Naar slimmere tuinbouwclusters Greenport Arnhem-Nijmegen Patrick Zwaan, sectormanager Tuinbouw 6 september 2016
Opkomst slimme F&A clusters rondom steden kans voor NL glastuinbouw Transformatie retail Jaarrond vraag Interesse investeerders Duurzaamheid 365 Technologie Vraag naar lokaal product Kwaliteitsvraag Noodzaak duurzaamheid Bevolkingsgroei Urbanisatie 2 Beschikbaarheid grondstoffen
2% van het wereldwijde kasareaal staat in Nederland Wereldwijde kasgroenteproductie (in ha) 4,100 4,830 5,000 10,000 25,000 70,000 36,000 17,000 55,000 81,000 47,000 Vegetables Floriculture Greenhouses 400,000 ha 100,000 ha Tunnels (not permanent) Glasshouses Soilless production Ca. 1 mln ha 50.000 ha Ca. 100.000 ha Sources: Rabobank, Cuesta Roble Greenhouse Consultants, various national statistics 3
ha Areaal daalt inmiddels Total area greenhouse horticulture in the Netherlands 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Floriculture Vegetables Other Source: CBS, 2016. 4
Schaalvergroting gaat door, wel langzamer Average size Dutch vegetables greenhouses (ha) 6 2004 2009 2014 5 4 3 2 1 0 Total Cucumber Pepper Tomato Source: CBS, 2015.
Tot 2009 is er sterk geïnvesteerd in technologie en verduurzaming (kostenverlaging / efficiency)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Investeringen hebben geleid tot hoge productiviteit en verduurzaming van productie Development in energy-efficiency in Dutch greenhouse production (index, 1995=100) 90 Water use per kg tomato produced 70 80 60 70 50 60 50 40 40 30 30 20 20 10 10 0 0 Open field Spain Unheated plastic Spain Climated controlled glasshouse NL Closed glasshouse NL Source: LEI-Wageningen-UR, 2015.
Rentabiliteit NL tuinbouw onder druk, maar internationaal volop investeringen in glastuinbouw Prijsvorming producten grootste invloed op volatiliteit rendementen Volatiliteit groot en neemt toe Grote bedrijven gemiddeld geen beter rendement dan kleine Winnaars van vandaag zijn niet de winnaars van morgen 8
Forse groei in investeringen F&A technologie Investeringen in F&A startups Behalve in startups wordt er ook door bestaande F&A bedrijven geïnvesteerd in: 1. Primaire productie 2. Verwerking 3. Handel, logistiek, verpakkingen Source: AgFunder, Rabobank, 2015 9
Er is een boost in bedekte teeltsystemen wereldwijd Toename in bedekte teelt wereldwijd Bedekte teelt in ha Groente Sierteelt Kassen 400.000 100.000 Low-tech kassen + 5% p.j. Waarvan glas 50.000 Waarvan uit de grond 100.000 High-tech kassen + 1o% p.j. Tunnels (tijdelijk) Ca. 1 miljoen Vertical farms + 15% p.j. Bronnen: Rabobank, 2015. 10
Het schap van de toekomst? Source: Rabobank, 2015 11
Het huidige supermarktlandschap wordt flink opgeschud 12
Er is een retailoorlog gaande Grocery channel penetration forecast top-7 retail markets Western Europe Note: countries include Belgium, France, Germany, Italy, Netherlands, Spain, UK. Leakage to foodservice channel is not included. This is an extra burden for traditional supermarkets Source: Rabobank, based on IBM, 2014. 13
Traditionele retail staat aan de vooravond van grote veranderingen Trend in EBIT-marges van West-Europese supermarktketens, 2006-14 Omzet bloemenspeciaalzaken in Nederland (EUR mln) 890 880 870 860 850 840 830 820 810 800 2012 2013 2014 Opmerking: linker grafiek bevat data van Ahold, Carrefour, Colruyt, Delhaize, Kesko Grocery, Mercadona, Morrisons, Sainsbury s, Tesco. Bronnen: jaarverslagen, Bloomberg, Amadeus, Rabobank, 2015. 14
Online retail is een game changer voor de gehele keten Impact van online boodschappen doen op de keten Meer retailer controle Andere marketing In 2030 ca. 25% van de supermarkt- boodschappen online Ander schap Complexiteit: consistentie, verpakking, rijpheid Ketenverkorting Meer concurrentie
Grote internationale partijen krijgen macht over scherm en data 16
Grotere tegenstellingen in de retail Fair share van food retailers in bloemenverkoop Aldi Waitrose Morrison s Tesco Sainsbury s Asda Co-op 0 50 100 150 200 Source: Rabobank analysis based on EPOS and KANTAR, 12 w\e 13th October, 2014
Er zijn kansen: consumenten betalen voor gezondheid, gemak, genieten en goed geproduceerd 18
EUR miljard Aankopen eerder anders, dan meer (in hoeveelheid) Totaal sierteeltbestedingen in Duitsland 10 9 Snijbloemen Kamerplanten Tuinplanten Overig 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Bronnen: AMI, 2015 and U.S. Bureau of Economic Analysis, 2015 19
% Consumptie van groente stagneert ook qua volume Gemiddelde jaarlijkse groei consumptievolumes verse groente (%) 5 4 3 2 1 0-1 -2 CAGR 2010-15 CAGR2015-20 Forecast Source: Euromonitor, 2016. 20
Consumentenvoorkeur schuift van volume naar waarde Premium Hoogwaardig Gemak Gezond snacken Lokaal Verantwoord 21
Tuinbouwbedrijven krijgen meer te maken met maatschappelijke eisen Wat doen we met afval? Wie bezit mijn gegevens? Is GMO wel veilig? Zijn deze planten duurzaam? 22
