Signalering van lees- en spellingproblemen in het speciaal (basis) onderwijs Judith Vloedgraven, Cito 3 april 2013
Actualiteit
Inleiding Actualiteit doorverwijzing naar zorg Vanaf 2009 kosten vergoed door zorg Geleid tot meer doorverwijzingen en te hoge kosten Onduidelijkheid over regel doorverwijzing Deskundigen: strengere selectie in het onderwijs Nauwkeurig toetsen bij leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Vergelijkbaarheid reguliere leerlingen centraal
Wegwijzer: passend toetsen www.cito.nl primair en speciaal onderwijs toetsen voor speciale leerlingen wegwijzer
Passend toetsen Optimale meting door aanpassing: Kenmerken van leerlingen Toetsselectie Niveau van leerlingen Niveaukeuze Toetsomstandigheden optimaliseren Mogelijke aanpassingen
Programma vandaag Kenmerken van leerlingen Toetsselectie Welke toetsen beschikbaar voor lezen en spellen? Wat betekent dit voor leerlingen in het S(B)O? Rapportage Niveau van leerlingen Niveaukeuze Toetsomstandigheden optimaliseren Mogelijke aanpassingen
Welke toetsen? Screeninginstrument Beginnende geletterdheid Technisch lezen (leestempo/leestechniek) DMT AVI Toetsen Spelling (voor speciale leerlingen) Screeningsinstrument Dyslexie
Gebruiksdoel SBG Doel Opsporen van leerlingen met een risico op leesproblemen Inhoud Fonologisch bewustzijn en letterkennis Doelgroep Alle leerlingen: B2, E2, B3 Zwakke groep: M3, E3
Toetsafname Fonologisch bewustzijn Fonologisch bewustzijn: - 4 taken: - rijm, beginfoneem, synthese en deletie - digitaal en adaptief
Toetsafname Letterkennis Receptieve letterkennis: - digitaal - 34 grafemen Productieve letterkennis: - papier - 34 grafemen
SBG in het S(B)O Adaptief: Voorbeeld groep 2 Beginfoneem (8) Synthese (8) Rijm (8) Deletie (8)
Rapportage
Toetsprocedure technisch lezen
Leestempo: voorbeeld Bas en Kim Maandag Bas sliep en droomde. De wekker liep af. Maar Naar Waar Bas hoorde het niet. 1 Kim werd wel wakker. Ze keet keel keek naar Bas. 2 Ik laat hem maar slapen, dacht ze. Kim stonk stond stort op en ging aan het werk. 3 Ze maakte bood brood boord klaar. 4
Toetspakket DMT en AVI 2009: nieuwe kaarten AVI; DMT opnieuw genormeerd Groep 3 t/m 8 Geeft diagnostische informatie Nadere analyse technische leesvaardigheid bij zwakke leerlingen, of: Signaleringsinstrument voor alle leerlingen
DMT Drie leeskaarten kaart 1: klankzuivere woorden (km, mk, mkm) kaart 2: eenlettergrepige woorden kaart 3: twee- of meerlettergrepige woorden Drie parallelversies van elke kaart Afname Voor bepalen vaardigheidsscore min. 2 of 3 kaarten 1 kaart: uitsluitend informatie over die kaart (A t/m E)
Rapportage DMT (Alternatief) leerlingrapport normering A t/m E en I t/m V (en functioneringsniveau) (Alternatief) groepsrapport normering A t/m E en I t/m V (en functioneringsniveau) Analyse losse kaarten Op basis van % fouten A (Aandacht): snelheid en nauwkeurigheid R (Risico): nauwkeurigheid G (Geen aandacht of risico): snelheid Op basis van categorieënanalyse
Analyse losse kaarten (1)
Analyse losse kaarten (2)
Analyse losse kaarten (2)
Toetsen voor speciale leerlingen
Toetsen speciale leerlingen Spelling Samenstelling Minder MK-opgaven en pas vanaf E4 ipv M4 Inhoud Toevoeging starttoets Gedeeltelijk andere inhoud: Ga eens allemaal rechtop zitten! Alle kleuters zitten rechtop op de stoel Rapportagewijze Functioneringsniveaus staan centraal
Toetsen speciale leerlingen: tussentoetsen 110 105 93 88 M3 E 3 M4 E 4 M3/E3 E3/M4 M4/E4
Gebruiksdoel SID Doel Opsporen van leerlingen die mogelijk dyslectisch zijn Afstemming tussen onderwijs en zorg Inhoud Technisch lezen en spellen Doelgroep Zwakke lezers en spellers in het basisonderwijs Groep 4-8 Afname november en april
Toetsafname SID Woordleestoets: - papier - 8 kaarten Spellingtoets: - digitaal en adaptief - 2 delen
Rapportage SID Onderdelen dossier Standaard toetsgegevens Interventiegegevens Onderbouwing vermoeden dyslexie
Onderbouwing vermoeden dyslexie Resultaten SID: 4 metingen 3x woordlezen: 5% Doorverwijzen naar zorg óf 4 metingen 3x woordlezen: 10% én 3x spelling: 5%
Onderbouwing vermoeden dyslexie Resultaten SBG én SID: én 2 metingen SID 2x woordlezen: 5% Doorverwijzen naar zorg SBG: 25% óf én 2 metingen SID 2x woordlezen: 10% én 2x spelling: 5%
Uitgangspunten mogelijke aanpassingen Rekening houden met specifieke kenmerken leerlingen Vergelijkbaarheid reguliere leerlingen, dus te meten concept niet veranderen Aanpassingen zijn leergebiedafhankelijk
Aanpassingen leerlingen met dyslexie Vergroten is bij alle toetsen toegestaan Extra tijd is toegestaan, behalve bij technisch lezen Digitale toetsen worden auditief ondersteund bij rekenen, studievaardigheden, woordenschat, spelling en Viseon Gesproken versie en Kurzweilversie bij Entreetoets 6 en 7 en eindtoets Opgaven niet voorlezen bij LVS-toets begrijpend lezen Tip: Neem begrijpend luisteren af Tip: Neem bij begrijpend lezen makkelijkere toets af Tip: Bij spelling kan in groep 4 en 5 bij leerlingen met dyslexie standaard vervolg 1 (dictee) afgenomen worden
Vragen?