Case study Onafhankelijke enquête bij studenten 3 de graad middelbaar onderwijs (ASO, TSO) betreffende donatie / transplantatie (vóór sessie / lezing) www.transplantkring.be
Deze studie betreft een onafhankelijke enquête bestaande uit 6 vragen gehouden bij 367 studenten van de 3 de graad secundair onderwijs (ASO, TSO; en hoofdzakelijk in West-Vlaanderen) om te polsen hoe jongeren denken over donatie transplantatie en hoe studenten dit onderwerp aanvoelen en in hoeverre deze hier geconfronteerd en geïnformeerd mee worden. De enquête gebeurde volledig anoniem en werd uitgedeeld in de klassen en telkens ingevuld alvorens de studenten een informatiesessie bijwoonden over donatie en transplantatie. Verder zijn er geen opmerkelijke details te vermelden over het verloop hiervan.
Deze vraag, blijkt de meest duidelijke vraag van allen. De antwoorden die hierop werden gegeven zijn niet voor interpretatie vatbaar (wat bij de volgende vragen wel het geval was). De meesten antwoorden op deze vraag negatief. Het antwoord: Neen, de persoonlijkheid wordt door de hersenen bepaald was veel voorkomend. Ja 17 Nee 322 Misschien 9 Weet ik niet / geen idee 10 9 Totaal 367 Opmerkelijke antwoorden Ik denk van niet maar langs de andere kant ben je echt dankbaar aan die persoon en het feit dat die persoon je een orgaan heeft gegeven wijst erop dat hij goedhartig is -> en jij wordt dit ook. Ja, het hangt van het orgaan af (hart) Neen, zou wel leuk zijn Neemt de ontvanger ook een deel van de persoonlijkheid van de donor over? 2% 3% 2% Ja Nee Misschien Weet ik niet / geen idee 88%
Bij vraag 2 is het opmerkelijk dat weinig mensen niks invullen of totaal geen idee hebben. Verder zijn de meest voorkomende antwoorden logisch zoals, het niet willen afstaan van organen, een slechtere kwaliteit van de organen maar ook angst en emotie vormen een belangrijke factor. Egoïsme is ook een belangrijk antwoord dat met opzet niet onder de noemer (men wil geen organen afstaan) omdat deze term zo vaak voorkomt en wijst op de meer egoïstische en individualistische cultuur. Uiteindelijk vinden ook een behoorlijk aantal mensen dat ze niet voldoende geïnformeerd zijn, dus op dit gebied helpt de Oostrozebeekse Transplantkring een handje toesteken. Een opmerkelijk antwoord was: Daalt het aanbod? Er zijn toch meer en meer mensen overtuigd. Antwoorden die slecht 1 of 2 keer werden gegeven werden onder Andere samengebracht. In de Excel bijlage vindt u meer info hierover. Geen idee, geen antwoord Men wil geen organen afstaan Slechtere kwaliteit van de organen (negatieve indicatie) Angst Niet geïnformeerd, niet bewust dat het mogelijk is organen af te staan Egoïsme, minder verdraagzaam, eigenwaarde Emotie Betere geneeskunde, levensverwachting stijgt, minder doden Meer mensen die een orgaan nodig hebben Vergrijzing Minder verkeersongevallen Financiële redenen Minder jonge mensen sterven Negatieve registratie Bij levende donatie angst te sterven Geen tijd (men denkt er niet aan) Meer ziektes dan vroeger Andere Totaal 83 72 48 29 20 19 17 14 9 9 9 5 5 5 4 3 3 13 367
2% 2% 2% 4% 4% 23% Geen idee, geen antwoord Men wil geen organen afstaan Slechtere kwaliteit van de organen (negatieve indicatie) Angst Niet geïnformeerd, niet bewust dat het mogelijk is organen af te staan Egoïsme, minder verdraagzaam, eigenwaarde Emotie Betere geneeskunde, levensverwachting stijgt, minder doden Meer mensen die een orgaan nodig hebben Vergrijzing Minder verkeersongevallen 20% Financiële redenen Minder jonge mensen sterven 8% 13% Negatieve registratie Bij levende donatie angst te sterven Geen tijd (men denkt er niet aan) Meer ziektes dan vroeger Andere
1/3 van de ondervraagden geeft aan dat er daadwerkelijk een groot tekort is aan donoren, alsook het feit dat transplantatie een succesverhaal aan het worden is door de goede resultaten. Tevens is men er van bewust dat slechte gewoontes (zoals roken en alcoholgebruik) tot grote gezondheidsproblemen kunnen lijden. Er is nog steeds een groot misverstand, en dat is dat men denkt dat een transplantatie mogelijk is om kanker te verhelpen. Echter is de werkelijkheid totaal anders, want eenmaal kanker wordt vastgesteld is transplantatie uit den boze. Antwoorden die slecht 1 of 2 keer werden gegeven werden onder Andere samengebracht. In de Excel bijlage vindt u meer info hierover. Geen idee, geen antwoord Te weinig donors voor teveel vraag Meer ziektes dan vroeger Vergrijzing, langere levensverwachting Meer nood aan transplantatie door ziektes Slechte gewoontes (alcohol, roken, drugs, eten) Succesverhalen van transplantatie Betere medische mogelijkheden en technieken Meer kankers Minder mensen willen organen afstaan Meer ongelukken Slechter milieu Men wil te veel mensen helpen Andere 54 115 39 28 28 24 22 14 10 8 4 3 3 15 Totaal 367
