Commanderij MOLENBERG Lede

Commanderij MOLENBERG Lede 15/01/2009 FAVORIETE WIJNEN van onze leden Thema: VIOGNIER 1

VIOGNIER Rijzende ster onder de witte druivensoorten. Een betoverende druif, met een textuur even zacht en dik als abrikozensap, een optimistisch en verlichtend aroma en heerlijke zure romige volheid als crème fraîche 2

Historiek 1/3 Een paar decennia geleden was deze druivensoort nog een zeldzaamheid. In 1965 waren nog slechts 8 hectaren verwaarloosde ranken te vinden, vrijwel uitsluitend in Condrieu in het noordelijk gebied van de Rhône. In 1928 besloegen de wijngaarden in Condrieu 146 hectaren. Na 1965 verliep de weg omhoog tergend langzaam. Tegen 1986 werd er 20 ha viognier verbouwd. Tegen 1990 werd er 40 ha viognier verbouwd Tegen 1995 was de oppervlakte 80 ha 3

Historiek 2/3 De huidige hoeveelheid is rond de 120 ha. Deze aantallen zijn voor viognier die oud genoeg is om AOC-wijn te produceren (aanplant jonger dan drie jaar is niet inbegrepen). De maximaal mogelijke oppervlakte van de appellation is 250 ha, dus is zelfs nu nog minder dan de helft aangeplant. In het jaar 2000 was er in gans Frankrijk een aanplant van 2359 ha viognier. 4

Historiek 3/3 De oorsprong van viognier is duister: Dalmatië wordt het meest genoemd als de oorsprong van de druif, en volgens sommigen was het keizer Probus die de wijnstok in 281 na Christus in het Rhônedal deed belanden. Dat zou wel eens kunnen kloppen want de nabijgelegen stad Vienne was een belangrijk Romeins centrum. De naam schijnt afkomstig te zijn van Via Gehennae, de weg naar de hel. 5

Aroma s De grote kracht van de wijn is zijn bedwelmend aroma en is vaak het meest verleidelijk en sexy als de wijn niet veel ouder is dan een jaar. Viognier kan doen denken aan kamperfoelie, jasmijn of sleutelbloemen, meibloesem, abrikozen en perziken, muskus, sukade en kruiden. Zonder de finesse, subtiliteit en een opmerkelijke textuur die ergens op slagroom lijkt worden deze aroma s loodzwaar en vermoeiend! De zuurgraad is laag, en als de wijnboeren vroeg oogsten om de zuurgraad te behouden missen ze de aroma s. Maar de wijn moet nog altijd een zware wijn zijn van ten minste 13 procent alcohol en soms zelfs 15 procent. Het gevaar bestaat dan dat de smaken olie- en carbolzuurachtig worden en samenklonteren. 6

Sukade? Sukade is de gesuikerde schil van de vrucht van de sukadeboom, Citrus medica. Het is een citrusvrucht, hij wordt ook cederappel, cedercitroen of muskuscitroen genoemd. De vrucht bestaat uit een schil, die op een citroen of sinaasappel lijkt. 7

Sukade? Sukade wordt als vrucht geplukt en daarna gekookt met veel suiker om de sukade te konfijten. Meestal is sukade in stukjes gehakt te koop, maar soms ook als een halve schil. De kleur is doorschijnend geelof groenachtig. Soms is de sukade echter in groen, geel of rood gekleurd. Goede sukade is zacht en smaakt enigszins naar sinaasappel, maar is minder bitter dan sinaasappelschil. Sukadebomen groeien onder andere in Griekenland en in Italië(op Sicilië) en op Corsica. De meeste sukade komt tegenwoordig uit Puerto Rico 8

