BEWUSTE BOUWERS PRESENTEERT 2012 Presenteert 2012 4-5 6-7 Verbeter de bouw Voorbeelden en ideeën 8-9 14-15 Bouwplaatsen Ontwikkelingen
EDiTORiAl Bestuur Hans Huis in t Veld Jacqueline Schlangen Marc Unger Flip Verwaaijen Voor je ligt het eerste jaarbericht van Bewuste Bouwers. Wij kijken terug op een mooi jaar. Het jaar waarin we verhuisd zijn naar het Bouwhuis in Zoetermeer, nieuwe concerndeelnemers konden verwelkomen, de 250e bouwplaats vierden, samenwerkingen gezocht hebben. En ook het jaar waarin ik directeur werd. in dit jaarbericht lees en zie je wat er allemaal gebeurd is. De samenwerkingen met Rijkswaterstaat (stimuleringsregeling), Search (workshop), Aboma (audits) en DeelHout (250e bouwplaats). De audits, mysteriebezoeken en meldingen via verbeterdebouw.nl. Ook leuk zijn de quotes van onze deelnemers. lees wat zij van Bewuste Bouwers vinden en hoe zij hun deelname ervaren. inmiddels zijn we alweer twee maanden onderweg in 2013 en kijken we vooral vooruit. Wij hebben een nieuwe collega en zijn druk bezig met de nieuwe versie van het handboek en de normkaarten. Bewuste Bouwers 2.0 is in de maak, waarbij we onze deelnemers nog meer uitdagen de lat hoger te leggen. Paul Schumacher Collega s Berend van Ommen Jeroen Doornbos Marsha Goosens Serina du Chatinier Reageren? Mail naar margo@bewustebouwers.nl, ik hoor graag wat je van ons jaarbericht vindt. MARgO DiERiCK Directeur 2
BEWUSTE BOUWERS PRESENTEERT 2012 Bewuste Bouwers digitaal Altijd en overal het laatste nieuws van Bewuste Bouwers bij de hand? Kijk op onze website en meld je ook meteen aan voor de nieuwsbrief. Hier kun je ook digitaal bouwplaatsen aanmelden. Of volg ons op twitter en like verbeterdebouw op facebook. Als je deelnemer bent kun je je aansluiten bij de besloten linkedingroep en met ons discussiëren over allerlei thema s. Bekijk onze website en meld je aan voor de nieuwsbrief www.bewustebouwers.nl Sluit je aan bij onze besloten LinkedIn-groep like us on Facebook Verbeterdebouw Follow us on Twitter @bewustebouwers 3
WWW.Verbeter debouw.nl Verbeterdebouw is een vorm van crowdsourcing. Via dit transparante platform kunnen mensen meldingen over de bouwplaatsen doorgeven. De status van de vermelding en reactie van de bouwer zijn voor iedereen zichtbaar. Een mooie manier voor de bouwer om feedback uit de omgeving te krijgen. Totaal 45 meldingen: 8 37 ideeën problemen Voorbeelden van meldingen: Waarom kunnen leveranciers van gas, water en licht niet samenwerken om hun leidingen in 1 keer allemaal uit te voeren? Dat geeft voor de bewoners maar 1 keer overlast Ons verzoek is om de schijnwerpers ter beveiliging van de bouwplaats niet op de woonhuizen te richten Bij het passeren van de bouwplaats s avonds zag ik twee steigerpijpen naar beneden vallen. Dat wou ik even doorgeven U zou me een groot plezier doen door regelmatig de modder op te ruimen voor de poort van de bouwplaats 4
BEWUSTE BOUWERS PRESENTEERT 2012 Als bouwer zijn wij een passant. Ballast Nedam is zich bewust van de impact van onze werkzaamheden op de directe leefomgeving van meerdere belanghebbenden. Of we nu werken aan een project op een industrieterrein, midden in een woonwijk of aan de grens van een natuurgebied. We willen ons als een goede buur gedragen met oog en oor voor de samenleving en daarmee onze impact zoveel mogelijk beperken. Ballast Nedam maakt bij zijn omgevingsmanagement gebruik van de handvatten van Bewuste Bouwers. We zien Bewuste Bouwers steeds meer uitgroeien tot een kennisbron. Onder meer via een toolbox die steeds beter vorm krijgt. Omgevingsmanagement helpt om onze projectdoelen te behalen en daarmee Ballast Nedam om blijvende kwaliteit te realiseren. Niels Langenhuizen Verbeter punten Bouwen is mensenwerk, dus tijdens de audits komen we natuurlijk ook altijd wel verbeterpunten tegen. Deze gelden vaak niet alleen voor die specifieke bouwplaats, maar ook andere bouwers kunnen