Proefresultaten zoete aardappel 2016 Zoete aardappel, een veelbelovend gewas In het najaar van 2016 werden in Proefcentrum Herent de eerste zoete aardappelen geoogst. Ondanks zijn naam is de zoete aardappel (Ipomoea batatas) geen familie van de aardappel. De knollen van de zoete aardappel of bataat zijn langwerpig van vorm, met een witte, rode, oranje of paarse schil. Het vruchtvlees varieert van wit tot oranje en is lichtzoet van smaak. De interesse voor de zoete aardappel is de laatste tijd fors gestegen. Stijgende interesse zoete aardappel De interesse voor de zoete aardappel, een zetmeelhoudende knol, is de laatste tijd sterk toegenomen bij zowel consumenten als landbouwers. Van oorsprong komt de knol uit Zuid-Amerika. Momenteel wordt hij vooral ingevoerd uit de VS, Honduras, Israël, Egypte en Spanje. Het doel van onze veldproef was nagaan of dit gewas ook in onze regio kan geteeld worden en welke rassen hiervoor dan geschikt zijn. De eerste resultaten zijn alvast veelbelovend. Foto 4.1. Proefveld zoete aardappel in Herent. Teeltverloop Op het einde van mei werden stekken van zoete aardappel in open veld aangeplant met een plantafstand van 75 cm en een rijafstand van 75 cm. dit komt overeen met 4 planten per m². Als plantmateriaal werden stekken gebruikt van drie verschillende rassen: Tainung, Beauregard en Georgia Jet. Deze rassen hebben al bewezen potentieel te hebben in vergelijkbare klimatologische omstandigheden op andere continenten. Bataat is net zoals de aardappel een plant die ondergrondse stengelknollen vormt. Om na te gaan onder welke omstandigheden de beste knollen gevormd worden, werden er naast verschillende rassen ook twee verschillende teeltsystemen uitgetest. Er werden van elke variëteit vier rijen op ruggen en vier rijen vlakvelds geplant. Er werd geen extra bemesting toegediend Door het zeer natte voorjaar en de grote plantafstand was er aanvankelijk een erg hoge onkruiddruk. Het onkruid werd manueel verwijderd omdat er nog geen gewasbeschermingsmiddelen erkend zijn voor deze teelt. Naarmate de plant zich ontwikkelde verhoogde ook het onkruiddrukkende vermogen. De plant vormt namelijk lange takken van soms meer dan een meter lang. Op die manier bedekt de plant de bodem quasi volledig. 1
Belang ras Foto 4.2. Knollen van de rassen Tainung, Beauregard en Georgia Jet. Figuur 4.1 en figuur 4.2 tonen de opbrengsten per plant en per m². De oogstresultaten voor de rassen Tainung en Beauregard waren behoorlijk, respectievelijk 1,20 kg en 0,95 kg per plant en 2,05 kg en 0.95 kg /m². Georgia Jet gaf een beduidend lagere opbrengst en lijkt minder geschikt om in ons klimaat in openlucht te telen. Op te merken is dat het hier gaat om bruto-opbrengsten, er werd geen rekening gehouden met de kwaliteit of vorm van de knollen. Figuur 4.1. Gemiddelde totale knolmassa (in kg per plant - rug en vlak samen). Figuur 4.2. Gemiddelde opbrengst per m² (in kg voor rug en vlak samen). 2
