stimuleringsprogramma BORGINGS lokaal centraal 2006-2008 gemeentelijk participatiedossier Nunspeet 1
Conclusies De Zorgbelangorganisaties Bron Kenniscentrum Sociaal Beleid Demografische gegevens (prognose) Bevolking naar Wmo-doelgroep in aantallen leveren een belangrijke bijdrage aan de collectieve belangenbehartiging op lokaal niveau; versterken de competenties van raadsleden en leden van klankbordgroepen door cursussen aan te bieden, het organiseren van intervisie voor groepen van burgers; hebben een belangrijke rol bij het aanleveren van instrumenten, voorlichtingsmaterialen, handreikingen enzovoorts die de positie van de raadsleden versterken. Aard van de Beperking 2008 2010 2015 2020 2025 2030 VG 168 170 169 166 164 162 ZG 526 547 594 638 700 769 LG 4512 4665 5046 5446 5996 6516 Dementie 333 346 382 425 482 557 GGZ 871 891 908 914 919 914 Totale Bevolking 26.567 27.080 27.520 27.717 28.012 28.155 (prognose) Bevolking naar Wmo-doelgroep in procenten Aard van de Beperking 2008 2010 2015 2020 2025 2030 VG 100 102 101 99 98 96 ZG 100 104 113 122 133 146 LG 100 103 111 120 132 143 Dementie 100 104 115 128 145 167 GGZ 100 102 104 105 105 105 Totale Bevolking 100 102 104 105 105 106 Totale bevolking ouder dan 55 jaar en allochtonen binnen deze groep Bevolking leeftijd 55+ Allochtone bevolking 55+ Percentage allochtone bevolking 55+ 7264 369 5 Verklaring van de afkortingen VG=verstandelijk gehandicapten - ZG=zintuiglijk gehandicapten - LG=lichamelijk gehandicapten - GGZ=geestelijke gezondheidszorg 2 BORG INGS DOC UMENT ]
Zelfevaluatie Wmo-raden In de periode november 2007 tot april 2008 voerden 122 Wmo-raden in Nederland* een zelfevaluatie uit. Het rapport van het Verwey-Jonker Instituut dat hierover gaat, biedt een overzicht van de resultaten van deze zelfevaluaties. Daaruit komt een positief beeld naar voren van de cliëntenparticipatie in de Wmo. Het cliëntenperspectief staat goed op de kaart in de Nederlandse gemeenten. De raden hebben sinds de invoering van de Wmo een goede vertegenwoordiging weten te realiseren. Bepaalde groepen, zoals Ggz-cliënten, jeugd en allochtonen zijn minder goed vertegenwoordigd. De raden richten zich op een brede beleidsadvisering, vanaf de eerste plannen tot de uitvoering van het beleid. De raden zien (delen van) hun advisering daadwerkelijk terug in het beleid. * In Gelderland maakten (peildatum 1 juli 2009) acht Wmo-raden van het Zelfevaluatie-instrument gebruik. Verbeterpunten Er is ook een aantal verbeterpunten te formuleren. Zo hebben de raden behoefte aan: meer kennis over de inhoud van de Wmo-velden; beter zicht op de positie van de achterban; vaardigheden om een goede strategie te bepalen en eigen initiatieven te nemen. Ondersteuning bij dit leerproces om hun werk verder te vervolmaken, kunnen de Wmo-raden goed gebruiken. Resultaten Lokaal Centraal In de periode 2006-2008 werkte Zorgbelang Gelderland aan het stimuleren van de cliëntenparticipatie in Gelderland. Het doel daarbij was tweeledig. 1. Het vergroten en versterken van de lokale cliëntparticipatie van alle bij de Wmo betrokken doelgroepen; 2. Zorggebruikers in staat stellen hun belangen te behartigen en aan beleidsbeïnvloeding te doen. Paraat met ondersteuning Gemeenten, Wmo-raden, initiatiefgroepen, platforms, lokale belangenorganisaties kregen in totaal 135 keer ondersteuning in de vorm van advies, met informatiepakketten en/of met informatiebijeenkomsten. Voorbeelden van activiteiten In Gelderland organiseerden we 58 bijeenkomsten onder de noemer 'Leren van elkaar'. Daarbij ontmoetten vertegenwoordigers in een regio elkaar om informatie uit te wisselen, ervaringen te delen en aan deskundigheidsbevordering te doen. Om de knelpunten en ervaringen bij de implementatie en uitvoering van de Wmo te achterhalen hebben we diverse methodieken ingezet, zoals meldacties, straatonderzoek, mysteriegast-onderzoek van de Wmo-loketten en E-panels. Ook waren we bereikbaar voor het beantwoorden van vragen en het behandelen van klachten. Academie Zorgbelang Gelderland organiseerde twintig scholingsbijeenkomsten (trainingen en cursussen). Onderwerpen die aan de orde kwamen, waren onder andere de indicatiestelling, het betrekken van de achterban en reageren op beleidsplannen. Met en voor mensen met een verstandelijke beperking organiseerden we vijftien bijeenkomsten rond thema's als veiligheid, vrije tijd, vervoer, inspraak en participatie. Ook beschreven we methodieken om deze doelgroep te betrekken bij het Wmo-beleid. BORGINGS 3
