Macro Weekly Puzzelstukjes vallen in elkaar Economisch Bureau Macro Research 17 juni 2013 Big Picture: De macrocijfers van afgelopen week bevestigen onze visie dat de grootste economieën aan het begin van een groeiversnelling staan. De financiële markten worden daarom heen en weer geslingerd tussen deze verbeterende vooruitzichten en de onzekerheid wanneer de monetaire stimulering wordt afgebouwd. Dit gaat waarschijnlijk tot vlagen van volatiliteit leiden, waarbij de komende achttien maanden de obligatierente geleidelijk oploopt en de markten voor risicovolle beleggingen zich uiteindelijk meer laten leiden door de economische vooruitzichten dan door monetaire verkrapping. Eurozone: De industriesector kende een sterk begin van het tweede kwartaal: de productie was 0,4% m-o-m hoger in april, na een stijging van 0,9% in maart. Wij zien dit als een signaal dat de eurozone afstevent op een bescheiden groei in het tweede halfjaar. VS: Wij verwachten dat Fed-voorzitter Ben Bernanke tijdens de persconferentie na afloop van de vergadering deze week zal proberen de verwachtingen omtrent een exit te temperen, maar deze niet helemaal de kop zal indrukken. Afbouw van de monetaire verruiming zal afhangen van de ontwikkelingvan de macrocijfers; maar op dit moment is het economisch herstel echter nog niet sterk genoeg. Bernanke zal vermoedelijk benadrukken dat de afbouw zeker geen automatisch proces wordt maar dat in iedere fase zal worden gekeken naar de vooruitzichten voor de werkloosheid en de inflatie. Azië: De verwachting dat de Fed haar obligatieaankopen mogelijk gaat afbouwen en tegenvallende Chinese cijfers leidden vorige week tot een sterke volatiliteit op de Aziatische valutamarkten. Wij verwachten dat het sentiment ten aanzien van opkomende markten in het algemeen zal verbeteren, gesteund door betere economische vooruitzichten. Ramingen hoofd- en financiële indicatoren BBP-groei (%) 2011 2012 2013e 2014e 3M interbank rente 07/06/2013 14/06/2013 +3M +12M 2013e 2014e Verenigde Staten 1.8 2.2 2.0 3.2 Verenigde Staten 0.28 0.27 0.3 0.3 0.3 0.5 Eurozone 1.5-0.5-0.5 1.3 Eurozone 0.20 0.21 0.2 0.2 0.2 0.4 Japan -0.5 1.9 1.9 2.1 Japan 0.23 0.23 0.2 0.2 0.2 0.2 Verenigd Koninkrijk 1.0 0.3 0.5 1.8 Verenigd Koninkrijk 0.51 0.51 0.6 0.6 0.6 0.6 China 9.3 7.8 7.5 8.0 Nederland 1.1-1.0-0.8 1.0 Wereld 3.9 2.9 3.1 4.0 Inflatie (%) 2011 2012 2013e 2014e 10j-rente 07/06/2013 14/06/2013 +3M +12M 2013e 2014e Verenigde Staten 3.1 2.1 1.5 1.8 VS Treasury 2.18 2.13 2.1 2.9 2.5 3.5 Eurozone 2.7 2.5 1.4 1.1 Duitse Bund 1.55 1.51 1.5 2.1 1.8 2.6 Japan -0.3 0.0-0.2 0.6 Euro swap rente 1.82 1.80 1.8 2.4 2.1 2.8 Verenigd Koninkrijk 4.5 2.8 2.7 2.0 Japans overheidspapier 0.83 0.80 0.6 0.8 0.7 0.9 China 5.4 2.7 3.0 3.9 VK gilts 2.07 2.06 2.0 2.7 2.3 3.2 Nederland 2.3 2.5 2.6 1.7 Wereld 4.9 4.0 3.7 3.6 Be leidsrente 14/06/2013 +3M 2013e 2014e Wisselkoersen 07/06/2013 14/06/2013 +3M +12M 2013e 2014e Federal Reserve 0.25 0.25 0.25 0.25 EUR/USD 1.32 1.33 1.25 1.15 1.20 1.10 ECB 0.50 0.50 0.50 0.50 USD/JPY 97.5 94.1 106 115 110 120 Bank of Japan 0.10 0.10 0.10 0.10 GBP/USD 1.55 1.57 1.49 1.40 1.45 1.38 Bank of England 0.50 0.50 0.50 0.50 EUR/GBP 0.85 0.85 0.84 0.82 0.83 0.80 People's Bank of China 6.00 6.00 6.00 6.00 USD/CNY 6.13 6.13 6.08 5.95 6.05 5.80, ABN AMRO Economisch Bureau.