Viticultuur De viognier is weinig gevoelig voor ziekten. Hij is wat gevoelig voor wind, hij is weinig gevoelig aan grijsrot. Aangezien hij vroeg uitbot maakt dit hem gevoelig voor vorst. De plantdichtheid is redelijk hoog. De bessen zijn klein en afgerond. De oogst is zowel laag als onvoorspelbaar, en om de beste aroma s te verkrijgen moet er op precies het juiste moment worden geplukt. Een te vroege pluk resulteert in rijpheid van de suiker maar een onderontwikkelde smaak, een te late pluk mist alle schoonheid en aroma en geeft een zware, olieachtige middelmatige wijn. De zuurgraad is gewoonlijk laag, maar er kan niet vroeg geplukt worden om deze te behouden. Viognier ontwikkelt pas erg laat aroma en volheid. 9

De ervaring heeft geleerd dat viognier lang moet rijpen zodat de smaakstoffen zich kunnen ontwikkelen. Deze ontwikkeling vindt laat plaats, na de rijpheid van de suiker, de fenologische rijpheid bedraagt twee en een halve week na de Chasselas. Viognier heeft dus veel warmte nodig: de wijngaarden van Condrieu staan dan ook op het zuiden en het zuidoosten, waar de ranken s ochtends veel zon krijgen en beschermd zijn tegen de krachtige hete avondzon. Deze steile terrassen worden s winters even koud als ze s zomers heet worden. Over de hele wereld wordt viognier verbouwd in klimaten die variëren van koel tot warm. Toch lukt het maar weinigen om de finesse van een goede Condrieu te evenaren. 10

Vinificatie Viognier komt vooral in de wijngaard tot stand. De bereiding van de wijn wordt gekenschetst als eenvoudig. In warme klimaten wordt viognier vroeg in de morgen geplukt, want koele druiven geven helderder sap. De lage zuurgraad van viognier weerhoudt velen ervan de malolactische gisting uit te voeren. De fermentatie vindt plaats in roestvrij staal, cement of hout, maar bij witte wijn integreert het hout vlotter door de wijn op eik (of ander hout) te laten fermenteren in plaats van erna te ouderen in eiken vaten. Eik, zelfs nieuwe eik, KAN complexiteit en structuur toevoegen, MAAR de aroma s van de viognier kunnen worden overweldigd door een te grote dosis vanille. 11

De terrassen van Condrieu zijn uitgehakt in warmtevasthoudend graniet met een diepe zanderige bovenlaag, ook wel arzelle genaamd. Momenteel ligt de opbrengst in de Condrieu doorgaans onder de 30 hl/ha, en het staat wel vast dat de wijn boven de 35-40 hl/ha de aantrekkelijkheid verliest die de fans van Condrieu doet watertanden. De leeftijd van de wijnstokken is doorslaggevend voor de kwaliteit: voor goede wijn moeten ze minstens 15-20 jaar oud zijn. Aangezien de populariteit van viognier in de nieuwere streken nog geen 20 jaar bestaat en de meeste wijnstokken minder dan 10 jaar oud zijn, zal de kwaliteit verbeteren met het volwassen worden van de wijnstokken. Alleen in de Rhône zijn er oude wijnstokken van 70 jaar of meer 12

In de Australische Eden Valley, waar Yalumba een deel van zijn beste viognier produceert, bestaat de bodem uit grijze leem op kleigrond met een dichte structuur en geringe hoeveelheden direct beschikbaar water. Dit verschilt erg van Condrieu, maar blijkt toch een geurige sensuele wijn te geven. In het zuiden, waar in de Languedoc, Roussillon en de Ardèche meer viognier staat, zijn de grondsoorten zeer gevarieerd, net als in de wijngaarden met viognier in de Nieuwe Wereld. Het lijkt duidelijk dat zware grond kan leiden tot een verlies aan frisheid en temperament. 13

Voorkomen in de wereld Frankrijk: Condrieu, de Rhône en het zuiden Condrieu bestaat uit een zevental dorpen, verspreid over 22km langs de Rhône. De bodem is relatief homogeen, al zijn er verschillen en het aroma en de kracht van de wijnen kunnen afhankelijk zijn van de balans van arzelle en klei. 14