er hun voordeel mee doen. We noemen er een paar: Denk na over een geschikte klachtenprocedure. Vaak is die er wel voor technische klachten. Het centraal verzamelen van klachten van omwonenden kan verbeteringen voor alle bouwplaatsen opleveren. projectmanager Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling B.V. Hang waarschuwingsborden bij voorkeur niet aan draaiende delen van het hek. Als dat niet anders kan controleer dan of deze nog leesbaar zijn als het hek openstaat. Vermeld een telefoonnummer of e-mailadres aan de buitenzijde van het hek. Zo kunnen mensen ook buiten werktijd contact opnemen zonder eerst de gegevens op je website op te moeten zoeken. Ook handig bij calamiteiten. 5
Keetwarmingparty! We kennen allemaal de housewarmingparty, maar wat dacht je van een keetwarmingparty. Gezien bij MNO Vervat Wegen goede voorbeelden, leuke ideeën! Tijdens de audits op de bouw zien we vooral ook veel goede voorbeelden. leuke ideeën waar een projectteam net even wat slimmer of creatiever over nagedacht heeft. Vaak zijn het kleinigheden met grote impact. De origineelste daarvan krijgen het predicaat best practices, wat extra punten oplevert. Maar ook degene die dat net niet halen of die we op meer plekken tegenkomen willen we graag delen. Wij gaan voor bewust lean, stijlvol bouwen. Daarin integreren we de criteria van Bewuste Bouwers. We gaan bijvoorbeeld actief de verspilling van bouwmaterialen tegen, we streven naar een opgeruimde bouwplaats en we willen goede contacten met de omgeving. Bewuste Bouwers loopt op deze thema s als een rode draad door onze organisatie. Niet alleen op de bouwplaats, maar ook op kantoor. Daarbij biedt Bewuste Bouwers steeds vaker meerwaarde: bijvoorbeeld met het handboek, met audits en met bezoeken van mystery guests. Kuijpers Bouw Heteren heeft door middel van toolboxen Bewuste Bouwers bij de medewerkers geïntroduceerd. Kuijpers Bouw Heteren Planontwikkeling Bouwuitvoering Vastgoedservice Danny Meerwijk - Sterrenburg communicatiemedewerker, Kuijpers Bouw Heteren 6
BEWUSTE BOUWERS PRESENTEERT 2012 Toegang melden op helm! Stickers op de helm maken direct duidelijk dat iemand de introductie heeft doorlopen en of hij bijzondere toegang heeft. Gezien bij BAM Civiel Nieuwsbrief! Niet alleen de omgeving van een bouwplaats, maar ook de eigen medewerkers blijven graag op de hoogte van het wel en wee van de bouw. Denk ook eens aan een interne nieuwsbrief. t A-viertje gezien bij A4all Meer goede voorbeelden: Bewust Calamiteitennummer/06-nummer speciaal voor project Digitale klachten/ideeënbus via projectwebsite Eenvoudig, maar duidelijk bord op de keet met alle contactgegevens en verwijzing naar Bewuste Bouwers Verzorgd gekleurde doeken aan de bouwhekken met bijvoorbeeld projectinformatie en foto s van medewerkers Sociaal Bewuste Bouwers uitgebreid besproken in introductiefolder, zodat alle medewerkers, ook van onderaannemers, op de hoogte zijn lokale cateraar inzetten voor buitendienststelling Projectintroductie via internet Veilig Speciale hesjes/helmen voor bezoekers, zodat deze van afstand herkenbaar zijn Regelmatig fi etsrondje om de bouw (met opdrachtgever) om veiligheid en bewegwijzering te toetsen Milieu Restbeton hergebruiken in het project Op eigen initiatief plaatsen van nestkasten Bewuste Bouwers geeft ons extra motivatie om rekening te houden met de leefomgeving rond de bouwplaats. De drempel voor omwonenden om vragen of klachten met ons te delen ligt lager. Joan Veenstra projectleider BGGD 7