2 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 The Big Picture Puzzelstukjes vallen in elkaar De macrocijfers die de grootste economieën de afgelopen week bekendmaakten, sluiten aan bij onze visie dat deze economieën aan het begin van een groeiversnelling staan. De financiële markten worden ondertussen heen en weer geslingerd tussen deze verbeterende vooruitzichten enerzijds en onzekerheid over wanneer en hoe snel de monetaire stimulering wordt afgebouwd anderzijds. Dit gaat waarschijnlijk tot vlagen van volatiliteit leiden. Per saldo rekenen wij de komende 18 maanden op een geleidelijke stijging van de obligatierente, waarbij de markten voor risicovolle beleggingen zich uiteindelijk toch meer laten leiden door de economische vooruitzichten dan door de onvermijdelijke monetaire verkrapping en hogere kredietkosten. Discussie over monetair beleid duurt voort De financiële markten hielden zich de afgelopen weken bezig met de vraag wanneer en hoe snel de Amerikaanse centrale bank (Fed) de monetaire stimulering gaat afbouwen. Daar ben ik vorige week al op ingegaan. Afgelopen donderdag verscheen hierover ook een artikel in The Wall Street Journal, dat de markten blijkbaar wat geruststelde. Hierin werd betoogd dat de Fed de verwachtingen omtrent renteverhogingen gaat temporiseren. Dat lijkt mij inderdaad waarschijnlijk. Sterker nog, dat voerde ik vorige week ook al aan. De Amerikaanse economie kan immers een scherpe en aanhoudende stijging van de kredietkosten niet aan. Voordat een dergelijke stijging veel schade kan aanrichten, zal de Fed proberen de kredietkosten te verlagen door de marktverwachtingen met betrekking tot door de Fed te nemen maatregelen te sturen. Ik denk dat die aanpak in grote lijnen ook gaat werken, op zijn minst voor een tijdje, zodat we ons kunnen opmaken voor een periode waarin de obligatierente per saldo geleidelijk oploopt, maar dit kan wel met de nodige volatiliteit gepaard gaan. Ook al kan de volatiliteit op diverse markten dus toenemen, toch verwacht ik dat de verbeterende vooruitzichten voor de Amerikaanse economie, in combinatie met nog steeds genereuze liquiditeitsomstandigheden, voor een omgeving zorgen waarin risicovolle beleggingscategorieën het per saldo goed doen. Dat neemt niet weg dat ik twee risico s bespeur. Allereerst kunnen beleggers op bepaalde markten wellicht niet zo goed omgaan met een oplopende volatiliteit en een proces in gang zetten dat mogelijk in een massale uittocht uitmondt. Ten tweede kan er een moment komen dat marktpartijen iets ergers gaan vrezen dan dat de Fed eerder dan beloofd gaat verkrappen: namelijk dat de Fed inmiddels achter de feiten aanloopt. Zolang die eerste vrees de overhand heeft, kan de Fed beleggers nog verbaal en wellicht met wat markt- Han de Jong, tel. 020 628 4201 maatregelen geruststellen. Het tweede angstgevoel valt voor de Fed echter veel moeilijker te sturen. Mocht de economische groei gedurende een langere periode versnellen tot boven het trendmatige niveau - niet ons basisscenario, maar ook niet onmogelijk - dan is een rente van 0% zeker te laag, zelfs als de inflatie op dat moment nog onder de 2% ligt. Ik kan moeilijk geloven dat de markt zich in zo n situatie laat geruststellen door een Fed die roept dat alles onder controle is. Het is waarschijnlijker dat de Fed zal trachten om iets op de feiten vooruit te lopen, met andere woorden, agressiever gaat verkrappen. De grote vraag luidt hoever we van het verwijderd zijn waarop de markten gaan vrezen dat de Fed achter de feiten aanloopt. Dat weet ik natuurlijk ook niet, maar ik denk wel dat het nog tijdje kan duren. Blijf dus het nieuws volgen. Goede cijfers In de belangrijkste economieën werden vorige week over het algemeen goede economische cijfers bekendgemaakt. Wij hebben al lange tijd betoogd dat de wereldeconomie zo ongeveer halverwege het jaar aan kracht gaat winnen en de komende 18 maanden onder aanvoering van de VS steeds meer groei zal laten zien. De diverse puzzelstukjes vallen nu mooi in elkaar. De economie van de eurozone lijkt op te schuiven van milde krimp naar stagnatie en bescheiden groei: de industriële productie is in april in de gehele eurozone met 0,4% m-o-m gegroeid. Dat lijkt wellicht niet spectaculair, maar die groei volgt wel op een toename van de productie met 0,9% m-o-m in maart. Het cijfer voor maart werd gesteund door het koude weer dat zorgde voor een toename van de energieproductie met 3,4%. Aangezien het weer in april iets beter was, werd er voor die maand een omslag voorzien met een industriële productie die per saldo zou stagneren. De energieproductie viel m-o-m echter slechts 1,5% terug, terwijl de productie van kapitaalgoederen met 2,7% m-o-m steeg, tegen +1,2% in maart en +0,7% in februari. Zoals te verwachten viel, toonde de uitsplitsing naar land vooral een sterke bijdrage van Duitsland (+1,2% m-o-m) en Frankrijk (+2,3%), terwijl Griekenland, Portugal, Spanje en Italië allemaal een daling van de productie rapporteerden. Het productiecijfer kan weliswaar volatiel zijn, maar het begint er nu toch op te lijken dat de groei van de productie in de eurozone aan het uitbodemen is. Jaar-op-jaar is de productie met slechts 0,6% gedaald, de kleinste krimp sinds november 2011. De Britse productiecijfers toonden een soortgelijk beeld.