De sierteeltsector staat nog aan het begin van verduurzaming 23
Toename lokale teelt een factor om rekening mee te houden Areaaluitbreiding Duitse sierteelt (groei ten opzicht van voorgaande jaar) % j-o-j 8 6 4 2 0-2 -4-6 -8-10 -12 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Snijbloemen glas Snijbloemen open teelt Bloeiende kamerplanten Perkplanten Bron: AMI, 2015. 24
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015* Areaal in Nederland (ha) Teelt in Nederland is een belangrijke pijler voor het tuinbouwcluster Anders dan bij snijbloemen is er wel een verschuiving maar geen daling in teelt van potplanten geweest in Nederland 1000 4000 900 3500 800 3000 700 2500 600 2000 500 1500 400 1000 300 200 100 500 0 0 Anthurium Chrysanten Fresia's Gerbera's Lelies Orchideeën Bron: CBS, 2015 Groene planten Bloeiende planten Rozen Overig 25
Index (2000=100) Aanpassingen in glasgroenteproductie ook nodig Productie van glasgroenten in Nederland versus consumptie van verse groenten in de EU (index) 140 135 130 125 120 115 110 105 100 95 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Consumptie Productie Bron: Rabobank FAR op basisvan Euromonitor, 2016 en CBS, 2016. 26
Sector gaat grotendeels toe naar andere ketenmodellen De keten van vandaag Breeding Primary production Collection, bouquet production, trade, distribution Retail Consumption Toekomstige keten Consumer Breeding Retail Product flow Primary production
Toegevoegde waarde dedicated supply chains Verlagen van risico s Risico s verlagen ten aanzien volatiteit in de markt Beter kunnen inspelen op externe schokkken/events Verhogen van de productivteit Verbeteren van toegang tot financiering Verbeteren van de productie door input en output met elkaar af te stemmen Verbeteren van proces efficientie door kennisoverdracht door de keten Beter beheersing van het afvalvraagstuk Betere investeringskansen door stabielere cash-flows en langetermijnvoorspelbaarheid van deze cash-flows Financiering door partners in de keten Toegang tot nieuwe markten Innovatie -alleen of met partners- verbetert door inzichten in de keten Merk en reputatie Samenwerking in de keten kan helpen bij de veiligheid en duurzaamheid van producten Source: Rabobank, 2016
Groeien in waarde, maar wel binnen de perken Trend Europese markt wordt onbestendiger, zonder groei, verschuiving naar uiteinden Impact Toenemende concurrentiedruk Reactie - - Denk in eindproduct en productlijnen - Denk in een onderscheiden product - Denk in exclusiviteit in de keten - Denk aan samenwerking Meer productie, export, consumptie buiten de traditioneel grote landen Sterkere volatiliteit - Maak internationale allianties - Houd risico s binnen de perken - Handhaaf flexibiliteit Meer logistieke mogelijkheden om over lange afstand te transporteren Kleiner marktgebied voor Nederlandse producten - Groeien in waarden ondernemen binnen de perken - Excelleer in beheer van informatiestromen
Bedankt voor uw aandacht patrick.zwaan@rabobank.nl This document has been prepared exclusively for your benefit and does not carry any right of publication or disclosure other than to Coöperatieve Rabobank U.A. ( Rabobank ), registered in Amsterdam. Neither this document nor any of its contents may be distributed, reproduced or used for any other purpose without the prior written consent of Rabobank. The information in this document reflects prevailing market conditions and our judgement as of this date, all of which may be subject to change. This document is based on public information. The information and opinions contained in this document have been compiled or derived from sources believed to be reliable, without independent verification. The information and opinions contained in this document are indicative and for discussion purposes only. No rights may be derived from any potential offers, transactions, commercial ideas et cetera contained in this document. This document does not constitute an offer or invitation. This document shall not form the basis of or cannot be relied upon in connection with any contract or commitment whatsoever.the information in this document is not intended and may not be understood as an advice (including without limitation an advice within the meaning of article 1:1 and article 4:23 of the Dutch Financial Supervision Act). This document is governed by Dutch law. The competent court in Amsterdam, The Netherlands has exclusive jurisdiction to settle any dispute which may arise out of or in connection with this document and/or any discussions or negotiations based on it. This report has been published in line with Rabobank s long-term commitment to international food and agribusiness. It is one of a series of publications undertaken by the global department of Food & Agribusiness Research and Advisory. 2016 - All Rights Reserved. 30 30