Figuur 4.3. Gemiddeld aantal knollen per plant per ras (rug en vlak samen). Figuur 4.4. Gemiddeld knolgewicht per ras (in kg voor rug en vlak samen). Belang oogstmoment De zoete aardappel is van oorsprong een tropische plant en zeer vorstgevoelig, knollen die niet geoogst worden sterven dan ook af tijdens de winterperiode. Het is dus van groot belang op het juiste moment te oogsten, zo laat mogelijk voor een optimale opbrengst, maar zeker voor de eerste vorst. De zoete aardappelen werden op twee verschillende tijdstippen manueel geoogst. Een eerste maal op 5 oktober en een tweede maal op 21 oktober, waarbij telkens een opbrengstbepaling werd gedaan. De knollen werden geteld en gewogen per plant en de opbrengsten bij variabele teelttechniek, oogstmoment en rassen werden met elkaar vergeleken. Zie figuur 4.3 en 4.4. Op de ruggen leek er vorig jaar weinig invloed te zijn van het oogstmoment op de opbrengst van de knol, maar dit kan aan de droogte liggen. De meteorologische gegevens van het KMI bevestigen dat najaar 2016 abnormaal droog was. In de vlakkeveldteelt Figuur 4.5. Opbrengstverschillen (in kg per ha) voor elk ras in functie van het oogstmoment (ruggen). Belang teelttechniek Bij Tainung en Georgia Jet werd een grotere opbrengst gemeten bij de teelt op ruggen ten opzichte van de vlakkeveldsteelt (figuur 4.6). Dit verschil manifesteert zich zowel in de totale opbrengst van knollen, in het aantal knollen en in het aantal knollen met een gewicht groter dan 100 gram. (zie 3
voorbeeld voor Tainung op figuur 4.7) Voor Beauregard was het verschil in totale opbrengst tussen ruggen en vlak veld minder uitgesproken. Er was wel een verschil in aantal knollen en aantal knollen met een gewicht groter dan 100 gram waar te nemen. Bij de teelt op ruggen werden meer knollen per plant waargenomen(figuur 4.8) Figuur 4.6. Gemiddelde opbrengst voor teelt op ruggen en teelt op vlak veld voor de drie verschillende rassen. Figuur 4.7. De gemiddelde opbrengst, het totaal aantal knollen en het aantal knollen met een gewicht groter dan 100 gram per plant voor het ras Tainung voor teelt op ruggen versus teelt op het vlakke veld. 4
Figuur 4.8. De gemiddelde opbrengst, het totaal aantal knollen en het aantal knollen met een gewicht groter dan 100 gram per plant voor het ras Beauregard voor teelt op ruggen versus teelt op het vlakke veld. Wat na de eerste oogst? Na de oogst kan ervoor gekozen worden om een na-oogstbehandeling uit te voeren, om zo de zoetheid meer tot zijn recht te laten komen. Zoete aardappelen die geïmporteerd worden krijgen vaak een warmtebehandeling waarbij de knollen vijf tot zeven dagen in een gecontroleerde en vochtige omgeving op een temperatuur van 30 worden gehouden. Op die manier wordt de omzetting van zetmeel naar suikers gestimuleerd waardoor de bataat zoeter wordt. Deze omzetting gebeurt ook bij de bewaring ( C), maar verloopt dan minder snel. De eerste resultaten zijn alvast veelbelovend en de voorkeur lijkt uit te gaan naar de teelt op ruggen. Maar naast de pure productiecapaciteit van de plant spelen nog andere factoren een rol. Zo bepalen ook kleur, smaak, kouderesistentie, het aantal knollen dat per plant gevormd wordt, het aantal verkoopbare knollen per plant. of een ras potentieel heeft. De haalbaarheid van de teelt voor onze streken en resultaten uit deze demo dienen evenwel bevestigd te worden via verder onderzoek. Bronnen Eerste oogst van bio bataat op PCG is een succes. (Artikel PCG - Annelien Tack) http://www.ncsweetpotatoes.com/sweet-potato-industry/ Biobased Innovation Gardens (2014). Gewassengids, Rusthoeve Partners Referentie Proefcentrum Herent (2016). Jaarverslag 2016. Zoete aardappel, een veelbelovend gewas. www.vlaamsbrabant.be/nonnewfood. Vermenigvuldiging en/of overname van gegevens zijn toegestaan mits bronvermelding. 5