3 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 Eurozone industriële productie % j-o-j 115 110 105 100 95 verwerkende industrie liet echter volgens de verwachtingen een lichte groei van 0,1% m-o-m zien. Dat cijfer was conform de teleurstellende uitkomst van de ISM-index in mei. De zwakke cijfers laten zien dat de economie momenteel een periode van krachteloze groei doormaakt, maar wij rekenen erop dat die binnenkort aanmerkelijk sterker wordt. VS: Vertrouwen onder kleine bedrijven (NFIB index) index 100 90 07 08 09 10 11 12 13 Bovendien zette de RICS-huizenprijsindex hier zijn opmars voort. (Deze index meet het verschil tussen het aantal taxateurs dat een daling van de huizenprijzen rapporteert en het aantal dat een stijging meldt.) Na een kleine winst in april, liet deze index in mei zelfs nog een iets grotere plus zien: de index bereikte in mei de hoogste stand in drie jaar tijd. 95 90 85 80 07 08 09 10 11 12 13 Amerikaanse consument kruipt langzaam uit zijn schulp De Amerikaanse detailhandelsverkopen waren in mei beter dan verwacht: na een bescheiden toename van 0,1% m-o-m in april volgde een groei van 0,6% in mei. De diverse subindices lieten allemaal een ontwikkeling zien die de verwachtingen evenaarde of zelfs nog iets overtrof. Ook het consumentenvertrouwen heeft zich de afgelopen maanden goed ontwikkeld, al lijkt de voorlopige index van de Universiteit van Michigan in juni weer iets te dalen. Volgens deze maatstaf is het vertrouwen afgenomen van 84,5 in april naar 82,7 in mei. Dat was echter nog steeds het op één na hoogste niveau sinds 2007. De meer vooruitblikkende verwachtingencomponent liep deze maand echter op. Gegeven het zwakkere sentiment op de aandelenmarkten in de afgelopen weken en het effect dat dit doorgaans heeft op het consumentenvertrouwen, lijkt de terugval van de index van de Universiteit van Michigan nog niet zo n slecht resultaat. Afgelopen week werd er bovendien een sterker dan verwachte toename van het vertrouwen onder kleine bedrijven bekendgemaakt. De NFIB-index steeg in mei van 92,1 naar 94,4. Het vertrouwen onder kleine bedrijven wordt in aanzienlijke mate door de consument bepaald. Het meicijfer lag op het hoogste niveau in één jaar tijd. Als deze index in juni weer toeneemt, dan zou die op het hoogste niveau sinds 2007 uitkomen. Voorts vielen de aanvragen voor een werkloosheidsuitkering afgelopen week terug tot het laagste niveau in vijf weken tijd, een teken dat de trend van geleidelijk verbeterende omstandigheden op de arbeidsmarkt standhoudt. De Amerikaanse industriële productie bleef in mei m-o-m stabiel, wat iets tegenviel. De productie in de Japanse cijfers nog steeds hoopvol De Japanse BBP-groei in het eerste kwartaal werd iets naar boven bijgesteld. De economie is volgens de herziene cijfers niet met 3,5%, maar met 4,1% op jaarbasis gegroeid. Japan consumentenvertrouwen en Eco Watchers Survey 65 55 45 35 25 15 07 08 09 10 11 12 13 Eco Watchers Survey - verwachting (l.a.) Consumentenvertrouwen (r.a.) Het consumentenvertrouwen trok in mei verder aan van 44,5 naar 45,7 en lag daarmee op het hoogste niveau sinds 2007. Het Eco Watcher-rapport liet in mei echter een daling zien, na een forse stijging sinds december toen na de verkiezingen een drastisch gewijzigde economische koers werd ingeslagen. De beleidsmakers zijn erin geslaagd om het vertrouwen aan te wakkeren, de yen te verzwakken en de aandelenmarkt op te drijven, maar nu is het moment aangebroken dat zij hun 50 45 40 35 30 25
4 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 aanvankelijke succes moeten gaan uitbouwen. Het plan luidt om de economie voldoende te stimuleren, zodat de begrotingsconsolidatie zonder al te veel pijn kan plaatsvinden. Het succes van dit plan is echter niet alleen afhankelijk van tijdelijke budgettaire oppeppers en een extreem agressief monetair beleid, de regering moet ook structurele hervormingen doorvoeren om de binnenlandse economie dynamischer te maken. De financiële markten zijn tot dusverre niet erg onder de indruk van wat de regering-abe op dit front heeft bereikt. Daar staat tegenover dat een correctie na een opmerkelijke rally op de aandelenmarkt en een sterke daling van de yen waarschijnlijk onontkoombaar was.