Geen idee, geen antwoord 2% 4% 3% 14% Te weinig donors voor teveel vraag Meer ziektes dan vroeger 4% Vergrijzing, langere levensverwachting 7% 6% 8% 30% Meer nood aan transplantatie door ziektes Slechte gewoontes (alcohol, roken, drugs, eten) Succesverhalen van transplantatie Betere medische mogelijkheden en technieken Meer kankers Minder mensen willen organen afstaan Meer ongelukken 8% Slechter milieu 1 Men wil te veel mensen helpen Andere
Het merendeel van de ondervraagden wil na zijn dood beslist z n organen afstaan om andere mensen uit een penibele situatie te helpen en hen opnieuw een kwalitatief leven te schenken. Let wel dat de meesten hebben geantwoord: Ja, als ik dood ben. Dus is de schrik toch wel bestaand dat men tijdens het leven organen zou pikken. Iets meer dan 1 zegt radicaal neen! 1 anders is nog onbeslist omdat ze er nog niet hebben over nagedacht of omdat ze nog niet werden geconfronteerd met deze situatie. Mensen die met neen hebben geantwoord, en die dus geen organen willen afstaan zouden in de meesten gevallen echter wel willen geholpen worden mochten ze zelf een orgaan nodig hebben. Ja Nee Misschien 248 57 30 27 5 Totaal 367 Opmerkelijke antwoorden Ja, ik heb zelf een donor-oor gekregen Ja, anders verrotten ze toch in de grond Ja, kilo's min of meer in de kist doet er niet toe Ja, voor geld Ja maar niet naar rokers, dronkaards, (misschien) Neen, ze zijn ongeschikt voor medicatie Neen, mijn ouders willen dat ik 'heel' blijf Neen, ik wil graag zonder mankementenbegraven worden Neen, ik zou het raar vinden als er een ander met mijn organen rondloopt 7% 8% Ja Nee 16% Misschien 68%
Dit is best een moeilijke vraag, u beslist immers niet graag voor iemand anders zelf al is deze persoon overleden. In dit opzicht is het duidelijk te zien dat de JA-antwoorden behoorlijk zijn teruggeschroefd, en de NEEN s terrein hebben gewonnen. Bij deze vraag is het verschil tussen JA en NEE behoorlijk klein. Opvallend was ook dat 10% spontaan zegt dat ze daarover niet gaan beslissen. Er is ook geen duidelijke verband met het feit dat als men van zichzelf geen organen zou afstaan, dat men automatisch zegt dit ook niet te doen voor een familielid / vrienden. Echter was er vaak enige interpretatie van het antwoord mogelijk. Zo zag ik nogal vaak het antwoord: Ja, als mijn familielid / vriend duidelijk aangaf dit te willen doen anders niet., dit antwoord werd dan ook onder NEE geklasseerd. Een antwoord als: Nee, niet als hij zich negatief liet registreren werd dan meestal als JA geklasseerd (volgens vorige antwoorden en context). Ja (indien persoon dit zelf wou) Nee (indien persoon anders opgaf) Kan ik niet voor anderen beslissen Misschien 167 Totaal 367 129 34 12 15 10 Opmerkelijke antwoorden Neen, ik ben niet aan opensnijden Neen, na het overlijden hoef je deze persoon niet 'leeg' te halen 4% 3% 3% 9% Ja (indien persoon dit zelf wou) 46% Nee (indien persoon anders opgaf) Kan ik niet voor anderen beslissen Misschien 3
Laten we zeggen dat het verschil tussen de mensen die het willen weten en de mensen die het niet willen toch eerder verwaarloosbaar is. Opvallend is dan weer dat het voor van de ondervraagden niet hoeft maar ze wel akkoord gaan mocht de donorfamilie daar om vragen. Degenen die JA hebben geantwoord, motiveerden dit met het feit dat ze hun dankbaarheid willen uitdrukken aan de familie. Diegenen die NEEN hebben geantwoord vinden het dan weer niet nodig dat mensen die je niet kent of waar je buiten het orgaan niks gemeenschappelijks mee hebt - om hen te leren kennen en hen nogmaals te confronteren met het verlies van hun geliefde. Deze vraag werd ook nogal eens misbegrepen. Want het antwoord: Ja, om te weten hoe het met hen gaat, was ook populair. Dit betekent dan weer dat de nood van de donorfamilie om de patiënt (transplant) te leren kennen wel groot is (en te zien wie ze hebben geholpen). Deze JA antwoorden werden ook onder JA geklasseerd omdat het hoogstwaarschijnlijk vice versa ook het geval zal zijn (en om niet nog meer verwarring te hebben). Ja Nee Ja / neen Op vraag van donorfamilie Mischien 125 164 7 19 12 19 21 Totaal 367 6% 3% 34% 2% Ja Nee Ja / neen Op vraag van donorfamilie Mischien 4 Deze brochure werd samengesteld door Oostrozebeekse Transplantkring. Niets uit deze brochure mag worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toelating. V.U.: OTK Vandorpe Patrick Oostrozebeke