Architect Kraaijvanger Mensen associëren bouwplaatsen al snel met rommel en bouwvakkers zonder shirts die naar vrouwen fluiten. Daar wilden we via Bewuste Bouwers iets aan veranderen. Via Bewuste Bouwers sporen we onszelf en andere aannemers aan om verantwoordelijkheid te nemen naar voorbijgangers en de buurtbewoners. Het biedt handvatten om uit te leggen waarom overlast soms onvermijdelijk is. Als je het uitlegt, is er sneller begrip voor. Tegelijk komen we er als bedrijf steeds meer achter dat het niet vervelend is om je naar buiten toe open op te stellen. Ook gebruiken we deelname aan Bewuste Bouwers om veiligheidsissues aan te pakken. Veiligheid begint met een schone, nette, opgeruimde bouwplaats. Daarbij is de rol van onze onderaannemers belangrijk. In hun contracten staan dan ook de voorwaarden van Bewuste Bouwers: onder meer voor milieudoelstellingen. We vragen bijvoorbeeld om het gebruik van duurzame verpakkingsmaterialen en groen gedrag. Laat de aannemer zijn auto aanstaan op de bouwplaats, of zet deze de motor uit? Bewuste Bouwers streeft naar een nieuwe manier van werken. Voor sommige betrokkenen is het even wennen, maar het is al snel een way of work. Marcel Poolman, pr & communicatie Boele & Van Eesteren bv Architect Greig & Stephenson 8
BEWUSTE BOUWERS PRESENTEERT 2012 Bouwplaatsen groei 47 107 165 type bouwplaats 39% woningbouw 5% overig 20% infra 2010 2011 2012 36% utiliteit Architect Ellerman Lucas Van Vugt Onze bouwers Kuijpers Bouw Heteren Planontwikkeling Bouwuitvoering Vastgoedservice 9
Bouwfestival DeelHout e voor 250 bouwplaats in november vierden wij de aanmelding van de 250e bouwplaats. Dit was de bouwplaats van Heijmans en Rijkswaterstaat, verbreding van het Willhelminakanaal in Tilburg. Om dit heuglijke feit niet zomaar voorbij te laten gaan hebben we hier samen met Stichting Treehouse een editie van het bouwfestival DeelHout georganiseerd. Tegelijk is door het projectteam van de gelegenheid gebruik gemaakt om een uitgebreide informatiemarkt voor omwonenden en andere geïnteresseerden te organiseren. Tijdens het bouwfestival hebben mensen meubels en andere bouwwerken gemaakt van restmaterialen van bouwplaatsen. Dit gebeurde met hulp van een groep kunstenaars en ontwerpers die als missie hebben om lokaal restmateriaal een nieuw leven te geven. Een missie die Bewuste Bouwers graag ondersteunt. De resultaten waren prachtig. Voor meer informatie over dit initiatief: www.deelhout.nl. 10
BEWUSTE BOUWERS PRESENTEERT 2012 We doen sinds vorig jaar mee aan Bewuste Bouwers omdat we graag bijdragen aan een positief imago van de bouw. En het werkt: het personeel op de bouwplaats zet zich bijvoorbeeld extra in om de bouwplaats en de omgeving netjes te houden. Zo beperken we de overlast voor de omgeving. Enthousiast zijn we ook over de audits die Bewuste Bouwers doet. Met soms een mystery guest die de bouwplaats bezoekt. Daar leren we van. De aandachtspunten uit het verslag en uit de terugkoppeling pakken we op: zo brengen we Bewuste Bouwers op een steeds hoger niveau. Onze medewerkers zijn trots op wat ze maken, door Bewuste Bouwers brengen we dat op een goede manier over het voetlicht. Sanne Halma directie-assistente, Van Spijker Infrabouw B.V. Goed met de omgeving omgaan, minder hinder veroorzaken, levert een beter project op. BAM vindt een positieve beeldvorming en het vergroten van de sympathie voor de bouwwereld belangrijk. De omgeving laten zien wat we doen. Wij geloven in een open cultuur. We zien Bewuste Bouwers als een beweging die de omgeving laat zien wat wij als bouwer doen. Bewuste Bouwers is steeds in ontwikkeling. Het niveau wordt steeds hoger. Als BAM scoren we vaak boven de gestelde normen. Veel van waar Bewuste Bouwers voor staat, zat al in ons bedrijf en is nu verankerd. Als BAM willen we de verwachtingen van onze klanten altijd overtreffen. William van Niekerk directeur Corporate Social Responsibility, Koninklijke BAM Groep We stonden voor de vraag hoe we het hoofdkantoor van Scania in Breda zo duurzaam mogelijk konden maken. Het gebouw kende tegenstrijdige gebruiksdoelen: het moest dienst doen als kantoor, werkplaats en showroom tegelijk. We hadden de keus tussen de BREEAM checklist voor het bouwproces of de aanpak van Bewuste Bouwers. Die aanpak had een duidelijke meerwaarde: Bewuste