5 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 Eurozone Economie en euro Productiviteitswinst % j-o-j 2.5 1.5 0.5-0.5-1.5 ES PT GR EZ FR BE NL AT DE IT IR FI Groei BBP minus groei werkgelegenheid, 1e kwartaal 2013 Industriële productie en PMI verwerkende industrie % 3m-o-3m index 4 2 0-2 -4-6 -8-10 08 09 10 11 12 13 Tienjaars rente Duitsland en aandelenkoersen % index 1.8 1.6 1.4 1.2 Industriële productie (l.a.) Inkoopmanagersindex voor de industrie (r.a.) 1.0 Jul-12 Oct-12 Jan-13 Apr-13 Tienjaars rente op Duitse staatsobligaties (l.a.) Eurozone STOXX 50 index (rhs) 60 50 40 30 20 3,000 2,800 2,600 2,400 2,200 Economie I Aline Schuiling, tel 020 343 5606 Nick Kounis, tel 020 343 5616 Het banenverlies in de eurozone is versneld: de werkgelegenheid is afgenomen met -0,5% k-o-k in het eerste kwartaal van dit jaar (vierde kwartaal 2012: -0,3%). Wij denken dat de dalende trend in de werkgelegenheid gedurende de rest van het jaar aanhoudt om vervolgens in 2014 te stabiliseren. Op jaarbasis was de daling van de werkgelegenheid (-1,0%) bijna gelijk aan die van het BBP. Hieruit kan worden afgeleid dat de productiviteit in de eurozone min of meer stabiel is gebleven. Tussen de lidstaten onderling bestaan er echter grote verschillen. Zo steeg de productiviteit in het eerste kwartaal sterk in de perifere landen Spanje, Portugal en Griekenland maar daalde deze aanzienlijk in Italië, Duitsland, Ierland en Finland. De productiviteitsverbetering in de periferie maakt deel uit van het herbalanceringsproces binnen de eurozone en heeft ertoe bijgedragen dat deze landen weer aan concurrentiekracht hebben gewonnen. Economie II Na een stijging van 0,9% in maart trok de industriële productie in april verder aan (+0,4% m-o-m). Het driemaands voortschrijdend gemiddelde versnelde van 0,1% in maart naar 0,9% in april. De industriesector is het tweede kwartaal dus goed begonnen. Doordat de productie sterker is toegenomen dan op grond van indicatoren verwacht werd, kan een lichte terugval in mei/juni niet worden uitgesloten. De forse groei kan bovendien verband houden met een tijdelijke inhaalslag na de uitzonderlijk koude winter. Toch zien wij het als een signaal dat het ergste economische leed in de eurozone inmiddels is geleden en dat de groei in het tweede halfjaar gaat aantrekken. Duitsland heeft het duidelijk beter gedaan dan de rest van de eurozone (productie +1,2% j-o-j tegen -0,6% voor de hele eurozone in april). De meeste perifere landen blijven nog steeds achter maar de achterstand van Spanje, Griekenland en Portugal is in de afgelopen maanden wel aanzienlijk kleiner geworden. Italië is daarentegen verder achterop geraakt. Rente De tienjaars rente op Duitse staatsobligaties daalde vorige week. Hiermee werd de stijgende trend van de afgelopen weken doorbroken. De euroswaprentes gingen vorige week ook naar beneden. Tegelijkertijd hield de verkoop van perifere staatsobligaties onverminderd aan. De verwachting dat de Fed de komende maanden haar stimulerend beleid gaat afbouwen, was in het algemeen negatief voor staatsobligaties. Dit gold met name voor hoog-rendement obligaties die profiteerden van de zoektocht naar rendement toen de risicobereidheid nog groot was en de liquiditeit naar verwachting ruim zou blijven. Vorige week lijkt het verslechterende risicosentiment Bunds een steuntje in de rug te hebben gegeven, mede onder invloed van het veilige haven effect. Wij denken dat Duitse Bunds en de euroswaprentes ergens vanaf het vierde kwartaal weer oplopen. Door de lage inflatie, het zwakke economische herstel en het accommoderende monetaire beleid zal de stijging echter van bescheiden omvang zijn.
6 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 Georgette Boele (FX), tel: 020 629 7789 EUR/USD en het 2-jaars renteverschil 1.5 1.40 1.1 1.36 0.7 1.32 0.3-0.1 1.28-0.5 1.24-0.9 1.20 Jan 12 Apr 12 Jul 12 Oct 12 Jan 13 Apr 13 Ratio tweejaars rente Duitsland / VS (l.a.) EUR/USD (r.a.) GBP EUR/USD EUR/GBP 1.40 0.88 1.36 0.86 1.32 0.84 0.82 1.28 0.80 1.24 0.78 1.20 0.76 jan-12 apr-12 jul-12 okt-12 jan-13 apr-13 EUR/USD (l.a.) EUR/GBP (r.a.) USD/JPY USD/JPY 106 102 98 94 90 86 82 78 74 10 11 12 13 EUR/USD De door de Fed getemperde verwachtingen omtrent voortgaande monetaire verruiming hadden een wisselende uitwerking op de wereldwijde valutamarkten. Paradoxaal genoeg liep de EUR/USD op, maar tegenover de meeste andere valuta won de USD terrein. Hieruit blijkt gelijktijdige euro- en een dollarbeweging. De euro is een rentegevoelige munt en hogere rente gaf de euro een steun in de rug. Een renteverlaging is nu uitgeprijsd, na betere cijfers en een minder verruimingsgezinde toon van de ECB. Bovendien wordt sneller dan verwacht op het LTRO-programma afgelost, waardoor de ECB-balans aanzienlijk is gekrompen. Op een bepaald moment zal het terugbetalingstempo weer afzwakken. Deze steun voor de euro zal dus langzaam verdwijnen. Deze week is alle aandacht weer op de Amerikaanse centrale bank gericht. Een aankondiging door de Fed dat zij in december het opkoop-programma gaat afbouwen, kan het beleggerssentiment stuwen, zeker als de Amerikaanse cijfers ook nog eens meevallen. Wij rekenen eind juni nog steeds op een EUR/USD van 1,30. GBP We hebben onze prognose voor de Britse economie verhoogd gezien de verbeterde economische omstandigheden. Daarbij past een lichte appreciatie