In deze uitgave: Johan van den Hout Jean-Pierre Schouw Esther Delissen & Marco van Leeuwen over de omgevingsdienst r o n d m Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant Snel operationeel voor BRZO-taken Sinds 1 juni zijn alle medewerkers van gemeenten, provincie en milieudienst formeel in dienst van de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant. Ook de medewerkers die in de regio s Zuidoost en Noordoost met de uitvoering van BRZO-taken belast zijn, komen er in dienst. De Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is een van de zes gespecialiseerde BRZO-omgevingsdiensten in Nederland. Directeur Ad Houtman is daarmee verantwoordelijk voor alle BRZO-bedrijven in Brabant. Nu de omgevingsdienst in volledige bezetting van start kan, zal eraan gewerkt worden ook zo snel mogelijk volledig operationeel te zijn voor de uitvoering van de BRZO-taken, gericht op het bereiken van de gewenste staat van veiligheid bij BRZO- en IPPC-categorie-4-inrichtingen. Gemeenten in de regio s Zuidoost en Noordoost doen rechtstreeks zaken met de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant, zodat beleid en uitvoering in één hand zijn, en afgestemd op kunnen worden op landelijke wetgeving en afspraken. Met vrijwel alle gemeenten zijn inmiddels goede afspraken gemaakt over opdrachtverlening en mandatering. De provincie mandateert ook de BRIKS-taken aan de omgevingsdienst. Voor gemeenten is dit optioneel. Ambtelijk portefeuillehouder bij de omgevingsdienst voor de BRZO-taken is Cas Langenhuijsen De omgevingsdiensten moeten het BRZO-toezicht snel goed op de rails zetten, anders gaat men het voor je het weet alsnog landelijk organiseren. (april 2013) Jac Klijs, burgemeester Moerdijk Juni 2013
Goede sparringpartners zijn De omgevingsdienst is en blijft onderdeel van de gemeenten. Jean-Pierre Schouw, portefeuillehouder relatiebeheer in het dagelijks bestuur van de omgevingsdienst, benadrukt het meermaals. De eerste opdracht voor de dienst is daarom te weten wat er speelt bij de gemeenten en hun bedrijven. Kort op de werkvloer van de gemeenten zitten en bijdragen aan integrale beleidsafwegingen, zoals de Wabo het bedoelt. Dus niet wederzijds het werk over de schutting gooien. Gemeenten en omgevingsdienst moeten bovenal goede sparringpartners zijn. Bij de omgevingsdienst moet gevoel voor de gemeenten groeien. Maar, zegt Schouw, als in de uitvoeringspraktijk blijkt dat zaken zoals we die tot nu toe doen, aangepast moeten worden, krijgen we daar graag advies over. Uiteindelijk willen we ook de vaak verklaarbare verschillen tussen gemeenten bij handhaving en vergunningverlening wegwerken. Veel vraagstukken houden niet op bij gemeentegrenzen. De eerste indrukken van Schouw met de nieuwe dienst zijn goed. En de medewerkers die vanuit Etten-Leur overgaan zijn voorzichtig positief. Schouw hoopt dat alle gemeentelijke medewerkers goed tot hun recht komen. Juist zij kunnen bijdragen aan het gevoel voor gemeenten. De omgevingsdienst zal dit jaar nodig hebben om de mensen te zetten en te beoordelen wat er met de beschikbare medewerkers gerealiseerd kan worden. Dat is een investering. Valkuil is de focus direct op het geld te richten. Schouw: Ik ben in die discussie zelf ook heel scherp geweest, maar het is wel zo realistisch een jaar uit te trekken voor het bouwen aan kwaliteit. Als dagelijks bestuur hebben we het algemeen bestuur toegezegd dat de eerste resultaten pas over anderhalf jaar zichtbaar zullen zijn. Bij het opleveren van de jaarrekening 2013 en de begroting 2015 verwachten wij de plannen over kwaliteitsverbetering en verdere efficiency gereed te hebben. Schouw houdt als bestuurslid nadrukkelijk afstand van de bedrijfsvoering. Van het hoe. Hij oordeelt vooral op basis van het realiseren van de doelen. De genoemde integraliteit, het wegwerken van verschillen, maar ook het verhogen van de veiligheid. Dat was immers de oorspronkelijke aanleiding om omgevingsdiensten op te richten. Op aandringen van het algemeen bestuur hebben directie en management daar hun visie op aangescherpt. Schouw ziet graag de dienst aan de slag gaan met de vraag hoe bij bedrijven de veiligheidscultuur bevorderd kan worden. Tweede valkuil? Nu al praten over uitbreiding van taken, zoals de landelijke politiek oppert. Laten we eerst deze stappen maar succesvol zien te zetten en zorgen dat we die goede sparringpartners worden. Werken aan de relatie dus Hoe serieuzer bedrijven dat nemen, hoe minder capaciteit je als overheid op die veiligheid in hoeft te zetten. Vrijwillige initiatieven als een veiligheidskeurmerk voor bedrijven zijn voor hem signalen dat bedrijven er ook echt werk van willen maken. Iedereen moet de verantwoordelijkheid voelen voor het welslagen. Niet alleen het dagelijks en het algemeen bestuur. (april 2013) Fons Naterop, voorzitter algemeen en dagelijks bestuur omgevingsdienst.