Bouwers biedt een checklist met concrete, realistische verbeterpunten. Na een eerste audit van een bouwplaats kregen we bijvoorbeeld specifieke verbeterpunten. Het bouwteam zelf formuleerde daarop mogelijke oplossingen. Zo triggert Bewuste Bouwers ons om steeds verder, stapje voor stapje, vooruit te denken. Dat is een groot pluspunt. We zijn tevreden over het persoonlijke contact met Bewuste Bouwers, de persoonlijke begeleiding en de discussies die je met elkaar voert. Bewuste Bouwers slaat de goede richting in. Hanno Schrauwen Technisch adviseur, BVR-groep Bij de aanpak van Bewuste Bouwers gaat het vooral om herkenbare punten. Dat is meteen de grote kracht ervan. Ze zijn eenvoudig, maar daardoor heel sterk en je kunt er snel een groot effect mee behalen. Aan de andere kant zit daar ook het risico aan dat ze zo voor de hand liggend zijn, dat je er onbewust aan voorbij gaat. Bewuste Bouwers geeft extra aandacht aan deze vanzelfsprekende zaken. Tijdens de audit die ze bij ons uitvoerden kwamen goede aandachtspunten naar voren: constructieve feedback op onze bouwplaats en enkele punten om de omgang met de omgeving nog verder te verbeteren. Deelname aan Bewuste Bouwers heeft een gunstig effect bij selecties en aanbestedingen. Een goed auditrapport heeft bovendien een positieve invloed op de BREEAM-score. Steven de Vlugt Projectleider, Bouwcombinatie BAM Giesbers v.o.f. 11
Audits Steekproefgewijs toetsen we door middel van een audit of de aangesloten bouwplaatsen aan onze uitgangspunten voldoen. We bekijken dan in een gesprek met de uitvoerder en projectleider hoe invulling aan de pijlers gegeven wordt en nemen ook een kijkje op de bouwplaats zelf. Van de audit wordt een rapport gemaakt met een puntenscore en eventuele verbeterpunten. Bij minimaal 1 op de 5 bouwplaatsen wordt een audit gehouden en bij losse bouwplaatsen en BREEAM-projecten altijd. De audits worden niet alleen door eigen medewerkers, maar ook door Aboma gedaan. Zij hebben met hun team een landelijke dekking en komen al op veel bouwplaatsen die een Bewuste Bouwers certificaat hebben. In onderstaande tabel kun je zien dat onze bouwers bewust bezig zijn. Gemiddeld wordt op alle items boven de norm gescoord. Totaal in 2012: 58 audits. gemiddelde score: Beoordelingsitems Beoordeling Waardering (schaal 1 t/m 5, 3 = norm) 1. Bewust a. Aanspreekbaarheid b. Communicatie en klachtafhandeling 2. Veilig a. Omgevingsveiligheid b. Bezoekersveiligheid 3. Verzorgd 4. Milieu 5. Sociaal Boven de norm Boven de norm 3,5 3,8 Boven de norm Boven de norm Boven de norm Boven de norm Boven de norm 3,6 3,5 3,3 3,5 3,6 Totaal 24,7 12
BEWUSTE BOUWERS PRESENTEERT 2012 Mysterie bezoeken Naast de geplande audits gaan we ook onverwacht kijken bij de bouwplaatsen. Bij deze mysteriebezoeken gaan we niet de bouwplaats op, maar kijken we als voorbijganger wat ons opvalt en wat goed en minder goed gaat. Ook van het mysteriebezoek wordt achteraf een verslag gestuurd. Als we tijdens het bezoek iets constateren wat afwijkt, melden we dat direct bij de uitvoerder. De mysteriebezoeken kunnen, evenals de meldingen op verbeterdebouw.nl, aanleiding zijn om een audit te plannen. in 2012 hebben we in totaal 40 mysteriebezoeken gedaan. in het laatste kwartaal hebben we een iphoneapp getest waarmee deze bezoeken en met name de verslaglegging aanzienlijk minder tijd kosten. in 2013 gaan we die verder inzetten, zodat veel meer bouwplaatsen een bezoek van ons kunnen verwachten. De normen van Bewuste Bouwers liggen niet hoger dan die in ons eigen bedrijf. Maar deelname biedt wel een kapstok om daarover effectief te communiceren. Intern bijvoorbeeld over veiligheid - de helm moet op - of naar omwonenden over bouwhinder. Deelname aan Bewuste Bouwers helpt daarnaast bij het verwerven van nieuwe opdrachten. Het is een pluspunt om te laten zien wat je doet in de omgeving van een bouwplaats. Maar uiteindelijk moet een aannemer zich aansluiten omdat deze dat zelf wil. Bewust bouwen moet in de genen zitten. Ben Böing coördinator omgevingsmanagement, Heijmans Infra 13
