FACTSHEET OPEN RAADSINFORMATIE Aanbod: Stel ook uw raadsinformatie beschikbaar als open data voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018! Opgesteld door Tom Kunzler (Pilotmanager) Datum 28 november 2017 Versie versie 1.0
1 Open Raadsinformatie Zou het niet fijn zijn als inwoners die het stemhokje binnenlopen weten wat raadsleden of politieke partijen vinden en wat ze hebben gestemd de afgelopen vier jaar? Of dat je via een website kan zoeken in raadsinformatie van alle gemeenten? Dat je kan zien hoe ze in andere gemeenten dezelfde problemen aanpakken? Of dat inwoners makkelijk reacties of vragen kunnen insturen bij een raadvoorstel? KING, onderdeel van de VNG, werkt vanuit de Digitale Agenda 2020 aan het beschikbaar stellen van raadsinformatie als open data. In het najaar van 2017 bieden wij, met ondersteuning van het ministerie van Binnenlandse Zaken, 84 gemeenten de mogelijkheid om hun eigen raadsinformatie kosteloos te ontsluiten als open data. Wie het eerste komt, die het eerste maalt! Aanmelden kan tot en met 8 december 2017. Wilt u ervoor zorgen dat uw raadsinformatie nog voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 beschikbaar is als open data? Lees dan verder in dit document voor alle informatie Hoe meer we opengooien aan raadsinformatie, des te meer we het politieke en bestuurlijke proces inzichtelijk maken voor onze inwoners. Jeroen Heuvel, raadsgriffie Enschede 1.1 Wat is Open Raadsinformatie? Alle gemeenten hebben raadsinformatie, denk daarbij aan notulen, moties, agenda s en raadsbesluiten. Informatie die vitaal is voor de lokale democratie en gebruikt wordt door raadsleden, ambtenaren, inwoners en journalisten. Raadsinformatie is openbaar en wordt op verschillende manieren beschikbaar gesteld. Het is vaak een zoektocht op de website van de gemeente om bij de gevraagde informatie te komen. De documenten zien er vaak ook per gemeente net iets anders uit. Hoewel informatie dus openbaar is, is deze niet altijd gemakkelijk terug te vinden. Kan dat niet anders? Dat kan! Met open data. Open data is openbare overheidsinformatie die op een zodanige wijze beschikbaar is gesteld dat het technisch eenvoudig te hergebruiken is. Dit gaat over licenties, machine-leesbaarheid en open standaarden. De meeste gemeenten stellen deze raadsinformatie jammer genoeg niet beschikbaar als open data. Wat zijn de voordelen van open data? Wanneer informatie als open data beschikbaar is dan kan deze door iedereen worden gebruikt voor nieuwe toepassingen en apps. Denk daarbij aan apps als Buienradar die gebruik maken van data van het KNMI of TomTom die mede dankzij open data weet waar er files zijn. Met raadsinformatie kunnen toepassingen gemaakt worden die bijvoorbeeld de informatiepositie van raadsleden, ambtenaren, inwoners en journalisten versterken. De Rijksoverheid ondersteunt de ambitie voor het vrijgeven van open data en hanteert zelf het adagium dat data openbaar is tenzij. Raadsinformatie wordt daarbij specifiek genoemd binnen het Actieplan Open Overheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en is eveneens opgenomen in de High Value Datalist voor gemeenten. Een advieslijst van datasets die elke gemeente die start met open data zou moeten ontsluiten. Openbare informatie beschikbaar stellen als open data wordt daarmee steeds meer een standaardtaak van overheden. KING werkt momenteel aan het standaardiseren van raadsinformatie. Dit is een actiepunt dat voortvloeit uit het actieplan en het mogelijk maakt dat informatie op een vergelijkbare wijze 2