Maatstaven uitvoering BRZO-taken Hoewel de commissie Mans opteerde voor een landelijk toezicht op risicobedrijven, ging de staatssecretaris in 2012 akkoord met zes gespecialiseerde BRZO-RUD s. Daaraan worden wel strikte eisen gesteld. Al in 2014 zullen de BRZO-RUD s/omgevingsdiensten geëvalueerd worden op basis van heldere maatstaven. Het ministerie zal de evaluatie richten op de volgende uitgangspunten: - De omgevingsdienst fungeert als het decentrale Wabo-loket voor de BRZO-bedrijven. - Aan de directeur van de BRZO-omgevingsdienst zijn handhavingsbevoegdheden toegekend. - De dienst behandelt gelijke gevallen op gelijke wijze door toepassing van een uniforme handhavings- en interventiestrategie. - Er is sprake van zo onafhankelijk mogelijk optreden door scheiding van vergunningverlening en toezicht en handhaving. - De dienst voldoet aan vastgestelde kwaliteitseisen, zoals de Kwaliteitscriteria LAT-rb, de kwaliteitscriteria KPMG en de IPO-criteria voor het werkveld externe veiligheid. - De dienst werkt transparant en legt verantwoording af door presentatie van handhavings- en toezichtinformatie, en de veiligheidsperformance van de bedrijven. - De omgevingsdienst draagt zorg voor een goede samenwerking met de veiligheidsregio en de waterschappen, de betrokken rijksinspecties, het Openbaar Ministerie en de politie. Bij de evaluatie in 2014 zal het ministerie tevens bezien of de huidige knelpunten bij de uitvoering van de VTH-taken bij risicovolle bedrijven afdoende zijn opgelost. It takes two to tango. Voor een goede samenwerking zijn twee welwillende partijen nodig. Wie zegt te willen samenwerken, moet zich buigen over de vraag naar het waarom, het hoe en het wat. Over de definitie en vormgeving van die samenwerking. Over de eigen rol, de rol van de partner en de afstemming daartussen. Net als bij een tango hoeven in een goede samenwerking de bewegingen van de partners niet altijd symmetrisch of dezelfde richting uit te zijn. Soms zijn ze gelijkopgaand, maar soms ook eerst in oppositie om pas dan weer samen te vloeien. Maar altijd welwillend, doelgericht, in een gelijkwaardige ordening en erop vertrouwend dat de partner niet uit de pas zal lopen. It takes two to tango. De eerste pasjes zijn voorzichtig gezet. Het dagelijks bestuur heeft de visie op ons werk aangescherpt. Er is meer nadruk gelegd op veiligheid. Er is sterker verwoord dat we zijn van, en werken met en voor provincie en gemeenten. Het lijken vanzelfsprekendheden, maar vanzelfsprekendheden die impliciet blijven, dragen het risico met zich mee dat iedereen er een net iets andere invulling aan geeft. Taken, doelen, rollen en verwachtingen moeten we gezamenlijk helder definiëren. Anders gaan we gaandeweg uit de pas lopen en blijft onduidelijk waar we elkaar op kunnen aanspreken. Ongemerkt. Juist door aandacht te schenken aan vanzelfsprekendheden, ze te expliciteren, winnen ze aan kracht en betekenis. Begin juli komen we op verzoek van colleges en raden met een plan van aanpak Kwaliteit en een plan van aanpak Doelmatigheid. Met dat vinden we tenminste zelf verantwoorde voorstellen om in drie jaar tijd uit te groeien tot een excellerende dienst. We willen afstemmen wat nuttig en wat noodzakelijk is. Expliciet maken wat ons resultaat betekent voor uw beleid, wat u mag verwachten. En wat wij verwachten. It takes two to tango. We zijn wederzijds afhankelijk van elkaar zijn en moeten uiteindelijk dezelfde richting op bewegen. Gemeenten en provincie opererend vanuit hun rol als opdrachtgever, de omgevingsdienst als leverancier. We zullen daarom ook in gesprek gaan met onze medewerkers over de vorm van die relatie. Over hoe we een blijvend besef