van het GBP tegenover de EUR. De Britse economische cijfers waren vorige week min of meer als verwacht. Het werkgelegenheidsrapport liet een gunstiger beeld zien, met een sterkere daling van het aantal uitkeringsaanvragen en een hoger weekloon. Dankzij een aantrekkend sentiment voor het VK kon het GBP de sterke EUR goed weerstaan. De EUR/GBP bewoog zich tussen 0,8470 en 0,8550. Deze week verschijnen de inflatiecijfers en de detailhandelsverkopen. Mocht de inflatie lager dan verwacht uitvallen, dan biedt dat steun aan het GBP omdat de vermeende ongunstige groei/inflatiemix daardoor verbetert. Hoger dan verwachte detailhandelsverkopen zouden aangeven dat de Britse economie aan kracht wint. Ook dat biedt steun aan het GBP. Al met al voorzien wij een bescheiden waardestijging voor het GBP. JPY Winstneming op omvangrijke JPY-shortposities stuwden de JPY vorige week verder op. De markt was teleurgesteld dat de Japanse centrale bank (BoJ) niets deed aan de recente volatiliteit op de binnenlandse obligatiemarkt en de sterke JPY. Uit cijfers van het ministerie van Financiën bleek dat Japanse beleggers nog steeds buitenlandse beleggingen verkopen. Dit alles bood opnieuw steun aan de JPY. De notulen van de BoJ-vergadering brachten goed nieuws: de bestuursleden rekenen de komende maanden op een verder aantrekkende export- en investeringsactiviteit bij een oplopende inflatie. Wij verwachten dat de BoJ wel iets gaat doen aan de recente volatiliteit op de obligatiemarkten: het renterisico voor financiële instellingen is hierdoor immers toegenomen en dat kan tot verkopen van Japanse staatsobligaties leiden. Afdekking van het risico van een nog sterkere JPY is duurder geworden, maar wij verwachten dat het MoF en de BoJ in actie komen als USD/JPY richting 93 gaat (sterkere JPY). We handhaven onze eindejaarsprognose van 110 voor de USD/JPY, nu oplopende obligatierentes in de VS de USD ondersteunen.
7 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 VS Peter de Bruin, tel 020 343 5619 Kerndetailhandelsverkopen % m-o-m 1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0.0-0.2-0.4 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Economie I De detailhandelsomzet steeg in mei met 0,6%, na een stijging van 0,1% in april. Dit alles wijst erop dat de Amerikaanse consument weinig last heeft van de belastingverhoging van begin dit jaar dankzij het positieve effect dat de stijging van de huizenprijzen en aandelenkoersen heeft gehad op het vermogen van gezinnen en door het verdere herstel van de arbeidsmarkt. De aanvragen van werkloosheidsuitkeringen daalden in de week t/m 8 juni met 12.000 naar 334.000, waarmee de dalende trend aanhield. Wel is de ontwikkeling van de handelsomzet in de afgelopen maanden iets afgezwakt, wat in lijn ligt met onze visie dat de consumptiegroei in het tweede kwartaal iets lager zal zijn dan in het eerste kwartaal. Verder daalde de index voor het consumentensentiment van de Universiteit van Michigan in juni van 84,5 naar 82,7. Dit wijst op een lichte correctie na de forse toename van vorige maand. Wij denken echter dat een verder herstel van de huizen- en arbeidsmarkt zal bijdragen aan een groeiend vertrouwen in de rest van het jaar. NFIB Small Business Optimism Index index 110 105 100 95 90 85 80 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Activa Fed USD mld 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 0 08 09 10 11 12 13 Economie II Het feit dat de consumptie goed op peil blijft ondanks de belastingverhogingen verklaart waarschijnlijk mede de stijging van de NFIB Small Business Optimism Index, die het vertrouwen van kleine bedrijven meet, van 92,1 naar 94,4 in mei, de hoogste stand in 12 maanden. Kleine bedrijven nemen relatief gezien het meeste personeel aan. De verbetering is dan ook een goed voorteken voor een herstel van de arbeidsmarkt later dit jaar. Minder positief is de productie van de verwerkende industrie in mei met slechts 0,1% steeg, na een daling van 0,4% in april en 0,3% in maart. Hierdoor daalde de 3m-o-3m groei in mei naar -0,1%, tegen 0,5% in april, waarmee de neerwaartse trend werd voortgezet. Dit sterkt ons in onze visie dat de economie in het tweede kwartaal iets vertraagd is ten opzichte van het eerste kwartaal. Toch verwachten wij in de komende kwartalen een groeiversnelling doordat de budgettaire tegenwind afneemt en het cyclische momentum toeneemt. Fed De meeste aandacht deze week zal uitgaan naar de persconferentie na afloop van de Fed-vergadering. Wij verwachten dat voorzitter Bernanke zal benadrukken dat een afbouw van de kwantitatieve verruiming afhangt van de ontwikkeling van de economie, maar dat deze nog niet sterk genoeg is voor een directe vermindering. Voorts zal hij waarschijnlijk benadrukken dat vermindering van de Fed haar aankoopprogramma s niet automatisch impliceert dat deze meteen volledig gestopt worden, of direct gevolgd zullen worden met renteverhogingen. Integendeel, Bernanke zal benadrukken dat elke nieuwe stap zal afhangen van de vooruitzichten van de werkloosheid en de inflatie. Wij denken nog steeds dat de Fed pas in december een afbouw zal aankondigen (hoewel niet volledig kan worden uitgesloten dat dit al in september gebeurt), gevolgd door een verdere vermindering in maart, en dat de aankoopprogramma s niet voor medio volgend jaar volledig beëindigd worden.