Wmo-beleidsanalyse Een analyse van het gemeentelijke Wmo-beleidsplan door Zorgbelang Gelderland op vier bakens: keuzevrijheid, de burger centraal, kwetsbare burgers en betrokkenheid van burgers: Keuzevrijheid Het is onduidelijk of burgers kunnen kiezen uit meerdere aanbieders van huishoudelijke hulp en hulpmiddelen. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht noodzakelijk voor keuzevrijheid. De burger centraal Er is een lokaal en regionaal (digitaal) loket van waaruit vraaggestuurd gewerkt wordt. Of er sprake is van cliëntondersteuning is onduidelijk. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht noodzakelijk voor cliëntondersteuning. Aandacht voor kwetsbare groepen Het is onduidelijk wat Nunspeet doet voor 'kwetsbare' doelgroepen. Wel krijgen mensen met een verstandelijke handicap aandacht in het cultuurbeleid. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht nodig voor concrete doelen voor groepen 'kwetsbare burgers'. Waar u Zorgbelang Gelderland voor inzet Het stimuleren van regionale uitwisseling, zoals uitwisseling tussen Wmo-raden en andere belangenbehartigers; Het stimuleren en aanbieden van deskundigheidsbevordering; Extra aandacht vragen voor de ervaringen van diverse doelgroepen (allochtonen, menselijk met een verstandelijke handicap; Monitoring van Wmo-raden (scan-functie); Het stimuleren van de informele participatie; De vraagbaakfunctie voor Wmo-raden, gemeenteambtenaren, enzovoorts. Betrokkenheid van burgers Er is een Adviesraad Maatschappelijke Ondersteuning. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht gewenst voor informele of doelgerichte vormen van betrokkenheid van burgers. Gegevens van vergelijkbare gemeente Wilt u zelf uw gemeente vergelijken met een vergelijkbare gemeente? Kijk dan op www.zorgbelanggelderland.nl onder het kopje vergelijk Gelderse gemeenten. Uw gemeente is qua grootte vergelijkbaar met Geldermalsen en Zaltbommel. BORGINGS 4
Gemeentelijke scan Nunspeet BORG INGS DOC UMENT ] 5 Algemeen stand van zaken per 1-1-2009 Inwoners gemeente: 26.583 Wmo-raad sinds eind 2007. De Wmo-raad is schriftelijk erkend, dit is vastgelegd in een verordening. Het Wmo-beleidsplan is vastgesteld in mei 2008. Dit document is niet op de gemeentewebsite beschikbaar. Wet maatschappelijke ondersteuning 1. Vertegenwoordigde doelgroepen De Wmo-raad bestaat uit 11 leden en een onafhankelijk voorzitter. De gemeente heeft ervoor gekozen de doelgroepen af te stemmen op de prestatievelden van de Wmo. Dit betekent dat er 3 onafhankelijke leden zijn en dat verder de doelgroepen ouderen, gehandicapten, vrijwilligers, mantelzorgers, cliënten individuele verstrekkingen, GGZ, uitkeringsgerechtigden en jongeren vertegenwoordigd worden. 2. Hoe vaak vergadert Wmo-raad? Het streven is eens per maand te vergaderen. 3. Secretariële ondersteuning De gemeente stelt een ambtelijk secretaris beschikbaar voor 10 uur per week. 4. Overleg met wethouder Wmo Overleg met de wethouder Wmo vindt incidenteel plaats. Dit geschiedt op verzoek en is niet structureel ingepland. 5. Budget van Wmo-raad Het budget van de Wmo-raad is maximaal 10.000 per jaar (in de praktijk blijkt 7500 per jaar genoeg te zijn). Hiervan wordt een onkostenvergoeding betaald aan de Wmo-raadsleden van 20 per vergadering. Daarnaast stelt de gemeente vergaderruimte en koffie en thee beschikbaar. Het verzenden van printwerk wordt door de ambtelijk secretaris gedaan. De Wmo-raad heeft geen apart budget voor scholing of het inhuren van deskundigen. Dit zit inbegrepen in het jaarbudget. Vijf Gouden regels cliëntenparticipatie De Zorgbelangorganisaties hebben vijf gouden regels voor cliëntenparticipatie opgesteld : 1. Regel de randvoorwaarden 2. Weet wat je wilt en wat je kunt 3. Stimuleer de samenwerking; verbind 4. Maak het leuk! 5. Er is meer dan de Participatie-raad Bel Zorgbelang Gelderland voor een toelichting.