kweken dat we werken met en voor opdrachtgevers en voor hen betekenisvolle bijdragen kunnen leveren. En natuurlijk buigen we ons dan ook over de vraag wat we van de opdrachtgever verwachten. Welke zaken we nodig hebben om goed te kunnen leveren. Wat zet u weg en hoe sluit uw organisatie daar op aan? Hebben we de juiste zaken op de juiste bordjes liggen? Alleen zo kunnen zowel u als wij excelleren in onze eigen pasjes. Afgestemd op elkaar. It takes two to tango. Vanuit die gedachte willen we de relatie met u aangaan en onderhouden. Samen bouwen aan een organisatie die slimmer werkt en waar we allemaal plezier aan beleven Welwillend Ad Houtman, directeur
accounthouders De drie afdelingsmanagers van de omgevingsdienst zijn tevens de eerst aanspreekbare contactpersonen voor gemeenten en provincie. Hun taak als accounthouder is het onderhouden van de band met gemeenten en provincie, en het vormgeven aan de samenwerking. Directeur staf Afdeling Industriële omgeving Afdeling Landelijke omgeving Afdeling Stedelijke omgeving Cas Langenhuijsen Marcel Keijman Klazien Witteveen Naast gesprekken die ik voer met Natuurlijk streven ook wij efficiency We willen uitdragen dat we individuele gemeenten, zit ik onder na. En soms ligt de winst voor het onderdeel zijn van gemeenten en meer als agendalid bij het opdracht- oprapen. Zo hebben we door onze provincie, dat we ons werk doen panel. Een waardevol platform schaalgrootte een subsidieaanvraag voor hen, en dat we dat samen met waarin we zowel organisatorisch voor een gemeente kunnen regelen hen willen doen. In de gesprekken als inhoudelijk handen en voeten op het gebied van externe veiligheid. die ik nu met gemeenten voer, wil ik kunnen geven aan het begrip goed Komende zomer starten we een proef graag achterhalen welke flexibiliteit partnerschap. Het opdrachtpanel met digitaal toezicht, met real time men van ons verwacht, hoe we de stemt de belangen van de gemeenten inzicht in lopende dossiers en in achtervang goed kunnen regelen, en provincie op elkaar af en brengt de aantallen controles. Daarnaast en welke wensen en ideeën er de gezamenlijke wensen over. maken we in ieders belang afspraken leven. Ik hoor in elk geval dat veel Ik kijk of en hoe we daar vorm aan over efficiënte inzet van gedeconcen- gemeenten het positief vinden kunnen geven en neem dat mee treerde werkplekken. Het brengt werkinhoudelijk meer de diepte in naar de omgevingsdienst. Hoe meer ons dichter bij de opdrachtgever, te kunnen gaan. Ze zijn ineens een we afspraken afstemmen, hoe beter de lokale kennis, en samen houden ondersteunende afdeling van meer en efficiënter we de handhaving we zo de reiskosten in de hand. dan 200 man rijker. daarop kunnen afstemmen. Vergunningverlening Industrieel Toezicht en Handhaving Industrieel Specialisten (a) Vergunningverlening Landelijk Toezicht en Handhaving Landelijk Specialisten (b) Vergunningverlening Stedelijk Toezicht en Handhaving Stedelijk Specialisten (c) dwarsverbanden projectverbanden De milieuwet- en regelgeving is buitengewoon ingewikkeld. We moeten profiteren van elkaars kennis en expertise. (april 2013) Nico van Mourik, directeur Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant
Met bedrijven in gesprek gaan Heel bewust met alle opdrachtgevers een antwoord formuleren op de vraag: wat verlangen we, bestuurlijk gezien, nu precies van de omgevingsdienst? Dat is waar Johan van den Hout, gedeputeerde en lid van het dagelijks bestuur van de omgevingsdienst (portefeuille BRZO) zich voor inzet. Welk beleid streven we na? Hoe willen we de terugkoppeling zien? Gaat het alleen om de individuele opdrachten? Of willen we samen meer zicht op het geheel van BRZO-bedrijven? De Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant heeft de ambitie toonaangevend te worden. Een gezonde ambitie, vindt Van den Hout, de dienst is wat betreft BRZO-taken qua omzet immers al de tweede grootste in Nederland. Vraag is waarop je toonaangevend wilt zijn. De meest efficiënte en kosteneffectieve dienst? De dienst met de beste protocollen en technische uitvoering? Of de dienst in een regio met het beste bestuurlijk beleid op gebied van externe veiligheid en BRZO? Dat laatste ligt op het bord van de opdrachtgevers, benadrukt Van den Hout, die graag de verantwoordelijkheden voor beleidsontwikkeling en uitvoering helder houdt. Waar valt na de vorming van de omgevingsdiensten winst te behalen? Daarover wil hij het hebben. Wat betreft veiligheid gaat de discussie helaas altijd over incidenten of over de kosten. Hij investeert liever tijd en energie in de discussie waar we over vijf jaar willen staan met het veiligheidsbeleid. Een discussie die hij regelmatig voert in bijeenkomsten met Statenleden. Voor diezelfde opdracht staan wethouders in hun gemeenten. Hoe pareer je het verhaal over de centen. Van den Hout is ervan overtuigd dat een goede dienst kosten voorkomt. Dat blijft hij uitleggen. Het lastige daarin is dat je kosten die je vermijdt nergens op de balans ziet. Maar een incident dat je weet te voorkomen, of waarvan de gevolgen beperkt blijven, bespaart de samenleving enorm veel geld. Incidenten voor 100 procent uitsluiten, is een illusie. Ook die realiteit moet in het beleid en de verantwoording daarover zitten. Van den Hout wil graag aandacht voor de veiligheidscultuur binnen bedrijven. Het werk van de omgevingsdienst moet meer zijn dan een inspectie uitvoeren, constateringen doen en zorgen dat onvolkomenheden worden opgelost. Met bedrijven in gesprek gaan, aandacht voor de veiligheidscultuur, noemt hij belangrijker dan aandacht voor een klein gebrek aan een laadperron bijvoorbeeld. Een goede veiligheidscultuur levert op termijn immers ook kostenefficiëntie op. En vooral: de omgeving profiteert ervan. Vanuit die optiek wil hij onder opdrachtgevers naar afstemming in het beleid zoeken en als bestuurslid een bijdrage leveren aan het succes van de omgevingsdienst. Laten we afstemming zoeken en ervoor zorgen dat we in 2014 een duidelijk beeld hebben van wat we als opdrachtgevers willen. Zorgen dat we een ambitieus, maar ook uitvoerbaar beleid hebben, gebaseerd op een gedeelde visie en met draagvlak in gemeenteraden en provinciale staten foto: Melchert Meijer zu Schlochtern Externe veiligheid en planschade De omgevingsdienst heeft het initiatief genomen om regionaal samen te werken aan het vraagstuk van externe veiligheid en planschade. Wet- en regelgeving op het gebied van externe veiligheid is bijna continu aan verandering onderhevig. Bij het vastleggen van externe veiligheidsregelgeving in het bestemmingsplan bestaat de kans op beperkende planologische mogelijkheden. Deze kunnen betrekking hebben op de fysiek aanwezige situatie, maar ook op bestaande ruimtelijke rechten (de plancapaciteit). Beide situaties kunnen leiden tot planschade. Doelstellingen van het project zijn om medewerkers RO en milieu inzicht te geven in de elementen uit de EV-regelgeving die in bestemmingsplannen vastgelegd moeten worden, inzicht in de termijn waarbinnen dat moet gebeuren en inzicht in het type ruimtelijke conflicten dat zich als gevolg daarvan kan voordoen. Daarnaast is kennis van de beoordelingscriteria van planschadeaanvragen nodig om de financiële risico s in te kunnen schatten en zoveel mogelijk te beperken. En er wordt ingegaan op de mogelijkheden tot kostenverhaal.
