Jongeren met een gedrags- en emotionele stoornis Druggebruik van hun kant bekeken Freya Vander Laenen FADO Utrecht 20/11/08 1
1. Achtergrond Klassieke drugpreventie en drugpreventieonderzoek Specifieke en/of kwetsbare groepen Niet werven of behouden Geen of zelfs negatief effect Jongeren in de jeugdhulpverlening - buiten het gewoon onderwijs - met een handicap Ernst en complexiteit van de problematiek Gescheiden van de samenleving Veelal in het buitengewoon onderwijs Moeizame overgang naar de volwassenheid ~ netwerk 2
Gebrek aan epidemiologisch - onderzoek GES ~ alcohol- en druggebruik veelheid risicofactoren + afwezigheid beschermende factoren Davis & Vander Stoep, 1997 Eens experimenteren verhoogd risico op (langdurig) problematisch gebruik als (jong)volwassenen sneller negatieve (schoolse, sociale, juridische en medische) gevolgen gebruik Morgan, 1993; Maag et al., 1994; Demers, French & Moore, 2000; Hollar & Moore, 2004 3
2. Het onderzoek Doel Welke doelstellingen en invulling drugpreventie door de jongeren zelf? Populatie 160 jongeren met GES Oost-Vlaamse internaten + OBC Vlaams Agentschap Maximale diversiteit geslacht, onderwijs, gebruik illegale drugs, leeftijd: 12-21 jaar Periode april 2005-april 2007 4
Opzet Kwalitatieve methoden Groepstechnieken (focus groepen, NGT, feedbacksessies) 4 fasen Jongeren = onderzoekssubject Een groep in de marge van de samenleving Standpunt jongeren = centraal 5
3. Resultaten 3.1. Inschatting alcohol- en druggebruik begeleiders onderzoeker Begeleiders: vragenlijst Onderzoeker: observatie gesprekken - Begeleiders 100% zekerheid: tabak Medicatie: iets minder dan ½ Meisjes: minder medicatie 6
Druggebruik 12-15 jaar (inschatting onderzoeker) Jongens Meisjes totaal Niet-gebruik 19 9 28 Cannabis 5 + 2 (regelm) / 7 Andere illegale 1 amfetamines / 1 Totaal 27 9 36 7
Druggebruik 16-21 jaar (inschatting onderzoeker) Jongens Meisjes Totaal Niet-gebruik 8 6 14 cannabis 4 2 7 regelmatig 10 5 + andere ill[*] 1+ ex andere 1 16 Ex-cannabis 4 / 4 Andere illegale 1 / 1 Regelmatig alcohol 2[**] Totaal 32 10 42 [*] heroïne [**] geen cannabis 8
Vergelijking schatting begeleiders onderzoeker - cannabis Cannabis 12-15 geslacht B OZ m 0 4? 7 v 0 3? 0 Tot. 0/37 7? 7/36 16-21 geslacht m 10 12? 19 v 1 3? 4 Tot. 11/44 15? 23/42 Vergelijking + mee in rekening brengen geen idee Goede schatting cannabis 9
Vergelijking schatting begeleiders onderzoeker andere illegale drugs Andere illegale 12-15 geslacht B OZ m 0 3? 1 Tot. v 0 1? 0 16-21 geslacht 0/37 4? 1/36 m 0 11? 6 v 0 1? 0 Tot. 11/44 12? 6/42 Vergelijking + mee in rekening brengen geen idee Overschatting andere illegale drugs? zwijgplicht naar OZer? 10
3.2. Van hun kant bekeken Wat zijn drugs? Continuüm: Alcohol sigaretten wiet - de rest Tabak, zeker alcohol en medicatie, is geen drug prevalentie Cannabis: aanvaarding ~ leeftijd en ervaring Wel duidelijk onderscheid cannabis en andere illegale drugs Andere illegale drugs: tegen de groepsnorm - omerta 11
Druggebruik = maatschappelijke realiteit Voor bijna alle jongeren Druggebruik komt voor (cf tabellen) vooral jongens & in oudste groepen cannabis: meest besproken & gebruikte illegale drug Jongeren kennen mensen die gebruiken ook ouders (fase 3: 10/78) Reactie op druggebruik Niet gebruikers: neutraal of niet reageren Gebruikers: overwegend neutraal soms stimuleren (jongens) Meestal groepsgebeuren 12
Redenen druggebruik Omgaan met of vluchten voor problemen (~ stress) = belangrijkste reden gebruik - (tijdelijke) oplossing probleem, in plaats van probleem Cannabis en (minder tabak en alcohol) = vorm medicatie, voor mensen met (lichamelijke) problemen en om te kalmeren (gebruikers en niet gebruikers) Ook Voor het plezier (gebruikers) verboden vrucht mode eigen keuze (gebruikers en niet gebruikers) Groepsdruk = reëel, stoerdoenerij 13
Gevolgen en effecten druggebruik Negatieve gevolgen: veel aandacht Druggebruik blijft niet zonder gevolgen ~ Reactie op gebruik door omgeving Niet gebruikers: vooral negatief Slecht voor lichamelijke en geestelijke gezondheid + duur Toch ook een groep: het kan zonder problemen Gebruikers: vooral positief Effecten middel (op langere termijn) (nog) niet zelf ervaren wel vrienden en familie Verslaving = pejoratieve term - willen niet gelabeld worden als verslaafde Vooral gebruikers - wel: problemen (met gebruik) 14
Vragen? Freya.vanderlaenen@ugent.be Meer lezen? Vander Laenen, F. (2008). Van hun kant bekeken. Jongeren met gedrags- en emotionele stoornissen over de reactie op druggebruik in hun instelling. TOKK, 33 Veel meer lezen? Vander Laenen, F. (2008). Drugpreventie voor kwetsbare groepen? Jongeren met een gedragsen emotionele stoornis aan het woord. Boom: Den Haag 15