ChâteauGrillet Château-Grillet bezit zijn eigen zeer kleine appellatie (3,08 ha). De granieten bodem bevat een grote hoeveelheid afgebroken mica. De wijnen hebben een hogere zuurgraad en rijpen trager dan Condrieu. Qua kwaliteit komt Château-Grillet echter na de beste Condrieuwijnen. De wijngaard is sinds 1840 in handen van één eigenaar. De oudste wijnstokken zijn zo n 80 jaar. 16

Viognierin Rode wijn In Côte-Rôtie is volgens de bepalingen van de appellation 20% viognier in de rode wijn toegestaan. Veel wijnboeren voegen in het geheel geen viognier toe en maar weinigen voegen meer dan vijf procent viognier toe. De viognier moet tijdens de fermentatie aan het vat worden toegevoegd. 18

Zuid-Frankrijk Viognier wordt ook verbouwd in het zuidelijk Rhônegebied, vaak om te mengen met marsanne, roussanne, bourboulenc, clairette en andere druivenrassen. Viognier is niet zo goed tegen hitte bestand als chardonnay, en in de Midi, waar hij vaak voorkomt als niet gemengde vin de pays, zijn de beste locaties de hogere delen van de Languedoc in plaats van Roussillon, waar de temperatuur gemiddeld drie à vier graden hoger ligt. 19

Rest van Europa Midden-Italië heeft behoorlijk veel succes met viognier, en er komen ook een paar goede exemplaren uit Piemonte. In Spanje wordt viognier experimenteel verbouwd in Rioja. Er zijn ook wijngaarden in Griekenland. De wijnen komen enigszins aroma tekort, zijn vet en vol en aangenaam in de mond. 20

Buiten Europa In de Nieuwe Wereld komt viognier voor in Brazilië, Argentinië, Uruguay Chili, Zuid-Afrika, Japan, ook Nieuw-Zeelandse viognier is in opmars! Iedereen wil meedoen, maar net als in Condrieu, weet niet iedereen hoe! 21

Australië De eerste commerciële viognier van Yalumba werd geplant in 1979, en het jaar daarop had het bedrijf genoeg gekweekt om 1.2 ha te planten in de wijngaard Vaughan in Angaston. Deze wijngaard is nu 8 ha groot; de oudste wijnstokken zijn de oudste wijnstokken viognier van Australië. In totaal is er nu zo n 50 ha viognier in Australië, maar in de komende paar jaar zal dit aantal minimaal verdubbelen. De kwaliteit is heel wisselend. Het probleem bij de oogst is dat het suikergehalte niet bepalend is wanneer de druiven moeten worden geoogst, maar de smaakaroma s moeten goed gerijpt zijn. Vaak hebben de druiven dan al veel suiker en minder zuren. Sommige wijnmakers oogsten te vroeg, waardoor de wijnen wel fris zijn maar te weinig smaak hebben 22

Californië Californie heeft meer dan 445 ha Viognier. Men ziet de Viognier als alternatief voor de Chardonnay. De wijn wordt verkocht als cultwijn. De eerste die deze druif plantte was Josh Jensen van Calera. Nu groeit de meeste viognier in Mendocino, gevolgd door Napa. De wijnen zijn uitstekend maar de prijzen zijn erg hoog. Viognier is geen vervanging voor de Chardonnay, omdat niet op alle bodemsoorten en klimaten de resultaten zo geweldig zijn. Sommige wijnmakers in Californie proberen nu andere witte Rhone druivensoorten uit, zoals de Marsanne en de Rousanne. Andere staten met wijngaarden van viognier zijn Colorado en Virginia, maar de oorspronkelijke aanplant in Californië kwam uit Frankrijk via een kwekerij in de staat New York. 23

Culinair Frisse jonge viognier kan het best als aperitief gedronken worden. De subtiele smaken bezitten een zekere affiniteit met aromatische kruiden en specerijen als rozemarijn en saffraan en gaan ook samen met mild gekruide Indiase gerechten als kip korma. De wijn past goed bij elk kipgerecht in een romige saus Of bij zeebanket met veel smaak als krab en kreeft. Het aroma van abrikozen dat zelfs de goedkopere viognier kenmerkt, biedt nog een andere goede combinatie, namelijk bij varkensvlees of kip met een vulling van abrikoos. 24