Ontwikkelingen Met Bewuste Bouwers formaliseren wij onze bestaande processen. Toch zit er veel toegevoegde waarde in onze deelname. In de communicatie met onze omgeving, maar bijvoorbeeld ook commercieel: onze deelname is interessant voor opdrachtgevers. Een ander pluspunt is de continue inzet voor een opgeruimde bouwplaats en een veilige (werk)omgeving. Voor zowel onze bouwplaatsmedewerkers, medewerkers van onze onderaannemers, klanten en voor de direct omwonenden. Architect MVRDV/INBO Arjan van Hamburg Hoofd Kwaliteit, Arbo & Milieu, J.P. van Eesteren B.V. 14
BEWUSTE BOUWERS PRESENTEERT 2012 BREEAM-nl Workshop Bewust Bouwen Samen met Search Opleidingen hebben we een introductietraining ontwikkeld waarin alle aspecten van het bewust bouwen aan de orde komen. Niet alleen in theorie, maar vooral ook de praktijk komt hierbij aan bod. We gaan met elkaar in discussie over wat het betekent om bewust te bouwen voor een bedrijf, maar ook voor iedere medewerker. De interactieve training is geschikt voor iedereen die direct of indirect bij de bouwplaats betrokken is en is altijd maatwerk, afgestemd op de deelnemers. Dat kunnen de medewerkers van een bouwplaats zijn, een groep uitvoerders, maar ook directie en management. In 2013 gaan we de training niet alleen incompany, maar ook op open inschrijving geven. Na deze training kunnen de deelnemers direct concreet aan de slag. Het eindresultaat is direct toepasbare tips, handvatten en inzicht in bewust bouwen. De deelnemers weten dat zij ook een bijdrage kunnen en moeten leveren aan het imago van het bedrijf en daardoor invloed hebben op de continuïteit en het verwerven van opdrachten. BREAAM-NL Nieuwbouw is een manier om de duurzaamheid van gebouwen te meten. De duurzame bouwplaats speelt hierbij ook een belangrijke rol, namelijk in de credit MAN2 Bouwplaats en omgeving. Voor deze credit kunnen punten worden gescoord op basis van het auditrapport van Bewuste Bouwers. Wanneer binnen onze systematiek op de norm wordt gescoord wordt 1 punt toegekend en wanneer op alle onderdelen boven de norm wordt gehaald worden 2 punten toegekend. In 2012 is dit op dezelfde manier opgenomen in BREEAM-NL Infra. Het aantal BREEAM-projecten dat wordt aangemeld bij Bewuste Bouwers is in 2012 toegenomen. Totaal zijn ruim 20 projecten aangemeld. Omdat voor deze projecten het auditverslag als bewijslast geldt vindt altijd een audit plaats. Stimuleringsregeling RWS Ook Rijkswaterstaat vindt het belangrijk dat bouwers rekening houden met hun omgeving en veilig en milieubewust werken. Zij laat dit zien door zich aan te sluiten bij de Stimuleringsregeling die Prorail in 2011 in het leven heeft geroepen. Bij deze regeling krijgt de bouwer die in opdracht van RWS of Prorail werkt de helft van de deelnamesom aan Bewuste Bouwers terug. Een mooie stimulans voor bouwers om zich bij ons aan te sluiten. Wij zien Bewuste Bouwers als een goed instrument om aan te geven dat we ver gaan om de overlast zo beperkt mogelijk te houden. Als je verklaart Bewuste Bouwer te willen zijn, gedragen mensen zich opeens een stuk beter. En je hebt als leidinggevende een instrument in handen om duidelijk aan te geven dat je bepaald gedrag niet accepteert. Alwin Geutjes Bedrijfsleider, Dekker Groep 15
KAlENDER 2012 januari februari 150e bouwplaats Verhuisd naar Zoetermeer maart april Opnemen film Samenwerking Search mei Try out training juni juli prijsuitreiking Eerste training bouwplaats mooiste bouwplaats Zuidas augustus september oktober Stimuleringsregeling Rijkswaterstaat Ontwikkeling APP november december 250e bouwplaats fijne feestdagen Bewuste Bouwers, Postbus 942, 2700 AX Zoetermeer Telefoon 079 325 24 25 E-mail info@bewustebouwers.nl site www.bewustebouwers.nl Twitter @bewustebouwers