Prof. Dr. Geert Jan Stams

Prof. Dr. Geert Jan Stams

Definitie van gehechtheid (Bowlby, 1988) Elke vorm van gedrag die tot gevolg heeft dat een persoon de nabijheid zoekt of bewaart van een specifiek persoon die ervaren wordt als sterker en die bescherming kan bieden in angstige situaties en bij vermoeidheid en ziekte.

Gerichtheid op een specifieke persoon Duurzaamheid van de relatie Emotionele geladenheid van de relatie Verlangen naar nabijheid en contact met deze persoon Verbreking van contact leidt tot verdriet en/of boosheid Troost bij verdriet en pijn wordt bij voorkeur, selectief, gezocht bij deze persoon

Intern werkmodel Intern Werkmodel van gehechtheid Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring Gehechtheidservaring

Intern Werkmodel van Gehechtheid Een cognitief-affectief schema, ontleend aan ervaringen met eerdere relaties, waarin de informatie omtrent de verwachtingen ten aanzien van het zelf (de moeite waard) en de ander (beschikbaar en liefdevol) is georganiseerd.

AAI category Corresponding SS category Typical discourse style Kwaliteit, Kwantiteit, Relevantie en Manieren Secure autonomous (F) Secure (B) -Coherent en gebalanceerd -Onderkennen het belang van positieve gehechtheidservaringen -Relativeren van negatieve ervaringen Dismissing (Ds) Avoidant (A) -Incoherent -Kort van stof (geheugenverlies) -Idealiseren (geen bewijs) -Normaliseren van negatieve ervaringen -Benadrukken van onafhankelijkheid Preoccupied (E) Ambivalent (C) -Incoherent en vaak langdradig -Gepreoccupeerd met verleden -Boos of verward (passief/vaag) -Rolomkering Unresolveddisorganised (U) Disorganised (D) -Incoherent -Onverwerkt verlies of trauma

Jan karakteriseert de relatie met zijn moeder (dismissing) Opgewekt, want Ik kan het mij echt niet zo goed meer herinneren. We gingen naar Drievliet en zulke dingen. (Lack of Memory) Close, want Ons leven was op orde, geregeld. We waren veel met elkaar, hoewel mijn moeder niet zoveel aandacht voor ons had door de winkel. We waren wel close, ja, behalve als mijn moeder ons weer om aandacht vond zeuren. Maar we wisten precies waar we aan toe waren. Toch kon je moeilijk bij haar terecht, maar dat is eigenlijk wel normaal met een winkel, zo gaat het overal hoor. Liefdevol, want Zoals in elke relatie tussen ouders en kinderen hielden we van elkaar. Vriendschappelijk, want We waren als vrienden, we deden wel eens een spelletje, en dat soort dingen. Vreugdevol, want Iedereen was altijd opgewekt.

Fragment Joyce: (gepreoccupeerd: boos) Ik wilde niet, zij wilde niet, zij wilde er niet over praten, over alles, en er mooi mee wegkomen ook, en dat was goed, zei ik, en ze kon dat, maar ik wist ook hoe zwak ze was, ik bedoel, ja, weet je wat ik bedoel, zwak, zwak, ze was, ze kon niet ergens over praten zonder meteen over haar eigen problemen te beginnen, ik bedoel, ik heb met een hoop mensen gesproken over mijn moeders problemen, ja, haar problemen, ja, niet mijn problemen, haar problemen, dat was haar bescherming, zij heeft zo n groot ego, ze wil altijd zichzelf horen, en dan praten we, en dan komt ze weer met haar bagger,en dan zeg ik tegen mezelf, daar gaan wij weer, ahhh, nou, doe eens even normaal, mam, ja!

Fragment Iris: (gepreoccupeerd: verward/passief) En het belangrijkste was, o.k., een ding was, ze waren, ik was nog maar papa s kleine meisje en, ja, het grootste punt was dat de groten, de, mijn vader en moeder, die hadden niet zoveel aandacht voor mij. Nu, met mijn kinderen, nu, doen we heel veel dingen samen, we gaan winkelen en we gaan naar Mac Donald en naar dit en dat en zo. Toen mijn ouders jong waren was dat anders. Ik keek nooit naar mijn ouders deden niet veel...dat was waarom ze geen aandacht hadden. Maar niemand deed veel toen. Dus je kan niet zeggen dat zij niet veel deden. We woonden op het platte land, vlak bij Zundert, waar nu die rotonde is, weer zo n rotonde. Er waren toen veel bloemen langs de kant van de weg, paardebloemen, madeliefjes, maar ook brandnetels, nou, noem maar op, en boomgaarden, het was er allemaal. Heel anders dan tegenwoordig. Waar we woonden, ja, nee, we hadden een oude wasmachine in de bijkeuken staan en mijn moeder was een keer aan het strijken, de strijkplank viel om en ik kreeg het strijkijzer precies hier op mijn voet. Dat wil je nooit meer meemaken. Maar tegenwoordig zijn strijkijzers niet zo zwaar meer, maar toen dus wel. Je hebt vast wel eens zo n oud strijkijzer gezien, die waren veel zwaarder, en onze strijkplank was dus nogal wankel, tja, tegenwoordig is alles veel lichter geworden en gemakkelijker, ook wasmachines zijn nu minder zwaar, etc..