Focus op verbindend opdrachtgeverschap Gemeenten en provincie zijn doorlopend in gesprek met de omgevingsdienst om samen het niveau en de wijze van uitvoering van het werk te bepalen. Om richting te geven aan onderwerpen als kwaliteit en inzichtelijke rapportages. Om ervoor te zorgen dat de specifieke eigenschappen en wensen van de verschillende opdrachtgevers tot hun recht komen. Ambtenaren van zes gemeenten en de provincie vormen het opdrachtpanel, een van de gesprekspartners voor de omgevingsdienst. Ze werken in nauw overleg met hun overige collega s. De meningen en wensen van alle deelnemers in deze gemeenschappelijke regeling peilen, ze bundelen en inbrengen bij de omgevingsdienst, overbrengen wat wij, opdrachtgevers, wensen, zo vatten Esther Delissen, afdelingshoofd Veiligheid, vergunningen en handhaving van de gemeente Gilze en Rijen, en Marco van Leeuwen, hoofd Publiekszaken in Steenbergen, het werk van het panel samen. Al hebben de 27 gemeenten en de provincie verschillende wensen, andere ervaringen als opdrachtgever en eigen deskundigheden, toch lukt het het panel tot nu toe wel om een grootste gemene deler te formuleren. Vrij snel betrekken zij ook de collega s van de omgevingsdienst in het gesprek en voeren zo nodig samen een realiteitscheck uit op de wensen. Inmiddels ligt het eerste succes er: afspraken over overzichten en voortgangsrapportages met daarin de wens van de opdrachtgevers. Het opdrachtpanel is een plek waar alles wat leeft kan landen, aldus Esther Delissen, zodat ergernissen of enthousiasme niet in de lucht blijven hangen en voortwoekeren. Door goed opdrachtgeverschap, kunnen we bijdragen aan de kwaliteit van het werk van de omgevingsdienst. En dat is wat we onze bestuurders en raadsleden willen laten zien: dat de kwaliteit is toegenomen en hoe dat in de werkprogramma s tot uiting komt. Het lastige is dat gemeenten zowel eigenaar als opdrachtgever zijn. De een let vooral op de centen, de ander wil kwaliteit, zegt Marco van Leeuwen, die er zelf voor pleit het goed opdrachtgeverschap te benadrukken. Hij is ervan overtuigd dat dat de voedingsbodem is voor een succesvolle samenwerking, verbinding en zichtbare resultaten, waardoor ambtenaren en bestuurders het gevoel krijgen: het is echt onze dienst. De omgevingsdienst heeft zich in de eerste periode een goed luisteraar en gesprekspartner betoont. Dat is wat Marco van Leeuwen graag zo houdt: een dienst die zich het belang realiseert van wat opdrachtgevers aandragen. We moeten samen formuleren hoe we zullen samenwerken, benadrukt Esther. Dat is dé weg om te groeien in de regio naar een uniform en helder niveau van toetsen en toezicht op bedrijven Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant Spoorlaan 181 5038 CB Tilburg Postbus 75, 5000 AB Tilburg (013) 206 01 00 info@omwb.nl www.omwb.nl Milieuklachtenlijn (013) 206 05 00 (24 uur per dag) Directeur A. Houtman (013) 206 02 43 a.houtman@omwb.nl Accounthouders gemeenten Cas Langenhuijsen accounthouder Aalburg, Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Bergen op Zoom, Breda, Drimmelen, Etten-Leur, Geertruidenberg, Oosterhout. (013) 206 03 47 c.langenhuijsen@omwb.nl Klazien Witteveen accounthouder Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Halderberge, Hilvarenbeek, Heusden, Loon op Zand, Moerdijk, Oisterwijk, provincie Noord-Brabant. (013) 206 05 58 k.witteveen@omwb.nl Marcel Keijman accounthouder Roosendaal, Rucphen, Steenbergen, Tilburg, Waalwijk, Werkendam, Woensdrecht, Woudrichem, Zundert. (013) 206 04 53 m.keijman@omwb.nl