8 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 10-jaars rente en Vix volatiliteitsindex % index 4 50 40 3 30 2 20 1 10 jan-10 jul-10 jan-11 jul-11 jan-12 jul-12 jan-13 tienjaars rente staatspapier (l.a.) Vix volatiliteitsindex (r.a.) Rente Aan het begin van vorige de week liep de rente nog op doordat S&P de outlook voor de rating voor de VS verhoogde en de Japanse centrale bank afzag van extra stimulerings-maatregelen. Dit versterkte de verwachting bij beleggers dat vermindering van de kwantitatieve verruiming door de Fed in aantocht is. In de tweede helft van de week sloeg de stemming echter om. Een artikel in de Wall Street Journal waarin werd gesteld dat een vermindering van de obligatieaankopen door de Fed niet zou betekenen dat de Fed het kwantitatieve verruimingsprogramma direct gaat stopzetten of de rente gaat verhogen, had namelijk een kalmerend effect op beleggers. De lange rente daalde hierdoor naar 2,13%, 5bp minder dan aan het eind van de vorige week. Hoewel de intentie van de Fed om de kwantitatieve verruimingsprogramma's later dit jaar te verminderen, nu grotendeels in de koersen is ingeprijsd, kan de lange rente in de tweede helft van het jaar verder oplopen als het economische herstel aan kracht wint. Wij gaan daarom uit van een 10-jaars rente van 2,5% aan het eind van het jaar.
9 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 Azië India: index groothandelsprijzen % j-o-j 25 20 15 10 5 0-5 mrt-09 mei-10 jul-11 sep-12 groothandelsprijzen voedselprijzen Asia dollar index niveau 125 120 115 110 105 100 07 08 09 10 11 12 13 USD/JPY 106 102 98 94 90 86 82 78 74 10 11 12 13 India Maritza Cabezas, tel 020 343 5618 Roy Wellington Teo (FX), tel. +65 65 978 616 In de afgelopen dagen waren de financiële markten in Azië nerveus. De BBP-groei in het eerste kwartaal was in de meeste landen iets lager dan verwacht en bovendien is er een toenemende verwachting dat de Fed haar aankoopprogramma mogelijk gaat vertragen. Daarnaast is de inflatiedruk in de regio afgenomen. In India is de groothandelsinflatie in mei voor de zesde maand op rij gedaald, van 4,9% in april naar 4,7% in mei, zodat er ruimte is voor verdere monetaire verruiming. De Indiase centrale bank heeft de rente dit jaar al drie keer verlaagd. De Indiase roepie heeft de afgelopen dagen verder terrein moeten prijsgeven; dit kan een belemmering zijn voor de autoriteiten omdat hierdoor de geïmporteerde inflatie kan toenemen. De Indiase autoriteiten kwamen snel in actie en kondigden een uitbreiding aan van de maatregelen om investeringen te steunen. De centrale bank besloot vandaag echter de rente ongewijzigd te laten en gaf aan dat de groei versterkt moet worden door meer investeringen. Azië FX De volatiliteit op de financiële markten ging niet ongemerkt aan de Aziatische valuta s voorbij. De Indonesische roepia (IDR) was de uitblinker met een winst van 2% nadat de centrale bank van Indonesië, om de IDR te verdedigen, op de valutamarkt had geïntervenieerd en de rente had verhoogd. De Indiase centrale bank verdedigde de Indiase roepie (INR) toen die naar 59 tegenover de USD verzwakte. Wij denken dat het sentiment de komende maanden verbetert zodra de Amerikaanse cijfers gaan aantrekken. Dat zal tot herstel voor Aziatische valuta s tegenover de USD leiden. Zodra de markten in de tweede helft van 2014 op renteverhogingen door de Fed in 2015 gaan anticiperen, kunnen Aziatische valuta s weer onder druk komen. Wij verwachten nog steeds dat de Chinese yuan (CNY) het beter zal doen dan andere Aziatische valuta s: niet alleen omdat de CNY minder last heeft van een stijgende rente in de VS en een zwakke yen, maar ook vanwege de aantrekkelijke waardering en de internationalisatieplannen van China in het komende jaar. Japan FX De markt was teleurgesteld dat de Japanse centrale bank (BoJ) niets deed aan de recente volatiliteit op de binnenlandse obligatiemarkt en de sterke JPY. Uit cijfers van het ministerie van Financiën bleek dat Japanse beleggers nog steeds buitenlandse beleggingen verkopen. Dit alles bood opnieuw steun aan de JPY. De notulen van de BoJ-vergadering brachten goed nieuws: de bestuursleden rekenen de komende maanden op een verder aantrekkende export- en investeringsactiviteit bij een oplopende inflatie. Wij verwachten dat de BoJ wel iets gaat doen aan de recente volatiliteit op de obligatiemarkten: het renterisico voor financiële instellingen is hierdoor immers toegenomen en dat kan tot verkopen van Japanse staatsobligaties leiden. Afdekking van het risico van een nog sterkere JPY is duurder geworden, maar wij verwachten dat het MoF en de BoJ in actie komen als USD/JPY richting 93 gaat (sterkere JPY). We handhaven onze eindejaarsprognose van 110 voor de USD/JPY, nu oplopende obligatierentes in de VS de USD ondersteunen.