beschikbaar wordt gesteld als open data. Hierover worden afspraken gemaakt met leveranciers. Daarnaast staat in het Actieplan dat vanaf medio 2018 alle gemeenten de mogelijkheid hebben om via een standaard raadsinformatie als open data vrij te geven. Een voorhoede van 16 gemeenten heeft de eigen raadsinformatie zodoende al ontsloten en dit zal de komende tijd een vlucht nemen. Hoe meer gemeenten hun raadsinformatie beschikbaar stellen als open data, des te interessanter wordt de informatie voor hergebruikers. En des te interessanter worden de toepassingen voor de raadsleden, ambtenaren, belangenorganisaties en burgers die ze kunnen gaan gebruiken. 1.2 Hoe wordt Raadsinformatie open data? Raadsinformatie op de gewone gemeentelijke website is wel openbaar maar niet open! Raadsinformatie geldt als open data wanneer het beschikbaar is via een Webservice (ofwel: API) en vergelijkbaar is met andere raadsinformatie. Open data komt niet in plaats van de normale wijze van publicatie via website of raadsapp, maar is aanvullend. Via een Webservice kunnen ontwikkelaars en programmeurs eenvoudig werken met de data en er nieuwe toepassingen mee maken. Op Open Raadsinformatie API (Webservice) staan al 61.000 documenten van 16 gemeenten. De vergelijkbaarheid en bundeling van informatie maakt het mogelijk om toepassingen of analyses te maken met data van verschillende gemeenten. Dit is slechts het begin! Het zoekscherm op zoek.openraadsinformatie.nl dat gebruikt maakt van de open data van de huidige 16 gemeenten 1.3 Kan ik ook meedoen? Als gemeente hoeft u niet veel te doen om ervoor te zorgen dat uw raadsinformatie beschikbaar komt als open data. De meeste gemeenten ontsluiten hun raadsinformatie via de software van raadsinformatieleveranciers. Het is dan mogelijk om de raadsinformatie via deze systemen als open data te ontsluiten. 3
De meeste leveranciers staan achter het principe om raadsinformatie als open data via een webservice beschikbaar te stellen en dragen bij aan het project. Aan deze opschalingsronde kunnen gemeenten die gebruik maken van de raadsinformatiesystemen van NotuBiz, GemeenteOplossingen en ibabs kosteloos meedoen. Ook andere raadsinformatieleveranciers zoals SIM Groep, Parlaeus en Company Webcast werken actief mee aan het standaardiseren van raadsinformatie en raadsinformatie uit deze systemen kunnen we dan na afronden van standaardisatie ook beschikbaar stellen als open data. Ook is BCT actief betrokken geweest in het meedenken in hoe gemeentelijke raadsinformatie ontsloten kan worden voor open data. Corsa wordt dan ook veelal gekoppeld met diverse RIS-systemen. Deze informatie kan uiteindelijk via het RIS ontsloten worden voor de Open Raadsinformatie app. Met diverse leveranciers is er gebrainstormd over technische vraagstukken rondom infrastructuur en metadatering om de maximale meerwaarde uit Open Raadsinformatie te halen. Wat moet de gemeente ervoor doen? Het is maar een stap, namelijk de raadsinformatieleverancier toestemming geven voor het ontsluiten van raadsinformatie als open data. KING zal zorgt ervoor dat de gemeentelijke data als open data via de Open Raadsinformatie API en Zoekmachine Open Raadsinformatie beschikbaar komen. Hoe meer gemeenten meedoen des te waardevoller de data gaat worden. Open data wordt voor hergebruikers namelijk interessanter bij massa. Een datajournalist of app-bouwer maakt liever een app met data van 100 gemeenten dan met data van enkele gemeenten. Een Buienradar-app voor alleen de gemeente Utrecht heeft bijvoorbeeld ook weinig zin. Aanmelden kan door een mail te sturen naar pilotmanager Tom Kunzler via tom.kunzler@kinggemeenten.nl. KING zorgt er dan voor dat uw raadsinformatie voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018 beschikbaar is als open data. Let op: er is plek voor maximaal 84 deelnemers en de gemeenten die zich als eerste aanmelden kunnen meedoen. 1.4 Wat levert het op? De startup Argu herbruikt Utrechtse open raadsinformatie om burgers inspraak te geven Open data maakt het mogelijk om raadsinformatie op tal van manieren te gebruiken. Onderzoekers kunnen analyses uitvoeren op bijvoorbeeld woordgebruik of trends in verschillende raden, ontwikkelaars kunnen toepassingen maken die raadsinformatie monitoren en meldingen geven 4
