016-2017 2017-2018 (en verder) 1mavo got-it uitvallers: steunles rekenles bij wiskunde uitvallers: steunles 1havo niets uitvallers: steunles rekenles bij wiskunde uitvallers: steunles 1vwo niets uitvallers: steunles rekenles bij wiskunde uitvallers: steunles 2mavo got-it uitvallers: steunles rekenles bij wiskunde uitvallers: steunles 2havo niets uitvallers: steunles rekenles bij wiskunde uitvallers: steunles 2vwo niets uitvallers: steunles rekenles bij wiskunde uitvallers: steunles 3mavo got-it uitvallers: steunles got-it bij wiskunde uitvallers: got-it en/of steunles 3havo got-it uitvallers: steunles rekenles bij wiskunde uitvallers: steunles 3vwo niets uitvallers: niets rekenles bij wiskunde uitvallers: steunles 7
4mavo niets uitvallers: steunles evt got-t uitvallers: steunles 4havo got-it uitvallers: steunles got-it bij wiskunde uitvallers: got-it en/of steunles 4vwo niets uitvallers: niets niets uitvallers: niets 5havo niets uitvallers: steunles evt got-it uitvallers: steunles 5vwo niets uitvallers: steunles got-it bij wiskunde uitvallers: got-it en/of steunles 6vwo niets uitvallers: steunles evt got-it uitvallers: steunles 2016-2017 Beschikbare uren op jaarbasis: Steunles wiskunde/rekenen 0,5 mavo/havo 1 2 mavo2/havo3 3 mavo3/havo4 3,5 Worden ingezet voor: Steunles wiskunde/rekenen 0,5 door Lisanne voor uitvallers cito 0 mavo/havo 1 mavo2/havo3 2 x 1 door Sylvia aan de 1ste klassen mavo/havo 2 x 0,5 got-it mavo2/havo3, door John of Marianne 2 x 0,5 steunles mavo2/havo3, door John of Marianne 2 x 0,5 steunles (voor)examenklassen. door John of Marianne mavo3/havo4 3,5 door John en Martin 2017-2018 Beschikbare uren op jaarbasis: 9 (gelijk aan 2016-2017 ), worden ingezet voor: Steunles wiskunde 1 x 1 voor uitvallers cito 0, klas 1 Steunles rekenen 2 x 1 voor uitvallers cito 0 en uitvallers rekentoetsen, klas 1 Steunles rekenen 2 x 1 voor uitvallers cito 1,cito 2 en/of rekentoetsen klas 2 en 3 Got-it uur Steunles rekenen Steunles rekenen 3 x 0,5 voor de uitvallers voorexamenklassen (1ste helft van het jaar) 3 x 0,5 voor de ernstige uitvallers voorexamenklassen (1ste helft van het jaar) 2 x 0,5 voor uitvallers (voor)examenklassen (2de helft van het jaar) Klas 1, 2 en 3(havo/vwo) werken zelfstandig in een (digitale) rekenmethode, worden gecontroleerd door de docent wiskunde en maken elke periode een rekentoets. Voorexamenklassen mavo3, havo4 en vwo5 werken gedurende het 1ste half jaar zelfstandig in got-it, en maken elke periode een aantal toetsen in got-it. Gecontroleerd door de docent wiskunde. 8