10 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 WEKELIJKSE KALENDER ECONOMISCHE CIJFERS Dag Datum Tijd Land Markt indicator Periode Laatste cijfer ABN AMRO Verwachting consensus maandag 17-Jun-13 00:00:00 Nw Zeeland Consumentenvertrouwen - index 2e kwartaal 110.8 maandag 17-Jun-13 00:30:00 Nw Zeeland PMI dienstensector - index Mei 56.1 maandag 17-Jun-13 02:30:00 Singapore Export van niet-olie binnenl. producten - % j-o-j Mei -1.0-1.4 maandag 17-Jun-13 07:30:00 India Herfinancieringsrente - % Jun 17 7.25 7.15 maandag 17-Jun-13 11:00:00 Eurozone Handelsbalans met landen buiten EU27 - EUR mrd Apr maandag 17-Jun-13 14:30:00 VS New York PMI (Empire State) - prod.vertrouwen - index Jun -1.4 0.0 0.1 maandag 17-Jun-13 16:00:00 VS Vertrouwensindexhuizenbouwers - index Jun 44.0 45.0 45.0 maandag 17-Jun-13 23:00:00 Zuid-Korea Producentenprijzen - % j-o-j Mei -2.8 dinsdag 18-Jun-13 06:30:00 Japan Industriële productie - % m-o-m Apr - definitief 1.7 dinsdag 18-Jun-13 10:30:00 VK Inflatie - geharmoniseerd - % j-o-j Mei 2.4 2.6 2.6 dinsdag 18-Jun-13 10:30:00 Hongkong Werkloosheid - % Mei 3.5 dinsdag 18-Jun-13 11:00:00 Duitsland ZEW index(verwachting econ. groei) Jun 36.4 40.0 37.6 dinsdag 18-Jun-13 13:59:00 Rusland Industriële productie - % j-o-j Mei 2.3 0.6 dinsdag 18-Jun-13 14:30:00 VS In aanbouw genomen woningen - % m-o-m Mei -16.5 10.0 11.7 dinsdag 18-Jun-13 14:30:00 VS Kerninflatie - % m-o-m Mei 0.1 0.2 0.2 dinsdag 18-Jun-13 14:30:00 VS Kerninflatie - % j-o-j Mei 1.7 1.7 1.7 dinsdag 18-Jun-13 14:30:00 VS Inflatie - % m-o-m Mei -0.4 0.2 0.2 dinsdag 18-Jun-13 14:30:00 VS Inflatie - % j-o-j Mei 1.1 1.5 1.4 woensdag 19-Jun-13 01:50:00 Japan Uitvoer - % j-o-j Mei 3.8 6.3 woensdag 19-Jun-13 09:30:00 Zweden Werkloosheid - % Mei 8.7 8.8 woensdag 19-Jun-13 10:00:00 Zuid-Afrika Inflatie - % j-o-j Mei 5.9 5.9 woensdag 19-Jun-13 13:59:00 Rusland Detailhandelsverkopen - % j-o-j Mei 4.1 3.6 woensdag 19-Jun-13 13:59:00 Rusland Werkloosheid - % Mei 5.6 5.4 woensdag 19-Jun-13 20:00:00 VS Beleidsrente - % Jun 19 0.25 0.25 0.25 donderdag 20-Jun-13 03:45:00 China PMI verwerkende industrie - index (HSBC) - voorlopig Jun 49.6 50.4 donderdag 20-Jun-13 08:00:00 Zwitserland Handelsbalans - CHF mrd Mei 1.7 2.4 donderdag 20-Jun-13 09:30:00 Zwitserland Beleidsrente - % Jun 20 0.0 0.0 0.0 donderdag 20-Jun-13 09:30:00 Nederland Consumentenvertrouwen - index Jun -32.0 donderdag 20-Jun-13 09:30:00 Nederland Werkloosheid - % Mei 8.2 8.3 donderdag 20-Jun-13 10:00:00 Eurozone Samengestelde PMI - index Jun - flash 47.7 49.0 48.1 donderdag 20-Jun-13 10:00:00 Eurozone PMI verwerkende industrie - index Jun - flash 48.3 49.5 48.6 donderdag 20-Jun-13 10:00:00 Eurozone PMI dienstensector - index Jun - flash 47.2 48.5 47.6 donderdag 20-Jun-13 10:00:00 Noorwegen Beleidsrente - % Jun 20 1.5 1.5 1.5 donderdag 20-Jun-13 10:30:00 VK Detailshandelsverkopen incl autobrandstof - % m-o-m Mei -1.3 1.5 0.8 donderdag 20-Jun-13 12:00:00 VK CBI industriële orders - balans (%) Jun -20.0-10.0-14.0 donderdag 20-Jun-13 14:30:00 VS Wekelijkse werkloosheidsaanvragen - duizenden Jun 15 334.0 342.2 donderdag 20-Jun-13 14:58:00 VS Markit - PMI verwerkende industrie - prognose Jun 52.3 52.5 donderdag 20-Jun-13 15:00:00 Mexico Detailhandelsverkopen - % j-o-j Apr -2.4 2.1 donderdag 20-Jun-13 16:00:00 Eurozone Consumentenvertrouwen - index Jun - flash -21.9-21.0-21.4 donderdag 20-Jun-13 16:00:00 VS Philly Fed PMI - producentenvertrouwen - index Jun -5.2 0.0-1.3 donderdag 20-Jun-13 16:00:00 VS Verkochte bestaande huizen - % m-o-m Mei 1 1 1 vrijdag 21-Jun-13 10:30:00 VK Netto overheidsleningen - GBP mln Mei vrijdag 21-Jun-13 14:30:00 Canada Kerninflatie - % j-o-j Mei 1.1 1.2 vrijdag 21-Jun-13 14:30:00 Canada Inflatie - % j-o-j Mei 0.4 0.9 vrijdag 21-Jun-13 14:30:00 Canada Detailhandelsverkopen - % m-o-m Apr 0.0 0.2, Reuters, ABN Amro Economisch Bureau Blijf altijd op de hoogte van onze visie op de economie en sectoren en download nu de Market Insights app via abnamro.nl/marketinsights of direct in de App Store. Lees meer van het Economisch Bureau op: abnamro.nl/economischbureau Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie indit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product met inachtneming van alle mogelijke risico s past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden
11 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 Verklaring gebruikte termen en afkortingen/ land- en muntcodes BBP BoE BoJ bruto binnenlands product Bank of England (centrale bank) Bank of Japan (centrale bank) m-o-m MBS maand op maand vergeleken met voorgaande maand hypotheekgerelateerde producten (Mortgage Backed Securities) BRIC CPI DBI EC Brazilië, Rusland, India en China consumentenprijsindex Directe buitenlandse investeringen Europese Commissie OECD OESO OMT-programma Organisation for Economic Cooperation and Development Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling opkoopprogramma van staatsobligaties door de ECB EFSF European Financial Stability Facility EONIA Euro OverNight Index Average eendaagse rente in de eurozone EU Europese Unie Euribor Euro InterBank Offered Rate interbancaire rente ECB Fed Fiscal cliff (VS) FOMC Europese Centrale Bank Federal Reserve (centrale bank VS) Automatisch ingaande belastingverhogingen en uitgavenreducties, die oorspronkelijk per 1 januari 2013 gepland stonden Beleidscomité van de Federal Reserve (Federal Open Market Committee) Funding for lending (VK) programma waaronder banken goedkope financiering krijgen van de centrale bank mits ze die doorgeven in de vorm van leningen aan de private sector HICP Ifo IMF j-o-j Kerninflatie k-o-k harmonised index of consumer prices geharmoniseerde consumentenprijsindex Institut für Wirtschaftsforschung Internationaal Monetair Fonds jaar op jaar - vergeleken met overeenkomstige periode een jaar eerder inflatie exclusief voedsel- en energieproducten kwartaal op kwartaal vergeleken met voorgaande kwartaal OPEC PBoC pep Organisatie van Olieproducerende en Exporterende Landen People s Bank of China (centrale bank) per eenheid product Perifere landen (periferie) Griekenland, Portugal, Spanje, Italië (en soms ook Ierland) PMI Purchasing Managers Index inkoopmanagersindex PPI r.a. Refi-rente Repo Reverse repo producentenprijsindex rechteras herfinancieringsrente belangrijkste beleidsrente van de ECB Transactie waarbij een bank vermogenstitels koopt met de verplichting deze terug te verkopen aan de verkoper tegen een vooraf vastgestelde prijs zie repo, maar dan bezien vanuit het perspectief van de verkoper saar seasonal adjusted annual rate = geannualiseerd en gecorrigeerd voor seizoensinvloeden Treasuries Vix-index WPI ytd Amerikaanse staatsobligaties index die de volatiliteit op financiële markten meet Wholesale Price Index (groothandelsprijsindex) year to date ontwikkeling van begin van het jaar tot heden k-o-k, op jaarbasis l.a. LTRO mld geannualiseerd linkeras driejarige lening van de ECB aan het bankwezen miljard
12 Macro Weekly - Puzzelstukjes vallen in elkaar - 17 juni 2013 Land Landcode Muntcode Japan JP JPY China CN CNY Hongkong HK HKD India IN INR Indonesië ID IDR Zuid-Korea KR KRW Malaisië MY MYR Pakistan PK PKR Philipijnen PH PHP Singapore SG SGD Taiwan, Province of China TW TWD Thailand TH THB Australië AU AUD Nieuw-Zeeland NZ NZD Bulgarije BG BGN Hongarije HU HUF Kroatië HR HRK Kazachstan KZ KZT Letland LV LVL Litouwen LT LTL Moldavië MD MDL Oekraïne UA UAH Oezbekistan UZ UZS Polen PL PLN Roemenië RO RON Rusland RU RUB Servië RS RSD Tsjechië CZ CZK Turkije TR TRY Nederland NL EUR Oostenrijk AT EUR Portugal PT EUR Slovenië SI EUR Slowakije SK EUR Spanje ES EUR Denemarken DK DKK IJsland IS ISK Noorwegen NO NOK Verenigd Koninkrijk GB GBP Zweden SE SEK Zwitserland CH CHF Zuid-Afrika ZA ZAR Canada CA CAD Verenigde Staten US USD Argentinië AR ARS Brazilië BR BRL Colombia CO COP Chili CL CLP Ecuador EC USD Mexico MX MXN Paraguay PY PYG Peru PE PEN Uruguay UY UYU Venezuela VE VEF Eurozone EZ België BE EUR Cyprus CY EUR Duitsland DE EUR Estland EE EUR Finland FI EUR Frankrijk FR EUR Griekenland GR EUR Ierland IE EUR Italië IT EUR Luxemburg LU EUR Malta MT EUR