zoals 1848.nl en HaagseFeiten.nl. Tot slot kunnen journalisten de data gebruiken om hun politieke waakhondfunctie uit te oefenen. Om het hergebruik van de data te stimuleren organiseert KING in het najaar van 2017 ook een app-wedstrijd. Samen met hergebruikers zal een app ontwikkeld worden die de mogelijkheden en meerwaarde van raadsinformatie als open data aantonen. Hergebruikers kunnen ideeën insturen en een vakjury, waar ook een griffier in zit, bepaalt vervolgens welk idee uitgevoerd zal gaan worden. Dit kan bijvoorbeeld een app zijn die notificaties geeft op basis van ingestelde trefwoorden, woordanalyses doet per onderwerp in verschillende gemeenten of een app die inwoners in staat stelt om mee te denken over raadsvoorstellen of moties. De app-wedstrijd heeft 17 diverse ideeën opgeleverd. De jury koos WaarOverheid, een samenwerking tussen de Universiteit van Amsterdam en Stamkracht als winnaar. WaarOVerheid plaatst raadsinformatie op basis van slimme algoritmes automatisch op de kaart. Daarmee zien inwoners wat er in hun buurt speelt, kunnen ze notificaties ontvangen. Dit zorgt ervoor dat inwoners beter weten wat er speelt in hun omgeving. De jury was onder de indruk van de mogelijkheden van de toepassing en de technische expertise van het team. In februari is de app van het winnende team beschikbaar, op tijd voor de verkiezingen. WaarOverheid van Stamkracht en de Universiteit van Amsterdam De app bevat uiteindelijk alle ontsloten raadsinformatie van gemeenten. Deze app is dan afgerond voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, waarmee gemeenten direct gebruik kunnen maken van hun recentelijk ontsloten raadsinformatie. Meedoen met deze ronde van het beschikbaar stellen van raadsinformatie als open data resulteert zodoende direct in een bruikbare app waar de raadsinformatie van uw gemeente in hergebruikt zal worden! 1.5 Zijn er risico s bij open data? Het gaat bij Open Raadsinformatie om de openbare raadsinformatie. Uiteraard dient een gemeente bij het uploaden of aanmaken van gegevens in het raadsinformatiesysteem aan te geven of iets een openbaar of een niet-openbaar stuk is. Wanneer een besloten stuk ten onrechte aangemerkt wordt als publiek, zal dit stuk ook beschikbaar komen als open data. De verantwoordelijkheid en controle hiervoor ligt dus bij de gemeente die iets openbaar maakt binnen het eigen systeem. 5
Mocht een niet-openbaar document onverhoopt openbaar gemaakt zijn dan kan dit doorgegeven worden en kan het document door ons verwijderd worden. Er is dus bij Open Raadsinformatie dezelfde voorzichtigheid geboden als bij normale publicatie van raadsinformatie. 1.6 Vragen of aanmelden? Heeft u vragen over Open Raadsinformatie? Of wilt u deelnemen aan de opschaling? Neem dan contact op met pilotmanager Tom Kunzler via tom.kunzler@kinggemeenten.nl. Aanmelden kan tot en met 8 december. U kunt ook contact opnemen met de volgende ervaringsdeskundigen: Robert van Dijk, griffier van de gemeente Teylingen en voorzitter van de Adviesgroep Open Raadsinformatie via r.vandijk@raadteylingen.nl. Pascale Georgopoulou, oud-griffier van de gemeente Amstelveen en impactanalist bij KING via Pascale.Georgopoulou@kinggemeenten.nl. Bekijk eventueel ook de eerder gemaakte Frequently Asked Questions voor uitgebreidere informatie. K W A L I 6