Fragment Susan: (gedesorganiseerd: onverwerkt trauma) Ik heb therapie gehad in verband met mijn moeder. En ik ben bang dat ze zou, ze zou me slechte dingen kunnen laten doen, op een of andere manier. En ik zou haar niet kunnen tegenhouden. Mijn ouders, ja, ze, ze, uh, sloegen, sloegen, uh, weet u, mijn zusjes en mij, uh, uh, hier tot, laat mij even denken, ik denk dat het niet veel voorstelde, nou, misschien wel veel slaan, okay, af en toe, tot, even kijken, tot in de derde klas, zou ik denken, mmm, uh, vierde klas misschien. Uh, misschien, ik denk, als ik thuis was, uh, ik weet het niet zeker, vooral slaan, uhm, een of andere stok, geloof ik. Laat me even denken, wat voor stok? Oh, mmm.ja, ik denk dat ze vooral sloegen, als ik het mij goed kan herinneren, uh, uh. Soms een bezemsteel af en toe en uh, dat is ongeveer alles wat ik mij kan herinneren. Maar ik bedoel, uh, ja, het lijkt misschien wel op mishandeling, maar niet, niet, het is niet echt wat je mishandeling noemt, ze sloegen veel, um, um, hard, ze schreeuwden veel, uh, mmm,..(12 sec.) uh, mmm.(9 sec.), uh, wat heb ik tot nu toe verteld? Ik weet het niet meer, uh, ze sloeg mij een keer met die echt hele grote stok. Ik, uh, brak de ruit, ik stompte tegen de ruit en die ging kapot, echt een hele grote stok. Ze bond mij vast in de kelder. Ik weet het niet, niet echt stevig, iets van, heel los, mmm, en, uh, mm, ja dat is iets wat ik mij altijd ben blijven herinneren.

Gehechtheid bij jongeren en volwassenen 60 55 50 48 40 40 40 normative 30 26 27 25 30 teenage mothers adolescents 20 21 19 20 low ses clinical 10 16 8 9 12 3 0 A B C D

Resultaten meta-analyse - Mind-mindedness - Reflective functioning - Insightfulness Mentaliseren Moniek Zeegers.21.32 Sensitiviteit Gehechtheid.25

Gematigd stabiel over de tijd Attachment Stability From Infancy to Adulthood: Meta-Analysis and Dynamic Modeling of Developmental Mechanisms (Fraley, 2002)

Heeft invloed op verwerking sociale informatie Kleurt de therapeutische relatie Heeft effecten op (emotionele) zelfregulatie en psychopathologie

Attachment & Healthy Development Sensitivity Secure attachment Sensitivity Compliance and Social Competence

Attachment & Psychopathology Insecure Representation Insecure attachment Insensitivity Harsh Discipline Aggression

Colonessi et al. (2011); Fearon et al. (2010), Hoeve et al., 2012, Weenink et al., 2016 0,4 0,35 0,37 0,3 0,25 0,24 0,2 0,15 0,17 r 0,1 0,05 0,06 0 A/C ext D ext -B angst C angst

44 Thieves Bowlby, 1944

Vijandige Vertekening http://nl.youtube.com/watch?v=p_5ngocbwq0 Wat kan ik in deze situatie doen? Vijandige Reacties overwegen Wat wil ik in deze situatie bereiken? Instrumentele doelen Crick & Dodge, 1994 Intern Werkmodel Waarom gebeurt dit? Toeschrijven vijandigheid Wat is de beste Reactie? Geen rekening houden met gevolgen Reactie Gebrekkige sociale vaardigheden Wat gebeurt er? Aandacht voor dreiging

Sociale informatieverwerking van jongeren met gedragsproblemen Competitie In het nadeel zijn Omgang met autoriteit Hulp ontvangen/geven Van der Helm

Leefklimaat en Sociale Informatie Verwerking Eltink et al., 2014

Leefklimaat en agressie-incidenten in een jeugdzorg plus instelling Van den Tillaart et al., 2014 Een betere sfeer op de leefgroep en meer ondersteuning van groepsleiders hangt samen met minder agressie-incidenten in de gesloten jeugdzorg.

Open Leefklimaat in de Gesloten Jeugdzorg, Relatie en Motivatie T1 T2 T3 Behandelmotivatie Behandelmotivatie Behandelmotivatie Open Klimaat + + + + (Relatie) Responsiviteit (Relatie) Responsiviteit (Relatie) Responsiviteit Van der Helm, 2011

Good is Stronger than Bad Van der Helm, 2011 I: Dus je zegt dat je veranderd bent hier, wat maakte nou dat je was veranderd? R: nou, toen ik 17 werd bracht mijn mentor een verjaardagscadeautje mee en er was taart. Dat had ik nog nooit meegemaakt, ik had nog nooit een verjaardagscadeautje gekregen, mijn vader zat in de bajes en mijn moeder maakte alles op aan de dope. I: en wat dacht je toen je dat cadeautje kreeg? R: Ik dacht eerst dat het niks uitmaakte omdat mijn leven alleen maar klotigheid en criminaliteit was, maar toen dacht ik dat er toch iemand was die om mij gaf. I: denk je dat nog steeds R: Ja, als je s nachts op kamer bent, lig je vaak te malen en denk je dat niemand om je geeft, maar dat is niet zo

Criteria voor Straffen Van der Helm, Beld, & Stams, 2014 Alleen wanneer er sprake is van vertrouwen en een goede (veilige) relatie tussen groepsleider en jongere kan straf gedrag op een positieve manier beïnvloeden. Straf is een laatste redmiddel, dat alleen gebruikt mag worden wanneer hiermee een pedagogisch doel wordt gediend. Als er gestraft moet worden, doe dit meteen, consistent en gericht op het verbeteren van het gedrag dat veranderen moet. Straf moet altijd mild zijn. Zorg ervoor dat de reden om te straffen begrepen wordt. Straf mag niet leiden tot een vermindering van contact en nabijheid tussen groepsleider en jongere.

Eerst Connectie dan Correctie?