Herinneringstoerisme Gelderland 40-44-45
Herinneringstoerisme Bevrijdingstoerisme? Slagveldtoerisme?
Kernteam Marc Wingens Jurriaan de Mol Victoria van Krieken Joost Rosendaal
Werkwijze Inventarisatie en enquête Thematische analyse Commissie Versterking van de herinnering WOII (Cohen) Domeinanalyse
Inventarisatie Deelnemers werkconferentie: Musea (Nationaal Bevrijdingsmuseum, Airbornemuseum, Indisch Herdenkingscentrum, Museum Vliegbasis Deelen, Onderduikmuseum Aalten) Gemeenten (Arnhem, Groesbeek, Overbetuwe, Nijmegen, Wageningen, Ede) Provinciaal/landelijk/internationaal gerichte organisaties (LRE, Oorlogsgravenstichting, Wageningen 45, Omroep Gelderland) Lokaal/regionaal gerichte organisaties (St Polen-Driel, St. Airborne Feelings, St. Airborne Herdenkingen, St War Requiem/Bridge to the future, Platform Militair Historie Ede, St Bridge to Liberation Experience) Toerisme (Battlefield Tours) Niet op WOII gericht: Nederlands Openluchtmuseum, Buurt Ede-Veldhuizen
Enquête Vraag 1: Wat moet er nu eerst komen? Geen evenementen, maar meer inhoud, structuur en samenwerking Vraag 2: Wat is uw inbreng? Netwerken, kennis, expertise, enthousiasme Vraag 3: Wat heeft u van anderen nodig? Wil tot samenwerken om te komen tot hoger niveau met een goede (infra)structuur
Inventarisatie Onderzoek Somers 2013: 83 musea WO2 gerelateerd 18 in Gelderland 2 e Noord-Holland 13; 3 e Noord-Brabant 10 Nationaal Comité 4 & 5 Mei: 3720 oorlogsmonumenten 610 in Gelderland 2 e Noord-Holland 495; 3 e Noord-Brabant 458 Liberation Route Europe: 175 luisterplekken 76 in Gelderland 2 e Noord-Brabant 60; 3 e Limburg 22 Traces of War: > 8.000 WO2 erfgoedplekken 1324 in Gelderland 1 e Noord-Brabant 1524; 3 e Noord-Holland 1077
Smh-40-45.nl Landelijke 13 musea Drie in Gelderland: Airbornemuseum Hartenstein Indisch Herinneringscentrum Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945
Thematische analyse September 1944-mei 1945, van Market Garden tot Capitulatie = USP Airborne (Oosterbeek, Arnhem, Driel, Ede) Evacuatie en strijd achter het front (Veluwezoom) Waaloversteek (Groesbeek, Waalbrug en Oversteek, Manneneiland Betuwe) Rijnlandoffensief (Canadese begraafplaats, Nijmegen frontstad) Strijd in Achterhoek en op de Veluwe (Doetinchem, Zutphen) Capitulatie (Wageningen)
Thematische analyse Maar: WO2 is niet alleen Gelders Internationale dimensie: Oosterbeek en Groesbeek Market Garden begint niet bij de brug in Grave Strijd houdt niet op als troepen Rijnland binnentrekken en begint niet pas weer als ze de Achterhoek binnenkomen Groesbeek heeft ambitie en potentie om dit verhaal over de grens te vertellen
Thematische analyse: Geen bevrijding zonder bezetting Inval: mei 1940 (Betuwestelling) Collaboratie en verzet (Muur van Mussert, Kamp Avegoor, Erebegraafplaats Loenen) Gedwongen werken (werkkampen, Onderduikmuseum Aalten) Jodenvervolging (Sjoel Elburg) Duitse luchtverdediging (Deelen, Diogenesbunker) Bombardementen (feb. 1944 Nijmegen, Arnhem, Doetinchem) Represailles (Putten, Woeste Hoeve, Varsseveld) Indië (Bronbeek)
Commissie Versterking van de herinnering WOII Vier domeinen Kennis: onderzoeken en bewaren Museale functie: leren en tonen Herdenken, eren en vieren: beseffen Educatie en informatie: meedenken en ervaren
Inhoud/Kennis Educatie/ Publieksbereik Erfgoed/ Musea Herdenken/ Toerisme
Inhoud en kennis Inhoudelijke expertise, erfgoed inventarisatie en ontsluiting Archieven: Gelders Archief, Regionaal Archief Nijmegen, Gemeentearchief Ede, Erfgoedcentrum in De Rozet Museale collecties: Erfgoed Gelderland www.collectiegelderland.nl Kenniscentrum WO2 Radboud Universiteit NIOD
Educatie en publieksbereik Lesprogramma s en leerzaam vermaak www.spannendegeschiedenis.nl/liberationroute www.mijngelderland.nl Educatieve afdelingen musea Omroep Gelderland en De Gelderlander: www.wegnaardebevrijding.nl
Erfgoed en musea Erfgoed Gelderland Landschap Monumenten (zorg voor fysieke monumenten) Musea
Herdenken en toerisme Internationale koepel: Liberation Route Europe Evenementen (Airborne Feelings, Bridge to Liberation) Herdenken en vieren (Wageningen 45)
Conclusie Gelderland: Openluchtmuseum WO2 Twee grote clusters: Airborne (Renkum, Ede, Arnhem en Overbetuwe) Airbornemuseum Hartenstein en portaal in Arnhem (Eusebius?) Rijk van Nijmegen (Groesbeek, Nijmegen) Nationaal bevrijdingsmuseum, en portaal in Nijmegen (?) Kleinere eenheden: Capitulatie (Wageningen) Duits defensief (Deelen) Onderduik en verzet (Aalten, Loenen) Jodenvervolging (Elburg) Behoud eigenheid, maar afstemming, samenwerking en koepel Gelderland heeft goud in handen mits samenwerking
Conclusie: wat is nodig Inhoud: kennis, kwaliteitsnorm Zorg voor erfgoed en cultuurhistorische valorisatie Goede infrastructuur Educatie Bevordering Toerisme en herdenken Uitwisseling van ervaringen met behoud eigenheid, koepel die eenheid garandeert
Een suggestie Cultuurhistorische valorisatie door uniforme, toegepaste wandel-, fiets- en autoroutes: Doel in zich en middel tot samenwerking Liberation Route Plus