Agenda voor de toekomst Betrek Zorgbelang Gelderland bij uw plannen In de toekomst vraagt een aantal ontwikkelingen om uw aandacht. Ontwikkelingen die lokaal beleid nodig maken. Ze vormen als het ware uw Agenda voor die toekomst. GGz-cliënten Zorgbelang Gelderland deed de afgelopen jaren veel ervaring op in het laten meedoen van de doelgroep GGz, verslavingszorg en maatschappelijke opvang in Wmo-raden. In sommige gemeenten is de stem van deze groepen duidelijk te horen. In gemeenten waarin dit minder goed lukt, past ons aanbod. Bijvoorbeeld: Cliënten trainen ambtenaren, individuele of groepscoaching van vertegenwoordigers GGz en voorlichting over GGz-problematiek vanuit ervaringsdeskundigheid. Zorgbelang Gelderland werkt vanaf 2006 met een sterke focus op de lokale situatie en heeft een passend aanbod voor de vragen die in gemeenten op de toekomstagenda staan. We doen dit door ondersteuning op maat. Daarnaast blijven we inzetten op het monitoren van het gemeentelijk Wmo-beleid van alle Gelderse gemeenten en is er voor elke regio een Regioplan. Zo is er ook voor uw gemeente reden genoeg om Zorgbelang Gelderland bij uw toekomstplannen te blijven betrekken. Maak gebruik van onze ervaring met bijvoorbeeld allochtonen gebruik effectieve methodieken om allochtonen en zelforganisaties te betrekken bij uw Wmo-beleid; doe een beroep op een pool van allochtone voorlichters die voor themabijeenkomsten kunnen worden ingezet (bijvoorbeeld over opvoeding, huiselijk geweld en gezondheidsthema's). mensen met een verstandelijke beperking wordt wijzer van onze inzichten en praktijkervaring inzake het betrekken van mensen met een verstandelijke beperking bij Wmo-beleid; zet u in voor mensen uit deze doelgroep via het project Belangenbehartiging. ouderen leg de verbinding vanuit ouderen met andere (kwetsbare) groepen zoals ouderen met een allochtone achtergrond, ouderen met een GGz achtergrond en ouderen met een verstandelijke of lichamelijke beperking; leer de behoeften kennen van ouderen en kom te weten hoe zij denken over kwaliteit van leven, welke knelpunten zij ervaren en welke wensen en tips zij hebben.... Zorgbelang Gelderland Informatie Klachtenopvang Belangenbehartiging Postbus 5310 6802 EH Arnhem IJsselburcht 4 6825 BP Arnhem Telefoon 026 384 28 22 Fax 026 384 28 23 www.zorgbelanggelderland.nl info@zorgbelanggelderland.nl specifiek in uw regio In de regio Noordwest Veluwe organiseren we regelmatig 'leren van elkaar'- bijeenkomsten en regionale studiedagen over Wmo-gerelateerde thema's voor Wmo-raden, gehandicaptenplatforms, seniorenraden en lokale belangenbehartigers. Verder vonden bijeenkomsten met zelforganisaties van allochtonen plaats. Meer weten? Neem contact op met Joke Stoffelen, programmacoördinator bij Zorgbelang Gelderland jokestoffelen@zorgbelanggelderland.nl of 026 384 28 22 of kijk op www.zorgbelanggelderland.nl. Het aanbod van de Zorgbelangorganisaties onderscheidt zich van andere ondersteuners door de nadruk op: o het betrekken van moeilijk te vertegenwoordigen groepen; o het versterken van de competenties van Wmo-raden voor beïnvloeding van beleid; o het initiëren van kennisuitwisseling; o het leveren van een bijdrage aan meningsvorming en standpuntbepaling; o het inventariseren van wensen en knelpunten van kwetsbare groepen. BORGINGS 6 6