Les Grand Maisons AOC Condrieu 2003, Christian Facchin, Vérin De appellatie Condrieu strekt zich uit over slechts zeven dorpen: Condrieu Vérin Saint-Michel Chavanay St-Pierre de Boeuf Malleval Limony De 1,2 ha grote wijngaard van Christian Facchin bevindt zich op een schitterend gelegen helling rechtover het Beau Rivage hotel. Deels gevinifieerd in eik (0-2 jaar oud) en deels in stalen tanks. De wijn wordt gebotteld in april. De Condrieu van Facchin is een elegante wijn met een stevige structuur en een ietsje kruidigheid. Er komen slechts 6000 flessen jaarlijks op de markt want de rest van de oogst wordt verkocht aan Guigal.

Las Moras Black Label 2006, Viognier, San Juan, Argentinië Afkomstig uit de Tulum Valley op 650m boven zeespiegel, deze Viognier is gemaakt in kleine hoeveelheid met geselecteerde druiven en handmatig geoogst. Temperatuur gecontroleerde gisting en lagering van 9 maanden op nieuwe Franse eikenhouten vaten. Kleur: goudgeel met groene tinten De geur is rijk en complexe met aroma's van zeer rijpe abrikozen gemengd met oranjebloesem en acacia. De smaak is romig met indrukken van tropisch fruit, mango, ook perzik en abrikoos. 26

Rijk aroma van rijpe ananas, oranjebloesems en gedroogde perzik gevolgd door een elegante en romige middenmoot met toetsen van vijgen en kruidnagel en een citrustoets in de afdronk.

FAIRVIEW 2006 Waar? Deze Viognier groeit op de zachte hellingen van Paarl Mountain op graniet bodem en op nieuwe aanplant van Agter Paarl. Kleur? Helder goud geel Aroma s? klassieke witte bloemen,perzik en abrikoos;kiwi, litchi In de mond? Goede fraicheur, hazelnoten, tropisch fruit Intens, met lange afdronk

Vignes de Nicole Paul Mas Chardonnay-Viognier 2007 16 en 18 jaar oude wijnstokken op kleien kalkhoudende bodem. 58% Chardonnay en 42% Viognier. Chardonnay rijpt gedurende 4 maanden op nieuw eikenhouten vaten. Viognier ondergaat geen houtrijping. Helder goudgeel met een strogele gloed. Zeer elegante neus van peer, tropisch fruit, perzik en citrus met een hint van vanille en toast. Fris en zacht van smaak met een lange, fruitige afdronk.

FAIRVIEW 2002 Waar? Deze Viognier groeit op de zachte hellingen van Paarl Mountain op graniet bodem en op nieuwe aanplant van Agter Paarl. Kleur? Helder goud geel Vinificatie? fermentatie,15% niewe franse eik en de rest in tank, 4 maanden post fermentatie sur lie en wekelijks batonage. Partiële malolactische gisting. Aroma s klassieke witte bloemen,perzik en abrikoos; In de mond? Houttoetsen; mooie balans, met lange afdronk

2004 Giacomo Ascheri PODERE di MONTALUPA Viognier Vino da Tavola Bianco Piemonte Een typische evenwichtige Viognier met complexiteit en goede mondvulling. Rijp fruit, vooral abrikoos, wat exotisch fruit en neus van honing en strogele kleur met groene tinten. De wijn is rond, vol, aanhoudend en lange afdronk; Rond, bijzonder complex en kan goed ouderen.

Venta d Aubert Vinho de la Tierra 2004, Cretas, Spanje The Venta d'aubert bodega lies just under three motorway hours South West of Barcelona in the Bajo Aragon region, which borders Catalonia. The Blanco is said to be one of the best Spanish white wines. It is rather an unusual blend of grapes consisting of Garnacha Blanca, Viognier, and Chardonnay; the latter being aged for six months in French oak barrels. This, a heavy white white full of nuance, continuously unfolds new faceets of its flavour; a companion not to be missed with Mediterranean dishes.